Analekta sandeckie/Z inwentarzy mieszczańskich
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Analekta sandeckie |
| Podtytuł | do XVI. i XVII. wieku |
| Wydawca | Nakładem autora |
| Data wyd. | 1905 |
| Druk | Drukarnia Władysława Łozińskiego |
| Miejsce wyd. | Lwów |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI  Cały tekst |
| Indeks stron | |
W wigilię Bożego Narodzenia 1570 umiera Jadwiga, małżonka Marcina Janika kupca, podczas gdy mąż jej pojechał po ryby do Lwowa.[2] Pomiędzy ruchomościami jej wymienione są następujące rzeczy:
Złoto i srebro. Obręcz srebrna pozłocista wartości 50 flor. i 6 łyżek srebrnych dała w zastaw, gdy mąż konno wyjeżdżał ku Lwowu za rybami. — Gotówki 40 dukatów, a 50 złp. dała mężowi na dwie beczki ryb. — Przednice złote i brzyziki do rąk. — Czepiec złoty. — Koszulka złota. — Paciorki spólne z koralami i z gagatkami, z dziesiątkami srebrnymi i z jabłkiem srebrnem pozłocistem. — Knaflików srebrnych pozłocistych 9. — Pierścionków 4 złotych i sygnecik. — Nożenki srebrne z łańcuszkiem i z nożami srebrnymi oprawione. — Łyżki srebrne 2, a trzecia z herbem Gryf, zastawiona w grzywnie od p. Otwinowskiego. — Kubeczek srebrny. — Srebra łamanego 2 szkojce. — Pasek srebrny pozłocisty na tkance czarnej aksamitnej z zamklem, czętek 33. — Pasek w sploty złote na mosiądzu pozłocistym. — Tkanka perłowa na zielonej kitajce, zastawiona od Czapli w 2 złp. 7 gr. — Bramka perłowa na aksamicie czarnym przedniejsza. — Bramka perłowa na złotem dnie a w pośrodku 5 pereł większych. — Bramka złota cielista, kitajką podszyta. — Tkaneczka perłowa drobna, czerwoną kitajką podszyta.
Szaty. Płaszcz czarny harassowy, wyłogi z dzikiego adamaszku = 16 fl. — Letnik dziki półforstatowy białem płótnem podszyty = 9 fl. — Letnik papuzikowy muchajerowy z aksamitem = 7 fl. — Suknia (tunica) brunatna z aksamitem, bramowana kitajką białą = 7 fl. — Czapka aksamitna bobrem podszyta = 3 fl. — Czapka aksamitna letnia = 2 talary. — Trzy rąbki flamskie, z nich 1 wąski. — Trzy obrusy.
Cyna, mosiądz. Mis cynowych wielkich 6, półmisków 6, przystawek 4 i talerz piąty, miednica mosiądzowa, konwie 2-garncowe, trzecia 3-kwartowa, 2 półgarncowe, kwart 5, półkwartków 4, kwaterka.
W skrzyni kupieckiej. Szafranu ćwierć za 1 fl. — Kwiatu muszkatowego 1½ ćwierci za 33½ gr. — Imbiru pół funta za 24 gr. — Cukru 2 funty bez ćwierci = 17 gr. 9 szeląg. — Gałek muszkatowych półtory ćwierci = 13 gr. 9 szel. — Rozynków drobnych 4 funty = 12 gr. — Bobku półkamienia = 30 gr. — Tatarskiego ziela 6 funt. = 22 gr. — Kminu za 34 gr. — Pieprzu 17 funt. bez ćwierci po 18 gr. funt = 10 złp. 19 gr. 9 szel. — Czapek półtory kopy = 10 złp. — Czapek innych za złoty. — Czapka aksamitna 2 złp. — Mycka czamletowa = 12 gr. — Pasów aksamitnych 5 za 2 złp. 12 gr. — Pasów innych za 4 złp. 4 gr. — Sznurów z biczami za 8 gr. — Kalet za 2 fl. 5 gr. — Wacków za 2 fl. 15 gr. — Nożów za 4 fl. — Tkanek aksamitnych za 4 fl., innych za 3 fl. 15 gr. Czepców za talar, czepliczków z sznurkami za 17 gr. — Koszulek za 30 gr. — Rąbków za 2 fl. 20 gr. — Aksamitu bękartu 3½ łokcia za 35 gr. — Ręczników za 13 gr. — Cwelich 30 gr. — Płótna białego łokci 46 po półtora gr., a lnianego 13 łokci po 2½ gr. — Płótna czarnego 12 łokci po 2 gr., a grubszego czarnego paczesnego 10 łokci po groszu. — Nici czarnych za 10 gr. — Pakiecik włóczki, czeplików i t. d. za talar.[3] — Zboża 2 słody pszeniczne.[4]
Anna, wdowa po Macieju Klimczyku (alias Grabski), kupcu i mieszczaninie sądeckim, umierając zeznała, że nie ma nic złota, srebra, pereł, kubków, pierścionków i pieniędzy prócz 40 złp., które nagotowała na żelazo do Węgier, i tkanki jednej perłowej i dwu łańcuszków złotych; w jednym jest 19 czerw. złotych a w drugim 30. Które tak tkankę jak i łańcuszki oddała uczciwej Szczęsnej dziewce swej, a małżonce sławnego Bartosa Witaliszowskiego. A to dla tego, że nie jest od niej wyprawiona, i k’temu że jej wiernie służyła i we wszystkiem mieć się jej dobrze dopomagała aż do tego czasu; k’temu że też to ma częścią z zarobku swego, bawiąc się gdy była dziewką szyciem przy niej.
Item zeznała, że sprawiła pomienionej Szczęsnej dziewce swej 2 obrączki srebrne: jedną pozłocistą, drugą białą, i pasek srebrny pozłocisty, który kosztuje do 13 złotych, które jej za wyprawę dała. Item łyżek 10 srebrnych dała i oddała tejże Szczęsnej dziewce swej. Item w dwu skrzyniach rzeczy wyprawne tejże oddała... ośm mis cynowych wielkich, talerzów cynowych 10. Ostatek cyny w równy dział dzieciom. A jest wszystkiej razem przez urząd policzonej: Mis wielkich 10, talerzów 19, nalewka z miednicą, przystawek małych 5, półkwartków 6, kwart 5, półgarncówek 2, konwie garncowe, nalewka miedziana — W sklepie: szyn snopów (wiązek) 11, lemieszów 105; sukno wszystko Witaliszowskiego...
Po śmierci tej Klimczykowej spisano pozostałości. Było tam naprzód w wielkiej izbie na górze: Lichtarz wielki mosiądzowy, który wisi u powały o sześciu rurkach. — Antfos (handfass) cynowy z obiciem. — Stół zielony. — Dwa obrazy na płótnie malowane w listwie. — Zydlów 2: zielony i biały.
W sklepie. Cyna, szyny w snopiech, a okrom tych jeszcze 52, żelaza 2 cetnary, ałunu faseczka, ołowiu ¼ cetn. — Szubka forsztatowa czarna, lisiem futrem podszyta. — Smykawica czarna muchajerowa, królikowymi grzbietami podszyta. — Kitla stara muchajerowa, barakanem podszyta. — Letnik forsztatowy czarny. — Suknia czarna z morawskiego sukna stara. — Szubka czarna z morawskiego sukna na przodkach lisem, a za sobą królikami podszyta. — Giermak nowy z sukna morawskiego. — Czapka aksamitna z bramą, druga okrągła też aksamitna. — Zarękawie muchajerowe, królikowymi brzuszkami podszyte — Koszul spodnich 6 konopnych. — Koszulek 9 lnianych. — Zapasek 6 lnianych. — Giezłka konopne jakoby koszule 3. — Fartuszek koloński. — Podwiczek lnianych 5. — Bawełnice 2. — Prześcieradeł 5, obrusów 6, z których 1 wzorzysty. — Pościel: poduszek 4, wezgłowia spodniego 3, pierzyna. — Powłoka na pościel: pstra cwilichowa i lniana biała. — Skrzynie 2 malowane, kramna stara; szpalerka gdańska stara i 2 kołtrzynki stare w sklepie na ścianie. — Lichtarze 3 cynowe, dwa pojedynkowe a trzeci o dwu rurkach. — Szklenie (szklanek) pospolitych 16, które stoją na listwie. — Kobierzec.
W świetniczce na dole. Stół fladrowy, drugi biały maluśki. — Antfos cynowy, miednice 2 mosiądzowe, 1 miedziana. — Salferka cynowa, prawda mosiądzowa. — Kamienie 3 do taczania chust. — Kształtów 4 w komnatce, 2 kanafasowe, trzeci atłasowy, czwarty muchajerowy. — Rantuchów tamże w komnatce 2 kolońskich. — Pasek aksamitny stary. — Czepców 3 lnianych. — Pacierze rozmaite, ze srebrnym obrazkiem (medalikiem) św. Anny.[5] — Stolik biały. — Łóżko białe stolarskie z płomem — Stołki 2 żółto malowane, trzeci pleciony staroświecki. — Sukno zielone, które było na ścianie w świetniczce.
W kuchni. Kotły: jeden węgierski a drugi co w nim więcej niż ceber. Kociołki 2 małe zawiesiste, kociołek z uszami przyboczystemi. Panewki, konew miedziana. Prawda miedziana, kielnia. Prawda mała żelazna do dawania potraw. Tassak, siekacz, tarło, wilki. Rękojeść żelazna u łaźnego worka. Niecek małych i wielkich 23. Talerzów drewnianych 26. Wiercimak.
W piekarni pościel kucharcza. — W komorze 3 miedziaki. Trumny 2 dla jarzyn. Wiertel okowany. Koryta 2, jedno chlebne, drugie do chust. Łososi 2. — W sieni nogi stołowe z 2 deskami zielonemi. Kołtrzynki 3 płócienne stare na ścianie przybite. — W piwnicy kadź stara jodłowa zacienia. Dwie kadzie jodłowe, w których jest kapusta. Przycierek do mycia. W sklepie faska masła pani Wierzbięciny zastawna w 3 ćwierciach żelaza. Chmiel na dwu kupach.[6]
Naprzód pokazał pan Olbracht troje regestra, na których długi rozmaite spisane, jeden pomienionej pani Anny a dwa pana Olbrachta, które regestra urząd panu Wolkowskiemu podpisać kazał. — W worku płóciennym paczesnym pieniędzy 138 złp. 1 gr. 2 szelągi rozmaitej monety, t. j. czerwone złote, talary, grosze i szelągi. W drugim worku płóciennym żółtym, zapieczętowanym woskiem czerwonym twardym, pokazał pieniądze, które mienił że je posłał matce jego sławetny Mikołaj Maryan, burmistrz i mieszczanin warszawski, których mienił że ich ma bydź wedle listów 258 złp.; które urząd odpieczętowawszy, przeliczył i nie znalazł jedno 143 złp. 21½ gr. A te pieniądze przyniósł Piotr Łebek, który tamże przed urzędem pod przysięgą zeznał, że tak ten worek był zapieczętowany, gdy go oddał pani Baptyścinie.
Złoto i srebro. Pierścieni złotych 6 w puzderku, 4 ze szmelcem a 2 nie: jeden z dyamentem, drugi z szafirem, trzeci z rubinem, czwarty z 4 rubinkami a w pośrodku dyamencik, piąty i szósty z żabimi kamieniami. Te dwa pierścionki malusieńkie proste zastawne, czarnym jedwabiem związane. — Paski 2 srebrne pozłociste, na tkankach zielonych z czarnymi krajami. W jednym czętek 90 i zamkiel z przęczką, w drugim czętek 87 i 2 zamkle z łańcuszkiem, w którym jest 8 ogniwek. — Dwa paski aksamitne, jeden z srebrnymi zamklami białymi i z łańcuszkiem, w którym jest 8 ogniwek; drugi z zamklami srebrnymi pozłocistymi i z łańcuszkiem pozłocistym, w którym jest ogniwek 10. — Dwa zamkliki same od pasa srebrne pozłociste z łańcuszkiem, w którym jest ogniwek 7. — Zamek srebrny od wacka z łańcuszkiem, w którym ogniwek 58 i zawieszenie do pasa. — Srebro do pary nożyków białogłowskich. — Łyżek srebrnych rozmaitego znaku (gemerku) 11. — Rękojeść srebrna pozłocista. — Kubek srebrny zastawny w 5 złp. od Sarny ze znakiem i literami. — Szabla oprawna nieboszczyka Baptysty ojca, z brajcarami, z kolcami srebrnymi pozłocistymi, na rzemiennym pasie. — Pacierzy piżmowych 76.
W komnacie podle izby. Cyna, mosiądz: miednic 6, lichtarz wielki zawiesisty do izby ze wszystkiemi jego przynależnościami zupełny; lichtarzów pojedynkowych 10: nalewka.
Szaty. Szubka czarna kanawasowa, kunami podszyta z bramem. — Szubka czamletowa z wodą, lisami podszyta z bramem. — Smykawica czarna czamletowa bez wody, lisami podszyta. — Płaszczyk czarny kanawasowy, smuszami czarnymi podszyty, pasamony czarne aksamitne w około niego we troje. — Płaszczyk czarny sukienny, królikami podszyty, pasamony około niego we dwoje. — Płaszczyk czarny muchajerowy, królikami podszyty. — Kitla czwornitna muchajerowa, brzuszkami królikowymi podszyta. — Kitla czarna czamletowa. — Letnik czarny czamletowy bez wody, u którego kształt z rękawkami z tkaneczkami paciorkowemi. — Letnik czarny z muchajeru tureckiego fałdowany, u którego kształt aksamitny bez rękawów. — Letnik czarny muchajerowy prosty, kształt aksamitny bez rękawów. — Zarękawie atłasowe dzikie, popielicami podszyte. — Rękawków para muchajerowych, aksamitem bramowanych. — Giermak czarny z sukna morawskiego. — Czapki 2 aksamitne, z bramami niepodszyte; trzecia kanawasowa. — Czapka letnia aksamitna. — Kapelusz pilśniowy białogłowski, kitajką podszyty. — Bramki 2 jedwabne czarne. — Czepiec czarny jedwabny. — Czepki siatczane białe 3.
Pościel. Kołdra adamaszkowa dzika na pościel, podszyta barchanem. Kołderka pstra na pościel. Kobierce 2 nieboszczyka Baptysty. Pościel cwilichowa pstra i biała lniana. Poszewek 13 lnianych, z których sześć z forbotami, reszta białem szyciem.
Chusty białe. Obrusów wzorzystych 6, ręczników wzorzystych 5, serwet 12. Koszulek lnianych 25. Fartuch koloński we 4 poły trefiony. Fartuszków kolońskich w pół marszczonych... Zapasek 7 lnianych. Giezłek lnianych 4. Koszul spodnich lnianych 9. Bawełnianki 4. Rąbków 4, jeden gęsty, 3 rzadkie wąskie. Podwik lnianych 3.
W świetnicy. Sukno czarne na 4 ścianach obite. Handfas cynowy z obiciem w murze, 3 stoły, 2 zydle, skrzyneczka mała, w której jest srebro. — W sieni: Stół biały prosty; trumna spiżarna do chowania legumin; szafa wielka.
W sklepie w sieni. Naprzód skrzynka pana Mikołaja Kempińskiego do schowania dana, obwarowana czteroma pieczęciami. — Skrzynka moskiewskiej roboty, w której są rozmaite spiski (zapiski) nieboszczyka pana Baptysty. — Buława ze srebrem na końcu. — Sukna w tymże sklepie: Breklestu zielonego postawy 3, papuziego łokci 14, lazurowego łokci 12. Luńskiego brunatnego półsztuczek cały, lazurowego postaw i łokci 22, błękitnego łokci 33. Karazyi lazurowej postaw 1, białej 1 i łokci 19, zielonej 3 i łokci 8, czerwonej 1 i łokci 11. Sukna morawskiego szarego 4 postawy, czarnego 2, czerwonego 2 i łokci 21, makowego 2 postawy. Także czarne sukno, co było na marach. Uterfinu czarnego 6½ łokcia. Kiru trójżaglowego rozmaitej barwy 16 postawów, o dwużaglach 2 postawy. Skrzynka wozowa okowana próżna. Miodu przaśnego 3 beczki śledziowe. Śledzi beczka.
W komnacie na tyle. Żyto, pszenica, jęczmień, tatarka w beczkach, worach, półkufkach. Para śli z nabiodrkami, 2 motyki, grabie żelazne, 2 ławki lipowe. — W łazience: Kocioł w piecu wprawiony. — W świetniczce na tyle: Stolik dębowy. — W browarku: Kocioł, 2 kadzi niewielkie i trójnóg (dryfus). — W piekarni: Stół lipowy, skrzynka do pieczenia chleba, skrzynka rzezalna. Na tyle skrzynia do sypania owsa. — W kuchni: Miedź, panwi 10, brytwanna, niecek 12, wiercimaki 2. — Na górze: Kocioł, koryta, kojce. — W komorze na górze: Pościel, pierzyny, 5 połci słoniny, szołder 6, jęczmienia na kupie 2 ćwiertni. — Zbroja jedna stara niezupełna. Dwa siodła staroświeckie. Obrazów na płótnie wielkich 4, małych 8. Chmielu mniej więcej 2 małdry.
W drugiej komorze na tejże górze. Konew malowana toczona, szkatułka okowana, pokrywa miedziana do palenia gorzałki, sitko do korzenia, łańcuszek mały do sukna, flaszka blaszana, koła, widły zakowane i bose, luśnie zakowane.
Skrzynka Sułkowskiego, w której jest ksiąg 13: 1. Leonardi Fuchsii de historia stirpium. — 2. Epitome Galeni. — 3. O medycynie stare niewiadomego autora. — 4. Synonima Simonis Genuensis. — 5. Galenus, Avicena, Hypokrates. — 6. Hypocrates medicorum. — 7. Guilhelmi Rondeletti: Curandi morbos methodus. — 8. De conservanda bona valetudine. — 9. Księga stara, połowica pisana, połowica drukowana. — 10. Figurae Antonii Rampeloi. — 11. Antidotarium Joannis Meznae. — 12. Antonii Misaldii Historia Hortensium. — 13. Scribonii Largi medici: De compositione medicamentorum.
W drugim domu podle. Kotczy stary kowany z oponą, wapno, beczki śliwne, wóz robotny, siana wozów 12. — Na folwarku michałowskim: Krów 8, jałowiąt 3, pług, 2 brony, 2 koła okowane i widły.[9]
Cały majątek ruchomy Anny Gandolfiowej zdał jej syn Olbracht: Mikołajowi Kempińskiemu w 1.110 złp. długu. Później jednak spłacił go zupełnie, a nawet wniósł gotówką 955 złp.
Długi i dłużnicy. Jan Cyrus, kupiec krakowski, miał u niej i udowodnił długu 173 złp. — Piotrowi Grabani winna 500 złp. — Krzysztofowi Boassemu 150 złp. Natomiast u córki swej zmarłej Urszuli, żony Renesty mieszczanina krakowskiego, ma 500 złp. — U Serwacego Niebylca, rajcy sendomirskiego, 150 złp. za wino. — U Mikołaja Brożyna w Opatowcu 300 złp. za wino.
Naprzód zeznała, że najęła panu Wojciechowi Szpiegowskiemu dwa folwarki do roku: librantowski i kaniowski za 55 złp., które od niego powzięła. Winien jej JMC pan Stanisław Lubomirski, podstarości sądecki, za wino 44 złp.
Panu Szymanczowskiemu wraz z nieboszczykiem mężem została winna 300 złp., na które jest 6 beczek wina. — Panu Janowi Lutosławskiemu, pisarzowi grodzkiemu sądeckiemu, 60 złp. poboru czopowego. — Marcinowi Wiernkowi z 200 złp. winna jeszcze 50. — Panom Preszowskim do Preszowa 6 talarów węgier. — Burzyńskiemu niegdyś zmarły mąż jej Walenty nic nie winien, naco cyrograf ma od księdza z Węgier, że zapłata się stała, tylko zapis zatrzymano. Nic też nie są winni panu Stanisławowi Janikowi rajcy, bo się mu zapłaciło, tylko zapis u siebie zatrzymał, czego i świadkami dowiodła. — Pani Anna Wąsowiczowa winna jej 11 złp. — Stanisław Wiernek 5 złp. — Adam Kamieński 6 złp. — Wojciech Woliński 5 złp. za wino.
Zeznała, że ma w zastawie: Stanisława Kempińskiego konew półgarncową srebrną, także i flaszę srebrną z łańcuszkiem w 100 złp. Tegoż pana łańcuszek złoty z drobnemi ogniwkami w 16 złp.; tegoż sygnet złoty w 17 złp. — Zofia Grybowska Rabrodczanka wdowa w 16 złp. zastawiła 2 pasy pozłociste. — Pan Jakób Chwalibóg w 7 złotych zastawił pierścionek z modrym kamykiem. — Pani Jadwiga blecharka pierścionek w 50 gr. — Pan Krzysztof Krzysza pierścionek okrągły nasiekany w kopie (60 gr.).
Pokazała przed urzędem swoje własne, z własnej pracy nabyte: Pierścionków złotych z sygnetami 10. — Obrączki 2 srebrne pozłociste. — Pas puklasty srebrny, drugi czarny aksamitny z srebrnymi zamklami. — Nożenki srebrne z łańcuszkiem. — Wacek czarny aksamitny srebrem oprawny. — Bramki 2 perłowe, jedna szyta z feretami, druga wzorzysta. — Tkanka perłowa wzorzysta. — Czepce 3, jeden złoty, drugi srebrny, trzeci czarny jedwabny. — Łyżek srebrnych 10, jedenasta mała do korzenia. — Kubek srebrny.
Opiekunami dzieci swych małoletnich mianowała: Szlachetnego Jana Olszowskiego ojca swego, i sławetnych: Stanisława Fratrowicza rajcę, Wojciecha Wałowicza i Franciszka rymarza, mieszczan.[10]
Szaty. Płaszcz długi czarny, podszyty przodkami lisimi, a w środku biały baran. — Płaszczyk muchajerowy czarny powszechny, lisiem futrem podszyty. — Płaszczyk zielony kitajczany, podszyty popieliczymi brzuszkami, a przodki gronostajowe. — Płaszczyk muchajerowy, podszyty wiewiórczem futrem, kołnierzyk z krajami ogonkowany. — Letnik czerwony muchajerowy z rękawami jednostajnymi, podszyty płótnem czarnem. — Letnik zielony jednostajny bez rękawów, obłożony zielonem suknem koło dołu. — Letnik lazurowy jednostajny bez rękawów. — Letnik czerwony kitajczany bez rękawów, podszyty płótnem czerwonem. — Letnik zielony kitajczany jednostajny z pasamonami, podszyty płótnem białem. — Letnik brunatny muchajerowy z rękawkami, czerwone sukno wkoło dołu. — Szubka czarna muchajerowa, podszyta brzuszkami wiewiórczymi, z bromą bobrową. — Spodnica czerwona z dzika kitajczana, płótnem białem podszyta. — Suknia czarna żałobna mowska bez fałdów. — Kształt biały tafciany, drugi ceglasty, trzeci czerwony kitajczany. — Katanka muchajerowa zielona, barankiem białym podszyta. — Tuwalni 8, z forbotami jedna. — Czepliki czerwone aksamitne. — Kapelusz białogłowski czarny, kitajką podszyty. — Tkanka czarna aksamitna. — Krezków pięcioro. — Koszulek pospolitych 25, koszulek 5 i giezłko. — Delia brunatna, bagazyą podszyta, atłasem obłożona dokoła, z pętlicami szychowemi. — Futro lisie z pod delii czarnej. — Kurta czerwona z czerwonymi guzikami, z czarnemi wyłożkami aksamitnemi. — Żupan brunatny z guzikami srebrnymi pozłocistymi w żołądź, barchanem ceglastym podszyty. — Bekiesza szara futrem lisiem podszyta. — Czapka aksamitna. — Czapeczka otrocza z barszczowego sukna, lisiem futrem podszyta.
Pościel. Kołdra kitajczana, prześcieradła z forbotami. W białym tłumoku: 3 poduszki, z kitajką czerwoną 2, a trzecia bez kitajki, i pierzynka bez powłoki. W tłumoku skórzanym: zagłówków 7 i pierzynka.
Broń. Dwie krzoski bez zamków, rohatynka bez drzewa.
Rzędy końskie. Uzdeczki 3 gończe i kręgowa; wędzidło kręgowe; podpiersień; poprąg i puślisków dwoje; olstro staroświeckie.[11]
Działo się we wtorek w wigilię Wszystkich Świętych Roku Bożego 1600, w folwarku za rzeką Kamienicą na przedmieściu sądeckiem między folwarkiem Jodłowskiego i wikarych sądeckich z obu stron leżącym. Przed sławnym Andrzejem Baryczką, Stanisławem Iskrzyckim, Walantem Cholewiczem, Mikołajem postrzygaczem i Szymonem Markowiczem, mieszczanami sądeckimi, a to czasu powietrza morowego do tego wezwanych i proszonych. Przed tymiż ludźmi wyżej opisanymi sławny Melchior Krosner, mieszczanin sądecki, aczkolwiek chory na ciele, ale zdrowy na umyśle, z dobrym rozmysłem, z poradą przyjaciół swoich takie rozporządzenie około wszystkiej majętności swojej uczynił i tę ostatnią wolę oznajmił.
Naprzód uczciwej Jadwidze, małżonce swej miłej, dla jej przeciw sobie uprzejmej wiary i życzliwości i usługowania, oddał wiana 200 czerw. złotych we złocie dobrej wagi i ukazał, naznaczył, oprawił i zapisał na folwarku i ogrodzie za rzeką Kamienicą na przedmieściu sądeckiem, i na ćwierci roli w łaniech sądeckich leżącej, którą przez wykupno w pewnej sumie od Jana Starzyńskiego otrzymał, o czem zapis tego kupna w sobie obmawia (sic). Nadto jej oddał wszystek sprzęt domowy, klejnoty, cynę i innej którejkolwiek materyi, i ktemu wszystko bydło rogate i nierogate, aby to ona trzymała wedle myśli swej: także i zboże wszystko na swój pożytek obróciła, nikomu się z tego nie sprawowała.
Opiekuny tego testamentu, a najwięcej strony małżonki swej miłej: IMC pana Marcina Lutosławskiego, sędziego grodzkiego sądeckiego, i sławnego Andrzeja Adamowicza, Grzegorza Kłodawskiego rajce, i Marcina Śliwowskiego mieszczany sądeckie, ustanowił i własnemi usty nadmienił, prosząc dla Pana Boga, aby takową opiekę przyjęli, małżonki i dzieci jego niwczem nie dali krzywdzić.
Zięciowi swemu, Sebastyanowi Irzykowiczowi, wyprawując z domu dziewkę swą Reginę, w szaciech i klejnociech dał na półtora sta złotych krom wesela, co go kosztowało lekko rachując do kilkadziesiąt złotych.
Zeznał też, że Jadwiga małżonka jego, gdy się z nią żenił, na wina mu pożyczyła 700 złp., które jej na dobrach swych wyżej mianowanych ukazał i zapisał.
Pas srebrny pozłocisty w 4 złotych, u tegoż zięcia swego zastawił, które mu przez Walentego Cholewicza odesłał, a on pasa nie oddał. Pas wielki srebrny pozłocisty jest przy tymże zięciu.
Winni mu Żydowie lubelscy: Baruch Marek i Issel za 7 fas śliw 250 złp. — Stanisław Janik[12] wziął 4 beczki wina nad areszt niesłusznie, z którym o to prawo wiedzie: za które wina wziął Janik 230 złp. — Jan Kozieł z Piwnicznej winien 9 złp., co zań ręczył Piotrowej Kuśnierce.
U księdza kustosza sandeckiego w 4 złp. zastawił kubek srebrny. — U Małgorzaty Trębaczki przez Matysza barwierza w 5 złp. zastawił 5 łyżek srebrnych.
Panu Stanisławowi Straszowi rajcy wyleczył dwu rannych: cieślę i woźnicę; lekko rachując od cieśli od ręki 6 złp., a od woźnicy złp. 2 przyjdzie. Od których pan Strasz, kazawszy leczyć, do tego czasu żadnej zapłaty nie uczynił.
Wojciechowi Kosmiklowi pożyczył szabli węgierskiej, za którą Adamowi piekarzowi musiał dać 2 talary. Temuż Kosmiklowi pożyczył pierścionka złotego z kamieniem, który kosztował 2 czerw. złote; pożyczył mu to na skóry, jako kuśnierzowi.
U pana Franciszka Biernackiego ma 17 złp. — U Stasiowskiego 5 złp. — U Bylickiego 12 złp. — U Jana Leszczyńskiego 9 złp. — U zięcia swego 10 złp., które wziął od Janusza w Sendomirzu. — U organiściny Małgorzaty 16 złp. — U kowala na Burdaku 13 złp. U Kaspra Lechmana na Piątkowej 6 złp., na co dał wierteł żyta.
Z jednania na ugodzie, którą miał Sebastyan Irzykowicz zięć jego z Teofilem Albinem[13] bakałarzem sądeckim, pan Matys Bereza pisarz, podjął się za tegoż bakałarza szwagra swego płacić 10 złp. za leczenie, co był tento bakałarz Irzykowicza obraził i poranił.
U Szymona Kosmikla od leczenia, co go był pan Pilecki postrzelił, 12 złp. Na to mu dał tenże Szymon Kosmikel królikowe futro za 2½ złp. i 2 korzuszki chłopiętom za 2 złp. 12 gr. U tegoż pieniędzy pożyczanych 45 gr., wtedy kiedy z nim do Grybowa jeździł, i pierścionek. — U Szymona Szczepankowicza od leczenia 3 złp.[14]
Duszę poleca Bogu, ciało po chrześciańsku pogrześć. Koni ma 3 pocztowych swoich własnych: jeden za 220 złp., drugi za 120 złp., trzeci za 100 złp. Na pogrzeb i trecesymy, tak przy pogrzebie, jak i w rocznicy, i na insze obsekwie: na obiady dla księży i na ubóstwo, każe je przedać. Rządzik srebrny złocisty na taśmie jedwabnej, także uździeniczkę białosrebrną z turkusami, także na podobne potrzeby oddaje i na jałmużnę uczynki.
Siodeł 3 ussarskich z mituchami i jedną kolibakę. Zbroi 3, szyszaków 3, karwaszów 2 inderlandzkich, muszkietów 4, i ładownic 4, aksamitnych 2, jedna ze srebrem, a insze proste. Koncerzów 3 i inszą armatę oddaje i leguje bratu swemu rodzonemu Kasprowi.
Parę kilimów nowych perskich oddaje do kościoła farnego sądeckiego św. Małgorzaty.
Ma w zastawie u Lewka żyda w Krakowie w kamienicy IMC pana wojewody ruskiego:[16] ferezyą półgranatową lazurową atłasem podszytą, i drugą półszkarłatną bierkami podszytą. Tamże szablę litą złocistą, i 3 pierścionki: jeden z dyamentem prawdziwym, drugi z czeskim, a trzeci z rubinem in summa 220 złp. Co wszystko kazał wykupić Walantemu Wargulcowi, szwagrowi swemu mieszczaninowi sądeckiemu, a ostatek na dobre uczynki za duszę swoją obrócić.
Ma w zastawie u Matyasza mularza w Wiśniczu: 10 łyżek srebrnych białych pod herbem półorła czarnego, i 3 kamienie w 30 złp., które także kazał wykupić Wargulcowi. U Woleńskiego pierścień złoty z żabieńcem w 9 złp., który także kazał wykupić.
Część swoją z domu na polskiej ulicy, także część z folwarku na Kunowie na się przypadłą, oddaje i leguje uczciwej pani Reginie Wargulcowej, siostrze swej rodzonej. Także bydło wszystko, co jest.
Bydło, t. j. krowy, które są w folwarku na Siołkowej z cielętami, oddaje pani Agnieszce Augustynkowej, sławnego pana Tomasza Augustynka mieszczanina grybowskiego małżonce, siostrze swej, okrom 10 owiec i 6 kóz własnych pana Wargulca szwagra, które tam dla pastwiska dał.
Sukna łokci 18 breklestu czerwonego, który jest gotowy, kazał wydać czeladzi swej na dołomany. Także dołomanów 3: atłasowy czerwony, adamaszkowy ceglasty i karmazynowy i skórę łosią. Także dołoman czarny z guzikami srebrnymi. To wszystko oddaje i leguje w dyspozycyą panu Wargulcowi szwagrowi swemu, którego exekutorem testamentu postanowił.[17]
Duszę moją grzeszną oddaję w ręce miłosierdzia boskiego. Ciało proszę, aby mogło bydź pogrzebione w kościele kollegiaty św. Małgorzaty w sklepie średnim,[18] kędy leżą zwłoki księdza wikarego, Jędrzeja Mleczowica.
Od grobu, gdzie ciało moje będzie leżeć, oddaję 16 złp. — Od dzwonów do 3 kościołów (kollegiaty, Norbertanów i Franciszkanów) 20 złp.; t. j. 10 do fary a do dwu klasztorów po 5 złp. — Bakałarzowi od procesyi 4 złp. — Kantorowi z muzyką 6 złp. — Organiście 2 złp. — Księżom, ilekolwiek ich będzie, od procesyi każdemu po 6 gr. — Na 30 mszy, które aby były czytane przy pogrzebie, 12 złp. — Przez cały rok do 3 kościołów kaznodziei co niedzielę po 4 gr., aby mnie do pospolitej modlitwy zalecali,[19] co czyni 7 złp. — Na obchód rocznicy (śmierci) na 30 mszy czytanych oddaję 15 złp. — Przy tej rocznicy od dzwonów 4 złp. — Szkole i organiście z muzyką 10 złp. — Na obiad i łaźnię, dla ubóstwa w rok oddaję 30 złp. — Aby przez cały rok, na każdy tydzień w ten dzień, w który się duch mój z ciałem rozłączy, msza była czytana za grzechy moje, na to oddaję 20 złp. Na budynek kościoła św. Małgorzaty oddaję 100 złp. — Na ubóstwo przy pogrzebie po szelągu = 4 złp.
Długi, co mi kto winien: U wójta w Piątkowej pożyczanych na chmiel 100 złp., które chmielem wziął. — U Zacharyasza Światłowicza konwisarza, zięcia mego, długu 150 złp. Z których mu odpuszczam 50 złp., a 100 oddaję żonie swojej. — Dwa kubki srebrne złociste Stanisława Krokiera, które są w zastawie, kazał wydać temu zięciowi swemu.
Szaty. Janowi wnękowi swemu oddaję żupan falendyszowy lazurowy. Temuż szubkę lazurową, lisiem futrem podszytą, kołpak lisi i ubranie lazurowe. — Andrzejowi wnękowi swemu oddaję żupan karazyowy, kopieniak lazurowy falendyszowy i kapelusz. — Janowi synowi Krokiera, wnękowi swemu, oddaję giermak czarny falendyszowy, z listwami czarnemi adamaszkowemi. — Szubkę drugą czarną, lisiem futrem podszytą, oddaję żonie swojej na czamarkę.
Dom ze wszystkim sprzętem jego, i z wolą do niego należącą, oddaję małżonce swej, jako jej własny dziedziczny. Zeznał też, że ma w szkatule pieniędzy gotowych in summa 800 złp. Z których oddaje gotowizny 200 złp. małżonce swojej i długi wszystkie. Z tejże sumy gotowej pia opera na kościół i wyż mianowane zapisy mają bydź oddane. A cokolwiek zostanie tej sumy gotowej, to wszystko ma pójść w równy dział między wnęki i wnęczki, także i prawnęczka Zacharyasza, syna pana Zacharyasza Światłowicza. A przed tym wszystkim działem wprzód oddaję Janowi wnękowi swemu za jego wierne posługi 30 złp., przypuszczając go do równego działu z inszymi.
Nakoniec wyznał: iż żadnych praw miejskich ani przywilejów przy sobie nie ma. — Exekutorami testamentu mianował: Stanisława Rogalskiego, Jakóba Poławińskiego i Zacharyasza Światłowicza.[20]
Szaty. Dołoman lazurowy ciemny falendyszowy, kitajką zieloną podszyty, guzików u niego srebrnych złocistych z turkusami dętych 20. — Drugi dołoman ciemno lazurowy, kirem czerwonym podszyty, z listewkami kitajczanemi zielonemi, guzików u niego srebrnych złocistych 17. — Delia falendyszowa ciemno lazurowa, kitajką zieloną podszyta, listewki na niej adamaszkowe lazurowe, u których guzów złocistych 12, czapraszka trzynasta. — Delia lisami podszyta, ciemno lazurowa falendyszowa, guzów przy niej jedwabnych 12. — Nasuwień materyi cienkiej ciemnowiśniowej, podszyty brzuszkami popieliczymi, guzów u niego szmuklerskich 12. — Pas jedwabny zielony. — Kołpak falendyszowy fioletowej maści, z wyłogami sobolowemi. — Kapelusz szary z piórem i magierka.
Armata. Muszkiet, ptasza rusznica, pistolet, para kordów.
Srebro. Łyżek srebrnych puzdro = 12.
Cyna. Półmisków cynowych 10, garniec, półgarncówka, kwarta, półkwarty i kufel półgarncowy.
Puzdro z flaszami. — Szkatułka okowana żółta. — Stół w izbie składany, drugi stolik malowany, trzeci w sieni biały. — Zydlików 3. Obrazów 10 w izbie na listwie. — Kołdra jedna na ścianie włosiana nakształt kilimów; druga na drugiej ścianie malowana stara. — Lichtarze mosiądzowe 2. — Kałamarz marmurowy czarny. — Chmielu w wańtuchach za 180 złp.[22].
Szaty. Dołoman lazurowy falendyszowy, bają falendyszową podszyty, z guzikami złocistymi srebrnymi nr. 16. — Dołoman lazurowy stary, guziki złociste srebrne 19. — Delia nowa lazurowa falendyszowa wcięta, z kirem czerwonym i listwą lazurową, guzami jedwabnymi i dwiema haftkami srebrnemi. — Delia falendyszowa lazurowa, grzbietami lisimi podszyta, haftek przy niej srebrnych białych 2, guzików złocistych odlewanych 16. — Delia falendyszowa lazurowa, nową bają zieloną podszyta, haftek w niej wielkich srebrnych para, guziki jedwabne. — Kaftan z łosiej skóry. — Korzuch czarny barani i wydra stara, — Ubranie nowe falendyszowe, drugie stare. — Kołpak soboli z wierzchem lazurowym nowy, drugi stary sobolowy. — Kapelusz szary. — Pas rzemienny z srebrnymi brajcarami, których 8, dziurek w nim 13, przęczka z zamklem.
Srebro. Łyżek srebrnych z napisami i herbami 19 zastawnych i z koronką. — Obręcz w tablice pstrozłocista, cętków w niej 17. — Pas fugowany wielki złocisty cętków w nim 45, szósta przęczka. — Pas włosiany czerwony siatczany, z nożenkami w brajcarki wprawnemi. — Nożenki srebrne z łańcuszkiem i kolcem. — Łubek srebrny. — Korale zastawne z perłami i dziąg 5. — Łyżek 8 białych pani Jerzowej Frączkowiczowej i łańcuch w drobne ogniwka, zastawny w 100 złp. — Guziki srebrne odlewane 20. — Czarka srebrna biała niemała kwaterkowa.
Szaty białogłowskie. Furmanka czarna atłasowa wzorzysta, nowogródkami podszyta, bez kołnierza i bez przodków. — Furmanka kanawasowa lazurowa, brzuszkami popieliczymi podszyta, kołnierz u niej gronostajowy. — Kabat turecki stary czerwony z barankami. — Mytlik turecki muchajerowy kaczorowatej maści, czerwonem suknem podszyty. — Mytlik turecki czerwony z gronostajami, pasamon błękitny, zastawny. — Kolet aksamitny przechodzony. — Letnik turecki muchajerowy kaczorowatej maści, z zielonym w jedno pasamonem, kirem czerwonym wszystek podszyty, bez kształtu. — Czamara czarna czamletowa, szlamami lisimi podszyta, z pasamonem czarnym wokoło. — Czapka bobrowa wielka.
Armata.[23] Samopały dwa, muszkiet, szabla, kord, darda, kusza, siekierka, ładownica.
Cyna, miedź. Zastawnej cyny pana Jana Klimczyka złotnika według kartki, która zostaje w szkatule, sztuk 19. — Talerzów 7, mis wielkich 5, półmisków 6. — Przystawek różnych mniejszych i większych 7, prawda. — Garnce 2, półgarncówki 3, kwarta, półkwaterków 3, koneweczka niska kwadratowa. — Panewek 3, durszlak, kociołek do chust, miednica. — Lichtarz mosiądzowy.
Kowalnia. Miech, kowadło wielkie; szynalica jedna, druga zastawna w złotym; szparog wielki; fomyzel; sztachal; perlików 3; forszlagów 2; zynszlag; warchamble 2; klocambrów 2 większych, mniejszych 3; gwoździownice 2 małe; almiszów 2; kleszczy dziesięcioro; durszlaków z cechami na sztylach 11; śrubków 3; alszpic i kropacz; lochynek 1; szparynków[24] 6; końskie naczynie wszystko: zgrabnica, wystrug. Dwa brusy z korbami żelaznemi.
Browar. Kocioł wielki dobry; 2 kadzi o obręczach żelaznych; pomocnice 2; kadka do zalewania słodu; naczynie wszystko piwne.
Folwark. Na folwarku większym krów dojnych 4, jałowic 2, ciele 1. Te krowy na czynszu, od których już zapłacono. — Dwie brony, pług, motyk 5, wóz bosy, wiadro okowane, grabie, skrzynka bez stalicy. Wołów para czarnych u Szcząsnika na Januszowej. — Pieniędzy gotowych znaleziono tylko 37 złotych.[25]
Dom w rynku między panią Zofią Kłodawską a panem Piotrem Rożnem.[26] Wrota z podsienia z furtką. Z sieni izba wielka, okna 3 szklane weneckie z okiennicami drewnianemi na zawiasach. W tej izbie ławy dokoła, listwy z dwu stron, piec kaflowy, drzwi malowane z haczkiem i antabami. Stół zielony, drugi składany biały, zydel i stolik zielony.
Za tą izbą komorka biała na schodku. Kownata (komnata) z sieni. Drzwi żelazne i drugie drewniane z zamkiem. Okno z kratą żelazną. Listwa po jednej stronie. Szafka naczynna. Z tej kownaty schód na górę, gdzie okna 2 i okienniczki żelazne. Wrota do tyłu także na kunie żelaznej. Studnia z łańcuchem i korbą, wiadro okowane. Stajnia bez piętra. Locus secretus. Stajenka przy piekarni. Chlewek. Komora na stajni. Drabina do niej.
Piekarnia w sieni. Okna 3 szklane w drewno oprawne. Z piekarni kownata, okno jedno składane. Izdebka przeciw piekarni, ławy wkoło, piec kaflowy pstry, podłoga z tarcic. Okno szklane z kratą żelazną, dwie ławy. Podle tej izdebki ogródek. Drzwi do niego na zawiasach z zamkiem. W końcu ogródka sklep murowany. Do niego drzwi podwójne żelazne i drewniane. Okno szklane weneckie z kratą i żelazną okiennicą. Listwy dokoła. Stół z trzema szufladami o zameczkach. Ława z zamkiem, szafa z zamkiem w murze.
Z tyłu po lewej ręce kuchnia, do której schodeczek. Dwie szafki, trzecia w murze z zamkiem; ławy dwie: łańcuch do kotła;, ognisko w końcu kuchni; sionka, izdebka. Okno szklane z kratą i okiennicą. Listwa jedna, ławy trzy, stołów dwa, stolik nakształt szafki, szafka w kącie zamczysta. Obrazów różnych 7, kołdry na ścianach 2, zydlik. Piec kaflowy, podłoga dobra, łóżko z firankami. Na górę schód z gankiem. Z sionki drzwi do izdebki, w której okien dwoje; ławy dokoła, piec zielony, łóżko. Z tej izdebki kownatka murowana. Schód na górę nad izbą wielką, tam sąsiek dla zboża.
Piwnica sklepista, drzwi żelazne, okno z kratą: ketnary dokoła, żerdzie na żelaznych wieszadłach, okiennica żelazna. W tej piwnicy beczka wina pełna. — Piwnica druga nie sklepista: ketnary po dwóch stronach, okno z kratą. Wapna w niej beczek 6 i kadka nie pełna. Drabina ogniowa przy domu.
Złoto i srebro. Obręcz wielka biała w 12 tablic wybijanych z zamklem. — Obrączka biała w sztuki alboli w tablice nr. 17 z krajami złocistymi, między któremi dwie z środkami wypukłymi. — Obręcz w 15 złocistych tabliczek. — Obręcz złocista, florysowana drutem srebrnym, tablic 10. — Obrączka złocista, sztuk w niej 39. — Obrączka biała wzorzysta, róż w niej 31. — Pasek na aksamicie, starą pozłotą w różyczki z zamkliczkiem. — Pas biały, cętek 29 i z zamklem. — Pasek puklasty mały, puklów 35 z zamklem. — Czarki 4 srebrne wybijane. — Od szabli skówka i krzyż. — Srebra zlewanego sztuka, waży 3 grzywny. — Łyżek srebrnych 2 puzdra = 24. — Nożenki srebrne odlewane, z nożami srebrnymi i łańcuszkiem. — Nożenki moskiewskie w brajcarach srebrne z łańcuszkiem. — Nożenki srebrne miejscami złociste z łańcuszkiem. — Drugie na aksamicie, kraje złociste z łańcuszkiem białym. — Trzecie małe z łańcuszkiem i kolcem. — Łyżeczka malutka srebrna do korzenia. — Spód od krucyfiksa niewielki na 3 gałeczkach. — Tulejka srebrna od nahajki. — Wacaszek oprawny srebrny z potarganym łańcuszkiem. — Na naczelniku para maneli w tablicy z rogu łosiego, między któremi sztuka albo kanak rubinowy z 2 perłami; tabliczek tych 18. — Dwa łubki srebrne. — Serce kryształowe w srebro oprawne na łańcuszku. — Korona z 60 sztuk słupiastych z szmelcem. — Korali wielkich 18, mniejszych 22, między nimi żabieniec wielki oprawny w złoto. — Koraliczki małe z noszeniem, z srebrnemi gałkami. — Manele mosiądzowe złociste pancerzowe, z zamklami szmelcowanymi. — Sztuka złota z 2 uryańskiemi perłami. — Guzik złoty z turkusikami i rubinkami drobnymi; guz perłowy. — Guzów odlewanych srebrnych 12, mniejszych odlewanych złocistych do dołmana 20. — Pierścionków różnych z różnymi kamykami 15; sygnet. — Haftek złocistych 2 pary. — Czapraszka do dołomana złocista. — Srebra różnego: brajcarów, przęczek i t. p. 2 grzywny 12 łutów. — Talerów i czerwonych złotych wartości 74 złp., a osobno czerwonych złotych 40. — Kapturek złocisty od rękojeści. — Szpilki węgierskie 3. — Relikwii węzełek. — Tkanka perłowa suta na czarnym aksamicie.
Cyna. Mis 10, półmisków 28, przystawek 3. — Talerzów 19. — Garnców 4, piąty trzykwartowy, półgarncówek 4, piąta półtorykwartowa, jedna bez wieka. — Kwart 4, dwie z wiekami a dwie bez: półkwartków 5. — Dwie flasze, garncowa i półgarncowa. — Lichtarzy 3.
Miedź. Kotły 3 niemałe, kuchenne 2; miednica, durszlak i t. d.
Strzelba. Muszkiet murowy dostatni z zamkiem. — Półhaków staroświeckich 4. — Buzdygan żelazny. — Szabel 3. — Multan. — Ładownica z prochownicą i kluczem.
Księgi. Żywoty święte polskie. — Zwierciadło przykładów. — Ogród różany. — Nauka o umieraniu. — Pacierza wykład. — Ksiąg różnych 14.
Szaty. Czamara czamletowa czarna, pod nią futro lisie szlamowe. — Czamara kromrasowa zającami podszyta. — Furmanka aksamitna gładka czarna, z pasamonem jedwabnym czarnym, podszyta futrem. — Płaszczyk aksamitny wzorzysty, profaskowe wyłożki. — Letnik błękitny kitajkowy z kształtem, kirem błękitnym podszyty z pasamonem czerwonym. — Letnik kitajczany czerwony z kształtem, z pasamonem błękitnym. — Letnik turecki lazurowy z pasamonem błękitnym, suknem podszyty. — Spodnica z muchajeru tatarskiego lazurowa. — Suknia zielona bez kształtu. — Dołoman atłasowy czerwony zastawny z guzikami złocistymi 24 i czapraszki dwie 2 złociste. — Dołoman z delią gwoździkowej maści z czerwoną kitajką. — Delijka lazurowa falendyszowa, kitajką czerwoną podszyta. — Kołdra czerwona atłasowa z listwami zielonemi dostatnia. — Kołdra turecka przeszywana. Pas pstry.
Chusty. Półsetków płótna konopnego 4, jedno lniane. — Poszewek poduszczanych tak prostych jak z siatkami 32; drylichowych pstrych 6, takichże wielkich 3. — Poszewek czarnym i czerwonym jedwabiem szytych 19. — Prześcieradła szyciem czarnem i czerwonem z koronkami. — Zawój turecki cały niepoczęty. — Ręczników 12. — Tuwalń 2 z siatkami, a 3 z czarnem szyciem. — Giezłek z czarnem szyciem białogłowskich 8, z czerwonem 3. — Koszulek 13. — Rantuchów rąbkowych 3. — Chustek różnych 17. — Związki kitajczane 3.[27]
Ja Helżbieta Pytlikowiczowa, czując słabość i niepewność zdrowia, czynię porządek swoich rzeczy taki: Iż szlachetny pan Paweł Użewski[29] staraniem swojem z Krakowa mnie tu do Sącza przyprowadził, z niemałym kosztem swoim jeżdżąc po mnie, tak na rękowiny z nieboszczykiem jako i na wesele; nuż i tu za wszelkie krzywdy moje i prawne postępki, którem miała z potomkami nieboszczykowymi, tak u urzędu tutecznego miejskiego jako i grodzkiego, i w trybunale lubelskim, wszystko to swym kosztem, tak praktyki jako i sprawy wszystkie podejmował. Więc, cokolwiek mi się tu tej sukcesyi po nieboszczyku dostało i dostać ma, on we wszystkiem staraniem o mnie pracuje i zastępuje. Dlatego tą ostatnią wolą swoją, cokolwiek mam i mieć mogę, tak w pieniądzach jako i rzeczach ruchomych: jemu samemu po mojej śmierci daję i daruję (wyjąwszy łyżki: te Zosi, która mi służyła, na posag daruję za jej wysługę), gdyż, cokolwiek mam, to wszystko za staraniem i radą jego. Pani siostrze tych szat trochę, jakie są, pościółka, skrzynki i te drobiazgi białogłowskie. Od inszych powinnych nic nie mam, dlatego ich też od wszystkiego oddalam. Żądając przytem i prosząc tego pana Użewskiego, jako szwagra kochanego, aby mi pogrzeb uczciwy sprawił, i za duszę moją, ile bydź może, dobrze czynił. Stało się przy bytności wielebnego księdza Wojciecha Sikorskiego, plebana mystkowskiego. — Imci pana Andrzeja Rzeszowskiego — szlachetnego pana Mateusza Żmijowskiego — pani Jadwigi aptekarki, którzy się własnoręcznie podpisali, w dzień św. Wojciecha 1637 r.
Szaty. Kabat wiśniowy adamaszkowy z czarnemi potrzebami. — Drugi kanawasowy wiśniowy także z czarnemi potrzebami. — Trzeci kapicelowy czarny. — Czwarty stary forsztatowy barszczowy. — Kabat i suknia morawska. — Płaszcz czarny bajowy, przodki u niego popielicze, zad królikowy. — Płaszcz czarny kanawasowy letni. — Płaszcz pakłakowy żałobny. — Fartuch czarny tercynellowy. — Spodnica turecka żelaznej maści, z czarnymi pasamonami i kirem. — Spodnica kanawasowa kaczorowej maści, czerwonym kirem podszyta z czarnymi pasamonami. — Furmanka czarna kapicelowa, z pasamonami czarnymi, brzuszkami popieliczymi podszyta, kołnierz gronostajowy. — Czapka atłasowa czarna wzorzysta, kuna farbowana. — Kołdra atłasowa wiśniowa, listwy atłasowe zielone, barchanem czerwonym podszyta.
Chusty. Bawełnic 5, kocyków 2, koszulek lnianych 7, koszul spodnich 5. Płociki (płotki) 2 do łóżek rąbkowych z koronkami. Tuwalnia rąbkowa z siatką, ręczniki 2. Poszwy pierzynne 4, poszewek głownych 7. Botlochów 2, obrusów 3, prześcieradeł 2.
Pościel. Materac ćwilichowy, sierść w nim. Pierzynka zwierzchnia 1, spodnich 2, jedna w poszwie drelichowej. Zagłówki 4 z poszewkami. Szorczyk stary barani. Łoże z firankami.
Cyna, miedź, mosiądz. Półmisków 10, misa 1, miednica 1. Antfos cynowy 1, przystawek 7, półkwartek i kwaterka. Mosiądzowe: miednica, fajerka i lichtarzyków 4. Kociołek miedziany do święconej wody. Panwi 4, żeleźnik, roszt.
Srebro. Łyżek puzdro = 12. Obrączka srebrna pancerzowa złocista. Pierścionki 2, jeden z rubinem, drugi z dyamencikiem.
Księgi. 1. Szym. Syreniusza: Zielnik z łac. herbarzem zwany. — 2. Księga in folio niemiecka cyrulicza. — 3. Antonii Murae medica 8°. — 4. Antidotum Vehaeri in fol. 5. Chirurgia niemiecka. — 6. Bartłom. Paprockiego: Ogród królewski in fol. — 7. Galeni opus secundum. — 8. Młot na czarownice. — 9. Doktorski gwintowny regiment in fol. — 10. Niemiecka książka in 4°, niewiedzieć co. — 11. Psałterz stary opleśniały. — 12. Practica, niemiecka in 8°. — 13. Sprawiedliwy Józef in 4°. — 14. Thesaurus pauperum, niemiecki. — 15. Przeciw powietrzu nauka in 4°. — 16. Rozmowa koło religii i polskiej korony. — 17. Zwierciadło bez szkła złociste. — Rejestrowych książek pięcioro.[30]
Dom w ulicy polskiej. Z podsienia drzwi na zawiasach, z kunką żelazną i skoblem. Sień tarcicami porządnie wyłożona, w niej ławy dokoła. Z tej sieni komory 2, w jednej drewniana krata i pułka. Kuchnia: szafy w niej dokoła.
Izba wielka. Drzwi z zamkiem, klamką i haczkiem; podłoga z tarcic dobra; okna 3 szklane w ołów; listwy dokoła izby: piec kaflowy pstry; szafeczka przy piecu; szafeczka w kącie za stołem; okienko przy drzwiach papierowe; stół, zydel. Przy tej izbie komorka, okno z kratą. Pod sienią sklep murowany, okno z kratą żelazną. Drugi sklepik pod kuchnią.
Piętro na górze dobre; osęka i drabina. Na tył drzwi do ogrodu bez płotów. Studnia z sąsiadem spólna; wiadro z tej strony domu; wał z powrozem. — Piekarnia: pod oknami ławy; piec zły; dwie polędnie. Schodek na górę; oźnica dla słodu suszenia; las 7, ósma zła; deszczka do dziury do piekarni na zawiasach żelaznych. Dach niebardzo dobry.
Szaty. Obrączka srebrna, w której ogniwek 29. — Koralików 62, krysztalików 8. — Tkaneczka perłowa wartości 12 złp. — Kapelusz białogłowski. — Czapka alias kołpaczek białogłowski adamaszkowy błękitny, sobolczyk farbowany. — Kolet kitajkowy mienionej maści z pasamonem zielonym. — Kolet czarny kapicelowy z pasamonem jedwabnym, płótnem podszyty. — Rękawki atłasowe. — Związka kitajkowa. — Mytliczek nędzowy pstry, płótnem czarnem podszyty. — Spodnica adamaszkowa czerwona, suknem czerwonem podszyta, z pasamonem błękitnym we czworo. — Druga barszczowa kitajkowa z bromami w sześcioro, suknem białem podszyta. — Rękawki rąbkowe z czarnem szyciem. — Powłoka na pościel z czyrką i forbotem. — Giezłko lniane, u którego rąbkowe rękawy z kwiatkami czarnego szycia. — Cyna, sprzęty...[31]
Objaśnienia niektórych przestarzałych lub mniej znanych wyrazów, znachodzących się w powyższych inwentarzach:
Adamaszek — tkanina jedwabna, nazwana od miasta Damaszku w Azyi, w różnych kolorach, najczęściej jednak szkarłatna i zwykle jednej barwy w sztuce. Główną cechą tej tkaniny były na tle atłasowem wzory, przedstawiające liście, kwiaty, owoce.
Aksamit — tkanina jedwabna gładka w różnych kolorach i gatunkach, bywały też na niej różne desenie.
Antaba (handhabe) — rękojeść, kabłąk metalowy przytwierdzony do drzwi, do chwycenia ręką ich otwarcia.
Antfos, antwas (handfass) — nalewka, miednica, umywalnik, lawaterz przymocowany do ściany.
Atłas — materya gładka połyskująca, pierwotnie perska, później wenecka, angielska, rozmaitej maści.
Bagazya — materya bawełniana różnego koloru.
Baja — gruba miąższysta tkanina bawełniana, zwykle ciemnej barwy, rodzaj sukna zimowego.
Barchan, barakan — tkanina bawełniana lub z małą domieszką lnu, z prawej strony gładka, z lewej kosmata.
Bawełnica, bawełnianka — tkanka z bawełny, bywała z niej odzież i chusty.
Bekiesza — suknia długa kroju węgierskiego, futrem podbita, suto pętlicami do zapinania na piersiach oszyta.
Biera, bierka — owca turecka, wołoska.
Brajcary — kolce na których wisi binda albo pas od szabli; rodzaj szlufek metalowych, przez które przeciągano rzemienie; bywały z brajcarami pasy rzemienne, a nawet nożenki t. j. pochwy na noże srebrne.
Bramka, bram, brameczka, broma — listwa u szaty obłoga; falbana haftowana, pasamonowa; także strój na głowie niewiast czyli czółko niewieście.
Breklest — gatunek sukna.
Botloch, botuch (badetuch) — chusta czyli prześcieradło łaziebne do ocierania się po kąpieli.
Bryz, brzyzik — szamerunki, haftowane różnobarwne ozdoby, mianowicie u kobiecych sukien; wyszywane ozdoby, obszycia; same nawet suknie kobiece kędzierzawe i pstro haftowane tak nazywano; również gors u koszuli, mankiety, podobnie mianowano.
Buława — maczuga, laska niedługa z gałką na końcu.
Buzdygan — maczuga żelazna lub stalowa w kształcie gruszki podłużnie pokarbowanej.
Czamara — suknia długa z rękawami, zapinana na piersiach sznurami jedwabnymi lub taśmami.
Czamlot, kamlot — materya pierwotnie z włosów kozy angolskiej, później materya jedwabna lub wełniana.
Czamlot z wodą, oznacza sposób wytłoczenia tła na tej materyi — czamlot z deseniami; czamlot bez wody — bez wytłoczenia tła czyli deseni, gładki.
Czapraszka — pętlica srebrna, klamerka ozdobna do zapinania pod szyję płaszcza lub żupana.
Czepiec — nakrycie głowy u niewiast zamężnych, a bywał rozmaity i ozdobny, wyszywany złotem i galonami.
Czeplik, ceplik czyli warkoczyk, należał do stroju niewieściego.
Czętki, cętki — blaszki u pasa wypukłe, zwykle ze srebra.
Cwelich, cwilich, drelich, drylich — tkanina lniana w pasy i kostki.
Czyrka, czerka — dziurki różnego kształtu, zwykle listków wokoło haftowane.
Darda — włócznia, oszczep, pocisk.
Delia — szata zwierzchnia obszerna z szerokimi rękawami; miała krój ściętej opończy, podbita zaś była futrem, również kołnierz futrem obłożony.
Dzięga — srebrny grosz moskiewski nakształt jaja.
Dołoman, dołman — kurtka zwierzchnia węgierska z guzikami.
Durszlak — przetak lub naczynie blaszane z dnem dziurkowanem, przez które przecedzają gąszcze, sosy.
Fajerka — piecyk ruchomy żelazny do kadzenia lub grzania potraw.
Falendysz — gatunek sukna holenderskiego lub angielskiego.
Flamski — flamandzki, holenderski.
Fladrowy stolik — przyozdobiony fladrem czyli odpowiadającem sobie z obu stron rozgałęzieniem żyłek, jakie znajdują się niekiedy w drzewie.
Feret, fereta — bukiel, sprzączka zwykle srebrna, używana do halsbandów czyli naszyjników kosztownych.
Ferezya — suknia zwierzchnia długa nieprzepasana, lekko podbita.
Forboty — koronki różnego rodzaju i kształtu.
Forsztat — materya jedwabna wzorzysta, czyli wyszywana w kwiaty i inne ozdoby.
Furmanka — suknia do podróży nakształt opończy, z kapturem do nakrywania głowy.
Gagatek, nazwany od miasta Gaga w Licyi — czarna stwardniała ziemna żywica, czarny bursztyn, który daje się polerować, jak przedni kamień. Pacierze czyli paciorki gagatkowe należały do modnych.
Gemerk, gmerk (gemärcke) — marka domowa (hausmarke), herbik mieszczański,[32] znak mistrzowski osobisty każdego cechmistrza, którego używał nie tylko na pieczęci, ale także znaczył nim swoją broń i swój sprzęt srebrny, n. p. łyżki i t. p.
Giermak — suknia długa zwierzchnia, podbita futrem.
Giezłko — koszula osobliwie niewieścia, haftowana i wyszywana; kitel z płótna białego; odzienie czyli suknia dziewicza.
Gronostaj — zwierzątko większe cokolwiek od łasicy pospolitej, pokryte krótkim białym włosem, ogon ma od połowy do końca czarny. Futro z niego należy do drogich.
Haras, harasz, rasa, rasza — tkanina wełniana, lekka, szorstkawa, tak nazwana od miasta frac. Arras.
Hussarya — najcięższa jazda polska, żelazną zbroją od głów do stóp okryta.[33] Piękne okazy zbroi hussarskiej przechowują się w zamku w Podhorcach, (zbudowanym w latach 1635—1640 przez Stan. Koniecpolskiego, hetmana wiel. koron.), i w Muzeum Czartoryskich w Krakowie.
Inderlandzki — niderlandzki, holenderski.
Kabat — krótki kaftan męski lub żeński.
Kaftan — rodzaj długiej kamizelki.
Kaleta — mieszek czyli woreczek rzemienny na pieniądze.
Kanafas, kanawas — tkanina w prążki jedwabna lub bawełniana.
Kanak (alszbant) — ozdoba na szyi czyli naszyjnik kosztowny, drogimi kamieniami wysadzany, łańcuszek perłowy.
Kapicella — materya jedwabna.
Karazya — sukno proste grube hiszpańskie, później śląskie, angielskie, morawskie, żmigrodzkie.[34]
Karwasz — naramiennik żelazny lub stalowy; nałokietnik żelazny w zbroi, służący do zabezpieczenia ręki, którego używała dawna hussarya polska. — Karwaszem nazywano także krótką szablę wygiętą.
Ketnary — tragary, legary czyli belki sosnowe lub dębowe pod beczki w piwnicach.
Kilim, kilimek — kobierzec, dywanik.
Kir — sukno pospolite śląskie różnego koloru.
Kir trójżaglowy, dwużaglowy — prawdopodobnie gatunek kiru podobnego do płótna żaglowego.
Kitlik, kitel, kitla — suknia zwierzchnia męska lub żeńska.
Kitajka — materya jedwabna w różnych kolorach i gatunkach.
Kobierzec — dywan perski, lub inne deki kosztowne na wzór tamtych wyrabiane w Polsce.
Kolibaka, kulbaka — siodło, na którem jeździec siedzi.
Kolet — krótka suknia; koletem nazywano również kołnierz wywinięty, kosztownie haftowany.
Koloński — z Kolonii w Niemczech nad Renem.
Koltryna, kołtrzyna, kołdra na ścianie — opona, obicie ścienne malowane na płótnie, nakształt gobelinów. — Kołdrami nazywano także obicia papierowe, na ścianie domów zawieszane, z wyobrażeniem zwierząt, ptaków, kwiatów i t. p. Są to odciski z form na drzewie rzniętych, grubo kolorowane.[35]
Kołpak — czapka wysoka obłożona futrem, nieco szersza u góry niż u dołu.
Koncerz — miecz długi, prosty i szeroki, który przywiązywano do kulbaki po lewej stronie.
Kopieniak — płaszcz od deszczu bez rękawów, podobny do burki, kroju węgierskiego z peleryną.
Kord — miecz prosty krótki, który noszono przy boku pasa.
Korona — lichtarz z rozmaitemi naokoło gałęziami czyli ramionami; pająk wiszący u powały, czyli zawiesisty.
Kosperd niemiecki — gatunek bardysza do pchnięcia służący: kij z siekierką nakształt halabardy.
Kotczy, kocz — powozik, wóz kryty.
Knaflik, knefel — guzik srebrny u sukni.
Kreza, kryza — kołnierz marszczony lub koronkami obszyty (trepele, treperele).
Kromras — rodzaj dawnej tkaniny wełnianej, używanej do stroju niewieściego.
Krzoska — strzelba krzesząca czyli z krzesiwem.
Kształt u sukni — strój na piersi, napierśnik białogłowski; sznurówka, stanik kobiecy do figury; suknia z fasonem.[36]
Kurta, kurtka — krótki żupanik, suknia kusa lżejsza różnego koloru.
Kusza (samostrzał) — łuk z kolbą czyli lewarem do naciągania cięciwy i języczkiem do jej spuszczania. Obłąk kuszy zwyczajnie był z żelaza lub stali; cięciwa z kręconego rzemienia lub sznura; cyngiel podobnego kształtu, jak u strzelby; strzała do kuszy krótsza, niż do łuku. Prócz ręcznej kuszy, której rycinę podaje Gloger,[37] była kusza murowa t. j. machina do ciskania kamieni z dawnych baszt i murów fortecznych.[38]
Lasa — krata z plecionki, zwykle olszowa, do suszenia słodu.
Letnik, letniczek — suknia letnia kobieca, spodnica lekka białogłowska.
Luńskie sukno, lundysz — gatunek sukna holenderskiego.
Ładownica — puszka na ładunki czyli naboje.
Łubek — wotum ślubne w formie serca. Podług dawnego zwyczaju panna młoda składała wieniec swój srebrny na ołtarzu, przed którym łączył ją z oblubieńcem św. Sakrament, a każdy wieniec spleciony był na tak zwanym srebrnym łubku.[39]
Małdr — dawna miara zbożowa, mieszcząca w sobie 2 ćwiertnie czyli 4 korce.
Magierka — czapka węgierska.
Manele — bransoleta, naramiennik, ozdoba ręki lub ramienia.
Miecz z taszkami — z pokrywkami na rękojeści.
Mituch, mituk — krótki czaprak (przykrycie) na konia.
Modry — błękitny, niebieski.
Muchair — tkanina gruba, rodzaj sukna lub kamlotu tkanego z sierści koziej; bywał wenecki, turecki, tatarski, niemiecki.
Multan — gatunek szabli, zapewne multańskiej czyli mołdawskiej.
Muszkiet — strzelba podobna do piechotnej broni, ale większa, używana do baszt i murów fortecznych.
Mycka — czapeczka.
Mytlik, mętlik — rodzaj sukni, płaszcza lub podwłośnika (pudermantla) białogłowskiego.
Nabiodrki — części szorów końskich, ozdoby poboczne na konie.
Naczelnik, naczółek — strój czyli przepaska naczelna, na czele noszona (kopfbinde).
Nahajka — bicz tatarski, kańczug.
Nalewka — rodzaj koneweczki do polewania rąk przy myciu, dzbanuszek.
Nasuwień — suknia, która się na wierzch nasuwa, wierzchnia suknia; suknia fałdzista.
Naszyjnik — strój dawny w kształcie wąskiego paska, naszytego perłami i błyskotkami, noszonego na szyi, a zawiązującego się na karku z końcami tasiemeczek.
Nędza — materya jedwabna szychem przerabiana, różnego gatunku.
Noszenie (monile) — klejnoty i wogóle wszelkie ozdoby z drogimi kamieniami, perłami, zawieszane na szyi lub piersiach (naszyjnik, napierśnik).
Nowogródki — futra popielicowe z okolic Nowogródka na Litwie.
Nożenki — pochwa srebrna na nóż, pokrowiec od noża.
Obręcz, jak wskazuje nazwa łacińska „torques“, tu i owdzie nawiasowo w inwentarzach dodana, był to długi łańcuch czyli naszyjnik[40] (aureus circulus a collo pendens usque ad pectus), który nosiły kobiety na szyi, przepasując nim stanik lub w festony zawieszając. — Pod tym wyrazem obręcz, obręcze, rozumiano także niekiedy srebrne paski kobiece.[41]
Olstro — futerał skórzany na karabin lub pistolet dla jazdy polskiej, obok siodła na koniu.
Otroczy, otrocki — męski.
Oźnica — suszarnia słodu, słodownia, mielcuch.
Pacierze piżmowe — gałki wonne do noszenia przy sobie dla woni, rodzaj dzisiejszych perfum.
Pancerz — zbroja blaszana zasłaniająca piersi; blacha żelazna na piersi.
Panew, panwia — naczynie odlane z żelaza lub miedzi, nakształt kociołka.
Pakłak — grube sukno.
Pasamon, pasaman — strefa do bramowania czyli obszywania sukni, w różnych kolorach i gatunkach.
Perły uryańskie czyli oryentalne należały do najdroższych.
Pętlica, pętelka — kluczka u sukni do zapinania albo ozdoby, dziergana lub ze sznureczków.
Podwika, podwiczka — kwef, zasłona kobieca z głowy, zakrywająca czoło, podbródek i szyję.[42]
Polędnia, poleń — dwie żerdki nakształt legarów zawieszone w izbie, na których kładą rozmaite rzeczy.
Półhak — gatunek muszkietu spiżowego, lecz mniejszego kalibru.
Półsetek płótna = 50 łokci.
Popielica — szczur polny, wielkością i kształtem podobny do wiewiórki, ale popielaty.
Poprąg — pas do podpinania kulbaki na koniu.
Potrzeby u sukni — taśmowanie jej lub sznurkowanie tego samego koloru lub odmiennego.
Płocik, płotki — a) zasłona dolna okrywająca nogi łóżka od ziemi i otaczająca je dokoła; b) powłoka na pościel z koronkami lub wyszywaniem.
Płom, łóżko z płomem — łóżko z namiotem, firanką, kortyną.
Prawda — naczynie metalowe stołowe lub kuchenne; podkładka pod misę stawianą z gorącą potrawą na stół.
Przęczka, przącka — sprzążka do zapinania pasów, łańcuszków i t. p.
Przednica — strój białogłowski, kołnierze z przednicami przetykane złotem, przednie wyłogi, bramowanie.
Prochownica — puszka lub naczynie na proch ruśniczy.
Pukiel u pasa — wypukłość, guz, cętka; puklasty — wypukły.
Puślisko — rzemień do strzemienia.
Przystawka — półmisek, salaterka.
Rąbek — płótno cienkie delikatne i przeźroczyste; szata cienka i lekka.
Rantuch — chustka długa noszona na głowie lub na plecach.
Rękawek, zarękawek — zarękawie używane porą zimową dla ochrony rąk.
Rohatyna — rodzaj włóczni z szerokiego żelaza, do ciskania na nieprzyjaciela.
Rusznica — rodzaj ręcznej strzelby z większym otworem, używanej do baszt i murów fortecznych.[43]
Rządzik na konia — małe szory, zob. niżej śle, szla.
Salferka, salserka — solniczka, naczynie na sól.
Samopał albo kobyła — strzelba duża długa, należąca do dawnych gatunków broni palnej.
Śle, szla — szory, chomąto z postronkami.
Szmelc — jest to odpowiednio przygotowana masa szklista, zabarwiona lub bezbarwna, przeźroczysta lub nieprzeźroczysta, służąca do pokrywania różnych przedmiotów metalowych.[44] Pierścień ze szmelcem, szmelcowany — z emalią, emaliowany (smaltum, émail).
Szafir — klejnot przeźroczysty różnego błękitnego koloru.
Szlamowe futro — brzuchy i boki lisie lub rysie.
Szpalerka — opona, obicie na ścianie: płócienne, malowane, skórzane, z postaciami roślinnemi lub zwierzęcemi, nakształt makat lub gobelinów.
Sobol — co do postaci mało różniący się od kuny, sierść ma ciemno-czerwonawą lub brunatną, długą i miękka. Futro sobolowe należało do drogich.
Szołdra — szynka solona, wędzona.
Szorczyk barani — fartuch mały z baraniej skóry.
Szmuszkowe futro — z młodych baranków.
Szuba, szubka — odzienie zwierzchnie z długimi rękawami, podbite futrem.
Smykawica, smukawica — suknia niewieścia pasiasta czyli w strefy, gładka i pięknie zrobiona.
Szych — fałszywe złoto lub srebro, z którego robiono galony.
Szyszak — hełm, wysoka przyłbica żelazna.
Tafta, tawta — materya jedwabna w rodzaju lekkiej kitajki.
Tercynella — rodzaj materyi jedwabnej.
Tkanka, tkaneczka — koszule bywały z tkaneczkami marszczonemi, przetykanemi złotem, perłami, paciorkami; strój również niewieści na głowę.
Trecesyma, trycezyma — nabożeństwo żałobne w dzień 30 po zgonie.
Trefiony — marszczony, fałdowany.
Tulejka — cześć cylindryczna do nasady na drzewo służąca.
Tunika — suknia kobieca krótka fałdzista z wyciętym gorsem, przepięta w stanie pasem lub klamerką.
Turkus — klejnot nieprzeźroczysty koloru błękitnego. — Podobnie jak dyament, rubin i szafir, (o których wzmianka w powyższych inwentarzach), należały do drogich kamieni pierwszorzędnych, tak turkus do drugorzędnych.
Tuwalnia — ręcznik szeroki; tuwalnie bywały wzorzyste i zastępowały niekiedy obrusy na stołach.
Trumna — skrzynia do chowania jarzyn lub legumin.
Uterfin — sukno cienkie.
Wacek — woreczek kieszonkowy na pieniądze.
Wańtuch — grube płótno do pakowania chmielu, wełny i t. p.
Wiercimak, wiercioch — wałek do rozcierania maku w donicy.
Wiertel — ćwierć, czwarta cześć korca.
Wilki — naczynie żelazne używane w kuchni.
Wezgłowie — wypchana poduszka, nie tylko pod głowę, ale i pod łokcie, tak do spania jako i siedzenia.
Wzorzysty — wyszywany, tkany w kwiaty.
Wyłogi profaskowe — jakości tej materyi nie umiem oznaczyć.
Zamkiel, zankiel — zaponka, agrafa, brosza lub klamerka, którą spinano płaszcze, pasy i t. p.
Zawój — chustka albo raczej szal noszony przez mieszczki na głowie, zwany także bawełnicą.[45]
Zbroja — rynsztunek wojenny składający się z szyszaka, pancerza i blachownic.
Zydel — stołek prosty z drzewa o 4 nogach, bez oparcia lub z oparciem.
Związka — wstążka, którą sobie na noc związują włosy.
Żabiniec, żabieniec, żabi kamień należał do drogich i modnych.
Żupan — suknia męska długa z wązkimi rękawami, bez rozporu z tyłu, w pasie przy biodrach ku tyłowi fałdowana, zapinana z przodu pod szyję na gęste haftki lub kostki i pętelki; żupan opasywano pasem.
Żupica — kitlik bez rękawów lub z rękawami, suknia codzienna domowa.
- ↑ Jak poprzedni dyaryusz kupiecki odsłonił nam poniekąd obraz przemysłu i handlu w epoce panowania Zygmunta III., tak przytoczone tutaj inwentarze są niejako dalszym ciągiem i uzupełnieniem jego. A co więcej, są one nader cennym materyałem do poznania bliżej archeologii, czyli starożytności prywatnych Nowego Sącza, mianowicie domów mieszkalnych, urządzenia i upiększenia mieszkań, sprzętów domowych i naczyń stołowych, a przedewszystkiem przepychu w ubiorach i strojach w latach 1570—1637. Natomiast o zwierciadłach i zegarach ściennych inwentarze nigdzie żadnej nie czynią wzmianki. Widocznie jedne i drugie musiały być w owych czasach jeszcze bardzo mało znane albo bardzo mało rozpowszechnione. — Słowniczek, załączony na końcu po inwentarzach w porządku alfabetycznym, objaśnia przestarzałe wyrazy.
- ↑ Mamy pewne dowody, że już w XV. wieku pozostawał Nowy Sącz ze Lwowem w stosunkach handlowych. Rajcy Nowego Sącza wnoszą do ksiąg lwowskich przywilej króla Jana Olbrachta, nadany w Lublinie 22. listop. 1496 r., a uwalniający Sandeczan od opłaty wszelkich ceł królewskich. Copia literarum libertatis thelonei Civitatis Nove Sandecz. Datum in Lublin feria tercia post festum Presentacionis Beatissime Virginis Marie. Anno domini millesimo quadringentesimo nonagesimo sexto. Acta Consul. Leopol. 1460—1506. p. 748.
- ↑ Te różne pozycye monetarne w powyższym inwentarzu oznaczają rozmaitość ówczesnej monety. Podług stałej rachuby na jeden złoty polski szło 30 srebrnych groszy; 16 szelągów szło na 1 grosz. — Florenus = dukat w złocie czyli czerwony złoty, którego wartość zmienną bywała. — Talar był monetą srebrną, której wartość, podobnie jak czerwonych złotych, ciągle się podnosiła, co jest tylko dowodem, że monetę polską zdawkową bito coraz gorszą, wskutek czego też ta, zwłaszcza za granicą w XVII wieku, coraz bardziej traciła na wartości. — W r. 1570 czerwony złoty = 53 gr., talar zaś = 33 gr., jak wiadomo skądinąd.
- ↑ Acta Scabinalia Neosandecensia. T. 14. p. 263.
- ↑ Z końcem XVI. wieku zaprowadzono w kościele Norbertanów w Nowym Sączu bractwo św. Anny. Członkowie tegoż nosili na szyi srebrny medal z wizerunkiem św. Anny.
- ↑ Acta Scabin T. 25. p. 173.
- ↑ Na żądanie Olbrachta Baptysty Gandolfiego syna jej, od urzędu nowosądeckiego sporządzony w głuchą środę 1599 r.
- ↑ Z przybyciem do Polski królowej Bony Sforzy, wielu Włochów osiedliło się w miastach polskich. Należał do nich także w Nowym Sączu kupiec, Jan Chrzciciel Gandolfi. Za nim podążył inny Włoch, Ludwik murarz „Ludovicus murator Italus“, z którym w r. 1562 rajcy sandeccy zawarli ugodę o wymurowanie sklepionego ratusza, razem z wieżą zegarową, odrzwiami kamiennemi i kamzamsami w guście włoskim, za sumę 160 florenów czyli dukatów. (Hist. Now. Sącza t. III. 23). Warunki miejscowe sprzyjały też temu osiedleniu włoskiemu. Nowy Sącz bowiem wraz z zamkiem i dobrami królewskiemi trzymała królowa Bona aż do r. 1545 tytułem swego wiana. (Hist. Now. Sącza t. I. 230). Znajdujemy jednak wyraźne ślady, że już w XV. wieku niektórzy kupcy włoscy osiedli w Polsce; we Lwowie n. p. osiadło ich w tymże wieku trzech. (Dr. Stan. Kutrzeba: Handel Polski ze Wschodem w wiekach średnich, rozdz. IV.).
- ↑ Acta Scabin. T. 25. p. 329.
- ↑ Acta Scabin. T. 25. p. 399.
- ↑ Acta Scabin. T. 25. p. 776.
- ↑ Rajca sandecki i sławny awanturnik. Akta grodzkie i miejskie z lat 1590—1601 wymieniają 53 rozmaitych skarg na Janika o różne przestępstwa, oszustwa i karygodne wykroczenia. Zob. Hist. Now. Sącza t. II. 86—88.
- ↑ Inny epizod o tym Teofilu Albinie i jego uczniach szkoły sandeckiej 1604 r., zob. Hist. Now. Sącza t. II. 109—110.
- ↑ Acta Scabin. T. 25. p. 819.
- ↑ Uczyniony w Nowym Sączu, z odstąpieniem od sądów szlacheckich, a poddając się miastu.
- ↑ Stanisława hr. na Wiśniczu i Jarosławiu Lubomirskiego.
- ↑ Acta Scabin. T. 54. p. 104.
- ↑ W grobach sklepionych kollegiaty nowosandeckiej chowano zmarłych kapłanów, szlachtę i innych majętniejszych mieszczan.
- ↑ Są to tak zwane „wypominki“ polegające na tem, że kapłan po kazaniu wypomina czyli czyta z ambony imiona i nazwiska rozmaitych zmarłych osób, a potem wspólnie z ludźmi odmawia pacierze za dusze zmarłych. Zwyczaj ten utrzymał się w niektórych kościołach parafialnych aż po dziś dzień.
- ↑ Acta Scabin. T. 54. p. 54.
- ↑ Kupczył miedzią za panowania Zygmunta III. i Władysława IV., zmarł w Warszawie w r. 1635. Zob. Hist. Now. Sącza t. II. 158—160.
- ↑ Acta Scabin. T. 55. p. 141.
- ↑ W inwentarzach mieszczańskich często napotykamy wzmiankę o rozmaitej broni domowej. I tak w inwen. Gawła Tłustego 1573 r. czytamy: kord, rusznica, siekierka na długiem toporzysku. W inwen. Mikoł. Łojka 1576: kord, rohatyna, rusznica z prochownicą. W inwen. Wojciecha Ptaszkowica 1599: pancerz zardzewiały, miecz z taszkami, koncerz, kosperd niemiecki, ładunki i prochownica. — Broń domową nazywano ogólnym wyrazem: Hergewet (Heergewette, arma bellica).
- ↑ Dawne cechy rzemieślnicze w Polsce wzorowały się według modły zachodniej, z Niemiec pochodzącej. Stąd też i nazwy rozmaitych narzędzi rzemieślniczych zachowały swój niezatarty typ niemiecki.
- ↑ Acta Scabin. T. 55. p. 222.
- ↑ O jego długoletnich zatargach z miastem (1627—1647), z powodu najazdu i wyrębywania lasu miejskiego w Paszynie, zob. Hist. Now. Sącza t. II. 308—309.
- ↑ Acta Scabin. T. 55. p. 319.
- ↑ Wdowa po Tomaszu Pytlikowiczu, cechmistrzu krawieckim i rajcy sandeckim.
- ↑ Złotnik i rajca sandecki, o którym często jest wzmianka w aktach miejskich 1626—1645. Zob. Hist. Now. Sącza t. I.—II.
- ↑ Acta Scabin. T. 55. p. 542—544. — Z rejestru książek możnaby wnioskować, że pierwszy jej mąż był cyrulikiem w Krakowie.
- ↑ Acta Scabin. T. 55. p. 460, 552.
- ↑ Homeyer: Die Haus- und Hofmarken. Berlin 1870. — Łoziński: Patrycyat i mieszczaństwo lwowskie. Lwów 1892.
- ↑ Hist. Now. Sącza t. I. 60.
- ↑ Hist. Now. Sącza t. II. 182.
- ↑ Ambr. Grabowski: Ojczyste Spominki. T. I. str. 266.
- ↑ Grimm: Deutsches Wörterbuch. Leipzig 1897, pod wyrazem Gestalt.
- ↑ Encyklop. Staropol. t. III.
- ↑ Hist. Now. Sącza t. II. 9—10.
- ↑ Łoziński: Złotnictwo Lwowskie, gdzie także umieszczona jest rycina.
- ↑ Słownik łacińsko-polski Bartłom. z Bydgoszczy, podług rękopisu z r. 1532 wyd. Erzepki. Poznań 1900.
- ↑ Łoziński: Złotnictwo Lwowskie.
- ↑ Wyśmienite okazy tego widzimy na niektórych pomnikach z XVI. wieku. Zob. Sprawozdania komis. do bad. hist. sztuki w Polsce t. VII.
- ↑ Hist. Now. Sącza t. II. 9—11.
- ↑ Ks. Longin Żarnowiecki: Historya i technika haftarstwa kościelnego. Warszawa 1901. str. 127.
- ↑ Łoziński: Patrycyat i mieszczaństwo lwowskie.
