Nocleg (Grabiński)
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Nocleg |
| Pochodzenie | Szalony pątnik |
| Wydawca | Krakowska Spółka Wydawnicza |
| Data wyd. | 1920 |
| Druk | Drukarnia Narodowa w Krakowie |
| Miejsce wyd. | Kraków |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały zbiór |
| Indeks stron | |
W drodze powrotnej z odwiedzin u krewnych, wpadłem na niefortunny pomysł, by milową przestrzeń dzielącą mnie od najbliższej stacji kolejowej przebyć nie wozem, lecz pieszo. Nęciła pora letnia, przedwieczorna i perspektywa wędrówki wśród pól ciężkich już wykłoszonem zbożem i łąk oddychających wonią polnych ziół i kwiatów. Lecz już w połowie drogi zacząłem żałować. W powietrzu zrobiło się jakoś duszno i parno; rozpierzchłe przez dzień stronami chmury skojarzyły się gwałtownie w groźne rzesze i zawisły ponuro w środku nieba. Zaniosło się na burzę.
Pomykałem kroku, by dotrzeć do przystanku kolejowego przed wybuchem żywiołu i dla uproszczenia drogi rzuciłem się na przełaj przez las. Po kwadransie wytężonego marszu po krętych ścieżkach zrozumiałem, że trud mój daremny i przed burzą nie ucieknę.
Żałobną kireję chmur rozdarł nagle oślepiający zygzak piorunu i głuchy łomot zmącił leśne zacisza. Lunął nawalny deszcz.
Schroniłem się przed pierwszym atakiem ulewy w jakiś zarosły drzewami zaułek, zaszywając się cały w gęsty krzak leszczyny. Tu przeczekałem moment krytyczny.
Gdy deszcz trochę zelżał, opuściwszy kryjówkę, ruszyłem dalej. Teraz szło się trudniej po rozmokłym, ślizkim od dżdżu gruncie; parę razy potknąłem się i omal nie wywróciłem na jakiejś złamanej gałęzi. Na domiar złego ściemniło się i słabo orjentowałem się w błędniku ścieżek i ścieżyn. Po półgodzinnym chodzie, na pół przesiąkły dżdżem, znużony wypatrywaniem zbawczej drogi, doszedłem do smutnego wniosku, że zmyliłem zupełnie kierunek i zgubiłem się w lesie.
Położenie było fatalne. Zapaliłem zapałkę, by przy jej blasku stwierdzić na zegarku, że jest już godzina siódma wieczorem, że o pociągu ani marzyć, bo pora mocno spóźniona.
Deszcz wprawdzie ustał, lecz ewentualność spędzenia nocy w lesie, na wilgotnej ziemi, nie uśmiechała się wcale obiecująco. Instynktem tonącego chwyciłem się uporczywie jakiejś ścieżki i nie oglądając ani w prawo, ani w lewo, zacząłem pędem biec między dwoma szeregami koślawych sosen.
Ruch rozgrzał mię i podwoił siły; po upływie kilkunastu minut zamajaczyła poręba, a w chwilę potem wydostałem się z przeklętego lasu na czyste, puste jak okiem sięgnąć pole. Byłem na jakiejś drożynie, która wciśnięta głęboko niby parów w ramy zagonów, mknęła w ciemniejącą dal. Postanowiłem iść nią, nie zmieniając kierunku, w nadziei, że zaprowadzi do wsi lub przysiółka.
Na chwilę wychylony z obłoków księżyc skrył się z powrotem w ich gęste opony; szedłem po ciemku.
Zaczął mżyć znowu drobny, przejmujący do szpiku deszczyk. Było mi zimno w lekkiem, spacerowem ubraniu bez zarzutki. Dążyłem przed siebie w absolutnej ciemności, od czasu do czasu wyciągając ręce, by zbadać zbocza śródpolnego parowu w obawie, czy nie schodzę z drogi. Raz natrafiłem na jakąś jamę i z trudem tylko wydobyłem się z jej chlupoczącej deszczówką głębi, to znów wpadłem w błotną kałużę po kolana...
Szedłem dalej. Grunt powoli jakby podnosił się, parów przechodził do jednakowego poziomu z polami. Wyczułem pod nogami zarosłą trawą przykopę, która rozdzielała podwójny tor kolei.
Po czasie doszedł mię z prawej strony zapach czeremchy. Przyspieszyłem kroku, wciągając z rozkoszą woń; była teraz mocniejsza i zmieszana z zapachem akacji; niewątpliwie zbliżałem się do jakiejś wsi lub dworu. Nademną odezwał się rozłożysty szum drzew, wielki, poważny rozhowor. Wytężyłem oczy w kierunku poszumu, lecz nie spostrzegłem nic: panowała bezwzględna, czarna jak kir oćma...
Po twarzy musnęła mię mokra gałąź, oblewając kaskadą kropel. Otarłem oczy i sięgnąłem ręką w górę, by pochwycić gałąź; zamiast niej palce objęły sztywne drewno sztachet.
— Sad — pomyślałem z uczuciem radości — lub park dworski. W każdym razie znajdę przytułek na noc.
By nie stracić kontaktu, nie wypuszczałem już z rąk ogrodzenia, lecz ciągle posuwając się naprzód, prześlizgiwałem palce po drewnianych przęsłach, niby po nici przewodniej wśród mroków nocy. W pewnem miejscu sztachety ustąpiły, odchylając się w głąb. Była furtka. Wszedłem i zamknąłem za sobą; w ciszy rozległ się wyraźnie skrzyp zardzewiałych zawiasów.
Szedłem jakąś aleją owianą ruchem drzew, które rosły po obu jej stronach; wkoło odzywał się szmer liści i łopot gałęzi miotanych na wietrze. Nie widziałem nic — nawet pnie drzew niewidzialnych zlewały się zupełnie z czernią nocy; nie wyodrębniał się ani jeden szczegół. Tak uszedłszy kilkaset kroków, niespodziewanie uderzyłem głową o coś twardego; podniósłszy rękę w kierunku przeszkody, przekonałem się, że były to sztachety. Więc ogród tutaj się kończył; widocznie ścieżka, którą szedłem, nie była główną i biegła wszerz. Przypuszczalny dwór czy zagroda leżały zatem u końca ścieżki głównej, która zapewne krzyżowała się gdzieś z dróżką obraną przypadkowo przezemnie. Należało szukać punktu węzłowego ścieżek. Zawróciłem tedy i zacząłem posuwać się ostrożnie w kierunku, skąd przyszedłem, co parę kroków czyniąc próbne zboczenia na obie strony. Lecz nie mogłem jakoś trafić na upragnioną drogę, która według mych domysłów miała zaprowadzić do domu. Nie śmiąc zapuszczać się pomiędzy krzewy i drzewa, wśród których można było błądzić do rana, wracałem po każdej próbie na środek ścieżki, by z kolei badać teren po przeciwnej jej stronie. Lecz poszukiwania spełzły na niczem; po kilkunastu minutach drogi znalazłem się z powrotem u furtki. Zrozpaczony niepowodzeniem, przemokły do nitki, podjąłem trud od nowa, postanawiając teraz iść tylko brzegiem prawym i najpierw przepatrzeć jak najdokładniej tę stronę.
Zaledwie uszedłem parę kroków, potknąłem się o jakiś wystający pniak; padając odruchowo wyciągnąłem ramię, by uchwycić się drzewa lub krzaku. Wtedy zamiast pnia ręka natrafiła na węgieł jakiegoś budynku. Zatrzymałem się, wodząc dłonią po jego ścianie. Była drewniana, zbita z niewygładzonych tarcic. Tak namacałem drzwi zamknięte na kołek...
Zawahałem się: wejść, czy szukać dalej?
Chyba dworem ta buda być nie mogła?
Rozstrzygnęło ogromne znużenie. Nagle uczułem, że dalej już iść nie zdołam. Dreszcz gorączki wstrząsał mną już od chwili. Zapukałem. Z wnętrza nikt nie odpowiedział. Przyłożyłem ucho do ściany, nasłuchując. Cisza zupełna. Zniecierpliwiony, wyrwałem kołek i całym sobą pchnąłem drzwi. Otworzyły się bez oporu.
Uczułem woń świeżego siana i zgaszonych świec.
— Szczególna kombinacja — pomyślałem, zamykając za sobą skwapliwie wejście.
— Dobry wieczór! — odezwałem się głośno.
— Dobry wieczór! — odpowiedziało echo.
Przestrzeń, do której wszedłem, była znać pustą. Głos dudnił jak w beczce.
Potarłem zapałkę jedną, drugą — niestety odmówiły posłuszeństwa; przemokły wraz ze mną. Trzeba było zrezygnować ze światła. Po omacku przesunąłem się wzdłuż ścian, dotykając ich powierzchni. W drugiej z rzędu wnęce zatrzymał mię jakiś przedmiot, który potrącony nogą zadudnił głucho. Chciałem go wyminąć i pójść dalej, lecz ręka trafiła na próżnię i wpadłem w jakieś wnętrze. Sprzęt był widocznie wydrążony.
— Co u licha? — pomyślałem, czepiając się wystającego brzegu. — Niecki, czy koryto?
Wreszcie wydobyłem się nazewnątrz. Zrobiło mi się nagle jakoś nieswojo.
— Gdzie jestem? — krzyknąłem na cały głos.
Milczenie. Stałem, łowiąc uchem śmiertelną ciszę. Najlżejszy oddech ludzkiej piersi nie mącił głuszy nocy. Słyszałem tylko przyspieszone udary własnego serca...
Podjąłem wędrówkę po izbie. Po chwili nogi wplątały się w jakieś chusty, czy odzienie porzucone na podłodze. Schyliłem się, podniosłem. Był podarty, wilgotny łachman, cuchnący zgnilizną i zapachem starych, łojowych świec. Odrzuciłem go z obrzydzeniem.
Znużony mózg snuł domysły na temat miejsca. Może buda sadownika dworskiego lub wyszły z użycia stebnik? Ponętna woń siana zwabiła mię ku środkowi izby.
— Może będzie się można przespać na niem, choćby na podłodze?
Na poziomie piersi wyczułem nagle przeszkodę: jakiś stół, czy pryczę zasłaną warstwą świeżego siana. Wyciągnąwszy rękę, błądziłem z lubością po wonnem podścielisku. Tapczan był niezajęty; znalazłem łoże.
Bez namysłu zrzuciłem przemokłą bluzę i położywszy w głowach, wydłużyłem się rozkosznie na posłaniu.
| — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — | — |
Wnętrze staroświeckiego dworu. Na ścianach tureckie makaty, konterfekty dziadów i broń myśliwska. Jakaś sala duża, jasna, w obłokach tytoniowego dymu. W środku, przy stole zielonem suknem obciągniętym, grupa mężczyzn w strojach wieczorowych. Grają w karty: wist. Twarze znużone, zmięte. Zapewne po nieprzespanej nocy. Uwagę skupiają na sobie trzy postacie — dwóch mężczyzn i kobieta. Piękni ludzie. Zwłaszcza ten blondyn o charakterystycznym, angielskim profilu. Rasowy człowiek. Gra nerwowo, jakby roztargniony i przegrywa ciągle. Ciemnofiołkowe oczy co chwilę podnoszą się z ponad kart i wpijają w bladą, czarnowłosą panią w szkarłatnym szalu, siedzącą przy tamtym mężczyźnie, zapewne mężu.
Tych dwoje ludzi coś wiąże ze sobą, jakaś mocna, serdeczna tajemnica. Spojrzenie kobiety nie schodzi z twarzy przegrywającego — ssie słodycz pijanych miłością jego oczu. Twarz męża skupiona, marmurowa; głęboka rysa przekreśla czoło w okolu bujnej, kasztanowatej czupryny. Gra równo, spokojnie — tylko od czasu do czasu pochyla się ku dogorywającej świecy po prawej stronie i zapala u jej płomienia papierosa. Wtedy na moment oczy jego szare, stalowe szukają oczu przeciwnika i patrzą w nie zimno, z natężoną uwagą... Gra toczy się dalej nieubłaganym, fatalnym ciągiem.
Mijają długie minuty, kwadranse, godziny... Wtem pani nieznacznie pod osłoną szala wyciąga ramię krągłe, cudnie wyrzeźbione i szuka ręki ukochanego. Dłonie ich spotykają się na mgnienie oka, na krótką, boską chwilę i spłoszone cofają się z powrotem.
Mąż drgnął niespokojnie, gwałtem stłumił podryw podniesionej już ręki. Tylko twarz zszarzała jak popiół, sfałdowała się w nerwowe, ostre linje i wysiłkiem woli ułożyła w maskę obojętności. Zauważył...
Blondyn zaczął rozdawać karty. Padły króle, walety, zakręcił się młyńcem na suknie as karowy...
Kobieta wstaje i coś mówi. Przeprasza gości, każe podać poranną przekąskę. Przechodząc obok blondyna, musnęła z lekka, niby przypadkiem jego policzek szerokim rękawem kimona. Postać jej pełna, dorodna, a gibka znika za portjerą w przyległym pokoju. Mężczyźni przeprowadzają odchodzącą ukłonem i wracają do wista.
Znać sytuacja powstała w grze jest arcyciekawą, bo chwilowo twarze ożywiają się i znać naprężenie uwagi. Wygrał pan domu...
Wchodzi służąca i podaje na tacy herbatę i ciasta. Goście spożywają śniadanie. Z zamieszania i ruchu odsuwanych krzeseł korzysta sługa, by zręcznie wcisnąć blondynowi w rękę drobny, papierowy zwitek. Chwycił chciwie, rzucając wkoło szybkie, badawcze spojrzenie. Odetchnął: nikt nie widział...
Nieobecność pani domu zwraca uwagę męża. Pyta o coś sługę i wychodzi. Chwila nader stosowna. Szczęśliwy rywal kryje się we framudze okna, rozwija papier, czyta. Fala krwi krasi mu lica, w oczach grają blaski. Zwinął, schował na piersi... Dopala papierosa, usuwa się w głąb i wśród gwaru znika za drzwiami naprzeciw portjery.
Po czasie wraca mąż. W rysach wzburzenie, błysk gniewu. Po scenie. Bierze go w wyłączne posiadanie jakiś opasły jegomość i ciągnie w kąt na pogadankę. Ustąpił, lubo niechętnie. Mija kwadrans, pół godziny.
Rozpierzchli goście powoli wracają na swe miejsca przy zielonym stoliku. Zauważono brak blondyna. Na kilku twarzach świtają uśmiechy, padają jakieś półsłówka, domyślniki. Spojrzenia ześrodkowują się nieznacznie na panu domu.
Powstał blady, drżący.
— Przepraszam panów. Obowiązkiem moim odszukać zabłąkanego gościa. Zaraz będę służył z powrotem.
Odsuwa gwałtownie kotarę i przechodzi w głąb domu. Widać długą, gubiącą się w ogrodzie amfiladę pokoi, starych, zgłuszonych adamaszkiem kotar komnat — otwierają się jedne po drugich drzwi, odrzucane nerwowo skrzydła, odchylają ciężkie zasłony... Padają w kąty spojrzenia złe, badawcze, świdrują alkowy, przepatrują sypialnię...
Wypadł na ganek, zbiegł po schodkach, skręcił deptakiem w lewo. Kroki ciche, ostrożne, podstępne. Doszły go jakieś głosy, szepty namiętne. Zajrzał przez kratę oplecionej dzikiem winem altany. Zobaczył... Przechyliła mu głowę na piersi, podała usta. Całował długo, przeciągle...
Nagle scena zmieniła się. W środku chłodnika stanął mąż. Na ustach zimny, ironiczny uśmiech, w rękach szpicruta.
— Excusez!
Kobieta porwała się z ławki, chciała coś przemówić. Przerwał jej świst trzciny. Z krótkim okrzykiem podniosła rękę do policzka, na którym wykwitła podłużna, czerwonosina pręga... Tamten rzucił się na oszalałego z gniewu, zamierzył się ręką ku twarzy. Lecz w drodze napotkał opór: zatrzymało go mocne, stalowe ramię.
— Znajdziemy inny sposób załatwienia tej sprawy.
Ruchem rozkazującym wyciągnął rękę ku kobiecie i wskazał dom:
— Proszę nas zostawić samych!
Odeszła. Niema gra twarzy, pojedynek spojrzeń. Oczy przeciwników związane w śmiertelnym uścisku niemal równocześnie zatrzymują się na koszyczku od robót, pozostawionym przez panią na stole. Przykuwają uwagę dwa kłębki na spodzie: zielony i błękitny. Dziwny uśmiech błąka się na wargach męża. Sięgnął po kłębki, położył na ręce; igra nimi, taczając po dłoni. Patrzy pytająco na tamtego. Ujął w palce kulkę błękitną:
— Śmierć.
Blondyn skinął na zgodę.
Teraz podsuwa dłoń z zieloną.
— Życie.
— Dobrze.
— Kto będzie ciągnął losy?
Djalog przerywa duży, angielski chart. Śliczne zwierzę wbiega do altany w krótkich, gibkich skokach i zaczyna łasić się u stóp blondyna. Ten głaszcze psa po łbie, poczem wskazując go przeciwnikowi, objaśnia:
— Nero.
— Dobrze.
Wkłada napowrót do koszyka oba kłębki i stawia na stole. Z kolei sięga po nie rywal i ująwszy w prawą rękę, zwraca się do psa:
— Apporte, Nero! Apporte!
Z palców wymknęły się różnobarwne kule i zataczając podwójną parabolę, spadły o kilkadziesiąt kroków na ścieżkę: bliżej zielona, o kilka metrów za nią błękitna.
— Apporte, Nero! — zachęcił powtórnie blondyn.
Pies rzucił się z miejsca i lekkim truchtem zbliżał ku kłębkom. Obaj mężczyźni śledzili bacznie z altany jego ruchy. Nero chwycił w zęby najbliższy motek zielony i już miał zawrócić ku panu ze zdobyczą, gdy wtem spostrzegł drugi poza nim pod klombem. Zwierzę zawahało się na moment, jak postąpić; po namyśle podbiegł do klombu i podjął. Dumny z sumiennego rozwiązania problemu, wracał chart do altany, trzymając w wysoko podniesionej paszczy oba kłębki. Wtem zaczepił nogą o jakiś korzeń, podskoczył i trzepnął głową o krzak; wtedy zdaje się jeden motek wyśliznął mu się i wypadł gdzieś po drodze pomiędzy krzewy. W chwilę potem zdyszany, podawał swemu panu pozostały kłębek. Był to błękitny kłębek śmierci.
Blondyn odebrał go i pogłaskał psa po lśniącej jedwabistej sierści:
— Dziękuję ci, Nero.
Uśmiechnął się i patrząc na swego zwycięzcę, dodał spokojnie:
— Dzielny pies. Tak, tak. Mój własny pies. Żegnam pana.
Odpowiedział milczący ukłon.
Krokiem szybkim, nerwowym opuścił altanę, przemierzył park i furtą wydostał się na pola. Za nim biegł Nero. Młody człowiek zwolnił kroku i skręcił pomiędzy wikliny za dworem. Szedł brzegiem zarosłej tatarakiem i rogożą rzeki. Rozsuwał mechanicznie wilgne rosą ich pałki, nurzał się w lesie mokrych okiści. Wśród zieleni przesianej złotem porannego słońca odcinał się czarnym konturem jego smukły, świetnie skrojony frak.
Pies towarzyszył wytrwale, wstępując w tropy pana, który zdawał się go nie dostrzegać. Nagle wyszedłszy z gąszczy na małą łączkę, obrócił się i spostrzegł wiernego towarzysza. Błysk gniewu zagrał w zeszklonych rozpaczą oczach. Podbiegł i kopnął zwierzę z całej siły.
— Precz, ty bydlę podłe!
Pies zaskowytał, zatoczył się i popatrzył z wyrzutem w oczy. Pan odwrócił się i poszedł dalej. Teraz błądził nad samą rzeką. Tępe spojrzenie snuło się po fali, wlokło z biegiem prądu. U nóg odezwało się pokorne skomlenie psa: Nero przepraszał za nieznaną mu przewinę, lizał ręce, łasił się. Wtedy człowiek wydobył z kieszeni mały, krótki rewolwer i strzelił mu w łeb. Zwierzę wydało cichy jęk i padło u stóp pana, składając roztrzaskaną głowę na wyciągniętych łapach.
Desperat oglądnął broń i zauważywszy widocznie brak naboi, odrzucił w wiklinę, jako rzecz niepotrzebną. Potem bez namysłu wskoczył w rzekę. Woda pod nim wzburzyła się, wzdęła, prysła pluskotem pian i zawarła się nad ofiarą równą, gładką pościelą. Pociekły dalej nurty w drogę ku dalekim celom, potoczyła się fala na wędrowną dolę, pomknął wart błędny w tęsknotę wieczystej włóczęgi...
I cicho było nad brzegiem rzeki, cicho i samotnie. Czasem chyba zaleszczotała w wiklinie pstra krasnowronka, zabrzęczał komar, zarechotała żaba — czasem lotem zygzaka przefrunęła krzykwa, zawahała się nad liściem podbiału przeźrocza ważka... Kiedyniekiedy ozwał się spłoszony odzew cyranki, zahuczał dziki gęsior, zakwiliła rybitwa. W dali, tam na zakręcie, gdzie wstęga wody gubiła się między chaszczami, leżało senne, mraką nasiąkłe drzemanie...
Powoli mgły stamtąd idące zaczęły zasnuwać krajobraz; mroczne woale spowijały rzekę, pętały krze, przesłaniały brzegi — aż wszystko zlało się w jeden wielki, bezkształtny, szarobiały kłąb...
Nagle uderzył w oczy czerwony krzyk światła i obudziłem się...
Był dzień duży, jasny. Leżałem na wznak, twarzą wystawiony na działanie promieni słońca, które całym snopem wpadały przez małe, zakratowane okienko w ścianie naprzeciw. Oślepiony blaskiem, przysłoniłem oczy i spojrzałem uważnie dookoła. Przykry wstrząs przejął niespodzianie me ciało. W kącie spostrzegłem trumnę. Otwarte jej wnętrze zionęło ku mnie pustką śmierci.
Odwróciłem oczy; wzrok padł na wystający róg pryczy, na której leżałem. Był okryty jakimś czarnym spłachciem, czy sztuką obdartej materji. Machinalnie wziąłem do ręki; był to łachman kiru brudny od prochu i błota, skapany łzami świec. Przypomniałem sobie ubiegłą noc i gałgan podjęty przezemnie wśród ciemności. Brrr... Nogą strąciłem go na ziemię.
Przetarłem oczy. Resztki snu ulotniły się. Otrzeźwiałem zupełnie.
Gdzie jestem?
Pod ręką lewą ukrytą w sianie pościeli uczułem jakiś twardy przedmiot, który obejmowałem dotąd bezwiednie palcami. Lenistwo nie pozwoliło mi dźwignąć się i przekonać, co. Zwróciłem tylko w tę stronę głowę, lecz nie zobaczyłem nic; spiętrzona ściana słomy i siana przesłaniała mą rękę wraz z trzymanym w niej przedmiotem. Zacząłem poruszać palcami wzdłuż. Szczególna! Teraz miałem wrażenie, że przesuwam je po czemś miękkiem, niby po suknie, niby po czyimś rękawie. Nagle zrozumiałem. Ręka moja trzymała w bezwiednym uścisku przez noc całą ramię człowieka. Jednym podrzutem porwałem się z pryczy i usiadłem. Wał słomy usunął się, odsłaniając przedemną leżącego tuż obok na tym samym tapczanie mężczyznę. Krótkie spojrzenie, rzucone na twarz towarzysza, zmroziło mi krew w żyłach: poznałem blondyna widzianego we śnie.
Była to ta sama arystokratyczna twarz, te same wytworne rysy, tylko teraz podkreślone ostrzej rylcem śmierci. Leżał wyciągnięty sztywno na podścielisku słomy w pomiętym, jeszcze wilgotnym fraku, z wisiorami zielsk wodnych w bujnych, jasnych włosach, ze smugami mułu na spodniach i gorsie koszuli.
Patrzyłem jak osłupiały, nie dowierzając oczom...
Nagle jednym skokiem opuściłem trupie legowisko i nie patrząc poza siebie, zacząłem wciągać na ramiona bluzę. Chciałem wyjść stąd jak najprędzej, uciec jak najdalej.
Wtem z zewnątrz odezwały się liczne kroki i szmer głosów. Przymknięte drzwi odchyliły się i do środka weszło paru mężczyzn: trzech chłopów z wójtem na czele, żandarm, jakieś chuderlawe indywiduum o wyglądzie pisarza gromadzkiego i dwóch gentelmanów. Towarzystwo miało postawę uroczystą, urzędową.
— Komisja śledcza — pomyślałem.
— A pan co tu porabiają? — zapytał mnie wójt grubym, nizkim basem.
— A cóż? Przespałem się niechcący w tej izbie.
— Nie wolno. Taż to trupiarnia — zgromił surowo.
— Wczoraj po nocy zabłądziłem tu, uciekając przed zlewą. Nie wiedziałem, gdzie wchodzę.
— Winszuję noclegu — odezwał się jeden z inteligentów, szczupły brunet z kozią bródką, zapewne lekarz.
— Istotnie, dziwnie się trochę spało. Te zwłoki?
— Wydobyli tutejsi chłopi wczoraj popołudniu z wody. Rzeka wyrzuciła na brzeg, niedaleko młyna.
— Panowie — zagadnąłem — zapewne chcą teraz przystąpić do sekcji?
— Właśnie. Komisja w komplecie. Panie sędzio — zwrócił się do przysadkowatego pana w urzędniczej czapce z teką pod bokiem. — Czy zaczekamy na przybycie pana Giżyckiego?
— A właśnie sam jaśnie wielmożny pan dziedzic — chórem odpowiedzieli chłopi, robiąc miejsce mężczyźnie, który w tejże chwili przekraczał próg kostnicy.
Przybyły zdjął szeroki, biały kapelusz „panama“ i objąwszy mary krótkim rzutem oczu, zbladł jak ściana. Poznałem męża ze snu. Zapanowało głębokie milczenie. Lekarz otworzył duże, orzechowe puzdro i zaczął dobywać zeń przybory do obdukcji. Połyskiwały pod światło zimne ostrza lancetów, rozlegał się metaliczny dźwięk rozkładanych w porządku nożów i pincetów.
Wtedy milcząco skłoniwszy się obecnym, opuściłem wnętrze.
Za drzwiami przywitał mię skąpany w rosach porannych, rozbrzmiały brzękiem owadów i ptaszków cmentarz. Szedłem białym piaskiem wysypaną ścieżką z rządkami mogił po stronach. Z zielonych gąszczów czeremchy wystawały poprzekrzywiane krzyże w naszyjnikach zeschłych wieńców — z poza bukietów jaśminu wychyliła się raz zczerniała już statuetka Matki Bożej — wyciągnęły zwichnięte skrzydła nagrobnych aniołów... Na trawach mogilnych perliły się łzy dżdżu i tęczowały w słońcu. Z ziemi przepojonej wodą szedł ciepły, wilgny wyziew, nasiąkał wonią kwiatów, ziół i dźwigał się w górę ponad drzewa. Na brzozie płaczącej u furty siedział jakiś ptaszek szary, płochliwy i cicho kwilił...
