Lud polski

	>>> Dane tekstu >>>
Autor	Adam Fischer
Tytuł	Lud polski
Podtytuł	Podręcznik etnografji Polski
Wydawca	Zakład Narodowy im. Ossolińskich
Data wyd.	1926
Miejsce wyd.	Lwów, Warszawa, Kraków
Źródło	skan na commons
Inne	Cały tekst; Pobierz jako: EPUB • PDF • MOBI
	Indeks stron

›››

Dr. ADAM FISCHER

PROFESOR UNIWERSYTETU JANA KAZIMIERZA

LUD POLSKI
PODRĘCZNIK ETNOGRAFJI POLSKI

OPRACOWANY Z ZASIŁKU M. W. R. I O. P.

Z 3 MAPAMI I 58 ILUSTRACJAMI W TEKŚCIE

Skan zawiera grafikę.

LWÓW — WARSZAWA — KRAKÓW
WYDAWNICTWO ZAKŁADU NARODOWEGO IM. OSSOLIŃSKICH

1926

Z DRUKARNI ZAKŁADU NARODOWEGO IM. OSSOLIŃSKICH WE LWOWIE
pod zarządem Józefa Ziembińskiego

[3] Wkrótce upłynie wiek od pojawienia się książki Łukasza Gołębiowskiego, ogłoszonej w r. 1830 p. t. „Lud polski“.
Przez tych długich lat sto — stwierdzamy z przykrością — nietylko nie mieliśmy publikacji o podobnym tytule lecz i podobnej treści. Chyba, że będzie nią rzetelnej zasługi Jana Karłowicza „Lud“ — zarys, pisany raczej w stylu encyklopedycznym, bez pretensji do wyczerpania niezmiernego materjału.
Ogrom tegoż materjału mógł działać istotnie odstraszająco na wszystkich, którzy pragnęliby wystąpić z pełniejszym już zarysem ludoznawstwa polskiego. Zrażać ich musiała przytem nierówność w nagromadzeniu danych. Bo jeśli w dziedzinie kultury duchowej piętrzą się one olbrzymio, to przeciwnie w dziale kultury materjalnej zbiory są wręcz słabe, niedokładne, dorywczo i niejednolicie zestawione. Brakło też — niestety — prac pewnych, ujmujących choć częściowo dotychczasowe materiały w jakieś uogólnienie syntetyczne.
A etnografja polska nie ustawała w swoim pochodzie; wszak widzimy wciąż jej rozwój znaczący. Z każdym rokiem mnożą się ogólne ujęcia. Dalej w Polsce wolnej przybywa katedr i docentur tej ważnej nauki, nowe półrocza nowych, gorliwych dają słuchaczy. I już nie w samych najwyższych uczelniach, ale i w szkołach średnich, zarówno w gimnazjach, jak i w seminarjach nauczycielskich przychodzi coraz szerzej uwzględniać kulturę ludową, aż wreszcie na kursach dla nauczycieli szkół średnich etnografja wkracza zwycięsko do programu przedmiotów wykładanych.
W związku zaś z tem występuje wprost paląca potrzeba wydania podręcznika etnografji polskiej. Stąd, choć w wielu jej działach — co wspomniano wyżej — rażą grube niedostatki materjałów, lub znowu w innych, bogatszych, wszelką robotę utrudnia nieuporządkowanie, postanowił autor [4]przełamać lękliwość i usłużyć rzeczą, kreśloną z myślą o zastosowaniu jej w szkolnictwie. Będzie to więc lektura pomocnicza dla szkół średnich, wprowadzająca zarazem w studjum etnografji na uniwersytetach. Nie mniej, ani więcej.
Ludoznawstwo — jak wiadomo — spełnia niemałe zadanie wychowawcze. Przecie winniśmy sięgać do głębin ducha narodowego. Przecież młodemu pokoleniu wpajać należy kulturę rodzimą i wszelkie jej samorodne i pełnowartościowe zdobycze. Niech tedy kocha swoją ziemię nie w artystycznych tylko jej przejawach, lecz i w pierwiastkach życia zbiorowego, we wszystkich zgoła cechach, składających się na ową kulturę narodową. Niech kocha lud, ten najbardziej bezpośredni wytwór przyrodzonego podłoża, lud — potężną podstawę narodu. Umiłowanie zaś i poznanie ludu za pośrednictwem szkoły ułatwić ma właśnie niniejszy podręcznik.
W zamierzonem przedsięwzięciu doznawał autor oparcia i pomocy, za co też dziękuje najgoręcej. Na pierwszym miejscu Wydziałowi Nauki w Ministerjum Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, który na gromadzenie materjałów nie poskąpił zasiłku. Następnie odebrać zechce trwałą podziękę Wydawnictwo Zakładu Narodowego im. Ossolińskich, a to za przyjęcie pracy w poczet swoich publikacyj. Zarządy: Bibljoteki Pawlikowskich i Muzeum Dzieduszyckich raczyły otworzyć nam zbiory ilustracyj. Jest też autor szczególnie obowiązany prof. Janowi Czekanowskiemu za światłe, teoretyczne rady. Wreszcie asystenci Zakładu Antropologicznego i Etnologicznego w Uniwersytecie Kazimierzowskim: pp. dr. Konstanty Sobolski i Alfred Bachman przyczynili się ku sprawie łaskawem wykonaniem map niezbędnych.
Tak powstało rzeczone dzieło — próba uszeregowania wiadomości o ludzie polskim.

TREŚĆ.

I. Wiadomości wstępne.
Str
§ 1. Określenie etnologji i etnografji ...........	1
§ 2. Stosunek etnografji i etnologji do innych nauk ......	1
§ 3. Etnografja a folklor ...............	2
§ 4. Metody etnologiczne ...............	2
§ 5. Rozwój etnologji ................	4
§ 6. Dzieje badań ludoznawczych w Polsce ........	5
§ 7. Znaczenie ludoznawstwa dla literatury i sztuki ......	7
§ 8. Znaczenie ludoznawstwa dla społeczeństwa i państwa ...	8
§ 9. Etnologja w programie ogólnego wykształcenia .....	9
II. Polski obszar etnograficzny.
§ 10. Granice obszaru ...............	9
§ 11. Ilość ludności ................	10
§ 12. Narzecza polskie ...............	11
§ 13. Polskie grupy etniczne .............	12
§ 14. Rozwój osadnictwa polskiego ...........	19
§ 15. Polskie typy antropologiczne ...........	22
III. Kultura materjalna.
§ 16. Podział etnologji ................	23
§ 17. Budownictwo .................	24
§ 18. Rozmieszczenie chat we wsi ...........	39
§ 19. Sprzęty ..................	40
§ 20. Narzędzia rolnicze i gospodarcze ..........	44
§ 21. Umiejętności rolnicze i gospodarcze .........	70
§ 22. Przemysł domowy ...............	84
§ 23. Odzież ..................	95
§ 24. Zdobnictwo ludowe ...............	101
§ 25. Sztuka ludowa ................	106
§ 26. Instrumenty muzyczne .............	109

IV. Kultura społeczna.
Str
§ 27. Obrzędy narodzinowe ..............	112
§ 28. Obrzędy weselne ...............	115
§ 29. Obrzędy pogrzebowe ..............	123
§ 30. Zwyczaje domowe ...............	128
§ 31. Zwyczaje doroczne ...............	134
§ 32. Prawo ludowe .................	149
V. Kultura duchowa.
§ 33. Wierzenia demonologiczne ............	154
§ 34. Wyobrażenia o przyrodzie ............	161
§ 35. Lecznictwo ..................	166
§ 36. Czary ....................	170
§ 37. Opowieści ludowe ................	173
§ 38. Pieśni ludowe .................	180
§ 39. Zagadki i przysłowia ...............	188
§ 40. Widowiska dramatyczne .............	189
§ 41. Gry i zabawy .................	193
§ 42. Tańce ....................	196
§ 43. Muzyka ludowa ................	199
VI. Wnioski ogólne ................	201
Sprostowania i uzupełnienia .............	210
Wskaźnik miejscowości, osób i rzeczy .........	211
Spis rycin ...................	237

Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Adam Fischer.