I te oczy, blasków zdroje, Jutrznie, ćmiące dzień wspaniały, Me całunki zwróć jedynie, Zwróć jedynie, Próżno dane w tej godzinie, W tej godzinie. Maryanna. Przerwij piosenkę i odejdź coprędzej, Z pociechą idzie człowiek, co swą radą Nieraz ukoił mą boleść szaloną.
(Pacholę wychodzi).
(Wchodzi książę).
Przebacz mi, panie; wolałabym raczej, Byś mnie nie spotkał tak zajętej śpiewem; Ale wybaczcie i chciejcie mi wierzyć: Bawię się na to, aby ból uśmierzyć. Książę. Owszem; lecz pieśni czarodziejska siła Nieraz złe w dobre, dobre w złe zmieniła. Proszę was, powiedzcie mi, czy ktokolwiek nie pytał się dziś o mnie? Przyrzekłem, że właśnie w tej porze miałem się tutaj z kimś spotkać.
Maryanna. Nikt się o was nie pytał; a siedziałam tutaj dzień cały.
(Wchodzi Izabella).
Książę. Wierzę wam jaknajzupełniej; nadchodzi właśnie w tej chwili. Muszę was prosić, abyście się na chwilę zechcieli oddalić; być może, zawołam was niebawem i to w waszym interesie. Maryanna. Zawsze wam jestem zobowiązana.
(Wychodzi).
Książę. Serdecznie witam i pozdrawiam. Cóż tam nowego z zacnym namiestnikiem? Izabella. Ma-ci on ogród, otoczony murem, Co do winnicy przytyka na zachód; Do tej winnicy bram a z tarcic wiedzie, Którą ten oto grubszy klucz odmyka, A zaś ten drugi drzwi otwiera mniejsze, Od tej winnicy prowadzące w ogród. Tam to przyrzekłam przybyć dziś do niego Około głuchej, północnej godziny.
Książę. Jesteście pewną, że znajdziecie drogę? Izabella. Na wszystko bacznie i pilnie zważałam; On zaś z szeptliwą, grzeszną gorliwością Wszystko mi czynnie tłómacząc, po dwakroć Wskazywał drogę. Książę.A czy nie ma innych Pomiędzy wami umówionych znaków, Na które zważać powinna? Izabella.Nie, niema; Tylko się spotkać mamy wśród ciemności, Przytem mu rzekłam, że tylko czas krótki Mogę z nim zostać, bo mu powiedziałam, Że razem ze mną przyjdzie i służąca, Która zaczeka, a której mówiłam, Że względem brata przychodzę. Książę.Tak dobrze. Jeszczem nie mówił o tem Maryanie Ani słóweczka: Hejże! proszę do nas.
(Wraca Maryana).
Raczcie znajomość zabrać z tą dziewicą; Chce wam uczynić coś dobrego. Izabella.Takież I me życzenie. KsiążęMacie przekonanie, Że was szanuję? Maryanna.Wiem o tem, cny książę, Miałam już tego dowody. Książę.A zatem Ściśnijcie rękę waszej towarzyszki, Co ma gotową rzecz dla waszych uszu; Poczekam na was, tylko się pospieszcie; Noc się już zbliża wilgotna. Maryanna.Zechcie cieZechcecie Pójść teraz ze mną.
(Maryanna i Izabella wychodzą).
Książę. Władzo! potęgo! Milion kłamnych oczu Wlepiony w ciebie! Niezliczone tłumy Kłamnych i sprzecznych wieści pędzą, węsząc, Za twymi czyny. Tysiączne rodzaje
Ludzkich dowcipów robią z ciebie ojca Swych pustych marzeń i dręczą bez końca W swych majaczeniach. Witam... więc cóż, zgoda?
(Wraca Maryanna i Izabella).
Izabella. Chce się tej sprawy podjąć, jeśli, ojcze, Wy to radzicie. Książę.Nie tylko jej radzę, Lecz błagam o to. Izabella.Nie wiele z nim mówcie Przy pożegnaniu, a tylko szepnijcie: Pamiętaj teraz o mym bracie. Maryanna.O to Już się nie bójcie. Książę.I wam, zacna córko, Bać się nie trzeba niczego: na skutek Zaręczyn z wami on waszym małżonkiem; Więc tak was zbliżyć razem nie jest grzechem, Bo sprawiedliwość waszych praw do niego Uzacnia podstęp. Więc idźmy co żywo: Siać wprzódy musi, kto chce zbierać żniwo.
(Wychodzi).
SCENA DRUGA.
Wchodzi PROFOS i BŁAZEN.
Profos. Proszę waści bliżej; umiałbyś waść człowiekowi odciąć głowę? Błazen. Jeżeli ten człowiek jest kawalerem, to bym umiał; ale jeżeli to jest człowiek żonaty, to jest głową swej żony, a jużcić głowy kobiety nigdybym uciąć nie umiał. Profos. Daj-że sobie waść spokój tym błazeństwom, a odpowiedz mi po prostu. Jutro rano mają umrzeć Klaudyo i Bernardyn. Mamy tu w tem naszem więzieniu zwyczajnego kata, który do swojej służby potrzebuje pomocnika; jeżeli chcesz mu waść asystować, to możesz się pozbyć dybów: jeżeli nie, to jegomość będziesz musiał odsiedzieć cały swój czas [64]w więzieniu, a przy wyjściu dostaniesz niemiłosierne cięgi, ponieważ znany był z waści rajfur. Błazen. Byłem-ci panie nieprawnym rajfurem od niepamiętnych czasów, ale teraz zostanę chętnie prawnym katem; byłbym tylko bardzo rad, gdyby mnie mój kolega nieco w tem poduczył. Profos. Hejże! Abhorsonie! Gdzie jest Abhorson? czy jest on tutaj?
(Wchodzi Abhorson).
Kat. Wołacie mnie, panie? Profos. Słuchaj jegomość, jest tu taki człowiek, co wam chce dopomódz jutro przy ścinaniu. Jeżeli wam się widzi, to zgódźcie go na rok i zatrzymajcie go tutaj u siebie: jeżeli nie, to użyjcie go teraz i puśćcie go potem. Nie zrobi on honorowi waszemu żadnej ujmy; był przecie rajfurem. Kat. Rajfurem, panie? A fe! a toż on zdyskredytuje naszą sztukę. Profos. Idźcie, idźcie! jedną macie wagę, a piórko przechyla szalę.
(Wychodzi).
Błazen. Proszę was, panie, na waszą dobroć (a macie, panie, dobroć z pewnością, bo macie spuszczone oczy) więc wy, panie nazywacie rzemiosło swoje sztuką? Kat. Tak jest, mości panie, sztuką. Błazen. Malarstwo, panie, słyszałem, jest sztuką, a że wasze kurwy, panie, uczestniczki mojego rzemiosła, znają się na malowaniu, więc też i moje rzemiosło jest sztuką; ale jaka sztuka byłaby w wieszaniu, tego, choćby mnie powiesić mieli, wyobrazić sobie nie mogę. Kat. Tak jest, panie, to sztuka. Błazen. Dowiedźcie. Kat. Każdego poczciwego człowieka suknia przystaje złodziejowi. Błazen. Bo jeżeli dla złodzieja za ciasna, to uczciwemu człowiekowi wydaje się dość przestronną; jeżeli złodziej uważa ją za przestronną, to będzie ona dla złodzieja dość ciasną; tak więc [65]każdego uczciwego człowieka suknia przystaje złodziejowi.
(Wraca profos).
Profos. Zgodziliście się? Błazen. Chcę mu służyć, panie, bo widzę, że taki oprawca, to ma daleko pokorniejsze rzemiosło, aniżeli taki rajfur; błaga on daleko częściej o przebaczenie. Profos. A miejcie tam, jegomość, pieniek i topór w pogotowiu na jutro rano na czwartą. Kat. Chodź, rajfurze; poduczę cię swego rzemiosła; dalej! Błazen. Bardzo jestem żądny nauki, panie, a spodziewam się, że gdy będziecie mieli sposobność użyć mnie dla samego siebie, to zobaczycie, że się dobrze sprawię; bo doprawdy, panie, za waszą dobroć zasłużyliście sobie na wzajemność.
Profos. Niech tutaj przyjdzie Bernardyn i Klaudyo.
(Wychodzą Błazen i kat Abhorson).
Żal mi jednego; lecz tamten morderca, Choćby był bratem, nie znajdzie tu serca.
(Wchodzi Klaudyo).
Patrzaj, Klaudyuszu, to twój wyrok śmierci; Teraz jest północ, a o ósmej rano Już nieśmiertelny-ś. A gdzie jest Bernardyn? Klaudyo. Tak twardo zasnął, jak bezgrzeszny mozół, Kiedy zacięży na kościach wędrowca; Ani go zbudzić. Profos.I jemu nikt w świecie Już nie pomoże. Idź się przygotować. Lecz cyt! ten hałas!
(Słychać pukanie).
Niechże twojej duszy Pociechę zeszlą niebiosa.
(Klaudyo wychodzi).
Już idą! Z ułaskawieniem pewnie lub z odwłoką Dla szlachetnego Klaudya. — Witam, ojcze.
Książę. Niech was otoczą, szlachetny profosie, Najlepsi nocy duchowie. Nikt tutaj Nie był? Profos. Nikt nie był od wieczornych dzwonów. Książę. Ni Izabella? Profos.Nie. Książę.Więc przyjdzie zaraz. Profos. Jaka pociecha dla Klaudya? Książę.Jest pewna Nadzieja. Profos. Srogi ten namiestnik księcia. Książę. Nie, nie, bo życie jego zawsze zgodne Z sprawiedliwości jego zasadami; Z wstrzemięźliwością świętą on przytłumia W sobie to wszystko, co pragnie swą mocą Zdusić u innych. Gdyby sam on popadł W to, co tak karci, to byłby tyrańskim, Tak zaś jest tylko sprawiedliwym... Idą.
(Ktoś puka do drzwi. Profos wychodzi).
Zacny to profos, a rzadko dla ludzi Litość w surowych dozorcach się budzi. Cóż to za hałas? Snać spieszno tej duszy, Jeśli tak w bramę niecierpliwie tłucze.
(Profos wraca, rozmawiając z osobą po za sceną).
Profos. Niech tam poczeka, aż klucznik nadejdzie, Który go wpuści; kazałem go wołać. Książę. Czy co do Klaudya nie ma odwołania? Czy musi umrzeć rano? Profos.Nie ma, panie. Książę. Choć świt się zbliża, to jednak, profosie, Nim przyjdzie rano, usłyszysz coś więcej. Profos. Może co wiecie; mnie się jednak zdaje, Że odwołanie nie przyjdzie; takiego Nie było jeszcze przykładu. Ponadto Sam lord Angelo z swego sędziowskiego Ogłosił krzesła uszom powszechności Wyrok przeciwny.
Książę.Poseł namiestnika! Profos. Ułaskawienie przynosi dla Klaudya.
Posłaniec. Pan mój posyła wam to pismo, a ponadto daje wam rozkaz przezemnie, ażebyście nie odstąpili od tego ani co do czasu, ani co do sprawy, ani co do innych okoliczności. Dzień dobry, bo, zdaje mi się, że już dzień.
Profos. Będę posłuszny. Książę(na stronie). To przebaczenie, przez taki zdobyte Grzech, który spełnił sam przebaczający. Łatwo i szybko zbrodnia się rozszerza, Gdy z nią się władza wysoka sprzymierza; Gdzie grzech ma łaskę, tam też łaska snadnie Przez miłość grzechu i na grzesznych spadnie. Więc cóż nowego?
Profos. Tak jak powiedziałem: Lord Angelo, przypuszczając widocznie, że się zaniedbuję w urzędzie, popędza mnie tem niezwykłem napomnieniem; wydaje mi się to dziwnem, ponieważ dotychczas nigdy tego nie czynił. Książę. Proszę was, przeczytajcie. Profos(czyta). „Choćbyś waść usłyszał coś wręcz
przeciwnego, każ ściąć Klaudya o czwartej z rana, a popołudniu Bernardyna; a dla tem większego upewnienia przyszlij mi głowę Klaudya o piątej. Rozkaz ten spełnij waść jak najdokładniej z tą myślą, że więcej mi na tem zależy, aniżeli mógłbym ci to powiedzieć w tej chwili. Nie zaniedbaj więc swego obowiązku, bo odpowiesz własną głową.“ Cóż wy na to panie? Książę. Cóż to za Bernardyn, który ma być stracony po południu? Profos. Cygan z pochodzenia, ale tutaj się wychował i wyrósł, a w więzieniu siedzi lat dziewięć. Książę. Skąd to pochodzi, że nieobecny książę nie dał mu dotychczas wolności albo ściąć go nie kazał? Słyszałem, że przecież tak zawsze zwykł był postępować. [68]Profos. Przyjaciele umieli postarać się o zwłokę dla niego; a co prawda, to jego zbrodnia udowodniona została niewątpliwie dopiero za rządów Angela. Książę. A więc teraz już dowiedziona? Profos. Jak najoczywiściej, i on sam jej nie zaprzecza. Książę. A okazywał on skruchę w więzieniu? Czy widzieć po nim, że jest wzruszony? Profos. Jest to człowiek, któremu śmierć nie wydaje się straszniejszą od snu pijanego: bez strachu o przeszłość, teraźniejszość i przyszłość, nie czuły na śmierć ani życie. Książę. Potrzeba mu dobrej rady. Profos. Nie chce nikogo słuchać; miał zawsze dużo swobody w więzieniu; gdyby mu dano sposobność ucieczki, nie skorzystałby z tego; upija się kilka razy na dzień, a nieraz całymi dniami pijany. Niejednokrotnie budziliśmy go, że niby chcemy prowadzić go na ścięcie, i pokazywaliśmy mu wrzekomy wyrok: nie wzruszało go to bynajmniej. Książę. Później więcej o nim. Na czole waszem, profosie, wypisana uczciwość i stałość; jeżeli źle czytam, to zawiodło mnie stare moje doświadczenie; ale ufny w mój sąd, stawiam całego siebie na kartę. Klaudyo, którego wyrok śmierci macie w ręku, nie więcej zawinił przeciw prawu, niż Angelo, który go skazał. Ażeby wam na to widocznego dostarczyć dowodu, potrzeba mi czterech dni zwłoki; tymczasem zechciejcie mi wyświadczyć natychmiastową, choć niebezpieczną przysługę. Profos. A jaką, ojcze? Książę. Odłożycie jego śmierć. Profos. Ach! jakże ja to mam uczynić, gdy godzina już naznaczona, a ja mam wyraźny rozkaz dostawić pod karą oczom Angela jego głowę? Ściągnąłbym na siebie los Klaudya, gdybym choć na źdźbło wystąpił przeciw rozkazowi. Książę. Na śluby zakonne odpowiadam wam za wszystko, jeżeli tylko pójdziecie za mojemi wska[69]zówkami. Każcie tego rana stracić Bernardyna i głowę jego zanieść panu Angelo. Profos. Angelo widział obu i rysy rozpozna. Książę. O, śmierć jest wielka w przeobrażaniu, a wy dodacie coś od siebie. Ogólcie mu głowę, ostrzyżcie brodę i powiedźcie, że to było życzeniem skazańca przed śmiercią. Wiecie, że to się często zdarza. Jeżeli stąd wyniknie dla was co innego, niż podzięka i łaska, to na mego patrona świętego! oddaję własne swe życie. Profos. Wybaczcie, dobry ojcze, ale to się sprzeciwia mej przysiędze. Książę. Komuście przysięgali, księciu czy jego namiestnikowi? Profos. I księciu i jego zastępcy. Książę. A mielibyście się za niewinnego, gdyby książę uznał słuszność waszego postępku? Profos. Ale jakież prawdopodobieństwo dla mnie? Książę. Nie prawdopodobieństwo, lecz pewność. Ale ponieważ widzę wasz przestrach i że ani mój habit, ani moja uczciwość, ani moje namowy przekonać was nie mogą, pójdę dalej, aniżelim zamierzał, ażeby wam odjąć wszelką obawę. Patrzajcie, panie, oto ręka i pieczęć księcia. Znacie charakter jego pisma, nie wątpię, a i sygnet nie jest wam obcy. Profos. Znam jedno i drugie. Książę. Zawartość tego pisma dotyczy powrotu księcia: możecie je sobie zaraz według upodobania przeczytać, przekonacie się z tego, że za dwa dni książę będzie już tutaj; Angelo o tem nic a nic nie wie, ponieważ właśnie dzisiaj odebrał listy dziwnej treści, może o śmierci księcia, może o wstąpieniu jego do jakiegoś klasztoru; ale ani słowa o tem, co napisane jest tutaj. Patrzajcie, jutrzenka budzi już pasterza. Nie dziwcie się, jak się to dzieje: wszystkie trudności łatwiejsze, gdy je poznamy. Zawołajcie kata i każcie ściąć głowę Bernardynowi. Wyspowiadam go natychmiast i przygotuję do lepszego świata. Ale jesteście zdziwieni: ten list wpłynie jednak na wasze postanowienie. Idźmy, bo dzień już świta.
Błazen. Jestem tutaj tak znany, jak w domu naszej profesyi; tak mi się zdaje, jakby to był dom pani Przepędzonej, bo widzę tutaj nie jednego z jej starych gości. Nasamprzód jest tutaj młody pan Postrzeleniec, siedzi za ładunek bibuły i starego imbieru, razem za sto dziewięćdziesiąt i siedm funtów, z czego on wytrzaskał pięć grzywien w gotówce: widać imbier nie był tak bardzo poszukiwany, bo wszystkie stare baby pomarły. Jest tutaj dalej niejaki pan Pędziwiatr, którego bławatnik, pan Trzywłosik, za trzy lub cztery kawałki ciemnego atłasu przepędził do ciemnicy. Jest tu dalej młody pan Zawrocik i młody Przeklinalski i pan Ostróżka i pan Głodomorski, człowiek od szabli i sztyletu, i młody Tracigrosz, co to zabił wesołego Pudynga, i fechmistrz Rębasiewicz i poczciwy pan Rzemyczek, sławny obleciświat, i szalony Półkwartek, co to zakłuł Garnca i jakich czterdziestu innych — same tęgie majstry naszego rzemiosła, a którzy dzisiaj żyją z miłosierdzia Bożego.
(Wchodzi kat).
Kat. Hej! przyprowadź mi tu Bernardyna. Błazen. Mości Bernardynie! musicie wstać i dać się powiesić, mości Bernardynie. Kat. Dalej, Bernardynie! Bernardyn(za sceną). A bodajże wam gardło zatkało! Co tak hałasujecie? Co wy za jedni? Błazen. Wasi przyjaciele, mości dobrodzieju; oprawcy! Musicie nam wyświadczyć łaskę, mości dobrodzieju, i wstać i pójść z nami na szubienicę. Bernardyn(za sceną). Precz, wy łajdaki, precz! Jestem śpiący. Kat. Powiedz mu, że musi się obudzić i to natychmiast. Błazen. Proszę was, mości Bernardynie, obudźcie się, nim was powieszą, potem możecie spać sobie. [71]Kat. Idź do niego i wyprowadź go tutaj. Błazen. Idzie, panie, idzie; słyszę jak chrzęści pod nim słoma.
(Wchodzi Bernardyn).
Kat. Słuchaj, a jest topór na pniu? Błazen. Wszystko w porządku, panie. Bernardyn. A, mości kacie, cóż tam nowego? Kat. Naprawdę, mopanku, wyklepcie swoje pacierze, bo, widzicie, nadszedł wyrok. Bernardyn. A szubrawcze ty jeden! piłem całą noc — nie jestem na to przygotowany. Błazen. O, tem lepiej, panie; jeżeli pił całą noc, a rano ma być powieszony, to będzie miał czas wyspać się następnego dnia.
(Wchodzi książę).
Kat. Patrzaj-że waść, idzie twój ojciec duchowny; więc cóż, myślisz waść, że to żarty? Książę. Wiedziony chrześcijańską miłością, a usłyszawszy, jak prędko trzeba wam pójść na tamten świat, przychodzę pocieszyć was i pomodlić się z wami. Bernardyn. Mnichu, nic z tego! Piłem na zabój całą noc, potrzebuję też więcej czasu, aby się przygotować; chyba mi łeb drągami rozwalą; nie zgodzę się na to, aby umierać już dzisiej, to pewno. Książę. O, musisz waść; i dlatego proszę was, pomyślcie o podróży, która was czeka. Bernardyn. Przysięgam, że nikt mnie nie przekona, abym miał umrzeć dzisiaj. Książę. Ale słuchajcie — Bernardyn. Ani słowa, jeżeli macie mi coś do powiedzenia, to przyjdźcie do mnie do celi, bo dzisiaj z niej się nie ruszę.
(Wychodzi).
(Wchodzi profos).
Książę. O, zatwardziałe serce! ni do życia Ani do śmierci!... Na pień go prowadźcie.
Książę. Jest to stworzenie na śmierć nie gotowe; W takim go stanie wyprawiać, byłoby Zbrodnią. Profos. Dziś, ojcze, we więzieniu umarł Z silnej gorączki niejaki Ragozyn, Głośny zbój morski, człowiek lat Klaudyusza, Mający włosy i brody tej samej, Co i on, barwy. Cóż, gdybyśmy dali Czas grzesznikowi, by się przygotował, Zaspakajając namiestnika licem Ragozynowem, więcej podobniejszem Do Klaudyusza? Książę.O, snać same niebo Przyszło nam w pomoc! Zróbcie to natychmiast Bo przez Angela oznaczona chwila Już się przybliża; zarządźcie, co trzeba, By spełnić rozkaz, ja zaś swoje zrobię: Tego wstrętnika na śmierć przysposobię. Profos. Wszystko natychmiast spełnię, dobry ojcze. Bernardyn umrzeć musi dziś pod wieczór, Cóż począć z Klaudyem, by mnie uratować Od niebezpieczeństw, które spadną na mnie, Skoro się wyda, że on żyje? Książę.Otóż W ukrytym lochu trzeba zamknąć obu — I Bernardyna i Klaudya; nim słońce W swoim obiegu po dwakroć pozdrowi Tych, co pod nami, będziecie bezpieczni. Profos. Chętnie was słucham. Książę.Spieszcie się, natychmiast Poszlijcie głowę do Angela.
(Profos wychodzi).
Ja do Angela teraz list napiszę — Zaniesie mu go dozorca — tej treści, Że już powracam i że z ważnych przyczyn Zmuszony jestem odbyć wjazd publiczny. Wezwę go przytem, by się spotkał ze mną Przy świętem źródle, o milę od miasta; Stamtąd zaś wszystkie roztrząsając sprawy
Z zimną rozwagą, podążym w pochodzie Razem z Angelem.
(Wraca profos).
Profos. Oto jest głowa, sam mu ją zaniosę. Książę. To bardzo dobrze; wracajcie coprędzej, Bo chciałbym z wami pomówić o sprawach, Dla waszych tylko przeznaczonych uszu. Profos. Jaknajpospieszniej wrócę. Izabella(za sceną).Pokój z wami. Proszę otworzyć! Książę.To głos Izabelli. Idzie posłyszeć, czy brat ułaskawion; Ale ja szczęście jej utaję przed nią, By się w niebiańską uciechę zmieniła Rozpacz w godzinie najmniej spodziewanej.
(Wraca Izabella).
Izabella. Za pozwoleniem... Książę.Dzień dobry, szlachetna, Nadobna córko! Izabella.Tem lepszy, jeżeli Życzy go człowiek tak święty. Dla brata Ułaskawienie czy przysłał namiestnik? Książę. On go wyzwolił od świata, ma córko; Już do Angela poniesiono głowę. Izabella. Nie, być nie może! Książę.O tak, nie inaczej. Mądrości dowiedź cierpliwością, córko. Izabella. Pójdę do niego i wydrę mu oczy! Książę. On was nie puści przed swoje oblicze. Izabella. Nieszczęsny Klaudyo! Biedna Izabello! Nikczemny świecie! Przeklęty Angelo! Książę. Nie zaszkodzicie jemu ani sobie Nie pomożecie w ten sposób; przestańcie, Sprawę tę zdajcie na Boga. A teraz Zważcie, co powiem, a każda ma zgłoska Najszczerszą prawdą: książę jutro wraca — Otrzyjcie oczy! — donosi mi o tem Brat mój zakonny, a jego spowiednik. Wie już Eskalus o tem i Angelo;
Mają się spotkać z nim przed bramą miasta, By mu tam oddać władzę poruczoną. Jeśli możecie, prowadźcie swą mądrość Drogą, na której pragnę ją zobaczyć, A na tym łotrze wnet swój gniew wywrzecie I względy księcia znajdziecie i pomstę I cześć powszechną. Izalbella.Słucham waszej rady. Książę. Księdzu Piotrowi raczcie list ten oddać, W którym mi doniósł o powrocie księcia; Znak ten oddając, powiedzcie, że pragnę Widzieć go w noc tę w domu Maryanny. Jemu poruczam waszą i jej sprawę, On was zawiedzie przed księcia; tam śmiało, Otwarcie, w oczy, oskarżcie Angela, Bo mnie, biednego, wiążą śluby święte, Że być obecnym nie mogę. A zatem Idźcie z tym listem i wypędźcie z oczu Tę gorzką wilgoć, ulżyjcie swej duszy; Przestańcie wierzyć zakonowi memu, Jeśli na złe was zawiodę. A któż tam?
(Wchodzi Lucyo).
Lucyo. Hej! dobry wieczór, książę, a gdzie profos? Książę. Nie ma go, panie. Lucyo. O, nadobna Izabello! Bledną me lice, gdy tak spoglądam na poczerwieniałe twe oczy: bądź cierpliwą: wszakci i ja zadowolić się muszę na obiad i wieczerzę garścią otrąb i wodą; ze względu na moją głowę nie śmiem napełnić brzucha; jedna sutsza uczta, a po mnie! Ale powiadają, że książę jutro wraca. Dalibóg, Izabello, kochałem twego brata! Gdyby ten dziwak książę, ten wycieracz ciemnych kątów, pozostał był w domu, brat twój żyłby dotychczas.
(Izabella wychodzi).
Książę. Panie! Książę szczególnie mało będzie wam zobowiązany za wasze o nim sądy; to tylko dobrze, że w niczem do tego, co o nim mówicie, nie podobien. [75]Lucyo. Mnichu! nie znasz tak dobrze księcia, jak ja; lepszy z niego strzelec, niżeli ci się zdaje. Książę. I owszem; przyjdzie czas, że odpowiecie za to. Bądźcie mi zdrowi. Lucyo. Nie, poczekaj, pójdę z tobą; mogę ci o księciu ładną opowiedzieć historyjkę. Książę. Opowiedzieliście mi ich za dużo, panie, jeżeli są prawdziwe, jeżeli zaś nie, to i jednej byłoby za dużo. Lucyo. Stawałem raz przed nim za zrobienie dziecka jakiejś dziewce. Książę. I wyście coś podobnego zrobili? Lucyo. A jakże, zrobiłem, byłem jednak na tyle mądry, żem się tego wyprzysiągł, inaczej byłby mi był gotów kazać ożenić się z tym zgniłym niesplikiem. Książę.Książę. Panie, towarzystwo wasze więcej zabawne, niż uczciwe; idźcie się wyspać. Lucyo. Na uczciwość, pójdę z tobą aż do rogu; jeżeli was takie nieprzyzwoitości rażą, to nie damy wam ich zbyt wiele. Tak, mnichu, jestem z gatunku łopuchów, umiem się przyczepić.
(Wychodzą).
SCENA CZWARTA.
Pokój w domu Angela.
Wchodzi ANGELO i ESKALUS.
Eskalus. Każdy list, który pisze, stoi w sprzeczności z poprzednim. Angelo. W najnierozumniejszy i najbezładniejszy sposób. Czyny jego wyglądają niemal jak szaleństwo. Daj Boże, aby tylko rozum jego nie ucierpiał. I dla czego mamy się z nim spotkać przed bramami i tam zwrócić mu nasze urzędy? Eskalu.Eskalus. Nie umiem odgadnąć. Angelo. I dla czego mamy ogłosić godzinę przed jego przybyciem, że każdy, ktoby chciał się użalić na [76]jakąś niesprawiedliwość, ma prośby swoje przedłożyć mu na ulicy? Eskalus. Przytacza tego powody: chce od razu załatwić się z wszystkiemi zażaleniami i ochronić nas na przyszłość od skarg, które odtąd nie będą miały przeciwko nam żadnej mocy.
Angelo. I owszem, proszę, każcie to ogłosić, A jutro rano przyjdę do was do dom: Dajcie znać wszystkim, co na mocy stanu Oraz urzędu mają witać księcia. Eskalus. Spełnię to, panie: żegnajcie.
(Wychodzi).
Angelo.Dobranoc. Całkiem mnie czyn ten ubezwładnił, stępił Zdolność działania. Zbeszczeszczone dziewczę! I to przez męża, który na to prawo Ukuł surowe! Gdyby jej wstydliwość Nie zakazała obwieścić utraty Swej dziewiczości, jakżeżby mnie mogła Podać na ludzkie języki! lecz rozum Czy jej pozwoli? Nie! Bo władza moja Tyle na sobie dźwiga zaufania, Że ktoby chiałchciał niem zachwiać poszczególną Jakąś potwarzą, wnetby marnie zginął. — Żyłby, lecz jego niekiełzana młodość Mogłaby kiedyś pomyśleć o zemście Za spotwarzone życie, odzyskane Takim okupem haniebnym. A jednak A jednak chciałbym, aby żył dotychczas. Lecz gdy raz człowiek zapomni o cnocie, Wszystko wspak idzie wbrew jego ochocie.
Sprawa jest w toku; trzymaj się instrukcyi I do naszego ciągle zmierzaj celu, Choć nieraz będziesz musiał jąć się tego Albo owego — stosownie do sprawy. Flawiuszowi powiedz, gdzie mnie znajdzie; Walentyna, Rowlanda i Krassa Również powiadom o tem i trębaczy Każ im sprowadzić do bramy. Lecz naprzód Przyszlij mi tutaj Flawiusza. Zakonnik Piotr.Spieszę.
(Wychodzi).
(Wchodzi Warryusz).
Książę. Dzięki-ć za pospiech, Warryuszu; idźmy, Bo jeszcze inni chcą nas przyjaciele Przywitać tutaj, zacny Warryuszu.
(Wychodzą).
SCENA SZÓSTA.
Plac w pobliżu bramy miasta.
Wchodzą: IZABELLA i MARYANNA.
Izabella. Tak ogródkami mówić, wstręt mi sprawia; Całąbym prawdę wolała powiedzieć; Tak go oskarżać, waszem jest zadaniem. A przecież tak mi uczynić kazano Dla dobra naszych — jak powiedział — planów. Maryanna. Idźcie za jego poradą. Izabella.Ponadto I to rzekł jeszcze, że gdyby przypadkiem Mówił przeciwko mnie za moim wrogiem, Ażebym na to nie zważała; jestto Lekarstwo gorżkie, lecz skuteczne. Maryanna.Gdyby Mnich Piotr — Izabella.O, cicho; jest i on...
(Wchodzi zakonnik Piotr).
Zakonnik Piotr.Więc chodźcie. Miejsce znalazłem jaknajdogodniejsze,
Tak, że was książę ominąć nie może. Lecz już dwa razy trąby się rozległy, Już się u bramy zebrali dostojni Obywatele i niebawem książę Wjazd swój odbędzie. A więc dalej! idźmy!
• PDF 
• MOBI 
