Jak nauczyć się Esperanta?
| Dane tekstu | ||
| Autor | ||
| Tytuł | Jak nauczyć się Esperanta? | |
| Wydawca | Wydawnictwo „Język Międzynarodowy” | |
| Data wyd. | 1936 | |
| Druk | Drukarnia „Współpraca” | |
| Miejsce wyd. | Warszawa | |
| Źródło | Skany na Commons | |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
| |
| ||
| Indeks stron | ||
|
LEO BELMONT
Jak nauczyć
się Esperanta?  Nakładem
Wyd. »Język Międzynarodowy«
Warszawa 1936.
|
Zeszyt niniejszy stanowi pierwszy numer zamierzonego przez nas wydawnictwa broszur propagandowych, podręczników i pomocy naukowych, mających na celu szerzenie znajomości języka międzynarodowego wśród robotników w Polsce.
Rozpoczynamy od repetytorjum, które w sposób łatwy i przyjemny umożliwi towarzyszom, którzy pragną uzupełnić i utrwalić swe wiadomości, głębsze opanowanie Esperanta, tym zaś, którzy na pewien czas utracili kontakt z ruchem — przypomnieć sobie język i powrócić do pracy.
Broszura ta służyć może również za przewodnik dla samouka — umożliwi mu samodzielne opracowanie tekstów esperanckich z pomocą słownika i samodzielną naukę języka.
Dla kursów uzupełniających repetytorjum nasze stanowić może podręcznik, dla instruktorów zaś wzór gramatycznego opracowania tekstów esperanckich, na podstawie którego sami mogą przerobić ze słuchaczami rozbiór np. dalszego ciągu pomieszczonych tu pieśni.
Szanownemu obywatelowi Leo Belmontowi, weteranowi ruchu esperanckiego, składamy serdeczne podziękowanie za oddanie do naszego rozporządzenia swej pracy.
1. Levu kuraĝe nian standardon,
2. Kvankam ventego kontraŭa bruas,
3. Kvankam perforto tenadas gardon,
4. Kvankam nin vivo ŝarĝa detruas!
5. Ĉar ĝi — standardo por tut‘homaro,
6. Labor-triumfo, kant‘ de justeco,
7. De reviviĝo glora fanfaro,
8. Aŭroro de la monda frateco!
9. Kiam malsatas aro labora,
10. Hont‘ en volupta dronadi koto,
11. Junulo estus do malhonora,
12. Se timus iri sur eŝafodon!
13. Vane mortigo l‘ ideon neos,
14. Ĉia sangero estas venkonto…
15. Brulu sakt‘ fajro!… Multaj pereos,
16. Sed nia estos bela estonto!
17. Iru antaŭen,
18. Sangan batalon,
19. Pro idealo —
20. Marŝ, marŝ, rapide!…
21. El nia sango fluas lago,
22. Da larmoj maron ploris ni…
23. Sed venos tago de repago,
24. Juĝistoj tiam estos ni!
25. Juĝistoj tiam estos ni!
26. Kune do, kune do, kantu ni…
27. Standardo flugas super tronoj,
28. Estas ĝi tondr-koler‘ venĝa kri‘!
29. Sign‘ de l‘ amasharmoni‘
30. Kaj ruĝan havas ĝi koloron,
31. Ĉar sur ĝi — laborista sang‘!
32. Ĉar sur ĝi — laborista sang‘!..
Levi znaczy: podnosić, wznosić. Pamiętaj, że lewica (partje lewicowe) chce podnieść ludzkość.
Końcówka: u — oznacza rozkaz, a więc: Vi levu! = wy wznieście; mi levu = niech ja wzniosę! (wydaję rozkaz sobie samemu. t. j. mnie, dlatego mi); ni levu = my wznieśmy — dajemy rozkaz sobie, t. j. nam, dlatego ni. Mi = ja, vi = wy, ni = my. W wierszu mowa jest o tem, że my mamy wznieść nasz sztandar: (ni) levu nian standardon = wznieśmy nasz sztandar = levu nian standardon!
Mi = ja, więc mia = mój; vi = wy, więc via = wasz; ni = my, więc nia = nasz.
Nasz sztandar = nia standardo (1-szy przypadek). Np.: nia standardo staras = nasz sztandar stoi. Ale: „podnieść nasz sztandar” (kogo?, co? podnieść 4-ty przypadek, biernik wymaga dodania n) = levi nian standardon.
Jak mamy wznieść sztandar? — Odważnie, śmiało = kuraĝe (czytaj: kuradże, bo ĝ = dż) t. j. z kurażem.
Wznieśmy śmiało nasz sztandar = Levu kuraĝe nian standardon.[1]
Kvankam (czytaj: kwankam) = chociaż. (Zapamiętaj: chociaż żaby kwakają rób swoje).
Vento (czytaj: wento) = wiatr. Zapamiętaj: wiatr wieje = vento ventas. (Zważ podobieństwo dźwięków: v — w).
Ale burza jest silnym wiatrem (wichurą, wichrem); trzeba więc wyraz vento (wiatr) wzmocnić. Dla wzmocnienia użyjemy przyrostka eg, vent+eg+o = ventego = burza (końcówka o rzeczownika pozostała, przyrostek eg wrósł w środek słowa; pozostał początek słowa — źródłosłów: vent’ z końcówką vent’o = vent+o = wiatr).
Co robi burza? Szumi, wyje, mruczy, burczy, wydaje niby dźwięk br… br… br. Więc szumieć = brui. Ventego bruas = burza szumi, ryczy. Bruo = szum.
Kontraŭ = przeciw, naprzeciw. Kontraŭ+a = kontraŭa = przeciwny, przeciwna, przeciwne (bez różnicy rodzaju), a więc: ventego kontraŭa = wicher przeciwny, burza przeciwna (nam). Zapamiętaj: kontrast = przeciwieństwo, dlatego po esper. „kontraŭ”.
Kvankam ventego kontraŭa bruas = chociaż wicher przeciwny szumi.
Forto = siła. (Zapamiętaj, że forteca oznacza moc, siłę tych, co się bronią pod osłoną murów).
Per = przez, za pomocą. (Zauważ podobieństwo dźwięków per i przez). Ale jeżeli ktoś chce uczynić coś tylko siłą fizyczną, to używa gwałtu, przemocy (prze-mocy); więc działa przez moc; a zatem wyraz perforto = przemoc, gwałt.
Gardi = strzec. (Zapamiętaj: gwardja strzeże pałacu i t. p.) Więc rzeczownik gardo będzie oznaczać strzeżenie (straż).
Teni = trzymać. (Zapamiętaj: na placu tenisowym współzawodnicy starają się trzymać dobrze, ażeby zwyciężyć).
On trzyma = li tenas. Li oznacza: on. Ale jeżeli chcę powiedzieć, że ktoś trzyma (coś) długo, że to trzymanie trwa przez długi czas, używam przyrostka: ad (zapamiętaj, że kanonada = kanon+ad+a trwa długo). Więc trzymać długo, stale = ten+ad+i = tenadi. Gwałt, przemoc nad wyzyskiwanymi trwa długo, przez wieki, czyli „dzierży długo straż” = tenadas gardon.
Kvankam perforto tenadas gardon = chociaż przemoc stale stoi na straży.
Vivo = życie. Zapamiętaj nasze: vivat = wiwat! = niech żyje.
Detrui = niszczyć. Znasz pewnie wyraz pochodzący z łaciny, używany po polsku: destrukcja = zniszczenie, rozstrój.
Li nin detruas = on nas niszczy; my = ni; nas (4 przypadek, biernik) = ni+n = nin.
Ŝarĝo (czytaj: szardżo) = brzemię.
Ŝarĝa = ciężki, ciężka, ciężkie (rodzajów nie trzeba rozróżniać w przymiotnikach, bo rzeczownik sam pokazuje, czy mowa o mężczyźnie, kobiecie, dziecku lub przedmiocie). Jak zapamiętać ŝarĝo = ciężar, ŝarĝa = ciężki, ŝarĝi = ciężyć? Zapamiętaj sobie jak ciężka jazda szarżuje, pamiętasz: na placu ratuszowym w listopadzie 1905 roku? Vivo ŝarĝa = Życie ciężkie.
Kvankam nin vivo ŝarĝa detruas = chociaż nas życie ciężkie wyniszcza. (Teraz przeczytaj całą strofkę. Chyba rozumiesz wszystko?).
Ĉar (czytaj: czar) = bo. Jak zapamiętać? Przypomnij sobie, że pierwotne ludy objaśniały sobie wszystko za pomocą czarów; my dziś wierzymy w przyczyny naturalne. Dla nas istnieje zrozumiałe: „bo”, „ponieważ”, objaśniane przez naukę. Więc ĉar jest to zwykłe „bo”, „ponieważ”.
Ĝi (czytaj: dżi, bo ĝ = dż) = to. Wskazując coś nieżyjącego, (przedmiot, pojęcie) lub nieokreślonej płci (dziecko, zwierzę) mówimy po esperancku: „ĝi” = to, owo. Niby dziecko, które nazywa siebie: dzi-dzi ale po esperancku: dżi (nie dzi) = ĝi.
Myślnik (tiré) — (kreska) stoi na miejscu opuszczonego: jest.
Por = dla (kogoś). Nie pomieszaj per = przez i por = dla. Zapamiętaj, że każdemu należy się jego porcja = por+cja i porcja dla każdego, więc por = dla).
Tuta = wszystek, cały. Tuto = wszystko. Zapamiętaj tuto = wszystko dokoła! Tut’ — przecinek w górze nazywa się apostrof, oznacza opuszczoną końcówkę.
W poezji esperanckiej możemy opuszczać końcówkę o, jeżeli jest nam to potrzebne dla rytmu. Opuszczanie końcówki a jest daleko rzadsze — używa się wyjątkowo.
Człowiek = homo. Ludzie = homo+j = homoj (bo j oznacza liczbę mnogą). Ale ja chcę powiedzieć: zbiór ludzi — ludzkość. Muszę więc dać przedrostek, oznaczający zbiór. Jest nim przedrostek ar (Zapamiętaj po polsku: chmara = chm+ar+a zauważ ar = zbiór). A zatem homaro = hom+ar+o = zbiór ludzi = ludzkość
Ĉar ĝi — standardo por tut’homaro = Bo to (jest) sztandar dla całej ludzkości. (Tut’homaro = wszystka, albo cała ludzkość).
Nie wyjaśniłem wyżej, dlaczego homo znaczy człowiek, bo chyba sam przypomniałeś sobie towarzyszu, że mówi się humanitarny, co znaczy: ludzki (homo to wyraz łaciński, znaczy człowiek).
Laboro = praca. Ten wyraz znany jest robotnikowi; wie o Labour-party, partji robotniczej w Anglji.
Triumfo = triumf. Labor-triumfo = labor+triumfo (triumfo de laboro) = triumf pracy.
Kanti = śpiewać. Kanto = śpiew, pieśń. Wiecie o Kantyczkach = pobożnych piosenkach i znacie słowo — Kantaty, pieśni). Skrócenie dla rytmu = Kant’.
De — oznacza 2-gi przypadek: od, (kogoś?) czyjeś(?). Vivo de homo = życie człowieka. Można powiedzieć także: Vivo de la homo. Albowiem człowiek = homo = la homo. La używa się przy rzeczownikach, jakby bliższe wskazanie: ten człowiek (la homo); używa się też dla większej dźwięczności. La nie zmienia się nigdy, a więc: la homo, la homoj.
Justa = sprawiedliwy. Justeco = sprawiedliwość. (Pamiętasz wyraz polski z łaciny: justycja. Łacińskie słowo jus = prawo. Zapamiętaj dla ułatwienia: już prawo wypowiedziało się, już wyrok wydany). Od tego jus (prawo) mamy just+ec+o = justeco = sprawiedliwość. (Nawiasem mówiąc nie zawsze jus (prawo) jest równoznaczne ze sprawiedliwością). Kanto de justeco = pieśń sprawiedliwości. A więc czem jest sztandar pracującego ludu dla całej ludzkości przyszłej:
Labor-triumfo — kant’ de justeco = (to jest) triumf pracy, pieśń sprawiedliwości.
Dla łatwiejszego zrozumienia tego wiersza, zmienimy szyk wyrazów: Glora fanfaro de reviviĝo.
Fanfaro (wyraz znany i z polskiego) = hejnał. Gloro = chwała. Glora fanfaro = pełen chwały hejnał.
Vivo = życie. Vivi = żyć. Jeżeli chcę wyrazić, że pragnąłbym kogoś ożywić, zrobić żywym, trzeba mi przyrostka, któryby oznaczał: czynić kogoś jakimś, pobudzać go do pewnej czynności. Zrobić kogoś żywym, pobudzić do życia — igi lin (jego) vivi = vivigi lin. Ale chodzi nie o to, by nadać życie nigdy przedtem nieżyjącemu przedmiotowi, lecz o to by przywrócić do życia, ponownie ożywić, więc użyjemy czasownika revivigi = ożywić znowu, przywrócić do życia, przyrostek bowiem re oznacza znowu, ponownie. (Porównaj polskie: akcja i reakcja). Stąd przywrócenie do życia = revivigo.
Jeżeli jednak chodzi mi oto, bym sam odżył, bym się ożywił, zamiast ig muszę użyć przyrostka iĝ, oznaczającego „stawać się jakimś”. Np.: iĝi viva = stawać się żywym = viviĝi. Ponownie stawać się żywym, powracać do życia = reviviĝi. Zmartwychwstanie = reviviĝo.
Jak wiemy de może oznaczać od, a więc także przynależność — (od) czego? czyj? Stąd: Glora fanfaro de reviviĝo = Pełen chwały hejnał (od..., czego? czyj?) zmartwychwstania.
Aŭroro = jutrzenka, jutrznia. Por. polskie aureola.
Frato = brat. Przyrostek — ec oznacza cechę, przymiot; stąd frateco = cecha charakterystyczna brata — braterstwo.
Mondo = świat. Monda = światowy.
Teraz już łatwo przetłómaczyć wiersz; wystarczy przypomnieć sobie, cośmy powiedzieli o de w rozbiorze wiersza 6-go.
Sata = syty (łatwo zapamiętać). Przedrostek mal — oznacza przeciwieństwo. Por. polskie kontent = zadowolony i malkontent = człowiek wiecznie niezadowolony. A więc malsata = przeciwieństwo do syty, czyli głodny. Mi satas (co robię?) = jestem syty. Mi malsatas (co robię?) = jestem głodny, głoduję.
Ar, — jak wiemy, jest przyrostkiem oznaczającym zbiór, zbiorowość. A więc aro = zbiór, gromada.
Laboro = praca, robota. Labora = taki, którego cechą jest robota — roboczy.
Kiam malsatas aro labora = Kiedy głoduje gromada robocza.
Dla ułatwienia zmienimy szyk wiersza: Hont‘ dronadi en volupta koto.
Honto = wstyd. Hont’ — przypomnij sobie, cośmy mówili o apostrofowaniu (odrzucaniu końcówek) w rozbiorze w. 5-go.
Droni = tonąć. Dron+ad+i = stale tonąć, nurzać się. Por. cośmy mówili o przyrostku ad w rozbiorze wiersza 3-go.
Volupto = rozkosz. Volupta = rozkoszny.
A więc cały wiersz znaczy: Wstyd nurzać się w rozkosznem błocie — w błocie rozkoszy.
Juna = młody. Przyrostek ul oznacza człowieka, który ma jakiś przymiot, cechę, rys. Więc jun+ul+o = junulo będzie to człowiek, który posiada cechę młodości, czyli młodzieniec = junulo.
Do = więc, zatem. (Mocno przypieczętowujemy jakieś twierdzenie, wykrzykując: „do” — zatem, więc).
Esti = być. Est+as = jest (zauważ esp. est’ = pol. jest). Mi estas = ja jestem. Li estas = on jest.
Zapamiętaj towarzyszu łaskawie, że samogłoski następują po sobie w takiej kolei: a, i, o, (z opuszczeniem e).
Dlatego a oznacza teraźniejszość: mi estas = ja jestem (est+as)
„ i „ przeszłość: mi estis = ja byłem (est+is)
„ o „ przyszłość: mi estos = ja będę (est+os)
Samogłoska: e potrzebna jest nam dla przysłówków np: bone = bon+e = dobrze (a więc jak po polsku dobrz+e).
Ale jeżeli chcę wyrazić: byłbym, byłbyś, byłby — wtedy as, is, os nie wystarczy. Musimy wymówić coś nowego: us!
Est+us = byłby. Junulo estus = młodzieniec byłby.
Honoro = honor. Honora = honorowy. A zatem mal+honoro = malhonora = nikczemny (pozbawiony honoru, sprzeczny z honorem).
Junulo estus do malhonora = Młodzian byłby zatem (= więc, przecie) nikczemny.
Kiedy, w jakich warunkach byłby nikczemny?
Gdyby... = se = jeżeli, jeśli.
Timi = bać się, lękać się. Jak zapamiętać wyraz timi? Ludzie boją się ciemności, ciemni... W gwarze mówi się czasem: „cimno”... Początek słowa, cim przypomina tim. Tim+o = timo = strach, obawa, bojaźń. Li timas = on się boi. Se timus = gdyby (młodzian) lękał się.
Iri = iść. U jednego z dzikich ludów iść mówi się zapomocą podłużnego dźwięku i — iiii... U nas po polsku jest to i na początku wyrazu: iść = i+ść. Po esp. mamy dwa i, a w środku r, czyli i+r+i = iri.
Eŝafodo = szafot (e+ŝafodo czyt. eszafodo).
Sur = na. Aby zapamiętać sobie ten przyimek, przypomnij sobie towarzyszu, że ktoś jest na wierzchu, jest przełożony nad innym, a ten przełożony często bywa surowy = sur+owy; więc to co jest „na” oznacza się przez sur.
Iri sur eŝafodon = iść na szafot (t. j, wejść, wstąpić na szafot).
Eŝafodon = eŝafodo+n (4 przypadek oznacza tu kierunek; dokąd iść — na szafot.
Se timus iri sur eŝafodon! = Gdyby się lękał wstąpić na szafot! (byłby wtedy nikczemny, bez honoru).
Morto, la morto = śmierć. (Zważ dźwięki podobne: morta = martwy: m, r, t.) Morti — umierać.
Mort+ig+i = zrobić kogoś martwym, umarłym. A więc mortigi = zabijać.
La mortigo, mortigo (rzeczownik) = zabójstwo, zabijanie, zabicie.
Ideo = la ideo = l’ideo (bo la można skrócić przed samogłoską; dźwięczniej brzmi: l’ideo, niż la ideo).
Ne = nie. (To łatwo pamiętać).
Nei = przeczyć, negować (t. j. mówić: „nie“).
Mi neas = ja przeczę. Mi neos = ne+os = ja zaprzeczę (os = przyszły czas), przeczyć będę.
Mortigo neos = zabijanie będzie przeczyć.
Vane = napróżno. Vana = napróżny, marny. Słyszałeś może towarzyszu, okrzyk biblijny Salomona: „marność nad marnościami!” po łacinie: vanitas vantatum!... Więc vane jest napróżno, nadaremnie.
Vane mortigo l‘ ideon neos = Daremnie zabijanie (t. j.
kaźnie, popełniane na męczennikach idei) zaprzeczać będzie idei (l‘ideon — 4 przypadek). Ili neas ideon = oni przeczą idei = neas vane = przeczą próżno.
Ĉia (czytaj czi-a) = każdy, każda, każde; wszelki, wszelka wszelkie. Dla zapamiętania, że „cz“ oznacza wszelkość, przerób sobie w myśli dźwięk: „wszelki” na w+cz+elki; znajdziesz tu „cz”, które po esperancku pisze się ĉ = cz (cz daszkiem nad literą).
Sango = krew. Znasz, towarzyszu, wyraz: „sangwinik” — to człowiek o krwi łatwo się burzącej: sang+winik. Więc sang‘ = krew).
Słyszałeś już, że ar jest znakiem (przyrostkiem) zbiorowości, masy, mnogości. Gdybyś chciał jednak wyrazić przeciwnie coś małego, drobnego, cząstkę, źdźbło, kroplę — to przerób ar na er = cząstka. A cóż to jest cząstka krwi? To kropla. Więc: sang+er+o = sangero = kropla krwi.
O końcówce „onto“ pogadamy później, gdy będziemy mówili o imiesłowach. Poczekaj trochę. Tymczasem zapamiętaj sobie, że końcówka: ont+o = onto oznacza kogoś, co robi coś w przyszłości; dlatego jest ont (litera o! — znak czasu przyszłego w czasownikach). Ale co jest venk+ont+o?
Venki = zwyciężać. Venko = zwycięstwo. Dla pamięci, usłysz broni szczęk, potem idzie venk‘ — zwycięstwo! — Nie kwękaj — vi venkos — zwyciężysz!
Venkonto = przyszły zwyciężca (venk+ont+o).
Ĉia sangero estas venkonto = Każda kropla krwi (przelanej za ideę) jest w przyszłości zwycięzcą (t. j. będzie zwycięzcą).
Bruli = płonąć, palić się. Przypomina to trochę brili = błyszczeć. Pamiętasz blask ognia, blask brylantów. Odróżnij delikatne: brili (przez i) = błyszczeć, od groźnego bruli (przez u) = gorzeć, płonąć (br-u-li).
Brulu = płoń. Brul+u! — zakończenie u, jak wiemy oznacza rozkaz.
Fajro = ogień. Znasz niem. słowo: „Feuer“(fajer!). Od tego polski wyraz: fajerka.
„Brulu sankt‘ fajro! = Płoń święty ogniu!
Multo = mnogość, wielość. Multaj = mnodzy, wielu. Multaj homoj = wielu ludzi. Jak to zapamiętać? Może przypominasz sobie, że wielu ludzi, gdy zbierze się razem, czynią tumult = tu+mult.
Perei = ginąć. Jak zapamiętać: ginie się przez mnóstwo powodów, przez per. Per+e+i = perei = ginąć!
Mi pereas = ja ginę. Mi pereos = ja zginę. Multaj pereos = wielu zginie (os — oznacza czas przyszły, jak wiesz).
Brulu sankt‘fajro!... Multaj pereos = Płoń święty ogniu! Wielu (z nas) zginie.
Sed = lecz, ale.
Nia = ni+a = nasz, nasza, nasze.
Bela = piękny. Imię Bela oznacza też piękną osobę.
Estonto = est+ont+o. Esti = być, ont — końcówka imiesłowu (por. obj. wiersza 14). o = końcówka rzeczownika. A więc: estonto = to co będzie = przyszłość.
Sed nia estas bela estonto! = Lecz naszą będzie piękna przyszłość!
Iri = chodzić. Iru — tryb rozkazujący, (por. wiersz 1) idź, idźcie, idźmy, tu dorozumiewać się należy: ni iru = my idźmy!
Antaŭen = antaŭ+e+n. Antaŭ = przed; e jest końcówką przysłówka, a więc: iru antaŭe = idźmy (jak?) przodem, na przedzie; — n jest końcówką 4-go przypadku, której, jak wiemy używamy również dla oznaczenia kierunku, a więc antaŭe (gdzie? jak?) — na przedzie, antaŭen (dokąd? w którym kierunku?) = naprzód.
Iru antaŭen = idźcie (idźmy) naprzód.
Sango — patrz wiersz 14.
Batalo = bitwa. Por. polskie — batalja.
Iru antaŭen (dokąd? 4-ty przypadek) sangan batalon — Idźmy naprzód do krwawej bitwy.
Pro = o (o coś, o kogoś), za (za co, za kogo). Por. protegowany — ten, o którego ktoś się stara, ten za kim ktoś się wstawia.
Idealo = ideał. Pro idealo = za ideał (w obronie ideału).
Marŝ, marŝ — czyt. marsz! marsz!
Rapide = prędko. Por. raptownie — nagle szybko.
A więc koniec brzmi: W obronie ideału marsz, marsz, prędko!
El = z (z czego?). Mi venas el Varsovio = przybywam (skąd? z czego?) z Warszawy. Lokomotivo estas farita el fero = lokomotywa jest zrobiona (z czego?) z żelaza. W połączeniu z czasownikiem el stanowi przedrostek: wy. Np. iri = iść, chodzić. Eliri = wyjść, wychodzić.
Nie mięszać el z kun. El = z (skąd? z czego?) Kun = z (z kim? z czem?) Np.: mi iras el urbo — idę (skąd? z czego?) z miasta. Mi iras kun kamarado = idę (z kim?) z towarzyszem.
Nia = ni+a. Ni = my, nia = nasz, nasza, nasze.
Sango — patrz wiersz 14.
Flui = płynąć.
Lago = jezioro. Por. polskie laguna.
El nia sango fluas lago, = Z naszej krwi płynie jezioro (czyli krwi naszej upłynęło tyle, że z niej powstało jezioro).
Dla ułatwienia zmienimy sobie porządek wyrazów: Ni ploris maron da larmoj.
Plori = płakać. Ni ploris = płakaliśmy (wypłakaliśmy) — czas przeszły.
Maro = morze. Por. marynarz. Maro+n (4-ty przypadek — kogo? co?) = morze. Wypłakaliśmy (kogo? co?) morze = ni (el)ploris maron.
{{roz|Larmo]] = łza. Larmo+j (l. mnoga) = łzy.
Maro da larmoj = morze (czego?) łez. Znamy już de (por. wiersz 6). Da używa się też dla 2-go przypadku, ale po wyrazach oznaczających ilość, miarę (ilość kogo? ilość czego?). Np. litr (ilość — kogo? czego?) wina = litro da vino. Setka (ilu — kogo? czego?) ludzi = cento da homoj. Maro da larmoj = morze (miara — czego?) łez.
Da larmoj maron ploris ni = Wypłakaliśmy morze łez.
Sed = ale, lecz. (Wiesz już).
Veni = przychodzić.
Mi venas = ja przychodzę. Mi venos = ja przyjdę. Li venos = on przyjdzie, (os znak czasu przyszłego, jak wiesz już o tem).
Tago = dzień. Może wiesz, że po niemiecku mówi się przy powitaniu: „guten Tag” = dobry dzień = dzieńdobry. Więc po esperancku będzie tak, jak po niemiecku: Tag+o = tago = dzień.
Pagi = płacić. Pago = płaca. Dla pamięci: kto jest dobrze płacony — chyba nie robociarz za pracę — ten dostaje paczki pieniędzy, pakę pieniędzy. Dźwięk: paka i początek wyrazu pieniądz, t. j. litera p — niech ci przypomną: pago = płaca. Płaca też rozpoczyna się od litery p, jak pieniądz i pagi — płacić).
Re — przedrostek oznaczający ponowienie, odwrócenie czynności. Po polsku często od; np. dać = doni, oddać = redoni. Pago = płaca, zapłata. Repago — odpłata, odwet.
Tu właśnie: tago de repago — oznacza dzień odwetu (odpłaty, zapłaty za krzywdy).
Sed venos tago de repago, = Ale przyjdzie dzień odpłaty (odwetu).
Juĝi (czyt.: judżi) = sądzić. Juĝisto = sędzia. Por.: artisto = artysta. Zauważ: art+ist+o; ist oznacza zajęcie, bo artysta zajmuje się sztuką, a sztuka po esperancku — arto. Tak samo po polsku flecista — flec+ist+a, t. j. taki, który zajmuje się grą na flecie. Więc i po polsku i po esperancku ist jest przyrostkiem, który oznacza zajęcie, zawód.
Więc ten, kto zajmuje się zawodowo sądzeniem, jest sędzią = juĝ+ist+o = juĝisto = sędzia. (Żródtosłów: juĝ‘, przyrostek: ist, końcówka każdego rzeczownika w esperanto: o. Liczba mnoga: j. Juĝistoj = sędziowie.
Tiam = wtedy (tedy). Kiam = kiedy. Zauważ podobieństwo dźwięków: kiedy = kiam — początkowa litera: k! wtedy — tedy = tiam — litera t. Podobnie, kiedy pytamy kogoś, zapytujemy: kto? Po esperancku: kiu? = kto? — początkowa litera: k! Gdy zaś wskazujemy kogoś, mówimy: tamten — po esp. tiu, przez literę wskazującą: t!)
Powtórzmy: kiu? = kto? tiu? = tamten. Kiam? = kiedy? tiam? = wtedy?
Estos ni = ni estos = my będziemy = będziemy my.
Juĝistoj tiam estos ni! = Sędziami wtedy będziemy my! (My wówczas będziemy sędziami!)
Wiersz 25 brzmi jak 24.
Kun = z (z kim? z czem?) Por. objaśnienie do wiersza 21. Kun+e (jak?) = razem, wspólnie.
Do = więc.
Kanto — por. wiersz 6. Kant+u (tryb rozkazujący) ni = ni kantu = rozkaz wydany nam samym — (my) śpiewajmy.
Kune do, kune do, kantu ni... = Razem więc, razem więc, śpiewajmy (wznieśmy śpiew).
Flugi = latać; fruwać. Ale flui = płynąć.
Super = nad, ponad (przedimek). Np. super-intendent oznacza nad-intendenta. Trono = tron (jak po polsku). Super tronoj = nad tronami. Super tronoj = ponad trony (tronoj = liczba mnoga.)
Standardo flugas super tronoj = Sztandar (nasz) wzlatuje ponad trony.
Dla ułatwienia zmienimy porządek wyrazów: Ĝi estas tondr-koler, venĝa kri‘.
Ĝi estas = to jest. (Wiemy już z 1-ej pieśni).
Tondro = tondr+o = grom! Zapamiętaj dla porównania polskie: niech cię dunder klaśnie, co właściwie znaczy: niech uderzy w ciebie piorun. Bliskie dźwięki: dunder — tondr‘.
Kolero = koler+o = gniew. Koleri = gniewać się. Zapamiętaj polskie „bierze mnie cholera” = to znaczy: miota mną gniew.
Tondr-koler = tondra kolero = gromowy gniew.
Venĝo = venĝ+o (czytaj: wendżo) = zemsta. Venĝa = mściwy (przymiotniki kończą się zawsze na a, jak wiesz o tem).
Kri+o = krio = krzyk. Krii = krzyczeć. Podobieństwo dźwięków widoczne: kr początkowe litery: kri+i oraz kr+zyczeć.
Venĝa kri‘ = mściwy krzyk.
Estas ĝi tondr-koler, venĝa kri‘ = To (jest) grom gniewu, okrzyk zemsty (czyli: mściwy krzyk).
Sign‘ = sign+o = signo = znak. Por. po polsku sygnał = znak, sygnalizować = dawać znaki.
Amas‘ = amas+o = amaso = masa (łatwo zapamiętać).
Harmoni‘ = harmoni+o = harmonio = harmonja. Po esp. czyta się io zosobna i-o, nie razem jo). Amas-harmoni‘ = harmonja mas.
Sign‘ de l‘amasharmoni‘ = Znak (oznaka) harmonji (braterstwa) mas (ludowych).
Dla ułatwienia zmieniamy porządek wyrazów: Kaj ĝi havas ruĝan koloron.
Kaj = i, a. Np.: kamaradoj kaj kamaradinoj = towarzysze i towarzyszki. Ale: Petro skribas kaj Antonio legas = Piotr pisze a Antoni czyta.
Havi = mieć. Znasz niem. haben? — mieć. Dla pamięci: kto ma, często schapał, co ma. Chapać — hap-ać podobne do havi.
Ruĝa = ruĝ+a (czyt. rudża) = różowy, czerwony. (To ładne słówko).
Kaj ruĝan havas ĝi koloron = A ma on kolor czerwony (sztandar ma kolor czerwony — krwi). Koloro = kolor (to jasne).
Sur = na (już było). Ĉar = bo (już było).
Labor+ist+o = pracownik, robotnik. Laboro = praca. Laborista = robotniczy.
Ĉar sur ĝi laborista sang‘! — Bo na nim robotnicza krew! (Bo krew robotników na tym sztandarze!)
