>>> Dane tekstu >>>
Autor Elwira Korotyńska
Tytuł Jasio Głuptasek
Podtytuł Baśń fantastyczna
Pochodzenie Księgozbiorek Dziecięcy Nr 44
Wydawca „Nowe Wydawnictwo”
Data wyd. 1932
Druk „Bristol”
Miejsce wyd. Warszawa
Ilustrator anonimowy
Źródło Skany na Commons
Inne Pobierz jako: EPUB  • PDF  • MOBI 
Okładka lub karta tytułowa
Indeks stron

KSIĘGOZBIOREK DZIECIĘCY.
Jasio
Głuptasek.
Baśń fantastyczna.
przez  ELWIRĘ K.
Z ILUSTRACJAMI.
NAKŁADEM „NOWEGO WYDAWNICTWA“
WARSZAWA, ul. MARSZAŁKOWSKA 141.
Druk. „BRISTOL“ Warszawa, Elektoralna 31, telef. 761-56.  






W małym, schludnym domku, na skraju lasu, mieszkał rolnik. Zajmował się on potrosze i leśnictwem, znał się bowiem na lesie, wśród którego rodził się i wychował.
Byłto człowiek bardzo pracowity i dobry, nie umiał próżnować ani chwili i dzieci swe pragnął też widzieć takimi.
Dwoje z nich, chłopiec i dziewczynka spełniło pragnienie poczciwego rolnika, ale trzeci, najmłodszy, w zupełności zawiódł oczekiwania rodziców.
O ile tamte dzieci były pracowite i do roboty chętne, o tyle ten był leniwy i od zajęć uciekający.
W gruncie rzeczy, najmłodszy, zwany Jasiem, nie był złem dzieckiem. Cechowała go wielka uczciwość, zamiłowanie prawdy, serdeczność i tkliwość. Do roboty tylko zabrać się nie chciał.
Ledwie ranek zabłysnął, ledwie poczynało świtać już śpiewał...
Pobudził tym śpiewem wszystkich do roboty, ale sam do niczego się nie zabierał, biegł prosto przed siebie przez las i pola, łąki i groble i śpiewał. Przedrzeźniał ptaki leśne, wypłaszając je z gniazd swoim krzykiem, przestraszał bojaźliwe zwierzątka...
Nie zmieniał się z wiekiem. Wyrósł na dużego i silnego chłopca, ale nie robił niczego prócz fujarek do grania dla siebie... i to wydawało mu się nieraz za ciężkie, aż prosił starszego brata, aby mu ściął wierzbinę i fujarkę ukręcił.
— Czemu sam sobie nie zrobisz? — Pytał go zdziwiony — wszak masz czasu dosyć...
— Tra la, la, la, la! — wyśpiewywał wtedy, skacząc przed nim Jasio — jestem zajęty, bo śpiewam!..
I w ten sposób spędzał dni całe i tygodnie... Raz pobiegł jak zwykle do lasu i głos ptaków naśladować począł...
Kuku! kuku! — zaczął przedrzeźniać kukułkę. Wysunęła łebek ze swego gniazdeczka i ciekawie nasłuchiwać poczęła.
— Kuku! kuku! kukał figlarz, a głos jego coraz to się rozchodził donośniej.
— Co to jest? nie widzę żadnej z moich siostrzyczek a głos słyszę — pomyślała sobie ptaszyna i dalej rozglądać się po lesie zaczęła.
Aż tu chłopak wysunął się z poza drzewa i kuknąwszy donośnie, złapał przysłuchującą się kukułkę.
— A! mam cię nareszcie! — zawołał uradowany — chciałem ciebie koniecznie posiadać w swej mocy i nie puszczę, dopóki mi nie powiesz, gdzie jest człowiek, któryby mnie chciał przyjąć do roboty bardzo lekkiej a jednocześnie dobrze płatnej... Robić mi się nie chce, a wyganiają już z chaty, żem duży chłopak i wkrótce jeść mi nie dadzą...
— Kuku! kuku! — potwierdziła kukułka.
— A widzisz, sama mówisz, że tak będzie... mów więc, a natychmiast cię puszczę...
— Kuku! kuku! — zakukała kukułka, obracając się w stronę, gdzie widniała ścieżka do ciemnego boru wiodąca.
— Aha! mam iść do tego boru... dobrze, posłucham ciebie, moja ptaszyno, i pójdę... To tam ma być lekka robota?.. A może i bez pracy możnaby dostać jeść i czemkolwiek się przyodziać?..
— Kuku! kuku! — odpowiedziała kukułka, wydzierając się z rąk Jasia.
— Tak! no, to dobrze! Kiedy mam tam bez roboty dostać to, co mi do życia potrzebne, to lecę!..
I puściwszy kukułkę, która czemprędzej ukryła się w krzewinie, aby ją znów los znalezienia się w ręku człowieka, nie spotkał, rzucił się ku borowi, klaszcząc i śpiewając na przemiany.
Śpiew jego i klaskanie roznosiło echo leśne daleko, daleko, aż za krańce wsi, którą chłopak opuszczał i zadrżało aż w chacie Jasia rodziców, którzy, spojrzawszy na siebie ze smutkiem, jedną myślą wiedzeni, zaszeptali: — Kiedyż się ten chłopiec nam ustatkuje?!..
A Jasio, przebiegłszy już kawał drogi, przypomniał sobie, że z rodzicami się nie pożegnał. Bo choć próżniak i lekkoduch, kochał i szanował swych poczciwych rodziców i swoje drogie rodzeństwo...
— Byłbym bardzo zły chłopak, gdybym wyszedł z domu nie pożegnawszy się z nimi — pomyślał. — I czemprędzej zawrócił z drogi i biegnie... Wpadł do chaty i rzuciwszy się na szyję matce, zawołał:
— Żegnaj mi, kochana matko, idę w świat pracować!...
I gdy uradowana, wypytywać go chciała, dokąd idzie i do jakiej roboty, on, pożegnawszy ojca i rodzeństwo, złapał kromkę chleba, kij do ręki i szybko z chaty wyskoczył.
Stanęła na progu chaty matka, stanął ojciec i pobłogosławiwszy go w duchu na drogę, westchnęli z ulgą i do roboty napowrót wyruszyli.
A Jasio, zwany przez wieś i okolicę Głuptasem, biegł w kierunku przez kukułkę wskazanym, myśląc sobie, że znajdzie kąt ciepły i strawę bez pracy, a i ciężyć rodzinie przestanie.
— Oj ta dana, ta dana! — śpiewał uszczęśliwiony, a to ci będę miał życie, niczem król...
Dziwiły się drzewa przydrożne i ptactwo leśne i cudne woniejące kwiecie...
I pytały drzewa szelestem zielonych liści: — Czegoóż ten się weseli?...
Szczebiotało ptactwo i zapytywało świegotem: — Czegoż cieszy się ten mały, nędznie odziany chłopczyna?.. Świtka na nim połatana, buciny ledwie że się na nogach trzymają, a ostatnią kromkę chleba zajada... Czemże żywić się będzie?
— Tak, tak! — klekotały dzwonki i pachnące konwalje — czemże żywić się będzie?...
— Dam mu słodkich jagódek, szeptała poziomka...
— Pozwolę mu urwać z siebie ile zechce malinek, zaszeleścił krzak dzikich malin...
— Niech śpiewa! pozwolę mu zajadać moje czarne jagody... Ja tak lubię śpiew ludzki, a tak mało go tutaj słyszymy...
Jasio sercem i czuciem domyślał się tej serdecznej mowy przyrody i biegł coraz weselszy i żwawszy...
Naraz stanął uradowany... Przed nim dymek unosi się z komina, światełko miga w okienku.
— A! mam kąt ciepły nareszcie! — zawołał — i przebiegłszy jeszcze kawałek drogi, stanął na progu schludnie utrzymanej chaty.
Stary, siwobrody leśnik, wysłuchawszy chłopca cierpliwie, skąd przybywa i co robić zamierza, zaproponował mu zamieszkanie u siebie, wzamian za niezbyt ciężką pracę.
Zjadłszy kolację i ułożywszy się do snu, chłopak myśleć począł nad tem, jakby się od roboty wykręcić a jeść dostawać. Myśli te tak go znużyły, że usnął.
Nazajutrz raniutko, kiedy słońce zaledwie się z poza obłoków wynurzyło, podniósł Jaś głowę z pościeli i ze zdziwieniem spostrzegł nieobecność leśnika w izbie. Zdziwiło go to bardzo, wstał więc i wyszedłszy na próg chaty, ujrzał starego z siekierą w ręku, rąbiącego drzewo.
Obruszył się na to Janek. Jakto? on, młody i silny będzie się wylegiwał w łóżku, a stary, zgrzybiały leśnik ma od świtu pracować!
W domu nie zastanawiał się nad tem, zdawało mu się być obowiązkiem rodziców na dzieci pracować, ale tu widok drżącego od starości człowieka w pocie czoła chleb zdobywającego, wzruszył go i od przyjmowania darmo chleba odwiódł.
Przybiegł do leśnika, odebrał siekierę i rąbać drzewo począł.
Od tej pory codziennie Janek wstawał przed wschodem słońca i gorliwie pracował. A pracował zawsze wesoło śpiewając, zawsze gotów do śmiechu i zbytków.
Naraz po dwóch latach takiej pracy zatęsknił chłopiec do domu... Często podczas roboty stawał zadumany, wdal patrząc. W nocy zrywał się z łóżka i chciał biedz do ojcowskiej owczarni, gdzie uchował sobie niegdyś owieczkę. Zdawało mu się, że jest w domu u rodziców, a gdy oprzytomniał i spostrzegł, gdzie się znajduje — gorzko płakał.
W końcu poszedł do widzącego jego tęsknotę leśnika i prosił o uwolnienie ze służby.
Leśnik lubił wesołego i pracowitego chłopca, przykro mu się było z nim rozstać, ale zatrzymywać nie myślał.
— Masz tu, Jasiu, worek złota za twą wierną i uczciwą służbę — rzekł starzec — idź do domu i bądź zawsze takim, jakim tu byłeś...
Pożegnał się Janek i w drogę ruszył. Lekko mu było na sercu, że pod dach rodzinny powraca, ale ciążył mu worek ze złotem i aż uginał się pod nim.
— Ach! ach! jaki on ciężki! — jęczał co czas jakiś, a to mi staruszek dogodził!..
A żar był okropny, upał nie do zniesienia. Zdawało się Jankowi chwilami, że go ktoś warem oblewa, taki pot spływał po nim...
Zmęczony i zgrzany, naraz potknął się o krzak jakiś i wraz z workiem złota wpadł w dół po glinie wykopany.
— Oj! oj! oj! ratujcie! — wołał z glinianek Jasio, — wyciągnijcie mnie, bo rady sobie nie dam! To ten niegodziwy worek wpakował mnie do zasadzki!..
Przechodzący tamtędy człowiek posłyszał rozpaczliwe wołanie chłopaka i przystanął.
Był to człowiek średniego wieku i wzrostu, o twarzy sympatycznej i uczciwej. Pomógł wyjść Jankowi z glinianki, wyciągnął wór złota i spytał coby to było, co mu tak cięży.
— Złoto — odpowiedział mu Janek — nagroda za dwuletnią pracę u leśnika. Cięży mi ono okrutnie i z radością zamieniłbym je na tego konia, który ot tu na łące się pasie.
— Z chęcią ci to zrobię — rzekł przechodzień — jest to mój koń i chociaż o wiele więcej kosztuje i więcej wart od tego worka pieniędzy — oddam ci go, boś mi się podobał...

Uszczęśliwiony chłopiec oddał mu z radością zapłatę od leśnika otrzymaną i przybiegłszy do konia, głaskać go i radować się nim począł.

Człowiek odszedł czemprędzej, aby mu nie odebrano złota, a Jasio dosiadł konia i pędzić go i poganiać począł.
Koń był rasy szlachetnej, a więc nieprzyzwyczajony do bicia, obrażony rzucać się na wszystkie strony począł, wreszcie runął wraz z jeźdźcem do bagna...
Wydobył się prędko, ale Jasiowi nie przyszło to tak łatwo, miotał się w bezsilnym gniewie i krzyczał, ale wydostać się nie mógł.
— Hej tam! kto to krzyczy? — rozległ się donośny głos jakiegoś człowieka. — Gdzie jesteś ty, co tak przeraźliwie krzyczysz?!..
— Tutaj, tutaj! w rowie leżę bez duszy! — zawołał Jasio — ratuj mnie, jeśli masz sumienie.
— A skądeś się tu wziął chłopcze? — pytał wieśniak — jakim sposobem znalazłeś się tu w tym rowie?
— Koń, koń niegodziwy, zrzucił mnie z siodła i oto leżę przez tego niedobrego zwierza... O, tysiąc razy wolałbym mieć tę krowę, którą ze sobą prowadzisz... O, o, jakżebym wypił mleczka! Aż chęć bierze ją zaraz wydoić...
— Chcesz krowy za konia? — dobrze... Bierz ją, chociaż więcej warta od tego narowistego rumaka.
— Dziękuję panu, dziękuję, — rzekł Janek i złapawszy krowę za postronek, pędzić ją w stronę łąki począł.
Wieśniak wziął konia i śmiejąc się z niemądrego Jasia, uprowadził ze sobą do domu.
Janek zaś, wyczekawszy aż krowina trochę podje, zabrał się do jej wydojenia.
Wszelkie jednak wysiłki były daremne. Krowa nie dała ani kropelki mleka. Targał nią, szarpał z całej siły, ale napróżno. Urażona wreszcie i zniecierpliwiona szarpaniem, uderzyła krowina kopytem w bok niefortunnego właściciela i odbiegła zajadać trawkę...
Janek, uderzony mocno kopytem, leżał bezprzytomny jak kłoda drzewa, nie mogąc się odezwać ani wołać pomocy.
Na szczęście przechodził tędy rzeźnik, wiodąc młodą tłustą świnkę. Zobaczył leżącego na trawie chłopaka, oblał go wodą z pobliskiego strumyka i ocucił, zapytując, co mu się stało.
— Chciałem krowę wydoić, aby napić się słodkiego mleczka, a ta okrutnica uderzyła mnie tak mocno kopytem, że straciłem odrazu przytomność.
— Krowa stara i do dojenia nieodpowiednia, dać już mleka nie może i tylko na zabicie może się przydać. Jestem rzeźnikiem, sprzedaj mi ją, albo zamień na tą świnkę...

— O, o, czyżby mi pan dał za nią świnkę?... Ależ z największą chęcią godzę się na tę zamianę. Proszę, proszę sobie zabierać tę krowę...
Rzeźnik z chytrym uśmiechem zabrał sobie krowinę, zostawiając świnkę u Janka, który ciągnął ją na postronku, myśląc, jaką to radość sprawi tym darem swej ukochanej, dobrej mateczce.

Naraz spotkał wieśniaka. Szedł on prosto ku chłopcu i zdaleka już grozić począł i wołać...
Janek podszedł ku niemu i przyglądać się ślicznej, tłustej gęsi niesionej przez przechodzącego począł.
— Słuchaj, chłopcze, — rzekł wieśniak — zginęła u nas świnka we wsi, ludzie szukają po chatach i nagroda nawet za znalezienie wyznaczona. Czy przypadkiem świnia, którą prowadzisz, nie jest tą, której szukamy?.. Skąd ją masz chłopcze?
Janek opowiedział swoją zamianę od samego początku i przerażony tem, że może owa świnka jest ukradzioną przez rzeźnika, który ją sprzedał, oddał ją wieśniakowi, biorąc wzamian od niego gąskę.
Chłop odszedł wielce zadowolony z zamiany, Janek również ogromnie się cieszył, że ma spokój zupełny i niczego się nie obawia, a w dodatku gęś białą uzyskał.
Szedł więc szybko do domu, myśląc o tem, jakto ucieszy się matka, gdy jej Janek taką tłustą przyniesie gąskę i tak idąc nie spostrzegł się, jak w ładnem stanął miasteczku.
Było tam bardzo gwarno. Jarmark wrzał w całej pełni, stragany aż uginały się od przeróżnych towarów, w sklepach dużo było wybornego jadła i napojów, a budy cyrkowe zapełnione ludźmi, żądnymi wrażeń, rozbrzmiewały muzyką i hałasem.
Jaś był głodny, wszystkie zapasy dane mu przez leśnika, dawno były zjedzone, pieniędzy nie posiadał, chciał więc wrócić czemprędzej do domu i zjeść dobrą kolację, gdy naraz ktoś go schwycił za ramię i do cyrku zaciągnął. Była to przerwa w przedstawieniu, publiczności nie było, właściciel cyrku tylko, wziąwszy chłopca pod rękę, zaprowadził do wnętrza i patrząc na gęś, słodziutkim głosem zapytał, skądby ją posiadał.
Janek opowiedział mu wszystko zwszystkiemi szczegółami, a ten na to odrzekł:
— Co ci po gęsi, chłopcze?... Upiecze ci matka i zjecie... Nic po niej nie pozostanie... Weź lepiej odemnie ten kamień... Ile razy go w górę podrzucisz i złapiesz, monetę mieć będziesz... Patrz!.. I stary oszust, wziąwszy złoty dukat do ręki, podrzucił go wraz z kamieniem, w ten sposób, że Janek na razie monety nie widział, poczem pokazał mu tylko pieniądze.
— Widzisz chłopcze, — rzekł cyrkowiec — jaki to skarb posiędziesz... Daj mi swą gęś, zabierz kamienie do kieszeni i zmykaj, żeby ci kto tych skarbów nie odebrał...
Janek podziękował serdecznie oszustowi i pędem pobiegł do domu.
Już o kikaset kroków przed domem spostrzegł sklep, w którym wisiały wyborowe szynki i kiełbasy.
— Oj, oj, jakie to wyśmienite! podrzucę kamień, będę miał pieniądz, kupię za nie wyborną kiełbasę. Tak mi się chce jeść okrutnie!
Podrzuca jeden kamień, podrzuca drugi i nic... Kamień spada cichutko na murawę i leży czarny, nieporuszony...
— Co to, co to, wszak widziałem wyraźnie, jak u niego w monetę się złotą zamienił... A może oszukał?.. Trudno! przynajmniej zbędę się ciężaru i mieć będę lekkie kieszenie...
To mówiąc, wyrzucił kamienie i uszczęśliwiony, że się ich pozbył, wbiegł szybko do chaty, a rzucając się na szyję matce, ucałował serdecznie, opowiadając o swoich przygodach i chwaląc się, jakto pozbył się narowistego konia, bijącej kopytami krowy, skradzionej świnki, gęsi, a przedewszystkiem kamieni. Odtąd nie wypuszczano go nigdy z domu na robotę.

KONIEC.



Tekst jest własnością publiczną (public domain). Szczegóły licencji na stronie autora: Elwira Korotyńska.