[III ] GOSPODYNI
LITEWSK A
CZYLI
NAUKA UTRZYMANIA PORZĄDNIE
DOM U
i
ZAOPATRZENIA GO WE WSZYSTKIE PRZYPRAWY, ZAPASY KUCHENNE, APTECZKOWE I GOSPODARSKIE.
tudzież
HODOWANIA I UTRZYMYWANIA BYDŁA, PTASTWA I INNYCH ŻYWIOŁÓW,
według sposobów wyprobowańszych i najdoświadczeńszych, a razem najtańszych i najprostszych.
Wydanie Szóste,
poprawne i pomnożone różnemi przepisami przez Autorkę Kucharki Litewskiéj.
WILNO.
Nakładem i drukiem Józefa Zawadzkiego.
187 3.
[IV ] Дозволено Цензурою 6-го Сентября 1872 года. Вильна.
Вильна. Въ типографіи п. ф. Осипа Завадзкаго (Замковый переулокъ, N. 149).
SPIS RZECZY:
[495 ] REGESTR
materyj w tém dziele zawartych.
A.
Agrest zielony do potraw przechowywać
Agrest czerwony suszony do potraw
Axamit stary odświeżać i odnawiać
B.
— Rozpoznawanie lat krowich
— W zarazach jakie ostróżności zachować, jak leczyć i wstrzymywać dalsze szerzenie się choroby
— Rozpoznawanie rodzaju choroby i sposoby jéj leczenia
— Przeciw zgniliźnie lekarstwa aromatyczne i wzmacniające
— Transpirujące lekarstwa
— Przeczyszczające lekarstwa
— Zatwardzenie żołądka znoszące
Baranina solona i wędzona
Bekasy marynowane na zimę
Bulwę włoską (Helianthus tuberosus ) przechowywać
Buraki kwasić w kadziach na zimę
[496 ]
Buraki przechowywać przez zimę (obacz ogrodowiny )
Brusnice na sałatę do pieczystego
Botwinka zielona na zimowy barszcz
— suszone jakby świeże na zimę
Berberys solony do potraw
Bielenie płótna (ob. płótno )
Bab wielkanocnych pieczenie, informacya ogólna
C.
Cébule w główkach przechowywać
Cébulę szczypiór mieć świeżą przez całą zimę
Cytryny świeże przechowywać
— skurkę cytrynową przechowywać
Chasse-café, to jest owoce w ulepie likierowym na deser
— Suchary żytnie kruche na post
Chleb marcowy sodki, na zakąskę do wódek
Ciasta do herbaty rogalami zwane
— — — Wołyńskie prześniaki bez drożdży
— — — Szwajcarskie z kminem
Ciasteczka w cukierniach śmietankowemi zwane
[497 ]
Czyszczenie i utrzymywanie domowych sprzętów
— źwierciadła jak w pierwotnéj piękności zachować
— okna zamarzłe naprędce odtaić
— żelaza i stali od rdzy zachowanie
— kość słoniową zżółką odbielać
— porcelanę i szkło hartować
— Szkło i porcelanę pakować do drogi
— Beczki i inne naczynia stęchłe oczyszczać
— Z lamp. jak się obchod.
— Czyszczenie i utrzymywanie podłóg malowanych z pokostem
D.
Drzewo ścinać i przygotowywać do budowli i na tarcice
— przygotowywać na podłogi i meble aby się nie popękały
— Wkopując drzewo w ziemię zabezpieczać od gnicia
— Pod mahoń malować drzewo
Domu utrzymania ogólne prawidła
— Porządek w folwarku i gumnie
— — ognia jak się strzedz i pożarów
— — komin palący się jak gasić
— Regestratura, obliczanie rozchodów i przychodów
Deseniów na lukrze wyrabianie
Drożdże jak rozmnażać i ciągle utrzymywać
Drożdże inne kartoflowe ciągle utrzymujące się
Drożdże poznawać czy są dobre
Dynie czyli harbuz na pikle
E.
Endywia świéża na zimową sałatę
[498 ]
F.
Futra przechowywać przez lato, broniąc od moli
— bielenie i pranie wełny
— karmazynowy, które nasze włościanki farbują
— zgniło-zielony (feuille morte )
G.
— choroby gęsi i lekarstwa na nie
— w niezrozumiałych ich chorobach
— półgęski solone i wędzone
— Głowa wieprzowa lub dzika
— Grzyby chrząszcze solić
— Gruszki świeże przechowywać długo
I.
Indyków hodowanie i utrzymywanie
— choroby indyków, sposoby ich leczenia
[499 ]
— przemoknienie i przeziębienie
— pióra gdy krwią nabiegają
— inne choroby indyków tak samo leczyć jak kurze
J.
Jarząbki zepsute odświeżyć
— na długą konserwę urządzać
Jarmuż świéży przez zimę na jarzynę
Jabłka i gruszki marynować do pieczystego
Jabłka suszone mogące służyć zimą do kremów i pianek
Jagody wszelkie marynować na sałatę
K.
Kur hodowanie i utrzymywanie
— zmuszanie do siedzenia na jajach
— gdy się nieść przestaje kura ze zbytniéj tłustości
— pozbawienie kury niepotrzebnéj chęci siedzenia
— tuczenie młodych kurcząt robaczkami sztucznie wyprowadzon.
— stare od młodych rozpoznać
— niosącym się z trudnością
— lanie się, to jest znoszenie jaj bez łuski
— puchlina tułowia czyli kadłubu
— gdy kurczęta skrzydła poopuszczają
— gdy kura własne swe jaja pożera
— kapłóny układać aby kurczęta wodziły
[500 ]
Kaczek hodowanie i utrzymywanie
— świeżych przechowywanie do pół zimy
— dzikich solenie na długą konserwę
— choroby kaczek (ob. gęsie choroby)
Kiełbasy jak robić na prędkie użycie
Kawior domowy z ikry szczupaka
Kalafiory świeże przechowywać do pół zimy
— solić na jarzynę zimową
Kapustę świéżą w głowach przechowywać w sklepie
Kapustę szatkowaną kwasić
— szatkowaną na lato zostawić
— siekaną białą i szarą jak kwasić
— naprędce kapustę kwasić latem
— czérwoną marynować w occie do pieczystego
Kawony świeże przechowywać do pół zimy
Kartofle przechowywać w kopcach powierzchow.
Kokcynellę przerabiać na płyn
Karuk domowy do kremów i auszpików
— agrest w kształcie szyszek lub różyczek
— przezroczyste żółte do dekoracji ciast
[501 ]
— śliwki węgierki zielone
— — z porzeczek berberysu
— jarzębiny zdrowia, konfitura dla hemoroidalnych
— porzeczki, berberys i wiśnie
— porzeczkowa lub berberysowa galareta
— żurawinowa lub kościeniczna galareta
— — zieleńcowe jęczmienne
— kartoflowe okrągłe jak sago
Kit stolarski do zalepiania skaz w drzewie
— porcelanę i fajans klejący
— do zalepian. szpar pieca
— wysypek na twarzy jak się pozbyć
— ręce jak utrzymywać aby skura delikatną była
[502 ]
— potnienie rąk i pod pachami jak wstrzymać
— zęby zdrowe i białe jak zachować
— włosy jak utrzymywać i od wypadania bronić
— pomada topolowa od wypadania włosów
— muchowa do odrastania włosów
— woda kolońska, lawendowa i różana
— kadzidło serajowe w papierkach
Kamień cudowny na zarznięcie i oparzeliznę
L.
Ł.
Łabędzi puch z gęsich skór
M.
— w zimnéj wodzie podchodzący
Melony przechowywać do pół zimy
Marchew jak mieć świéżą na wiosnę
Maliny suszone (ob. poziómki)
Miód plastrowy jak przechowywać rok cały
Mleczywo jak utrzymywać ogólne uwagi
[503 ]
N.
— jabłecznik, cydr angielski
O.
O utrzymywaniu marynat przestroga
Owce jak się hodują i utrzymują
— porządek udzielania paszy
— bielenie wełny (ob. farbowanie)
— przewożenie w dalekie strony
Ogrodowiny jak przechowywać przez zimę
— w talerzyki krajane mizeryą zwane do pieczyst. na jesień
Ocet jak zaprawiać i utrzymywać najdoskonal.
— malinowy lub poziómkowy
— z pszenicy formujący się we 4-ry tygodnie
Oléj oszczędny do palenia
P.
Ptastwo zarznięte transportować daleko w zimie
Przepiórki, jemiołuszki i kwiczoły na konserwę urządzać
Pasternak na wiosenną jarzynę
Pory i selery mieć przez wiosnę i lato do nowych
Pietruszki szczypiór zielony mieć przez całą zimę
Poziómki do kremów i pianek
[504 ]
Poziómki i maliny w proszku do pianek i kremów
Porzeczki suszone i berberys do potraw
Pomidory zachować w całku
— przędza na płótno białe i gęste
— żłuktanie płótna i bielizny
Pranie bielizny bez żłuktów
— bielizny za pomocą żłuktów
— bielizny w zimnéj wodzie
— odbielanie zażółconej bielizny
— sinienie czyli łazurkowanie bielizny
— haftów na muślinie lub tiulu
— haftów kolorowych włóczkowych
— różowego, liliowego, żółtego, zielonego i czerwonego koloru
— rękawiczek białych i cynamonowych
— siarkowanie wypranych kapeluszów i materyj
Plamy wyjmować rdzawe z bielizny
Podłogi massowanie bez koloru
Pranie rękawiczek białych i paljowych
Plamy tłuste wywabiać z podłogi
R.
Ryby żywe przesyłać w dalekie strony latem
[505 ]
— som wędzony podobny do łososia
— stokfisz na prędce ze szczupaka lub sądaka
— moczenie zwyczajne stokfiszu
— urządzanie stokfiszu przez jedną noc
Rakowe szyjki przechowywać
Rydze smażone na konserwę
Rzeżuchę mieć w zimie na sałatę
Ruchomość w ziemi przechowywać
S.
Świń, wieprzów utrzymanie
— prosięta mieć przez lato na stół
— wieprze nadworne utrzymywać
— kabanki sérwatką wykarmiać
— lekarstwa na choroby trzody chlewnéj
Słomki i jemiołuszki na lato marynować
— węgierki świeże przechowywać długo
Śledzie marynować na lato
— lagier śledziowy do sosów zamiast serdeli
Sklepy i inne miejsca osuszać
— jak marynaty i konserwy przechowywać
— wiśniowy, porzeczkowy, berberysowy i ananasowy
— suche a łatwe do krajania
[506 ]
— śmietankowy na śniadania
Salcesony litewskie inaczéj
Salcesony na długie chowanie
— łojowe z powłóką woskową
Sucharki czyli cw. do herb
T.
W.
— przesychającéj wigor powrócić
Wódki przepędzać z aromatami
— filtrowanie i przyprawianie
— woda do zaprawiania wódek aromatami
— krwawnikówka zdrowa dla hemoroidalnych
— melisówka, kawówka i cynamonówka
[507 ]
Wódki malinówka, angielska, kordymonka, kminówka, ajerówka, goździkówka i miętówka
— starą w kilka lat zrobić
— — zapraw korz. do ratafii
Wódki nalewka likierówka dla dam
— likiery jak się przyprawują
— — waniliowy, cytrynowy, pomarańczowy, krwawnikowy, błękitny, kawiany i goźdz.
— — malinowy i poziómkowy
Z.
Zwierzyny, ptastwo i ryby jak na lodowni utrzymyw.
Zwierzęta szkodliwe wygubiać
— mol zagnieżdżoną w materacach wygubić