[571]SŁOWNICZEK
ad — piekło
afiny — czarne jagody
arkan — taniec
bachnąć — trzasnąć
bałaczka — rozmowa, gadanina
bałta — starodawna siekiera
banować — tęsknić
banysz — mamałyga na śmietanie
barda — topór
baszta — wielkie drzewo, stara jodła lub świerk
basztarnyk — prastary las jodłowy
batko — ojciec chrzestny
behekać — monotonnie mówić lub czytać
berbenica — beczułka drewniana na bryndzą lub wódkę
berdo — przepaść
bereza — przodownik kolędy
berfeła — ruchoma kłoda drewniana, na której zawiesza się sagany nad ogniskiem
besahy — worki juczne wełniane lub konopiane
bezdna — otchłań piekielna
bezdolny — nie mający doli, losu
Biała Rzeka — Biały Czeremosz
bida — bies
biłania — kłoda okorowana
biłyczka — wiewiórka (także: rodzaj gry, zabawy)
blaszane spodnie — sztywne od tłuszczu i brudu
bohomolec — pobożny
Bohorodyca — Matka Boska
bohosłowie — teologia
bojahuz — tchórz
po bojkowsku — odnoszący się do mieszkańców niziny (Bojko to obraźliwe przezwisko dla chłopów z dolin)
bordiuh — worek z koziej skóry
bormotać — mruczeć pod nosem
botej — stado owiec (kierdel)
bowhar — pasterz wołów
bożewilnyj — niespełna rozumu
braha — mętny napój, lura
brechać — kłamać
brechnia — kłamstwo
brechun — kłamca
budz — świeży owczy ser
[572]burienka — zielsko, burzan
butyn — przemysłowy wyrąb leśny
carynka — łąka kośna
cerkwy Doboszowe — cerkwie skalne, według legendy wzniesione przez Dobosza (zob. Prawda starowieku).
charkać — charczeć
chejrem — przekleństwo
chełm — pagórek
chitar — granica
chluszcz — ulewa (mokry jak chluszcz)
chłyst — uderzenie (biczem), smagnięcie
chochłaty — rosochaty, czubaty
choromy — sień
chram — święto kościelne, odpust
chudoba — bydło (krowy, owce)
corkot — chrzęst, cichy szczęk
cykoty — drobne kamienie, piargi
czaban — pasterz wołów
czachnąć — więdnąć
Czarna Rzeka — Czarny Czeremosz
czemny — grzeczny, zacny, miły
czepełyk — stary nóż zrobiony z kosy
czicziena — miła, luba, cacana
cziucha — wiecha, wici, znak graniczny
czortenietko — czorcik, diablątko
czuczurny — zgrabny, przymilny
czynki — czary
daraba — tratwa
delorny — wspaniały
deputat — dzierżawca połonin lub pełnomocnik właściciela
detyna — dziecko
diak — śpiewak cerkiewny
didko — czort, diabeł
didycz — dziedzic
diedia, diedyk — ojczulek
dijnica — szkopek, dojnica
dinnica — ogrodzenie
do cotu — dokładnie
domowina — trumna
doubnia — rodzaj młota drewnianego
dranica — długie gonty ciosane siekierą
drymba — drumla
dudka — kobza
duka — magnat, bogacz ze starego rodu
duma — myśl
durijka — szaleństwo
durzyć — oszukiwać
[573]dychanie — stworzenie
dymało — upiór w kształcie pęcherza
dziaukać — ujadać
dżiga — ptak (sójka)
felwarter — zarządca
festunek — budynek warowny
flega — błoto
fłojera — rodzaj wielkiej fujarki
fosznąć — prychać, parskać
gaura — legowisko niedźwiedzia
gesztele — rodzaj stojaków lub podstaw na strzelby
gleg — podpuszczka do robienia sera
głuchar — człowiek głuchy
gogodze — brusznice
gotur — głuszec
grażda — chata obronna
grys — otręby
gudzula — tutaj: — giez koński
gugla — biała sukienna peleryna weselna
Habt Acht! — baczność!
haczi — spodnie
hać — tama (drewniana) na rzece
hadała — myślała
hadka — myśl
hadyna — żmija, gad
hała-drała — w nogi
hałaj-bałaj — nuże, czym prędzej
hałakać — pokrzykiwać
hatar — dozorca tamy
haukać — szczekać
hoden — zdatny do czegoś
hodować — (także) karmić, zapraszać
hodowaniec — przybrany, adoptowany syn
hodowanstwo — powszechna w górach forma adoptacji
hodyna — niepogoda, ulewna burza
holukać — nawoływać
hołosyła — płakała
hołowyca — źródło szczytowe
hołubci — potrawa: gołąbki z kaszą kukurydzianą
homon — echo, odgłos
homoniło — rozlegało się echem
Hospody — Panie Boże!
hruba — piec
hudiła — dźwięczała, huczała
[574]huślanka — rodzaj jogurtu
huzycia — tyłek
hużwa — powróz z łyka służący np. do łączenia dwu kołków w płocie
jabłuszko — rodzaj tortury
jafiny — zob. afiny
jelny — dostojny, to samo co: pupkowy gazda
jurienka — kwiat wiosenny, rodzaj jaskru
juszka — zupa z krwi
kabacze — jamy, wyboje
kabzan — bogacz (od kabzy)
kachtanka — rodzaj kamizelki
kaczan — objedzona kolba kukurydzy
kaluch — brzuch
kałaj — nędzarz
karby — znaki dla obliczeń (zakarbować — zanotować dla pamięci)
karnis — gzymsik ozdobny
katrafoja — krzew
kernyca — źródło (kernyczka, kernyczeńka — zdrobniale)
kiczera — grzbiet lesisty
kiedra — limba
kieptar — rodzaj serdaka, kożuszka
kierma — ster do prowadzenia daraby (tratwy) na Czeremoszu
kiermanycz — prowadzący darabę
kieron — kierownik
klicz — wołanie
kluczka — haczyk drewniany
kłańcaty — zębaty
knuryk — młody wieprz (także: żartobliwa nazwa kleryka)
kokor — jakaś roślina
koliba — szałas pasterski na połoninie
kołesznia — stajnia
komasznia — stypa (uczta pogrzebowa połączona z zabawą)
komysze — gęstwiny
korobka — koszyczek
kosar — kosiarz
kosyca, kosyczka — kwiatek
kosziera — zagroda dla owiec
kresania — kapelusz męski z szerokim rondem
kris — strzelba krzesana
kruhlek — taniec w koło
kryminar — kryminał
kuczma — czapka futrzana
kukuce — małe chleby-bułki rozdawane dzieciom za dusze zmarłych
[575]kulesza — mamałyga
kycka — kępa (trawy itp.)
lecki bok — północna strona Czarnohory
lejtuch — rodzaj chusty
Létczyna — Polska
lęczny — straszny
liżnyk — gruby wełniany koc
lubietka — kochaniątka
luty — groźny, wściekły
łaja — stado wilków
łakomy — chętny, skłonny, gotów
łodwa — gruba deska
łomaga — pogruchotana gałąź
łopotiła — paplała, dużo mówiła
łusznica — łuczywo
łyskać — błyskać
macha — głupstwo, nic
manta — rodzaj grubej wełnianej peleryny
molfar — zły czarodziej
molfy — czary
mołodyca — mężatka
mraka — mgła
mrażnica — źródło pod śniegiem
mudrahełyk — mądrala
musznia — rój much, muszek
mygła — stosy bierwion przygotowane do spławu
myrom — „pokój z wami“ (mir) — pozdrowienie huculskie
nabój — twardo ubity śnieg
najłakomiej — najchętniej
nasłania — czary („nasyłane“ przez czarownika)
nawiź — lawina
neposiduszczyj — nie mogący usiedzieć na miejscu
nybyłycia, niebylice — bajki, bzdury
nypać — wszędzie zaglądać
obertyn — odesłanie czaru z powrotem
ochać — wydawać zdziwiony okrzyk
odczekanić — odrąbać czekanem
omkno — nieswojo
omraza — zły czar
otawa — siano (skoszone w końcu lata po raz wtóry)
[576]paleniek — miejsce w lesie wypalone, wykarczowane ogniem
pałamar — kościelny (w cerkwi)
pan-otczyk — ksiądz
papa rymskij — papież
pasznica — obrok
past nyszt — nie wypada
patrolica — okrągła mała ikona, wyłożona złotem, niesiona w procesji
paździokać — paplać
pełechaty — kudłaty
peremitka — okrycie głowy zamężnych kobiet (staroświeckie)
pępkowy gazda — gazda z dziada pradziada
pieczonka — wątroba
pisany — kolorowy
ples — taniec
pleso — spokojne miejsce na potoku (w rodzaju jeziorka)
płaj — ścieżka dalekobieżna w górach
pobereżnyk — gajowy
podlatywać — przesąd, że gdy jaskółka „podleci“ — rzuca zły czar
podmiotki — zelówki
podorożni lude — pielgrzymi względnie żebracy zawodowi
pohany — zły, paskudny
południować — spożywać posiłek w południe
pokazuje niedobrze — ma się źle
pokojny — nieboszczyk
Pokrowa — święto Matki Boskiej 16 października
poperecznyk — przekorny
popyk — pop (pogardliwie)
portasz — miejsce gdzie leżą stosy zrąbanych kłód
potruszki — wnętrzności
posiżinie — zbiorowe czuwanie przy zmarłym
prądy — rodzaj czarów (dobrych lub złych) posyłanych na odległość
prokuriewska (nuta) — pochodząca ze wsi Prokuriewy
propastnyca — febra
pryłuczka — polanka w lesie
przemówka — zaklęcie, rodzaj formułki magicznej
przemównik — czarownik, zaklinacz
przesieki — w gęstym lesie wyrąbane przejścia
pupkowy gazda — zob. pępkowy
Purim — święto żydowskie, rodzaj karnawału (podczas którego przebierano się za biblijnego Hamana)
pusty — leniwy, do niczego
puszka — strzelba
[577]puszkar — strzelec, rodzaj policji złożonej z ludzi miejscowych
pysznosraka — samochwała, zarozumiały
rachmanny — łagodny, miłosierny
Rachmanowie — doskonałe istoty, dobre duchy, pośrednicy między niebem a ziemią
rachmańskie święto — święto Rachmanów (sześć tygodni po Wielkiejnocy)
ragasz — droga, którą ściąga się drzewo na dół lub którą chodzą owce
rakwa — drewniane okrągłe pudełko na masło lub bryndzę
razować — pościć (jeść raz na dzień)
retizy — łańcuszek ozdobny z klamrami
rewasz — deseczka z karbami używana do obliczeń
rewkać — krzyczeć, hałasować
routa — oddział straży
rozihry — ludowe święto wiosenne
Rusałym — Jerozolima
rypać — trzaskać (drzwiami), rozbijać się
ryskal — rydel
ryza — 1. drewniana rynna z kloców do spuszczania ściętego drzewa w butynie
2. ubranie księże lub świętych na bizantyjskich obrazach
Rzeka — Czeremosz
sapa — motyka
sczeznyk, szczeznyk — czort, duch leśny
skapłonenyj — impotent
skit — niewielki klasztor
słoboda — swoboda
słotennyk — ptak zapowiadający słotę
smereka — świerk
sołodenkij — słodziutki
Spas — Zbawiciel
spoprzeczyć — sprzeciwić się
spuzar — gospodarz koliby w butynie, przygotowujący posiłki
staja — chata pasterska na połoninie
starygan — staruch
swołok — drewniana belka pod powałą
syhła — nieprzebyty las
Syrojidy — mityczne podludzkie istoty
szandar — żandarm
szpurnąć — rzucić, cisnąć
sztudernie — majsternie
sztuderować — majstrować, wymyślać coś
szurpaty — czubaty
[578]
szymbałe-szymbałe — zgaduj-zgadula (początek każdej zagadki)
ślepanka, ślipanka — głucha ścieżka górska
średzina — wnętrzności, środek (huc. seredyna)
święty wieczór — wigilia Bożego Narodzenia
świtowan — wędrowiec (chodzący „światami“)
tachles — do rzeczy (żyd.)
talba — człon daraby (tratwy)
terch — siodło (w przenośnym znaczeniu miara, tyle ile można wziąć na siodło)
tokma — umowa pasterska na wiosnę
tołoka — 1. pastwisko 2. praca zbiorowa połączona z zabawą wieczorną
tremtiła — drżała, trzepotała
tropasz — ścieżka udeptana przez owce
tuha — tęsknota
tuhy rok — głodny rok
udzierżek, bez udzierżku — bez zatrzymania
ustanowa — prawo, porządek, obyczaj
Uhorszczyna — Węgry
Uspienie — Wniebowzięcie NMP (28 sierpnia)
warko — niebezpiecznie, groźnie
watah — główny pasterz, baca
waternik — część stai lub chaty, w której się pali ogień
wereciany — odnoszący się do werety
wereta — rodzaj koca z konopi
widkaz — testament
wieszczun — przepowiadacz
worinie — huculski drewniany płot
Wormenia — Armenia
wujko — wujek; także przesądna nazwa niedźwiedzia
wyglegać — zrobić ser z mleka
wymarszkać — wyrzucić (wołając „marsz“)
wyzołować — wygotować płótno lniane (koszule) w popiele drzewnym
zahata — spiętrzenie kłód podczas spławu
zasowa — lawina błota lub śniegu
zastawa — podnoszona zapora drewniana na potoku lub rzece górskiej
zawiżżeć — zawyć, zagwizdać
zawołoka — przybłęda
zazula — kukułka
zbożewoliła — zwariowała
zdorowie — zdrowie
[579]zimowik — chata, w której się zimuje
złodiuha — złodziej
zornica — gwiazda
zwidky — skąd
zwierno — wiele zwierza tj. wilków
zymarka — chata sianowa na zimę
żerep — kosodrzewina
żertwa — smok skrzydlaty żarłoczny
żonwa — dzięcioł
żurba — smutek
żytnica — spichlerz
żywnyj czetwerh — święto za umarłe dusze (Wielki Czwartek)
żywocina — wszystko, co żyje
• PDF 
• MOBI 
