[496]R.
Rab, niewolnik, p. Rob.
Raba, p. Roba.
Rabacja, bunt, rzeź, napad.
Rabanić, krzyczeć, gromić.
Rabiasty, pstry.
Rabież, grabież, rabunek.
Rabowniczy, łupieski.
Rabski, arabski.
Rabulista, krętacz (prawny).
Raby, szaro-pstry, jarzębaty.
Rachman, człowiek spokojny, cichy.
Rachmierski, rachunkowyrachunkowy.
Rachować, poczytywać, mieć za co; R. sobie, rozważać, mniemać.
[497]Rachunk, rachunek.
Raciak, racięga, koślawy, niezgrabjacz.
Racimora, Raczymora, rodzaj tkaniny jedwabnej dawniej używanej.
Racja, wymówka, sprzeczka; mieć R. ćodo kogo, mieć prawo.
Raczba, zaproszenie, częstowanie.
Raczej, chętniej.
Raczyć, w znacz. 1) woleć, przenosić co nad co; 2) prosić; R. kogo, czcić, poważać; R. się wiele o sobie rozumieć, cenić się.
Rada, rozum, roztropność, zaradność.
Radelne, radło, poradlne, podatek od łanu, łanowe.
Radna, radnina, płachta.
Radniej, 1) chętniej, milej; 2) lepiej, mądrzej; 3) raczej.
Radniejszy, bardziej rad.
Radnik, radca, rajca, radny.
Radny, rad, chętny.
Rado, 1) chętnie, lubo, wesoło, radosno; 2) zwykle.
Radszej, p. Radziej.
Radszy, bardziej rad.
Radykać, szybko iść; r. się, przemykać się.
Radzać, radzić.
Radzić komu, sprostać.
Radziectwo, 1) urząd radziecki, godność radcy; 2) konsulat (u Rzymian).
Radziej, raczej, chętniej, z większą przyjemnością.
Radzierz, ratusz.
Radzki, radcowski.
Rafina, rafa, skała podwodna.
Rafinować, 1) mówić, dowodzić o czym; 2) myślić, mędrkować, rozbierać co drobiazgowo, ceregielować się.
Raguzański, rakuzański, rakuski (od miasta Raker, Roetz lub Rakuz w Austrji).
Rainy, swaty, oświadczyny.
Raja, błoto, topielisko.
Rajmuneda, 1) remont, zakupywanie świeżych koni dla wojska; 2) stara szkapa, wywłoka.
Rajmunterz, dostawca koni dla wojska.
[498]Rajtar, Rajtarz, 1) dawniejszy kawalerzysta, ubrany i uzbrojony sposobem niemieckim; 2) rozbójnik, łupieżca.
Rajtarja, konnica, ciężka kawalerja.
Rajtarka, zimnica, febra.
Rajtarstwo, 1) rajtarowie; 2) rozbój, grabierz.
Rajtuzy, szerokie spodnie do konnej jazdy.
Raka, racha, ladaco, hultaj.
Rakarz, oprawca, kat, przen. łotr.
Rakowianin, arjanin, socynjanin, nowochrzczeniec (od nazwy miasta Rakowca).
Rakusy, Rakuzy, Austrja.
Raljować, zebrać i sformować rozproszonych żołnierzy.
Ramię w znacz. moc, władza, opieka (pod jego ramieniem).
Ramota (z ukr. hramota), 1) pismo, memoorjał, dyplom, dokument; 2) licha książka, bazgranina; 3) przyczyna, wyjaśnienie; 4) środek, sposób; 5) plotka, gadanina.
Ramotać, uczenie pisać, dzieło jakie pisać.
Ramotać się, robić łoskot, romotać się.
Ramotnik, pisarz, autor.
RanlaćRaniać, raniwać, ranić.
Ranie, rano.
Rankor, uraza, gniew, zgryzota, żal.
Ranniejszy, pzzedpołudniowyprzedpołudniowy, poranny,poranny.
Ranny, lekarz chirurg.
Rano, wcześnie, przed czasem, przedwcześnie; duże R. późny ranek.
Ranoczujny, rano się budzący.
Ranotworny, zadający rany.
Rany, ranny, poranny, wczesny, rychły, prędki.
Rańtuch, długa chusta kobieca; p. Łańtuch.
Rapcie, 1) łyka, pęta; 2) paski do szabli albo karabeli.
Rapeć, ręka, łapa; sakwa do obroku.
Rapinja, grabież, łupiestwo.
Rapt, porwanie, uwiezienie.
Raptor, najeźdźca, gwałtownik.
[499]Raptowiec, raptowy, ospowaty.
Raptura, rapturał, raptularz, notatnik, pamiętnik.
Rapy, rafy, skały rzeczne, przeszkody w spławie, powstałe z kamieni nagromadzonych.
Rasa, 1) p. Haras; 2) ubiór duchowieństwa obrządku wschodniego.
Rasztak, dzień wypoczynku.
Rat, rata, ratunek; Rata! rety! gwałtu!
Ratać, ratować, nieść pomoc.
Rataj, 1) oracz, wieśniak, włodarz, ekonom; 2) udzielający rady.
Ratajec, ratusz.
Ratar, rajtar.
Ratny, dający ratunek, pomoc, ratujący.
Ratownik, wybawca.
Ratsymor, gatunek materji, p. Racimora.
Ratunk, ratunek.
Ratusznik, dowódca, rozkazodawca.
Raubszyc, kłusownik.
Raz w znacz.: raz zły, nieszczęście, wypadek.
Razak, chleb razowy.
Razić, odtrącać, odpierać.
Razowina, razówka, pole raz zorane.
Raźny, dogodny, poręczny, przyjemny, podręczny.
Rażenie, porażenie.
Rąb, (rębu), 1) blizna, szrama; 2) brzeg, obrębek; 3) lm. ręby, nice, wywracać na R., przekręcać, okazywać fałsz.
Rąbanica, siekiera.
Rąbanisko, las wyrąbany.
Rąbek, chustka na głowę, zasłona, duża chustka perkalowa, którą kobiety noszą na ramionach.
Rąbić, obrębiać.
Rąbkowy, przezroczysty.
Rączba, poręka.
Rącze, rączo, prędko.
Rączy, rychły, pilny, niezwłoczny, pośpieszny.
Rcy (rci), (tryb rozkaz. od rzec): mów, powiedz.
Rdzały, rudawy, pożółkły; przen. dojrzały.
Rdzawka, bagnisko, trzęsawisko.
Rdzenisty, rdzeniowy, rdzeniowaty.
[500]Rdzębina, ogrodzenie ostrokołami.
Rebelizator, buntownik, powstaniec, rewolucjonista.
Recensować, krytykować.
Recesja, przesiedlenie się.
Rechwa, p. Refa.
Reczek, chomik.
Reda, muł, namulisko.
Redać, brodzić, deptać.
Refa, obręcz.
Refekcja, odżywanie się, posilanie się.
Reformer, reformujący.
Refować, obijać obręczą.
Refutować, odpierać, zbijać dowodami.
Rega, rząd, szereg.
Regalizować, regalować, obdarzać, częstować, ugaszczać.
Regiel, las górski; Regle, niższe góry lesiste.
Regient, przywódca, zarządzający, naczelnik, zawiadowca, pisarz, sądowypisarz sądowy, sekretarz.
Regiestr, w znacz. rachunek; popaść w R.; wpaść w długi; jak z R-u, ściśle, punktualnie; stąpać z R-u, bucznie, dumnie; robić z R-u, z musu.
Regiestrowy żołnierz, żołnierz regularny (linjowy) na stałym żołdzie.
Regiment, 1) rządy, panowanie; 2) komenda, dowództwo; 3) pułk.
Regimentować, nad czym albo czemu: dowodzić, komenderować.
Reglament, przepisy, urządzenie.
Regulament, zbiór przepisów i rozporządzeń obowiązujących.
Reguła, zasada, przepis, ustawa.
Rej 1) szereg, 2) przodowanie w tańcu; na reju, na czele; 3) przodownik, przywódca; 4) pokój panieński.
Rejdosić, wiercić się, zachowywać się niespokojnie.
Rejment. p, p. Regiment.
Rekonstytucja, przywrócenie, wznowienie.
Rekonsyljacja, naradzanie się.
Rekreować, zabawiać.
Reks, rozum, obyczaj.
Rektyfikować, naprawiać, sprawdzać, doprowadzać do porządku, [501]usprawiedliwiać; R. się, tłomaczyć się, usprawiedliwiać się.
Relacyjny sejmik, na którym poseł zdawał swoim wyborcom relację z tego, co się działo na sejmie.
Religjament, spójnia, łącznik.
Relja, religja.
Reluicja, prawo wykupu przez właściciela posiadłości oddanej wierzycielom.
Remedura, remedjum, środek zaradczy, pomoc.
Remissa, odwołanie się do sądu.
Remora, zawada, mitręga.
Rendle, rodzaj tkaniny na suknie.
Renitencja, upór.
Renitent, oporny, uparty.
Repetować, domagać się, żądać napowrót.
Repetycja, żądanie zwrotu, domaganie się.
Reprobacja, nieprzyjęcie, odrzucenie, ganienie.
Reptać, szemrać.
Repudjacja, zrzeczenie się spadku.
Repugnancja, wstręt.
Repulsa, repulza, odmowa, rekuza.
Respekt, widok, wyrachowanie, zamiar, wyrozumienie, wzgląd.
Respondować, odpowiadać, odpisywać.
Restabilicja, przywrócenie.
Resty, mandaty królewskie sznurami pozawlekane.
Resuscytacja, wznowienie.
Reszt, Reszcik, resztki, ostateczność, koniec smutny.
Retenta, ostatki długów, zaległości.
Retiradzić, rejterować, cofać się.
Retret emerytura u wojskowych.
Retunek, retunk, ratunek.
Retycencja, zatajenie, przemilczenie.
Rewa, mielizna piasczysta, rafa w morzu.
Rewersał, książka pokwitowań z odbioru, dokument zawierający przyrzeczenie.
Rewolta, odmiana.
Reza, ryza, kluba, karby.
[502]Rezerwata, wyłączenie niektórych spraw z programu uchwał sejmowych.
Rezolucja, odwilż, słota, roztopy.
Rezolut, człowiek odważny, stanowczy.
Rezoluta, rezolutność, stanowczość, odwaga.
Rezon, gawęda, rozprawa.
Rezumować, rozumować, rozbierać rozumem, rezonować.
Rezuwita, dowcipny, śmiały.
Rezygnacja, w daw. prawie: oddanie dóbr nowemu właścicielowi.
Rezyka, w wyr. 1) być pod R-ą, być podchmielonym, 2) przypadek.
Rezypiscencja, żal, skrucha, pokuta.
Reż (rży), żyto.
Rębnia, rąbanina, trzebież lasów.
Ręby, szaty kobiece.
Ręcznica, cyfra.
Ręczny, zręczny, zdatny, biegły.
Ręczyć 1) pożyczać, kredytować; 2) R. kogo, ręcząc zastępować kogo; R. się powodzić się, szczęścić się.
Rędzina, tłusty, tęgi grunt, pole urodzajne.
Ręka 1) w wyr.: dać na co rękę; wziąć w czym udział, przyczynić się; po ręce, zręcznie, poręcznie, po myśli, w porę, w sam raz; paść na rękę, udać się szczęśliwie; iść dobrą ręką, powodzić się; ręką czynić, pojedynkować się; przez ręce dać, przez trzecią osobę; 2) przemoc, siła, władza, zwierzchność, wpływ, posiadanie; 3) energja, praca, pilność, staranie; 4) pomoc, zasiłek, dar; R. umarła, zmarły właściciel dziedzictwa; 5) poręka, rękojmia.
Rękawica w wyr.: 1) dać R-ę, wydać ułaskawienie, amnestję, przebaczyć; 2) ubrać się w R-ę, wziąć łapówkę.
Rękność, pokrewieństwo.
Rękodajny, 1) zgodzony, zamówiony, zobowiązany; 2) podaniem ręki obowiązany; R. sługa,
[507]człowiek wolny na usługach drugiego (dla odróżnienia od poddanego); 3) własną ręką dany (np. dług); 4) rękojmią zabezpieczony, obowiązkowy.
Rękodajstwo, zobowiązanie się przez podanie ręki; dobrowolne zobowiązanie się.
Rękojemca, rękojm, poręczyciel.
Rękojemstwo, rękojmia.
Rękomaniec, jeniec, braniec, niewolnik.
Rękopuszczony, obdarzony wolnością.
Rękorys, rysunek, obraz, wizerunek ręcznie zrobiony.
Rękować, zaręczać, swatać.
Rękowidz, wróżący z ręki, chiromanta.
Rękownik, poręczyciel.
Rękowodzca, przewodniczący, przewodnik.
Rętszy, rączejszy, bardziej rączy, prędszy.
Riot, rozruch, bunt.
Rob, niewolnik, sługa.
Roba, 1) niewolnica, służebnica; 2) żona; 3) kobieta nieporządna; 4) świnia prośna z prosiętami.
Robdyszan, szlafrok.
Robieniec, robionek, dziecię.
Robociąż, robotnik.
Roborować, przyznać urzędownie, zatwierdzić.
Robota, niewola, służebnictwo; R-y, machiny wojenne.
Robotnik, w znacz. rob, niewolnik.
Robotować, 1) ciężko pracować, mozolić się, odbywać pańszczyznę; 2) służyć jako robotnik.
Robran, robron, robront, gatunek sukni kobiecej.
Roce, roki, terminy, kadencje.
Rochmanić, obłaskawiać, oswajać, ugłaskać.
Rochmanność, łaskawość.
Rochmanny, 1) obłaskawiony, ugłaskany, łaskawy, potulny; 2) łagodny, wyrozumiały, dobroduszny.
Rochoczeć, śmiać się na całe gardło, śmiać się do rozpuku.
Rocizna, spadek.
[508]Roczeń, roczniak, zwierzę mające rok wieku.
Roczki, terminy sądu grodzkiego.
Rocznica, 1) jałówka roczna, kura roczna; 2) kalendarz roczny przepowiadający wypadki całego roku.
Roczyć, 1) wydawać wyrok, wyrokować; 2) rokować, wróżyć.
Roczyny, roczyzna, rocznica, urodziny.
Roda, przyroda, natura.
Rodacki, 1) krajowy, narodowy; 2) współziomkowy, współobywatelski.
Rodatny, tuziemny, rodacki.
Rodela, rodella, p. Rondela.
Rodgiser, rodgisar, rodgisarz, rotgieser, p. Ludwisarz.
Rodnia, rodzeństwo, gieneracja, pokolenie.
Rodnik, krewniak; papiery rodowodowe.
Rodny, w znacz. 1) żyzny, płodny, urodzajny; 2) rosły, wyniosły, dorodny; 3) rodzony; 4) zrodzony, urodzony.
Rodobójca, zabójca kogo z własnego rodu, ojcobójca, matkobójca.
Rodociąg, rodowód.
Rodociec, przyrodnik, badacz przyrody.
Rodociectwo, rodotnictwo, nauka o przyrodzie, historja naturalna.
Rodociwy, przyrodzony, prawidłowy.
Rodomont, samochwał, fanfaron.
Rodowiec, człowiek, który się gdzie urodził i tam żyje, tubylec, rodak.
Rodowieszcz, rodowieszczek, astrolog, stawiający horoskop nowonarodzonemu.
Rodowit, szlachcic z rodu.
Rodowitość, 1) pochodzenie z jakiego kraju, tubylczość; 2) szlachetność rodu, zacne pochodzenie; 3) przyrodzony przymiot; 4) rodacy, ziomkowie.
Rodowity, rodem z dziada pradziada, pochodzący z wielkiej a zacnej familji, prawowity; rdzenny, przyrodzony, naturalny.
[509]Rodzaj, w znacz. 1) pokolenie, rodzina, ród, gieneracja; 2) rodzenie, poród; 3) zacne, szlachetne urodzenie, pochodzenie; 4) płodność, urodzajność; 5) żywioł rodzący, gniazdo, rozsadnik.
Rodzeniec, rodak.
Rodzenięta, młode rodzeństwo.
Rodzic, urodzony, rodak.
Rodziciel, ojciec, rodzic, przodek.
Rodzić się w kogo, być podobnym do kogo, wradzać się w kogo.
Rodzina, ojcowizna, ojczyzna, miejsce urodzenia, strony rodzinne.
Rodzisty, płodny, urodzajny.
Rodziwać, rodzywać, często rodzić.
Rodzodziań, dzień urodzin.
Rogacina, p. Rohatyna.
Rohatnik, żołnierz uzbrojony w rohatynę.
Rohatyna, włócznia do ciskania na nieprzyjaciela.
Rojsty, miejsca bagniste porosłe trawą, mchem, łozą, bagniska, trzęsawiska.
Rok, roki, 1) termin sądowy, kadencja; rok zawity, termin ostateczny; 2) pozwanie do sądu słowne, ustne; 3) roki, czas odprawowania sądów, sądy, szczególniej ziemskie; 4) słowne wezwanie do sądu.
Rokicina, rokita, wierzba.
Rokosz 1) zgromadzenie stanów, zjazd, sejm; 2) powstanie szlachty przeciw królowi i senatowi; 3) bunt; 4) rokowanie, układy.
Rokoszować, rokoszyć, buntować się, spiskować, powstawać; R. kogo na kogo, podburzać.
Rokować, w znacz. 1) radzić; 2) rozmawiać, rozprawiać; 3) R. kogo, ustnie pozywać kogo; rok mu dawać; R. z kim o co, układać się.
Roksolanin, roksolan, właściwie nazwa narodu starożytnego pochodzenia sarmackiego; u nas niekiedy tak nazywano Rusinów, zwłaszcza z Rusi Czerwonej.
[510]Rokwa, p. Rozsocha.
Rolniczyć, zajmować się rolnictwem, gospodarzyć.
Romak, rumak, koń tatarski.
Ron, ronienie (łez).
Rondela, puklerz mały, okrągły; rodzaj baszty okrągłej.
Rosierdzie, gniew, zapalczywość.
Rosłek, wyrostek, młodzieniaszek.
Rosocha, p. Rozsocha.
Rosół, 1) słona woda do przechowywania w niej rzeczy jadalnych, solanka; 2) smutek, frasunek, kłopot, nieprzyjemne położenie, dolegliwość, bieda.
Rospa, rozsypka, rozproszenie.
Rospisty, sypki.
Rostący, rosnący.
Rostę (od rość), rosnę.
Rostra, mównica publiczna w starożytnym Rzymie.
Rostrucharz, 1) handlarz koni; 2) ten, co ludźmi kupczy, wartauz, faktor, stręczyciel.
Roszt, ruszt.
Rościć, 1) sprawiać, żeby co rosło, przyczyniać się do wzrastania czego; 2) wzbudzać, wywoływać; 3) R. sobie, mieć uroszczenie; 4) wznosić do góry.
Roście, rośnie.
Rościenie, wzrastanie.
Rośl, 1) rośnięcie, płód, owoc, płodność; 2) roślina.
Rośnik, rozpylacz.
Rota, rząd ludzi stojących jeden za drugim, zastęp, tłum, rzesza, kupa.
Rotgiser, p. Ludwisarz.
Rotmagister, rotmajster, rotmistrz.
Rotman, p. Retman[1].
Rotuła, 1) mały poemat elegiczny; 2) pismo apelujące, apelacja.
Rotunk, krętactwo, wybiegi.
Rowarzyć, być ruchliwym, szperać.
Rowien, równy.
Rowny, mały, drobny.
Rozbaczać, rozbaczywać, badać, roztrząsać, brać pod uwagę; R. się, [511]zastanawiać się, rozmyślać się, pomiarkować się, przypomnieć się.
Rozbadać, rozbość, 1) bodąc, rozbijać; 2) rozrzucać, rozrywać, rozczyniać, rozdzielać, niszczyć; 3) nadymać, rozzuchwalać; 4) dokazywać, dokuczać.
Rozbajramować się, rozhulać się.
Rozbark, targowisko końskie.
Rozbasamować się, rozbisurmanić się, rozpuścić się.
Rozbieg, rozsypka.
Rozbieżeć się, rozbiegać się, rozproszyć się.
Rozbijać, rozbić, rozpinać (kogo na czem), rozstawiać, rozpościerać, rozkładać.
Rozbit, rozbitek, rozbicie okrętu.
Rozbitować, zrabować, rozszarpać, rozdrapać.
Rozboleć się, rozchorować się.
Rozbość, rozbadzać, rozpędzić, rozpuścić (konia), rozrzucić, porozrywać, rozepchnąć, zepsuć, rozbałamucić, dokazywać, harcować.
Rozbójski, rozbójny, rozbójniczy, zbójecki, korsarski.
Rozbrat, w znacz. rozwiedziony.
Rozbroić się, rozigrać się, rozswawolić się.
Rozbrok, zgiełk, wrzawa, hałas.
Rozbrój, bijatyka, zaburzenie.
Rozbryżdżać się, rozbrzeźniać się, rozwidniać się, dnieć.
Rozbuchaniec, zuchwalec, swawolnik, rozpustnik.
Rozbuda, rozbudzenie.
Rozbujać się, w znacz. rozpłakać się.
Rozbujny, dziki, niepohamowany.
Rozbywać, powątpiewać.
Rozchełtać, rozchełznać, rozkiełznać.
Rozchodliwy, rozchodzisty, rozchodzący się, rozłożysty.
Rozchody, w znacz. rozprawy.
Rozchodzić się, w znacz. rozochocić się, wpaść [512]w zapał, nabrać energji.
Rozchód, 1) rozstanie, rozejście się, rozstajnia, przecięcie (dróg); 2) ruch, rozmach, swoboda; 3) handel, zbyt, sprzedaż.
Rozchwatać, rozchwatywać, rozchwytać, rozchwytywać, rozgrabić.
Rozchwiałość, rozlazłość, opieszałość.
Rozciąć się, rozdwoić się, rozpaść się, rozdzielić się, rozejść się.
Rozcieklina, płyn, ciecz, roztwór, odwilż, słota.
Rozcięt, cięcie, przecięcie.
Rozciosnąć, p. Rozczosnąć.
Rozciskawać, rozrzucać, rozpraszać.
Rozczar, rozczarowanie.
Rozcząć, rozpocząć.
Rozczepierzać (rozczepierzyć), rozszczepierzać, rozszerzać, rozpościerać, rozstawiać, rozkładać, rozpuszczać.
Rozczochnąć, p. Rozczosnąć.
Rozczosać, rozczesać.
Rozczosły, rozłupany, rozdarty, rozwarty.
Rozczosnąć, 1) rozszczepić, rozłamać, rozedrzeć; 2) rozczesać; R. się, rozłupać się, rozedrzeć się.
Rozczosywać, 1) rozszczepiać, rozłamywać; 2) rozczesywać.
Rozczośnienie, rozczośnięcie, szpara, szczelina, rozpadlina.
Rozczucie, uczucie, przejęcie.
Rozczyna, rozczyn, mąka rozwodniona i pozostawiona do fermentacji na chleb.
Rozczynać rozpoczynać, rozpoczynać.
Rozczytać (rozczytywać), pilnie rozważać, roztrząsać, mieć co na względzie.
Rozdajbieda, człowiek mało mający a lubiący rozdawać.
Rozdajny, rozdatny, hojny, szczodrobliwy, rozrzutny.
Rozdarciny, rozdarte kawałki, szmaty.
Rozdarlina, 1) rozdarcie, rozszarpanie, miejsce rozdarte; 2) [513]rozdwojenie, rozterka, nieporozumienie, poróżnienieporóżnienie.
Rozdartki p. Rozdarciny.
Rozdatek, rozsądzenie.
Rozdawnictwo, hojność, szczodrobliwość, rozrzutność.
Rozdobęda, wycieczka po zdobycz.
Rozdobyć, zdobyć co, postarać się o co.
Rozdół, wązka dolina głęboka, wąwóz, parów, jar.
Rozdrapież, rozszarpanie, łupież, grabież.
Rozdrazić p. Rozrażać.
Rozdraźń, rozdrażnienie, drażliwość.
Rozdroczyć, rozdrażnić, rozjątrzyć.
Rozdrób, rozsypka, rozproszenie.
Rozdrzeć, otworzyć.
Rozdrzeszyć, rozszerzyć; uwolnić.
Rozduchać, rozduchować, rozdąć.
Rozdwojeniec, odszczepieniec, odstępca.
Rozdwój, rozdwojenie.
Rozdziajdać, rozcieńczyć, rozwodnić, rozrzucić.
Rozdziaływać, rozcieńczać, rozrzedzać.
Rozdzielny w znacz. 1) podzielony, rozdzielony; 2) podzielony na części, rozłożony; 3) dobitny, wyrazisty, dokładny, szczegółowy, rozważny.
Rozdzienek, rozednienie, brzask.
Rozdziew, rozziew, szeroki otwór (paszczy, gęby).
Rozdziewić (rozdziewiać), rozdziawić, szeroko otworzyć (paszczę).
Rozdziewny, szeroko rozwarty, rozdarty.
Rozedranie, rozedra, rozdarcie.
Rozegzić się, rozigrać się, rozswawolić się.
Rozekier, gatunek wina zaprawnego olejkiem różanym.
Rozeprać, rozrzucić.
Rozeprza rozszerzenie.
Rozesłaniec, wysłaniec, posłannik, poseł.
Rozeście, rozejście się.
Rozeznać się, poznać się, porozumieć się, zawiązać stosunki.
Rozeznanie, rozgarnięcie, rozsądek, zastanowienie, zdanie, porozumienie.
[514]Rozeznany, wyraźny, widoczny, oczywisty, dobitny, samoistny, odrębny, niezależny, rozważny, roztropny, świadomy, obyty, obeznany.
Rozeznawca, sędzia, arbiter, kompetentny.
Rozezrzeć się, rozeżreć się, stać się rozżartym, rozjuszyć się.
Rozeżwać, rozżuć.
Rozflarzać (rozflarzyć), rozflażać, trwonić, marnotrawić.
Rozgadka, gawędka, powiastka.
Rozgadzać, godząc rozdzielać, rozbrajać, łagodzić, rozsądzać.
Rozgarniać, w znacz. oświecać, pouczać, objaśniać; R. się, przychodzić do rozwagi, oprzytomnieć.
Rozgarzać (rozgorzyć), rozżarzać, drażnić, oburzać, wybuchać, rozsrażać się; p. Przegarzać.
Rozglić, rozpalić.
Rozgłabiać (rozgłobić), rozbierać, rozluźniać, rujnować, psuć.
Rozgłosek, pogłoska.
Rozgniew, gniew.
Rozgołębiać, rozmarzać, rozpieszczać, rozczulać.
Rozgorlić się, rozgorgolić się, począć długo wywodzić gorgi, trele żałosne; przen. począć długo narzekać.
Rozgorzlić się, rozgniewać się.
Rozgościć się, w znacz.: umocnić się, rozwielmożyć się.
Rozgoźnić się, rozjątrzyć się.
Rozgradzać, rozstrzygać.
Rozgromieniec, ten, który uciekł z pola bitwy, niedobitek.
Rozgrzeszać się, w znacz. uwalniać się.
Rozgrześć, rozgrzebać.
Rozharatać, rozbić, roztłuc.
Rozhłuzdać, przyprowadzić do rozumu; R. się, nabrać rozumu, bystrości.
Rozhojnić, hojnie rozmnożyć, obficie zaopatrzyć, wzbogacić.
Rozhojnieć, stać się hojnym.
[515]Rozimać, rozbierać, rozważać, roztrząsać.
Rozjachać, rozjechać.
Rozjad, rozjuszenie, rozjątrzenie, zaciekłość.
Rozjadowić się, rozjuszyć się, rozjątrzyć się.
Rozjaść, rozbić, roztłuc, pognieść.
Rozjednać, pojednać, rozsądzić, roztrzygnąć, zażegnać, uśmierzyć, rozbroić.
Rozjem, rozejm.
Rozjędrniać (rozjędrnić), rozjędrzniawać (rozjędrznić), czynić jędrnym, rzeźwić, krzepić.
Rozjędrnieć, jędrnym się stać, ukrzepić się.
Rozjętny, rozjemny, 1) którego można pogodzić; 2) którego można rozjąć, rozdzielić.
Rozjuch, rozjuszenie.
Rozkajać się (rozkaić się), uczuć żal na siebie za zrobienie obietnicy, pożałować przyrzeczenia, rozmyślić się.
Rozkal, roztop.
Rozkalić, rozmiękczyć.
Rozkapturać, bałamucić kobietę zamężną.
Rozkapturzać (rozkapturzyć), 1) zdejmować kaptur z kogo, wydalać z zakonu; 2) p. Rozkapturać.
Rozkazywać, rozkazować, w znacz. przeznaczać, przekazywać.
Rozkażyciel, ten, co daje rozkazy, władca, zwierzchnik.
Rozkidać, rozkinąć, rozrzucić, roztłuc; R. się, rozlecieć się.
Rozkiełznać w znacz. rozswawolić się, rozzuchwalić się.
Rozkładać, rozłożyć, odkładać, przewlekać; R. się, rozlokować się, rozgościć się, wyczerpać się, zbraknąć.
Rozkłamić, rozszarpać.
Rozkochać, w znacz. sprawić rozrost, uczynić bujnym; R. się, w znacz. 1) z czego, mocno się ucieszyć, rozweselić się; 2) przyjąć się i rozrastać się (o roślinach).
Rozkochawać, rozkochywać.
Rozkocić się, roztrzaskać się, pęknąć.
[516]Rozkoczować się, rozkwaterować się, stanąć obozem.
Rozkokoszyć się, 1) rozpysznić się, rozdąć się; 2) rozkrzyczeć się, rozindyczyć się.
Rozkomosić, rozhukać się, rozpuścić, rozjuszyć.
Rozkoszka, rozkosz.
Rozkosznik, 1) rozkoszniś, zbytnik, rozpustnik; 2) miejsce rozkoszne.
Rozkować, rozkuć, kując rozpłaszczyć młotem.
Rozkrajać się, w znacz.: rozpaść się, rozstąpić się.
Rozkrańczyć, rozgraniczyć.
Rozkrzcieć się, rozkścieć się, rozkwitnąć, rozkrzewić się.
Rozksięstwić, rozdzielić na księstwa.
Rozkształcać, rozkształcić, dawać większe kształty; kształtu pozbawiać.
Rozkwielić, rozkwilić, roztkliwić, rozrzewnić, wzruszyć.
Rozkwitawać, 1) rozkwitać; 2) w znacz. rozpowszechnić się, rozrodzić się, rozpanoszyć się.
Rozkwirać (rozkwrzeć), roztopić się, roztajać.
Rozkwnąć, rozkwitnąć.
Rozlecać, perswadować, przekonywać.
Rozleziony, rozłazisty, rozlazły.
Rozlicie, rozlanie.
Rozliczycie, rozmaicie.
Rozliczytość, rozmaitość, rozliczność.
Rozliczyty, różnorodny.
Rozlić, 1) rozlać, wylać, przybrać; 2) przen. rozszerzyć się, rozprzestrzenić się.
Rozlirotać, 1) rozkołatać, rozluźnić; 2) rozstroić, rozdrażnić.
Rozłaknić, rozłakomić.
Rozłatwić, załatwić, rozwiązać (trudność).
Rozłączka, rozłączenie, separacja.
Rozłęczyć, rozłączyć.
Rozłogi, rozłożysty, szeroko rozpostarty.
Rozłomić, rozłamać.
Rozłóg, obszar, przestrzeń, niwa, błonie, rozkład, układ.
[517]Rozmęcić, rozmącić.
Rozmiara, miara, wymiar.
Rozmiatować, rozmietać, rozmiatać; R. się, miotać się, obruszać się, roznamiętniać się.
Rozmieć, rozumieć.
Rozmierzyć, ocenić, poznać.
Rozmiłować się czego, pokochać co mocno; R. się ulitować się.
Rozmiły, najmilszy.
Rozmiot, rozmiotanie, rozproszenie.
Rozmiotać, rozmieść, rozrzucić; R. się, zacząć się miotać, rzucać się.
Rozmocnić, uczynić mocniejszym, wzmocnić, spotęgować.
Rozmoczki, w wyr. w R., na miękko, za rzadko.
Rozmoga, rozmaganie się.
Rozmożenie, wielka zamożność, zbogacenie się.
Rozmówić kogo 1) odmówić, przeciągnąć na swoją stronę; 2) odradzać, odmówić; 3) omówić, obgadać; 4) kogo pocieszyć.
Rozmówny, wątpliwy.
Rozmózgotać, rozmóżdżyć, rozmiażdżyć, roztrzaskać.
Rozmysł, zamiar, projekt, postanowienie.
Roznać, rozeznać.
Roznieta, rozpałka, podpałka.
Rozno, w różnych miejscach.
Rozność, różnica.
Rozoki, rozooki, zezowaty; rozoko, zezem.
Rozonaczyć, przeinaczyć.
Rozor, rozora, brózda.
Rozpactwo, rozpaczstwo, rozpacz, niedowiarstwo.
Rozpamiętać się, przypomnieć się.
Rozpar, 1) par, skwar, upał; 2) wyziew, para.
Rozparać, rozpruwać, przen. przenikać, nurtować, rozdzielać, udaremniać, niszczyć.
Rozparność, par, powietrze parne.
Rozparny, palący.
Rozparty, uparty.
Rozpąchać, rozpychać, rozpruwać, rozsuwać; R. się, rozbrykać się.
Rozpądzać, rozpędzać, rozpychać, rozpraszać.
[518]Rozpedać, rozpowiadać, rozprawiać.
Rozpienić, zamienić w pienie, obdarzyć śpiewnością.
Rozpierać się, rozeprzeć się, prawować się, rozprawiać się, spierać się.
Rozpierzać (rozpierzyć), rozpraszać, rozpłaszać.
Rozpisać, zaprosić, zapisać swoje zdanie, zaprotestować; R. rok, odroczyć sprawę.
Rozpisty, rozpity, sypki.
Rozplaznąć, rozleźć się wskutek rozmoknięcia, rozpłynąć się.
Rozplem, rozmnożenie, rozpłód.
Rozploznąć, rozpaść się, rozpłaszczyć się.
Rozpładniać, użyźniać.
Rozpłozić się, rozpaść się, rozejść się.
Rozpłynąć się, rozstać się, odpłynąć.
Rozpojąć, zrozumieć, odgadnąć.
Rozpołożenie, roztropność, rozwaga, takt.
Rozpominacz, rozpamiętywający sobie.
Rozpomionąć, wspomnieć, rozważać, rozpamiętywać.
Rozpona, baldachim, obicie.
Rozpora, p. Rozpór.
Rozporaić, różnie wyraić, różnie powydawać za mąż, różnie pożenić, wyposażyć, pozaopatrywać.
Rozporny, rozłączny.
Rozporządzić, oporządzić, obdarzyć, zaopatrzyć.
Rozposażać, rozdać, roztrwonić; R. się, rozpościerać się, przewodzić, rządzić.
Rozpostrzać, rozpościerać, rozciągać, rozszerzać, rozkładać, rozprzestrzeniać; R. się, rozwodzić się z czym, rozwijać się, rozgościć się, rozlokować się.
Rozpostrzenie, 1) rozwój, rozrost; 2) rozpostarcie; 3) przestrzeń, przedział, firmament.
Rozpostrzony, rozpostarty.
Rozpostrzyć się, zdecydować się.
Rozpotrzelić, strwonić, zmarnować.
Rozpór, 1) rozdzielenie, podział; 2) spór, kłótnia.
[519]Rozprawa, 1) sprawa, obrady; 2) osnowa, wyłuszczenie, wykład; 3) interes; 4) roztropność; R. wojenna, bitwa.
Rozprawca, 1) wykładacz, objaśniacz, tłomacz; 2) pośrednik, pojednawca.
Rozprawiać, rozprawić, w znacz. 1) uporządkować, urządzać, rozporządzać; 2) rozsyłać, wyprawiać; 3) rozpościerać, wyrównywać; 4) rozmieszczać, rozdzielać; 5) obdzielać, opatrywać; 6) rozcieńczać, rozbierać; R. się, wytłomaczyć się, usprawiedliwiać się, wziąć rozwód.
Rozprawować, p. Rozprawiać.
Rozprawy, 1) lubiący rozprawiać, gadatliwy; 2) niedługo się namyślający, rezolutny, bystry.
Rozproch, rozproszka, rozproszenie, rozsypka.
Rozprostrzać, rozpostrzeć.
Rozproszca, rozproszycielrozproszyciel.
Rozproszeniec, rozbitek, niedobitek, tułacz.
Rozprosznie, tu i owdzie, nie razem, oddzielnie.
Rozprościć, rozprostować.
Rozprowadzić, rozebrać, pokrajać, rozpędzić; R. się, rozejść się, rozluźnić się.
Rozprówać, rozparać, rozdzielać, rozrywać, zrywać, rozstrzygać, udaremniać, unicestwiać.
Rozprządać, rozprzędać, rozprzęść, rozkręcać coś sprzędzonego albo skręconego, zamieniać na włókna, rozsnuć.
Rozprzestwarzać się, powiększać się, rozszerzać się.
Rozpuklina, skaza, szczelina, rozpadlina.
Rozpuknąć się, pęknąć, rozpaść się.
Rozpust, 1) rozpusta, swawola, nierząd; 2) rozwód; 3) roztwór.
Rozpuściny, rozpusta.
Rozputny, rozpustny.
Rozrabiać, 1) rozszerzać, rozwijać; 2) niszczyć, odrabiać.
Rozraczyć się, być gościnnym, hojnym.
[520]Rozrada, 1) odradzanie; 2) rząd, dział, klasa; 3) odmowa.
Rozradnik, ten, co odradza.
Rozradzać, rozradzić, odradzać, odwieźć od czego.
Rozraszczać, rozrościć, czynić rozrosłym, sprawiać rozrastanie się.
Rozrazić się, 1) rozbić się, rozranić się; 2) rozpaść się, zrysować się.
Rozrażać, rozrazić, 1) rozrzucać, tłuc, rozbijać; 2) pobudzać, jątrzyć.
Rozrębować, rozrąbywać.
Rozrochmanić się, stać się łaskawym, udobruchać się, złagodnieć.
Rozrodek, rozród, ród, plemię, potomstwo.
Rozrościć, p. Rozraszczać.
Rozród, 1) familja rozrodzona; 2) gienealogja.
Rozróg, rozróże, węzeł górski, w którym góry rozchodzą się.
Rozrównać się, odróżnić się, nie zgodzić się.
Rozróżniać, w znacz. różnić, waśnić, dzielić, rozłączać.
Rozruszać, rozruszyć, burzyć, niszczyć, niweczyć.
Rozruszny, rozrzutny, marnotrawny.
Rozrywać, w znacz. rozbierać, rozważać.
Rozrywka, w znacz. 1) przytomność umysłu, rozgarnienie, bystrość; 2) dowcip, zręczność; 3) rozwiązanie, wykład.
Rozrząd, rozporządzenie, porządek, ład.
Rozrządny, porządnie rozłożony, proporcjonalny.
Rozrząszyć, rozstrzępić.
Rozrzewnić, rozgniewać, rozdrażnić.
Rozrzewnienie, gniew.
Rozsada, w znacz. dział, podział, klasa, część gromady, osada.
Rozsąd, 1) sąd, wyrok; 2) rozum.
Rozsądca, rozsądnik, rozsądzający, rozeznawca sporu, sędzia.
Rozsądek, w znacz. 1) sąd, zdanie, wyrok, roztrzygnięcie; 2) znak, dowód.
Rozsądliwy, rozsądny.
Rozsądnik, rozsądzca, p. Rozsądca.
[521]Rozsepka, rozsypka.
Rozsiać się, rozproszyć się, rozsypać się.
Rozsiad, sieć na ptaki.
Rozsiecić, rozszerzyć, rozgałęzić.
Rozsiedlina, pęknięcie, rozpadlina.
Rozsiekować, rozcinać, rozćwiertować.
Rozsiepać, rozciąć, rozbić, rozsiec, rozedrzeć, rozerwać.
Rozsierdzie, gniew, wściekłość.
Rozsieść się, rozsiadać ś.
Rozsilać się, rozsilić się, wzmagać się w siłę.
Rozsława, rozgłos, renoma, dobra opinja.
Rozsłuchawać, rozważać, rozbierać, roztrząsać; R. się, zasłuchać się.
Rozsnowa, dalszy ciąg, rozwinięcie, rozwój, rozrost.
Rozsocha, rozsochacina, rosocha, 1) drzewo, rozrastające się w pewnej wysokości w kształcie litery Y; 2) odnoga rogu (jelenia i t. p.); 3) rękojeść widłowata sochy.
Rozstanie, rozstęp, przedział, przerwa, pęknięcie, rozpadlinarozpadlina.
Rozstawać się, rozstępować się, rozpękać.
Rozstryha, pozbawiony kapłaństwa mnich wyznania wschodniego.
Rozstrzeń, rozszerzenie.
Rozstrzyg, 1) rozstrzygnięcie, rozcięcie; 2) rozdwojenie, niezgoda, niechęć.
Rozsuć, rozsypać.
Rozsworny, niesforny, niezgodny.
Rozsypacz, burzyciel, rozproszyciel,rozproszyciel.
Rozsypać, rozsypywać, w znacz. zerwać, złamać.
Rozszczep, 1) rozszczepienie, rysa, rozpadlina; 2) potrzask, sidło na ptaszki.
Rozszczepca, rozszerca, krzewiciel, propagator.
Rozszemrać, rozgryźć, roztoczyć (o robakach).
Rozszerzać, rozszerzyć, w znacz. 1) kogo, podwyższać, wynosić; 2) komu swą rękę hojnie otwierać.
[522]Rozszlapać, roztratować, nogami podeptać.
Rozszramować, rozpiąć na ramach.
Rozszyndować 1) rozciąć na sztuki; 2) wypróżnić.
Rozszyrzyć co komu, objaśnić, obszernie wyłożyć.
Rozślapać, p. Rozszlapać.
Rozślubić, rozłączyć, rozdzielić.
Rozśmieszyć, ośmieszyć, rozradować, pocieszyć.
Rozświata, 1) blask, połysk, łuna; 2) świt, brzask.
Rozświeżać, odświeżać.
Rozświt, świt, brzask, dnienie.
Roztarchać, roztargać, rozczochrać.
Roztarga, roztargnienie.
Roztargać, rozszarpać, rozchwytać.
Roztargany, tracący świadomość, niebaczny.
Roztarzenie, 1) roztargnienie; 2) rozproszenie, rozdarcie; 3) rozterka, niezgoda, nieporozumienie.
Roztasować, rozebrać, rozwinąć.
Roztążyć się, roztęsknić się.
Rozteraźnić się, rozproszyć się, być w poniewierce.
Rozterknik, człowiek swarliwy, kłótnik, awanturnik, buntownik.
Roztocz, roztop, rozciek, rozlew.
Roztoka, miejsce, gdzie rzeki się rozpływają w różne strony, dział wodny, duży potok, dolina, którą potok wyżłobił.
Roztopaść, przepaść.
Roztopierzyć, rozszerzać, rozpościerać.
Roztowarzyć, porozdawać, rozszafować.
Roztracić się, zabłąkać się.
Roztruchan, puhar, wielki kielich.
Roztrucharz, handlujący końmi, misiarz.
Roztrwanić, zbyć, odbyć lada jako, przedać.
Roztrząsnąć się, rozpierzchnąć się, rozproszyć się.
Roztrzepiotać, roztrzepać, rozwichrzyć, rozbić.
[523]Rozstrzmić, rozwinąć, rozstawić, nastroszyć.
Roztwarzać, roztworzyć, w znacz. 1) osładzać, łagodzić; 2) przetwarzać.
Roztworzysty, otwarty na wszystkie strony, wolny.
Roztwór, rozbrat, rozłam, rozterka, niezgoda.
Roztyrk, rozterka.
Rozumak, 1) człowiek wielkiego rozumu; 2) zaufany w swym rozumie, mądrala.
Rozum: po rozumie = rozumnie.
Rozum przenocować, zgłupieć.
Rozumieć, w znacz. 1) R. komu, czemu, wejść w czyje położenie, rozumieć jego położenie; 2) R. czemu, wiedzieć, przewidywać; 3) R. co za co, mieć, brać, poczytywać za co; 4) R. co, oceniać, wnikać, współczuć czemu; R. co w czym, dopatrywać się czego; R. co, koło czego, znać się na czym.
Rozumnik, chytry, przebiegły, filut, wyga.
Rozumowstwo, sztuka rozumowania, djalektyka.
Rozwadzać, rozwadzić, rozłączać, rozbrajać wadzących się.
Rozwadzca, rozjemca.
Rozwalczy, burzący.
Rozwalinki, szerokie sanie niepodkute.
Rozważalnia, rozwaga.
Rozważywać, rozważać, odważać; R. co komu, przedstawiać do rozważenia; R. komu, namawiać, tłomaczyć; R. się, namyślać się.
Rozwcielać się, uduchownić się.
Rozwełnić, rozbałwanić (o morzu).
Rozwiąz, rozłączenie.
Rozwiązanie, rozwiązłość, rozpusta; R. się, rozłączenie się, rozstanie, rozwód.
Rozwiązka, rozwiązanie, rozstrzygnięcie.
Rozwiąż, rozstrój, rozprzężenie.
Rozwić, rozwinąć.
Rozwidnokrężyć, rozciągnąć do granic widnokręgu.
Rozwidzieje, rozjaśnia się.
[524]Rozwiedzenie, dowiedzenie się.
Rozwiedzisty, rozrzucony.
Rozwieliczyć, rozmnożyć, uczynić wielkim, rozsławić.
Rozwielmożyć, uczynić potężnym.
Rozwierszyć się, rozejść się, rozproszyć się.
Rozwieszawać, rozwieszać.
Rozwieść, w wyr. 1) R. komu co, odradzić, wyperswadować, wytłumaczyć, wyłuszczyć; 2) rozmachać, rozbujać (taran); 3) rozkrzewiać; 4) R. bitwę, nie dopuścić do bitwy, zrobić rozejm.
Rozwieźć się, stać się rozwiązłym, rozpuścić się.
Rozwijać, rozwinąć, w wyrw wyr. rozpuścić (wojsko), rozwiązać, rozpiąć, rozchylić, wykazać, rozkrzewić, rozrodzić, wykształcić, rozszerzyć; R. się, rozejść się, rozproszyć się, zerwać z kim.
Rozwionąć, rozwiać, rozproszyć, rozdmuchać.
Rozwiozły, rozwiązły.
Rozwodny, rozległy, obejmujący wiele, łatwo pojmujący.
Rozwodzić, wyłożyć, wyłuszczyć, rozwinąć, rozważyć.
Rozwojować, rozburzyć wojną.
Rozwora, rozwieranie, roztwieranie.
Rozwozisty, stojący otworem, rozwarty; rozwlekły, przeciągły.
Rozwód, posag (zwracany w razie rozwodu); rozsypka, rozproszenie; rozciągłość, rozległość, obszar; żart. dowód walczący przeciw temu, który go przytacza.
Rozwór czasu, odstęp czasu, pauza.
Rozżalić się, rozżałować się, kogo, czego, użalić się, ulitować się nad nim, pożalić się.
Rozżałować się, p. Rozżalić się.
Rozżądać się czego, rozpalić się żądzą do czego.
Rozżonąć, rozegnać.
Rożdże rózgi, rózgi; gałęzie.
[525]Rożen, znak przy podejrzanym miejscu w książce.
Rożglić, rozpalić.
Ród dobydczy, bydło.
Róg, skrzydło wojska, flank.
Rówień, rówiennik, rówieśnik; równia, równego, takiego samego; niema mu w tem równia; nie miał równia swemu dowcipowi.
Równać komu, czemu, równać mu się.
Równia, ludzie równi komu, rówiennicy czyi.
Równo, równa siła; obaczywszy, że mu nie R., uciekł (że nie podoła).
Równogranna kość, kostkowata, os cuboideum.
Równoleg, równoodleg, linja równoległa, paralela.
Równoodleg, p. Równoleg.
Równowłajca, równowładca, posiadający z kim równą władzęwładzę.
Równy, prosty, zwyczajny, mierny, niewybitny, błahy, pospolity; równa liczba = parzysta.
Rózny, różny.
Różaniec, różanka, ogród różany, kolor różowy, rumieniec.
Różniata, różność, różnica; niezgoda, spór, rozterka.
Różnie, odmiennie, inaczej.
Różnieć, stawać się różnym, niepodobnym.
Różnik, sprawca poróżnienia, kłótnik.
Różnina, miejsce różne, położenie odmienne; różnica.
Różniu, oddzielnie, po jednemu, po szczególe, na osobności.
Różno, oddzielnie, na osobności; różno iść od czego, iść odstrychnąwszy się, zerwawszy.
Różnobladły, różnoblady, blady w różnym stopniu.
Różnobożanin, różnowierca, inowierca.
Różnokręty, wijący się na różne sposoby, wężykowaty, gzygzakowaty: ścieżka różnokręta.
Różnoskład oddzielniczy, narząd ciała, jako [526]złączony z różnych części i tkanek.
Różność, nieporozumienie, swar, niezgoda; różności świata, różna strona, różna okolica; apostołowie rozeszli się po różnościach świata.
Różny, różniący się, niezgodny, inny, niestosowny, nieodpowiedni, niedobrany; R. w cenie; różne małżeństwo.
Ruban, jakaś część stroju dawnego.
Rubaszyć się, stawać się rubasznym, świadczyć sobie nawzajem godność rubasznie.
Rubel, pawąz, drąg, którym przyciskają na wozie snopy, siano, słomę.
Rubież, rąbanina, rzeź; grabież, rabunek; granica, kresy.
Rubowy płaszcz, suknia damska do wielkiego stroju.
Ruby, gruby; rubszy, grubszy.
Ruch, wszystko, co się porusza, co żyje, żyjątko.
Rucha, podatek, główszczyzna, pogłówne.
Ruchające mienie, mienie ruchome, ruchomości czyje.
Rucho, ruch; rzecz ruszająca się; to, co daje ruch, sprężyna poruszająca; ogon, tren u sukni; zasłona, opona niewieścia, suknia, szata, odzienie.
Ruchomstwo, ruchomość, majątek ruchomy.
Rucznica, rusznica, strzelba, muszkiet.
Ruda, nawałnica, burza.
Rudny, rudawy, rdzawy, czerwony.
Rudowina, ropa z krwią zmieszana, surowica.
Rufjan, stręczyciel nierządu, burdelnik, maciornik.
Rufianka, stręczycielka nierządu, makarela, maciora (= utrzymująca dom publiczny).
Rug, zmarszczka, fałda, brózda na czole; badanie sądowe, indagacja, inkwizycja.
Rugować, badać [527]sądownie, indagować, inkwirować.
Rum, wolne miejsce, wolne przejście, rumowisko, gruz.
Rumianawy, czerwonawy.
Rumidło, rumienidło, ruż.
Rumienić się, rużować się.
Ruminować, rozważać, roztrząsać.
Rumiony, rumiany.
Rumować, robić rum, uprzątać z drogi; rabować, grabić, plondrować; R. się, wynosić się, ruszać się z miejsca.
Rumowny, obracający się, krążący.
Rumrycht, rumor, gwar, szmer.
Runąć się na kogo, na co, rzucić się.
Rupić, korcić, frasować, trapić, nie dawać pokoju.
Ruptura, zerwanie.
Rurał, rura, gbur, prostak.
Rurmus, wodociąg, pompa.
Rustunek, rustunk, rystunek, rystunk, rynsztunek, zbroja.
Rusy (włos) ciemnopłowy, rudawy; (cera) śniady, ogorzały, czarno rumiany.
Rusz, chapnięcie, grypsnięcie (złodziejskie), wyrwanie szybkie; pewna gra w karty.
Ruszać skargą, wystąpić ze skargą do sądu; R. dzwonko, przypominać rzecz niemiłą.
Ruszające imienie, majątek ruchomy, ruchomości czyje.
Ruszanie, ruch, obrót, bieg; R. niebieskiego okręgu.
Ruszka, zasłona.
Ruszochód, bieg; R. słońca.
Ruszyć: krew z rany ruszyła, puściła się, pociekła; ruszać do wyższego sądu, odwoływać się, apelować; ruszać gitarą, grać na gitarze; już go wino ruszyło, zwyciężyło, rozebrało, rozmarzyło; R. kogo czem, wzruszyć, poruszyć.
[528]Ruszysty, ruchomy (np. majątek).
Ruśnia, rusznica.
Rutgiser, ludwisarz, mosiężnik.
Rwentes, rwetes.
Rybaldja, rybałdja, nauka śpiewania psalmów; bakalarstwo.
Rybalt, śpiewak kościelny, kantor, psalmista; nauczyciel ludowy.
Rybitw, rybak.
Rybitwini, rybitwka, rybaczka.
Rybitwka, p. Rybitwini.
Rycejski, rycerski.
Rycerskie przys. po rycersku, mężnie.
Rycerz, kawaler orderowy; koń w szachach.
Rychfować, obijać refą, refować.
Rychla, rychlica, rykla, rytla, krosta czerwona, żarnica, kur.
Rychlica, p. Rychla.
Rychły, prędki, porywczy, popędliwy.
Rychtarz, sędzia, wójt, oprawca, kat.
Rycina, rzeźba, płaskorzeźba, posąg.
Rycwerki, trele w śpiewie.
Ryczałt, ryczart, pożyczka zwracana w dwójnasób w razie uchybienia terminu; procent, lichwa.
Ryczart, p. Ryczałt.
Ryczyw, posąg, figura.
Ryć się, wyrzynać się, przedzierać się, drzeć się na wierzch.
Rydwan, powóz kryty.
Rydwanarz, powożący rydwanem.
Rydzowaty, rudawy.
Rydzy, rudy, ryży.
Ryga, ryza, kluby, granice właściwe, karność.
Rym: w rym, dogodnie, stosownie; (trudno każdemu w rym trafić; wszystko nie w rym poszło).
Ryma, rema, katar.
Rymarz, lichy układacz wierszy, rymopis.
Rymoploty, rymopłody, rymotworny, wiersze płodzący, składający, rymotwórczy.
Rymopłody, p. Rymoploty.
Rymotworny, p. Rymoploty.
[529]Rymować, roić, marzyć; R. ś, stosować się do czego, odpowiadać czemu, zgadzać się z czem.
Ryndzia, dziewiątka czerwienna w niektórych grach karcianych.
Rynek, miejsce walki, pole.
Ryngort, rynkort, gurt wierzchni do podpinania kulbaki.
Rynkort, p. Ryngort.
Rysować, rysami wyrażać, kreślić, pisać; R. złotem, tkać, przetykać, haftować złotem.
Rystunek, p. Rustunek.
Rystunk, p. Rustunek.
Ryś, lampart, futro z lamparta.
Ryść, ryścia, rześcia, kłus, trucht w biegu konia.
Rytrakt, rys, obraz.
Rytwina, darnina.
Rywuła, gatunek wina przedniego z Rivoglio w Istrji.
Ryza, roweczek w grundwadze, w który wpada ołowianka na sznurku; podróż wodna, droga wodna.
Rzadkoć, rzadkość.
Rzanca, rzańca, rząnca, rządca.
Rzaz, nacięcie, karb, rznięcie.
Rzazaczek, nóż obrzezalny.
Rzazać, rzezać, rznąć.
Rzazak, rzezak,rzezak.
Rzazawka, rzezawka, rzezak, rzeżączka, rzezawica, mokrzenie bolesne, tryper.
Rządnie, porządnie, doskonale, co się zowie, gracko, należycie.
Rządzić kogo, co; R. kim, czym; R. sługę, najmować, godzić; R. się u kogo, najmować się, godzić się, przystawać do niego.
Rządziocha, rzędziocha, kobieta zrzędna.
Rządztwo, mieszkanie, kancelarja rządcy.
Rząjny, rządny.
Rząnca, p. Rzańca.
Rząp, ogon bydlęcy; rząpie, cysterna, basen, skrzynia, studnia do wody deszczowej.
Rząpie, p. Rząp; członek męski.
[530]Rząsa, rzęsistość, obfitość.
Rzec: słowo rzeczone = przyrzeczone, uroczyste, stanowcze, solenne; R. kogo, czym, nazwać, mianować, przezwać; R. z kim, z czym, zrobić, począć, poradzić; nie wiedzieć, co z tym R.
Rzecz, mowa, język, przemowa, odezwą, opowiadanie, sposób mówienia, wymowa; nie R., nie przystoi, nie wypada, głupstwo; małą rzeczą, bez mała, tylko co nie... rzeczy cielesne, sprawa cielesna, stosunek płciowy; rzecz przyrodzona kobiet, miesiączka; R., ilość, liczba; trzymać kogo na rzeczy, łudzić go nadziejami; R. główna, sprawa kryminalna.
Rzecządz, wrzeciądz, łańcuch, kajdany.
Rzecznie, rzeczą samą, czynami, dowodnie, rzeczywiście.
Rzecznikować, występować w roli rzecznika.
Rzeczny, rzeczywisty, istotny, faktyczny, realny, dowodny.
Rzeczomówca, rzecznik, mówca, orator, obrońca, adwokat, orędownik.
Rzeczysko, rzeczyczko, dawne koryto rzeki.
Rzegotać, skrzeczeć.
Rzegotka, grzechotka, kołatka.
Rzek, zgłoska, sylaba.
Rzekać, mówić, mawiać.
Rzekotliwy, gadatliwy.
Rzektać skrzeczeć, skrzeczeć.
Rzemień, trzos, mieszek, kaleta.
Rzemiesło, p. Rzemięsło.
Rzemieślniczek, czeladnik rzemieślniczy.
Rzemieślniczyć, być rzemieślnikiem, zajmować się rzemiosłem.
Rzemieślnik, sprawca, autor czego.
Rzemięsło, rzemiesło, rzemiosło; robić R., trudnić się rzemiosłem.
Rzemięślnik, rzemięśnik, rzemieślnik.
Rzemięśnik, p. Rzemięślnik.
Rzeptać, szkalować.
Rzerzatek, węgiel martwy, żarzątek.
[531]Rzeski, należący do Rzeszy niemieckiej.
Rześcia, p. Ryść.
Rzetelny, rzucający się w oczy, oczywisty, wyraźny.
Rzewnić, rozrzewniać, R. sobie, urzewniać.
Rzewnie, żywnie; zjecie, wypijecie, co wam ś. R. podoba.
Rzewniwy, rzewliwy, rozrzewniony.
Rzewny, gorliwy, żarliwy, serdeczny, pilny; szczery; fanatyczny.
Rzezać, rzazać, wykrawać sztucznie, karbować (aksamit, jedwab, kabat, trzewiki), rzeźbić; R. chorego, operować; R. mężczyznę, samca, kastrować, trzebić; rzężą się zęby, wyrzynają; w koszu się R., (o dworzanach, żołnierzach, junakach), siedzieć w koszu za karę.
Rzezak, rzazak, rzeżączka, tryper.
Rzezawica, p. rzazawka.
Rzeziciel, kastrator.
Rzeziwo, rzeź, jatki mięsne, mordy.
Rzeźbierstwo, rzeźbiarstwo.
Rzeźno, ostro, przenikliwo.
Rzeźny, ostry, drapiący, cierpki (np. o winie, imbirze), przenikający.
Rzeżatek, węgiel ostygły.
Rzeżewie (żerzewie), żarzewie.
Rzeżypępkowa, babka połogowa, akuszerka.
Rzędno, bogato w rzędy (przybory na konie).
Rzędny, najemny, płatny.
Rzędowy, porządkowy; liczebnik R.
Rzędzicha, rzędziocha, rzędocha, kobieta chcąca rządzić.
Rzędzić, rządzić, kierować.
Rzędocha, p. Rzędzicha.
Rzędziocha, rzędziucha, zrzęda, p. Rzędzicha.
Rzęsisty, grono rzęsiste; posag R., dostatki rzęsiste; spełniać rzęsiste kielichy; jagódki rzęsiste.
Rzkąc, mówiąc. Rzkomo, niby to na pozór, jakoby.
Rzkę, rzekę.
[532]Rzońca rządca, rządca.
Rzotchew, rzotchwa, rzodk ewrzodkiew.
Rzotchwa, p. Rzotchew.
Rzucić kogo przez nogę, obejść się z kim lekceważąco; R. kogo, dokąd, posłać pośpiesznie, pchnąć.
Rzuć, ryczeć.
Rzumpeza w kopalni, łopata do wybierania rzumpli, łyżka do wody szlamów.
Rzumpiarz, robotnik w kopalniach olkuskich, wybierający szlamy w płóczkach.
Rzumple, szlamy osadzające się w płóczkach.
Rzyć, tyłek, zadek.
Rzygać, rzygnąć, rzygnął, odbiło mu się.
Rzygliwy, któremu się ciągle odbija.
Rzysza, rzesza.
Rzytny, zadkowy, odbytowy, stolcowy.
Rża, rżenie.
Rżawa, wrzawa od rżenia końskiego.
Rżenica, źrenica.
|
• PDF 
• MOBI 
Błąd autorów; odwołanie do hasła, które w tym słowniku nie istnieje. Zobacz to hasło w Słowniku ilustrowanym języka polskiego i w Słowniczku wyrazów obcych.
