Biblia Gdańska/List Świętego Pawła Apostoła do Żydów (całość)

[1252]List Swiętego Pawła do Apostoła Żydów.^[1]

[1252]ROZDZIAŁ I.

 I. Aby naukę Chrystusowę zalecił, nayprzód o osobie iego mówi 1 — 3. II. a przekładaiąc go nad Anioły 4. III. z różnych mieysc pisma S. Bostwa iego dowodzi 5 — 14.
Częstokroć i wielą sposobów mawiał niekiedy Bóg oycom przez Proroki;
 2. W te dni ostateczne mówił nam przez^[2] syna swego, którego postanowił dziedzicem^[3] wszystkich rzeczy, przez^[4] którego i wieki uczynił.
 3. Który będąc iasnością chwały i wyrażeniem^[5] istności iego, i zatrzymywaiąc wszystkie rzeczy słowem mocy swoiéy, oczyścienie^[6] grzechów naszych przez samego siebie uczyniwszy, usiadł na prawicy^[7] maiestatu na wysokościach,
 II. 4. Tém się zacnieyszym stawszy nad Anioły, czém zacnieysze nad nie odziedziczył imię.
 III. 5. Albowiem któremuż kiedy z Aniołów rzekł: Tyś^[8] iest syn móy, iam cię dziś spłodził? I zasię: Ia mu będę^[9] oycem, a on mnie będzie synem?
 6. A zasię, gdy wprowadza pierworodnego na okrąg świata, mówi: A niech się mu kłaniaią^[10] wszyscy Aniołowie Boży.
 7. A zasię o Aniołach mówi: Który Anioły swoie czyni^[11] duchami, a sługi swoie płomieniem ognistym.
 8. Ale do syna mówi: Stolica twoia,^[12] o Boże! na wieki wieków; laska sprawiedliwości iest laska królestwa twego.
 9. Umiłowałeś sprawiedliwość, a nienawidziałeś nieprawości; przetoż pomazał cię, o Boże! Bóg twóy oleykiem wesela nad uczęstniki twoie.
 10. I tyś, Panie!^[13] na początku ugruntował ziemię, a niebiosa są dziełem rąk twoich.
 11. Oneć pominą, ale ty zostawasz; a wszystkie iako szata zwiotszeią.
 12. A iako odzienie zwiniesz ie, i będą odmienione; ale ty^[14] tenżeś iest, a lata twoie nie ustaną.
 13. A do któregoż kiedy z Aniołów rzekł: Siądź^[15] po prawicy moiéy, dokąd nie położę nieprzyiaciół twoich podnóżkiem nóg twoich?
 14. Izali wszyscy nie są duchami usługuiącymi, którzy na posługę bywaią posłani dla tych, którzy zbawienie odziedziczyć mają?]

[1252]ROZDZIAŁ II.

 I. Pokazuie, że nowego zakonu nauki bardziéy przestrzegac mamy niz starego 1 — 8. II. iż Chrystus Pan stał się człowiekiem, umarł i zmartwychwstał 9. 10. III. dla zbawiennego pożytku naszego 11 — 18.
Przetoż musimy tém pilniéy przestrzegać tego, cośmy słyszeli, byśmy snadź nie przeciekli.
 2. Bo ponieważ przez Anioły mówione słowo było pewne, a każde [1253]przestępstwo i nieposłuszeństwo wzięło sprawiedliwą zapłatę pomsty;
 3. Iakoż my ucieczemy, ieźli zaniedbamy tak wielkiego zbawienia, które wziąwszy początek opowiadania przez samego Pana od tych, którzy go słyszeli, nam iest potwierdzone?
 4. Którym i Bóg świadectwo wydawał przez znamiona i cuda i rozliczne mocy i przez udzielanie Ducha świętego według woli swoiéy.
 5. Albowiem nie Aniołom poddał świat przyszły, o którym mówimy.
 6. A świadczył ktoś na niektórém mieyscu, mówiąc: Cóż iest^[16] człowiek, iż nań pamiętasz, albo syn człowieczy, iż go nawiedzasz?
 7. Na małą chwilę mnieyszym uczyniłeś go od Aniołów, chwałą i czcią ukoronowałeś go, i postanowiłeś go nad uczynkami rąk twoich,
 8. Wszystkoś poddał pod nogi iego.^[17] A poddawszy mu wszystko, nic nie zostawił, coby mu poddanego nie było; lecz teraz ieszcze nie widziemy, aby mu wszystko poddane było.
 II. 9. Ale tego, który na małą chwilę mnieyszym stał się od Aniołów, Iezusa widziemy przez ucierpienie śmierci chwałą i czcią ukoronowanego, aby z łaski Bożéy za wszystkie śmierci skosztował.^[18]
 10. Albowiem należało na tego, dla^[19] którego iest wszystko, i przez którego iest wszystko, aby wiele synów do chwały przywodząc, wodza^[20] zbawienia ich przez ucierpienie^[21] doskonałym uczynił.
 III. 11. Bo ten, który poświąca, i ci, którzy bywaią poświąceni, z iednego są wszyscy, dla któréy przyczyny nie wstyda się, ich bracią nazywać,
 12. Mówiąc: Opowiem imię twoie^[22] braci moiéy, w pośrzodku zgromadzenia śpiéwać ci będę.
 13. I zasię: Ia w nim^[23] dufać będę; a zasię: Oto ia i dzieci,^[24] które mi dał^[25] Bóg.
 14. Ponieważ tedy dzieci społeczność maią ciała i krwi, i on także stał się ich uczęstnikiem, aby przez^[26] śmierć zniszczył^[27] tego, który miał władzą śmierci, to iest diabła,
 15. A iżby wyswobodził te, którzy dla boiaźni śmierci po wszystek czas żywota podlegli byli niewoli.
 16. Bo zaiste nigdzie nie przyiął Aniołów, ale nasienie Abrahamowe przyiął.
 17. Zkąd miał bydź we wszystkiém podobny braciom, aby był^[28] miłosiernym i wiernym naywyższym Kapłanem w tém, co się u Boga na ubłaganie za grzechy ludzkie dziać miało.
 18. Albowiem że sam^[29] cierpiał, będąc kuszony, może tych, którzy są w pokusach, ratować.

[1253]ROZDZIAŁ III.

 I. Moyżesz mnieyszy od Chrystusa Pana 1 — 4. II. tak iako mnieyszy iest sługa od pana swego 5. 6. III. upominania i pogrożki z świadectwa Dawidowego 7. IV. ieźliby kto odpornym był 8 — 11. V. albo ku posłuszeństwu leniwym, aby tego zaniechał 12 — 19.
Przetoż, bracia święci,^[30] powołania niebieskiego uczęstnicy! obaczcie^[31] Apostoła i naywyższego Kapłana wyznania naszego, Chrystusa Iezusa,
 2. Wiernego temu, który go postanowił, iako i Moyżesz był^[32] we wszystkim domu iego.
 3. Albowiem tém większéy chwały ten nad Moyżesza godzien, im większą cześć ma budownik domu, niżeli sam^[33] dom.
 4. Bo każdy dom bywa budowany od kogo; ale który wszystkie^[34] rzeczy zbudował, Bóg iest.
 II. 5. A byłci^[32] Moyżesz wierny we wszystkim domu iego, iako sługa, na^[35] świadectwo tego, co potém miało bydź mówiono.
 6. Ale Chrystus iako syn nad domem swoim panuie, którego domem^[36] my iesteśmy, ieźli tylko tę pewną ufność [1254]i tę chwałę nadziei aż do końca stateczną zachowamy.
 III. 7. Przetoż iako mówi Duch święty: Dziś, ieźlibyście głos iego,^[37] usłyszeli,
 IV. 8. Nie zatwardzaycież serc waszych, iako^[38] w rozdrażnieniu, w dzień onego pokuszenia na puszczy,
 9. Gdzie mię kusili oycowie wasi, i doświadczali mię, i widzieli sprawy moie przez czterdzieści lat.
 10. Dla tegom się rozgniewał na ten naród i rzekłem: Ci zawsze błądzą sercem, a oni nie poznawaią dróg moich.
 11. Iakom przysiągł^[39] w gniewie moim, że nie wnidą do odpoczynienia moiego.
 V. 12. Patrzcież, bracia! by snadź nie było w którym z was serce złe i niewierne, któreby odstępowało od Boga żywego;
 13. Ale napominaycie iedni^[40] drugie na każdy dzień, póki się Dziś nazywa, aby kto z was nie był zatwardzony oszukaniem grzechu.
 14. Albowiem staliśmy się^[41] uczęstnikami Chrystusa, ieźliże tylko początek tego gruntu aż do końca^[42] stateczny zachowamy.
 15. Przetoż póki bywa rzeczono: Dziś,^[43] ieźlibyście głos iego usłyszeli, nie zatwardzaycież serc waszych, iako w oném rozdrażnieniu.
 16. Albowiem niektórzy usłyszawszy, rozdrażnili Pana, ale nie wszyscy, którzy byli wyszli z Egiptu przez Moyżesza.
 17. A na któreż się gniewał przez cztérdzieści lat? Izali nie na te, którzy grzeszyli, których ciała^[44] podległy na puszczy?
 18. A którymże^[45] przysiągł, że nie mieli wniść do odpoczynienia iego? Aza nie tym, którzy byli nieposłusznymi?
 19. I widziemy, iż tam nie mogli wniść dla niedowiarstwa.

[1254]ROZDZIAŁ IV.

 I. Do groźby przydawa Żydom upominanie, by snadź iako ich oycowie odpoczynienia zgotowanego nie utracili 1 — 10. II. ale aby się o to, iakoby do niego weszli, pilnie starali 11 — 13. III. A zatym mówi o kapłaństwie Chrystusowém 14 — 16.
Bóymyż się tedy, aby snadź zaniedbawszy obietnicy o weyściu do odpoczynienia iego, nie zdał się kto z was bydź upośledzony.
 2. Albowiem i nam zwiastowana iest Ewangielia iako i onym; ale im nie pomogło słowo, które słyszeli, przeto iż nie było złączone z wiarą tych, którzy słyszeli.
 3. Albowiem wnidziemy do odpoczynienia, którzyśmy uwierzyli, iako powiedział: Przetożem przysiągł^[46] w gniewie moim, że nie wnidą do odpoczynienia moiego; choć dokonane są dzieła Boże od założenia świata.
 4. Albowiem tak powiedział na iedném mieyscu o siódmym dniu: I odpoczynał Bóg dnia siódmego od wszystkich spraw swoich.^[47]
 5. A tu zasię:^[48] Że nie wnidą do odpoczynienia mego.
 6. Ponieważ tedy to zostawa, że niektórzy wchodzą do niego, a ci, którym pierwéy zwiastowano, nie weszli dla niedowiarstwa,
 7. Zasię naznacza dzień niektóry: Dziś, mówiąc^[49] przez Dawida po tak długim czasie (iako powiedziano:) Dziś, ieźlibyście głos iego usłyszeli, nie zatwardzaycież serc waszych.
 8. Albowiem ieźliby im Iozue odpoczynienie sprawił, nie mówiłby był potym o inszym dniu.
 9. A tak zostawa ieszcze odpoczynienie ludowi Bożemu.
 10. Albowiem ktokolwiek^[50] wszedł do odpoczynienia iego, i on także odpoczynął od spraw swoich, iako i Bóg od swoich.
 II. 11. Staraymyż się tedy, abyśmy weszli do onego odpoczynienia, żeby kto nie wpadł w tenże przykład niedowiarstwa.
[1255] 12. Bóć żywe iest słowo Boże, i skuteczne, i przeraźliwsze nad wszelki^[51] miecz po obu stronach ostry, i przenikaiące aż do rozdzielenia i duszy i ducha, i stawów, i śpików, i rozeznawaiące myśli i zdania serdeczne.
 13. A niemasz żadnego^[52] stworzenia, któreby nie było iawne przed obliczem iego; owszem wszystkie rzeczy obnażone są i odkryte oczom tego, o którym mówimy.
 III. 14. Przetoż maiąc naywyższego^[53] Kapłana wielkiego, który przeniknął^[54] niebiosa, Iezusa, syna Bożego, trzymaymyż się tego^[55] wyznania.
 15. Albowiem nie mamy naywyższego Kapłana, któryby nie mógł^[56] z nami cierpieć krewkości naszych, lecz skuszonego we wszystkiém na podobieństwo nas, oprócz grzechu.
 16. Przystąpmyż tedy z dufnością do tronu łaski, abyśmy dostąpili miłosierdzia, i łaskę znaleźli ku pomocy czasu przygodnego.

[1255]ROZDZIAŁ V.

 I. Naywyższego Kapłana urząd 1 — 5. II. Chrystus nam od Boga postanowiony naywyższym Kapłanem 6. III. a on to, co mu właśnie należało, prawdziwie odprawił 7 — 14.
Albowiem każdy naywyższy Kapłan z ludzi wzięty za ludzie bywa postanowiony w tych rzeczach, które do Boga należą, to iest, aby ofiarował dary, i ofiary za grzechy.
 2. Któryby mógł, iako przystoi, użalić się nieumieiętnych i błądzących, będący sam obłożony krewkością.
 3. A dla téy iest powinien, iako za lud, tak i sam za się^[57] ofiarować za grzechy.
 4. A nikt sobie téy czci nie bierze, tylko ten, który bywa powołany od Boga, iako^[58] i Aaron.
 5. Tak i Chrystus nie sam sobie téy czci przywłaszczył, aby się stał naywyższym Kapłanem; ale ten, który mu rzekł: Syn móy^[59] iesteś ty, iam cię dziś spłodził.
 II. 6. Iako i na inszém mieyscu mówi: Tyś iest^[60] Kapłanem na wieki według porządku Melchysedekowego.
 III. 7. Który za dni ciała swego modlitwy i uniżone^[61] proźby do tego, który go mógł zachować od śmierci, z wołaniem wielkim i ze łzami ofiarował, i wysłuchany iest dla uczciwości.
 8. A choć był synem Bożym, wszakże z tego, co cierpiał, nauczył się posłuszeństwa.^[62]
 9. A tak doskonałym będąc, stał się wszystkim sobie posłusznym przyczyną zbawienia wiecznego,
 10. Nazwany będąc od Boga Kapłanem naywyższym według porządku Melchysedekowego.
 11. O którym wieleby się miało mówić, i trudnych rzeczy do wyłożenia; aleście się wy stali^[63] leniwi ku słuchaniu.
 12. Albowiem maiąc bydź Nauczycielami względem czasu, zasię potrzebuiecie, aby was uczono, które są pierwsze początki mów Bożych, i staliście się iako mleka potrzebuiący, a nie twardego pokarmu.
 13. Bo każdy, co się tylko mlekiem karmi, ten nie iest powiadomy mowy sprawiedliwości; (gdyż iest^[64] niemowiątkiem.)
 14. Aleć doskonałym należy twardy pokarm, to iest tym, którzy przez przyzwyczaienie maią zmysły wyćwiczone^[65] ku rozeznaniu dobrego i złego.

[1255]ROZDZIAŁ VI.

 I. Duchowne lenistwo Żydów strofuie 1 — 3. II. srogą pomstę odstępuiącym od prawdy Bożéy opowiada 4 — 6. III. do pilnéy służby Bożéy upomina 7 — 12. IV. przykład Abrahamów przypomina 13 — 16. V. wiarę na słowie Bożem polegaiącą 17. 18. VI. do kotwicy przyrównywa 19. 20.
Przetoż zaniechawszy początecznych nauk o Chrystusie, mieymy się ku doskonałości, nie znowu zakładaiąc grunty pokuty od uczynków martwych, i wiary w Boga,
 2. Nauki o chrzcie i o wykładaniu [1256]rąk i o powstaniu umarłych i o sądzie wiecznym;
 3. A to uczynimy, ieźli tylko Bóg dopuści.^[66]
 II. 4. Albowiem^[67] nie można iest, aby ci, którzy są raz oświeceni, i skosztowali daru niebieskiego, i uczęstnikami się stali Ducha świętego,
 5. Skosztowali téż dobrego słowa Bożego, i mocy przyszłego wieku,
 6. Gdyby odpadli, aby się zaś odnowili ku pokucie, iako ci, którzy sobie znowu krzyżuią syna Bożego, i iawnie go sromocą.
 III. 7. Albowiem ziemia, która często na się przychodzący deszcz piie, i rodzi ziele przygodne tym, którzy ią sprawuią, bierze błogosławieństwo od Boga;
 8. Lecz która przynosi ciernie i osty, odrzucona iest i^[68] bliska przeklęctwa, która na koniec bywa spalona.
 9. A wszakże, naymileysi! pewniśmy o was coś lepszego i zbawienia bliższego, chociaż tak mówimy.
 10. Albowiem nie iest Bóg niesprawiedliwy, aby zapamiętał pracy waszéy i pracowitéy miłości, którąście okazali ku imieniu iego, gdyście służyli Swiętym i ieszcze służycie.
 11. A żądamy, aby każdy z was toż staranie pokazował ku nabyciu zupełnéy nadziei aż do końca.
 12. Abyście nie byli gnuśnymi, ale naśladowcami tych, którzy przez wiarę i cierpliwość odziedziczyli obietnicę.
 IV. 13. Albowiem Bóg obietnicę czyniąc Abrahamowi, gdy nie miał przez kogo większego przyiąć, przysiągł^[69] przez siebie samego,
 14. Mówiąc: Zaiste błogosławiąc^[70] błogosławić ci będę, i rozmnażaiąc rozmnożę cię.
 15. A tak długo czekaiąc, dostąpił obietnicy.
 16. Ludzieć w prawdzie przez większego przysięgaią, a przysięgą która się dzieie ku potwierdzeniu, iest między nimi końcem wszystkich sporów.
 V. 17. Dla tego téż Bóg chcąc dostatecznie okazać dziedzicom obietnicy nieodmienność rady swoiéy, uczynił na to^[71] przysięgę,
 18. Abyśmy przez dwie rzeczy nieodmienne (w których niemożna, aby Bóg kłamał,) warowną pociechę mieli, my, którzyśmy się uciekli ku otrzymaniu wystawionéy nadziei,
 VI. 19. Którą mamy iako kotwicę duszy, i bezpieczną, i pewną; i wchodzącą aż wewnątrz za zasłonę,
 20. Gdzie przewodnik dla nas wszedł, Iezus, stawszy się według porządku Melchysedekowego naywyższym Kapłanem na wieki.

[1256]ROZDZIAŁ VII.

 I. Co potrzeba uważać w Melchysedeku 1 — 14. II. w czém mu podobny iest Chrystus 15 — 19. III. czemu zakon Ewangielii ustępować ma 20 — 28.
Albowiem ten^[72] Melchysedek był Król Salem, Kapłan Boga naywyższego, który zaszedł drogę Abrahamowi, gdy się wracał od porażki Królów, i błogosławił mu.
 2. Któremu i dziesięciny ze wszystkiego udzielił Abraham; który nayprzód wykłada się Król sprawiedliwości, potym téż Król Salem, co iest, Król pokoiu.
 3. Bez oyca, bez matki, bez rodu, ani początku dni, ani końca żywota nie maiąc, ale przypodobany będąc synowi Bożemu, zostawa Kapłanem na wieki.
 4. Obaczcież tedy, iako wielki ten był, któremu téż dziesięcinę z łupów dał Abraham Patryarcha.
 5. A ci, którzy są z synów Lewiego,^[73] urząd kapłański przyimuiący, rozkazanie maią, aby brali dziesięcinę od ludu według zakonu, to iest, od braci swoiéy, choć wyszli z biódr Abrahamowych.
 6. Ale ten, którego ród nie iest poczytany między nimi, dziesięcinę^[74] wziął od Abrahama, i temu, który miał obietnicę, błogosławił.
[1257] 7. A bez wszelkiego sporu mnieyszy od większego błogosławieństwo bierze.
 8. A tuć dziesięciny biorą ludzie, którzy umieraią; tam zasię on, o którym świadczono, iż żyie.
 9. A iż tak rzekę, i sam Lewi, który dziesięciny bierze, dał w Abrahamie dziesięcinę.
 10. Albowiem ieszcze był w biodrach oycowskich, gdy wyszedł przeciwko niemu Melchysedek.
 11. A przetoż byłali doskonałość przez kapłaństwo Lewitskie, (gdyż za niego wydany iest zakon ludowi,) iakaż tego ieszcze była potrzeba, aby inszy Kapłan według porządku Melchysedekowego powstał, a nie był^[75] według porządku Aaronowego mianowany?
 12. A ponieważ kapłaństwo iest przeniesione, musi téż i zakon przeniesiony bydź.
 13. Bo ten, o którym się to mówi, inszego iest pokolenia, z którego żaden nie służył ołtarzowi.
 14. Albowiem iawna iest, iż z pokolenia Iudowego^[76] poszedł Pan nasz, o którém pokoleniu nic z strony kapłaństwa nie mówił Moyżesz.
 II. 15. Owszem obficie to ieszcze i z tego iawna iest, iż powstał inszy Kapłan według porządku Melchysedekowego,
 16. Który się stał nie według zakonu przykazania cielesnego, ale według mocy żywota nieskazitelnego.
 17. Albowiem tak świadczy: Tyś iest^[77] Kapłanem na wieki według porządku Melchysedekowego.
 18. Bo się stało^[78] zniesienie onego przyszłego przykazania dla słabości iego i niepożytku.
 19. Bo niczego do doskonałości nie przywiódł zakon; ale na mieysce iego wprowadzona iest lepsza nadzieia, przez którą^[79] się przybliżamy do Boga,
 III. 20. A to i względem tego, że nie bez przysięgi iest wprowadzona.
 21. Boć się oni bez przysięgi Kapłanami stawali, a ten z przysięgą przez tego, który rzekł do niego: Przysiągł^[80] Pan, a nie będzie tego żałował: Tyś iest Kapłanem na wieki według porządku Melchysedekowego.
 22. Tak dalece lepszego^[81] przymierza stał się rękoymią Iezus.
 23. Więc téż onych wiele bywało Kapłanów dla tego, iż im śmierć nie dopuściła, zawsze trwać.
 24. Ale ten, iż na wieki zostawa, wieczne ma kapłaństwo,
 25. Przetoż i doskonale zbawić może te, którzy przezeń przystępuią do Boga, zawsze żyiąc, aby^[82] orędował za nimi.
 26. Takiegoć^[83] zaiste przystało nam mieć naywyższego Kapłana, świętego, niewinnego, niepokalanego, odłączonego^[84] od grzeszników, i któryby się stał wyższy nad niebiosa;
 27. Któryby nie potrzebował na każdy^[85] dzień, iako oni naywyżsi Kapłani, pierwéy za swoie grzechy własne ofiar sprawować, a potym za ludzkie; bo to uczynił raz samego siebie ofiarowawszy.
 28. Albowiem zakon ludzie^[86] podległe krewkości stanowił za naywyższe Kapłany; ale słowo przysięgi, które się stało po zakonie, postanowiło syna Bożego^[87] doskonałego na wieki.

[1257]ROZDZIAŁ VIII.

 I. Aby tém pewniéy zniesienia ceremonii zakonnych dowiódł 1 — 4. II. przypomina, że dla tego były dostanowione, aby niebieskiemu przybytkowi służyły 5 — 7. III. Z Ieremiasza 8 — 12. IV. pokazuie że stary testament poprawy potrzebował 13.
Ale summa tego, co się mówi, ta iest: Iż takiego mamy naywyższego Kapłana, który usiadł na prawicy stolicy wielmożności na niebiesiech;^[88]
 2. Sługą będąc świątnicy, a prawdziwego onego przybytku, który Pan zbudował, a nie człowiek.
 3. Albowiem każdy naywyższy Kapłan ku ofiarowaniu darów i ofiar bywa postanowiony, zkąd potrzeba było, aby i ten miał, coby ofiarował.
[1258] 4. Bo gdyby był na ziemi, nie byłby Kapłanem, pókiby zostawali oni Kapłani, którzy według zakonu dary ofiaruią,
 II. 5. Którzy służą kształtowi^[89] i cieniowi rzeczy niebieskich, iako Moyżeszowi od Boga powiedziano było, gdy miał dokończyć przybytku: Patrzayże, (mówi,) abyś^[90] uczynił wszystko według kształtu, któryć iest okazany na téy górze.
 6. Ale teraz nasz Kapłan tém zacnieyszego urzędu dostąpił, im iest pośrzednikiem lepszego^[91] przymierza, które lepszemi obietnicami iest utwierdzone.
 7. Bo gdyby ono pierwsze było bez przygany, tedyćby wtóremu nie szukano mieysca.
 III. 8. Albowiem ganiąc Żydy,^[92] mówi: Oto, dni idą, mówi Pan, gdy uczynię z domem Izraelskim i z domem Iudskim przymierze nowe,
 9. Nie według przymierza,^[93] którem uczynił z oycami ich w dzień, któregom ie uiął za rękę ich, abym ie wywiódł z ziemi Egipskiéy; albowiem oni nie zostali w tém przymierzu moiém, a Iam ich zaniedbał, mówi Pan.
 10. Przetoż toć iest przymierze,^[94] które postanowię z domem Izraelskim po tych dniach, mówi Pan: Dam prawa moie w myśl ich, i na sercach ich napiszę ie, i będę^[95] Bogiem ich, a oni będą ludem moim.
 11. I nie będzie uczył żaden bliźniego swego, i żaden brata swego, mówiąc: Poznay Pana; albowiem wszyscy mię poznaią, od naymniejszego z nich aż do naywiększego z nich.
 12. Bo miłościw będę nieprawościom ich, a grzechów ich i nieprawości ich nie wspomnę więcéy.
 IV. 13. A gdy mówi: Nowe; pierwsze czyni wiotchém; a to, co wiotszeie i zstarzeie się, bliskie iest zniszczenia.

[1258]ROZDZIAŁ IX.

 I. Postanowienie przybytku 1 — 9. II. i obrzędy zakonne do prawdy w Chrystusie okazanéy stosuiąc 10 — 14. III. zamyka, iż nam więcéy żadnego inszego Kapłana nie potrzeba 15 — 23. IV. gdyż sam Chrystus w nowym testamencie ten urząd wykonywa 24 — 28.
A miałoć i^[96] pierwsze ono przymierze ustawy około służby Bożéy i świątnicę świecką.
 2. Albowiem sprawiony^[97] był przybytek pierwszy, w którym był świécznik, i stół, i pokładne^[98] chleby, który zwano świątnicą.
 3. A za drugą zasłoną był przybytek który zwano^[99] świątnicą nayświętszą,
 4. Maiąc złotą kadzilnicę, i skrzynię,^[100] przymierza zewsząd złotem powleczoną, w któréy było^[101] wiadro złote, maiące w sobie mannę, i laska Aaronowa, która była zakwitnęła, i^[102] tablice przymierza.
 5. A nad skrzynią byli^[103] Cherubinowie chwały, którzy zacieniali ubłagalnią, o których rzeczach teraz nie potrzeba mówić o każdéy z osobna.
 6. A to gdy tak przygotowano, do pierwszego przybytku zawsze^[104] wchodzą Kapłani, służby Boże odprawuiąc;
 7. Ale do drugiego raz^[105] w rok sam naywyższy Kapłan, nie bez krwi, którą ofiaruie sam na^[106] się i za ludzkie niewiadomości.
 8. Przez co dawa znać Duch święty, iż^[107] ieszcze nie była obiawiona droga do świątnicy, póki ieszcze trwał pierwszy przybytek,
 9. Który był wzorem na ten teraźnieyszy czas, w którym dary i ofiary bywaią ofiarowane, które nie mogą w sumnieniu doskonałym^[108] uczynić tego, co służbę Bożą odprawuie;
 II. 10. Tylko w pokarmach i w napoiach i w różnych omywaniach i w ustawach cielesnych aż do czasu naprawienia włożone były.
[1259] 11. Ale Chrystus przyszedłszy,^[109] naywyższy Kapłan przyszłych dóbr, przez większy i doskonalszy przybytek, nie ręką zbudowany, to iest, nie tego budynku;
 12. Ani przez krew kozłów i cielców, ale przez własną^[110] krew swoię wszedł raz do świątnicy, znalazłszy wieczne odkupienie.
 13. Albowiem ieźli krew wołów^[111] i kozłów i popiół iałowicy pokrapiaiący splugawione poświąca ku oczyszczeniu ciała;
 14. Iakoż daleko więcéy^[112] krew Chrystusowa, który przez Ducha wiecznego samego siebie ofiarował nienaganionym Bogu, oczyści sumnienie wasze od uczynków martwych ku służeniu Bogu^[113] żywemu?
 III. 15. I dla tego iest nowego testamentu pośrzednikiem, aby, gdyby^[114] śmierć nastąpiła na odkupienie onych występków, które były pod pierwszym testamentem, ci, którzy są powołani, wzięli obietnicę wiecznego dziedzictwa.]
 16. Albowiem gdzie iest testament, potrzeba, aby śmierć nastąpiła tego, który czyni testament.
 17. Bo testament^[115] tych, którzy zmarli, zmocny iest, gdyż ieszcze nie iest ważny, póki żyw ten, co testament uczynił.
 18. Zkąd ani on pierwszy testament bez krwi nie był poświęcony.
 19. Albowiem gdy^[116] Moyżesz wszystko przykazanie według zakonu opowiedział wszystkiemu ludowi, wziąwszy krew cielców i kozłów z wodą i z wełną szarłatową i z hyzopem, i same księgi i lud wszystek pokropił,
 20. Mówiąc: Tać iest^[117] krew przymierza, które wam Bóg przykazał.
 21. Do tego i przybytek i wszystko naczynie do służby Bożéy należące krwią także^[118] pokropił.
 22. A niemal wszystko według zakonu^[119] krwią oczyściono bywa, a bez rozlania krwi nie bywa odpuszczenie grzechów.
 23. A tak potrzeba było, aby kształty onych rzeczy, które są na niebie, temi rzeczami były oczyścione, a same rzeczy niebieskie lepszemi ofiarami, niżeli te.
 IV. 24. Albowiem Chrystus nie wszedł do świątnicy ręką uczynionéy, któraby była wizerunkiem prawdziwéy, ale do samego nieba,^[120] aby się teraz okazował przed oblicznością Bożą za nami.
 25. A nieiżby często ofiarował samego siebie, iako naywyższy^[121] Kapłan wchodzi do świątnicy co rok ze krwią cudzą;
 26. (Bo inaczéy musiałby był częstokroć cierpieć od początku świata,) lecz teraz^[122] przy skończeniu wieków raz obiawiony iest ku zgładzeniu grzechu przez ofiarowanie samego siebie.
 27. A iako postanowiono ludziom, raz^[123] umrzeć, a potym^[124] będzie sąd;
 28. Tak i Chrystus,^[125] raz będąc ofiarowany na zgładzenie wielu grzechów, drugi raz się bez grzechu okaże tym, którzy go oczekiwaią^[126] ku zbawieniu.

[1259]ROZDZIAŁ X.

 I. Niedoskonałość ofiar zakonnych, iż na każdy rok powtarzane były 1 — 4. II. Chrystusowa ofiara iedyna wieczna 5. III. Dawidowe o tém świadectwo 6 — 28. IV. Surowa groźba tym, którzyby Chrystusowę łaskę odrzucili 29 — 35. V. cierpliwość 36. 37. VI. z wiary pochodząca zalecona 38. 39.
Albowiem zakon maiąc^[127] cień przyszłych dóbr, a nie sam obraz rzeczy, iednakiemiż ofiarami, które na każdy rok ustawicznie ofiaruią, nigdy nie może tych, którzy do nich przystępuią, doskonałymi uczynić.
 2. Bo inaczéy przestanoby ich było ofiarować, przeto, żeby iuż nie mieli żadnego sumnienia o grzechy ci, którzy ofiaruią, będąc raz oczyścieni.
 3. Ale przy tych ofiarach dzieie [1260]się przypominanie grzechów na każdy rok.
 4. Albowiem nie można rzec, aby krew^[128] wołów i kozłów miała gładzić grzechy.
 II. 5. Przetoż wchodząc na świat, mówi: Ofiary i obiaty nie chciałeś, aleś mi ciało sposobił.^[129]
 III. 6. Całopalenia i ofiary za grzech nie upodobałyć się.
 7. Tedym rzekł: Oto idę, (na początku ksiąg napisano^[130] o mnie,) abym czynił, o Boże! wolą twoię.
 8. Powiedziawszy wyżéy: Żeś ofiary i obiaty i całopalenia i ofiary za grzech nie chciał, ani sobie upodobał, (które według zakonu bywaią ofiarowane.)
 9. Tedy rzekł: Oto idę, abym czynił, o Boże! wolą twoię; znosi pierwsze, aby wtóre postanowił.
 10. Przez którą wolą iesteśmy poświęceni przez ofiarę ciała Iezusa Chrystusa raz uczynioną.
 11. A wszelki Kapłan stoi na każdy dzień, służbę Bożą odprawuiąc, a iednakież ofiary częstokroć ofiaruiąc, które nigdy grzechów zgładzić nie mogą.
 12. Lecz ten iednę ofiarę ofiarowawszy za grzechy, na wieki siedzi^[131] na prawicy Bożéy,
 13. Na koniec oczekiwaiąc, ażby położeni^[132] byli nieprzyiaciele iego podnożkiem nóg iego.
 14. Albowiem iedną ofiarą doskonałymi uczynił na wieki te, którzy bywaią poświęceni.
 15. A świadczy nam to i sam Duch święty; albowiem powiedziawszy pierwéy:
 16. Toć iest przymierze, które^[133] postanowię z nimi po onych dniach, mówi Pan: Dam prawa moie do serca ich, a na myślach ich napiszę ie,
 17. A^[134] grzechów ich i nieprawości ich nie wspomnę więcéy;
 18. A gdzieć iest odpuszczenie ich, iużci więcéy ofiary nie potrzeba za grzech.
 19. Maiąc tedy, bracia!^[135] wolność,^[136] wniść do świątnicy przez krew Iezusowę,
 20. (Drogą nową i żywą, którą nam poświęcił przez zasłonę, to iest, przez ciało swoie.)
 21. I^[137] Kapłana wielkiego nad domem Bożym;
 22. Przystąpmyż z^[138] prawdziwém sercem w zupełności wiary, maiąc^[139] oczyścione serca od sumnienia złego,
 23. I^[140] omyte ciało wodą czystą, trzymaymy wyznanie nadziei niechwieiące się; (boć wierny iest ten, który obiecał;)
 24. I przypatruymy się iedni drugim ku^[141] pobudzaniu się do miłości i do dobrych uczynków,
 25. Nie opuszczaiąc społecznego zgromadzenia naszego, iako niektórzy obyczay maią, ale napominaiąc iedni drugich, a to tém więcéy, czém więcéy widzicie, iż się on dzień^[142] przybliża.
 26. Albowiem ieźlibyśmy^[143] dobrowolnie grzeszyli po wzięciu znaiomości prawdy, nie zostawałaby iuż ofiara za grzechy,
 27. Ale straszliwe^[144] nieiakie oczekiwanie sądu, i zapalenie ognia, który pożrzeć ma przeciwniki.
 28. Ktoby odrzucił zakon^[145] Moyżeszów, bez miłosierdzia za świadectwem^[146] dwu albo trzech^[147] umiera.
 IV. 29. Co się wam^[148] zda? Iakoż sroższego karania godzien iest ten, ktoby syna Bożego podeptał, i krew^[149] przymierza, przez którą był poświęcony, za pospolitą miał, i Ducha łaski zelżył?
 30. Albowiem znamy tego, który powiedział: Mnie^[150] pomsta, ia oddam, mówi Pan; i zasię: Pan sądzić^[151] będzie lud swóy.
 31. Strasznać rzecz iest, wpaść w ręce Boga żywego.
 32. Wspomniycie na dni pierwsze, w których będąc oświeceni, znosiliście wielki bóy^[152] utrapienia,
[1261] 33. Lubo to, gdyście byli i urąganiem i utrapieniem na^[153] podziw wystawieni, lub téż gdyście się stali uczęstnikami tych, z którymi się tak obchodzono.
 34. Albowiemeście i z więzienia mego zemną utrapieni byli, i rozchwycenie^[154] maiętności waszych przyięliście^[155] z radością, wiedząc, że macie w sobie lepszą maiętność w niebie,^[156] i trawaiącą^[157].
 35. Przetoż nie odrzucaycie dufności waszéy, które ma wielką zapłatę;
 V. 36. Albowiem cierpliwości wam potrzeba, abyście wolą Bożą czyniąc, odnieśli obietnicę.
 37. Boć ieszcze bardzo, bardzo maluczko, a oto ten, który ma przyiść, przyidzie, a nie omieszka.
 VI. 38. A sprawiedliwy z wiary^[158] żyć będzie; a ieźliby się kto schraniał, nie kocha się w nim dusza moia.
 39. Lecz my nie iesteśmy z tych, którzy się schraniaią ku zginieniu, ale z tych, którzy wierzą ku pozyskaniu duszy.

[1261]ROZDZIAŁ XI.

 I. Powiedziawszy, co iest wiara, 1. II. dowodzi, iż nie inaczéy wszyscy, którzy od początku świata zbawieni byli 2. 3. III. Bogu służyli 4 — 34. IV. męki cierpieli i Bogu się podali, tylko przez wiarę; aby wiedzieli Żydowie, że tylko przez samę wiarę w święta iedność z oycami mogą bydź złączeni 35 — 40.
A wiara iest^[159] gruntem tych rzeczy, których się spodziewamy, i dowodem rzeczy niewidzialnych;
 II. 2. Albowiem przez nię świadectwa doszli przodkowie.
 3. Wiarą rozumiemy, iż świat^[160] iest sprawiony słowem Bożém, tak iż rzeczy, które widziemy, nie stały się z rzeczy widzialnych, ale z niczego.
 III. 4. Wiarą lepszą ofiarę ofiarował^[161] Abel Bogu, niżeli Kain, przez którą świadectwo otrzymał, że iest sprawiedliwy, iakoż sam Bóg świadectwo dał o darach iego a przez te umarłszy^[162] ieszcze mówi.
 5. Wiarą Enoch^[163] iest przeniesiony, aby nieoglądał śmierci, i nie iest znaleziony, przeto, że go Bóg przeniósł; albowiem pierwéy niż iest przeniesiony, miał świadectwo, że się podobał Bogu.
 6. A bez wiary nie można, podobać się Bogu; albowiem ten, co przystępuie do Boga, wierzyć musi, że iest Bóg, a że nagrodę dawa tym którzy go szukaią.
 7. Wiarą obwieszczony będąc od Boga^[164] Noe o tém, czego ieszcze nie było widzieć, uczciwość wyświadczaiąc, przygotował korab ku zachowaniu domu swego, przez który potępił świat, i stał się dziedzicem sprawiedliwości téy, która iest z wiary.
 8. Wiarą powołany będąc Abraham,^[165] usłuchał Boga, aby poszedł na ono mieysce, które miał wziąć za dziedzictwo, i wyszedł, nie wiedząc, dokąd idzie.
 9. Wiarą^[166] mieszkał w ziemi obiecanéy iako w cudzéy, mieszkaiąc w namieciech z Izaakiem i z Iakubem, spólnymi dziedzicami téyże obietnicy.
 10. Albowiem oczekiwał miasta^[167] maiącego grunty, którego sprawcą i budownikiem iest Bóg.
 11. Wiarą także Sara wzięła moc^[168] ku przyięciu nasienia, i mimo czas wieku porodziła, gdyż miała za wiernego tego, który obiecał.
 12. A przetoż z iednego, i to^[169] obumarłego, rozpłodziło się potomstwo, iako mnóstwo^[170] gwiazd niebieskich i iako piasek niezliczony, który iest na brzegu morskim.
 13. Według wiary umarli ci wszyscy, nie wziąwszy obietnic, ale z daleka ie upatruiąc, i cieszyli się nimi, i witali ie i wyznawali, iż są gośćmi i przychodniami^[171] na ziemi.
 14. Bo ci, którzy tak mówią, iawnie okazuią, iż oyczyzny szukaią.
 15. A w prawdzie gdyby byli na onę pamiętali, z któréy byli wyszli, mieli dosyć czasu wrócić się zaś.
[1262] 16. Ale oni lepszéy żądaią, to iest niebieskiéy; przetoż i sam Bóg nie wstydzi się nazywać^[172] Bogiem ich, bo im miasto zgotował.
 17. Wiarą ofiarował Abraham^[173] Izaaka, będąc kuszony, a ofiarował iednorodzonego ten, który był wziął obietnicę.
 18. Do którego rzeczono: W Izaaku tobie będzie nazwano nasienie;^[174]
 19. Uważaiąc to, iż Bóg może i od umarłych wzbudzić; zkąd go téż w podobieństwie^[175] zmartwychwstania przyiął.
 20. Wiarą około przyszłych rzeczy błogosławił Izaak^[176] Iakuba i Ezawa.
 21. Wiarą Iakub umieraiąc, każdemu z synów Iózefowych^[177] błogosławił i pokłonił się^[178] podparłszy się na wierzch laski swoiéy.
 22. Wiarą Iózef^[179] umieraiąc, o wyiściu synów Izraelskich wzmiankę uczynił, i z strony kości swoich rozkazał.
 23. Wiarą narodziwszy się^[180] Moyżesz, był ukryty przez trzy miesiące od rodziców swoich, przeto że widzieli nadobne dzieciątko, i nie bali się wyroku królewskiego.
 24. Wiarą Moyżesz,^[181] będąc iuż dorosłym, zbraniał się bydź zwany synem córki Faraonowéy,
 27^[182]. Raczéy sobie obrawszy, złe rzeczy cierpieć z ludem Bożym, niżeli doczesną mieć z grzechu rozkosz,
 26. Za większe pokładaiąc bogactwo nad skarby Egipskie urąganie Chrystusowe; bo się oglądał na odpłatę.
 27. Wiarą opuścił^[183] Egipt, nie boiąc się gniewu^[184] królewskiego; bo iakoby widział niewidzialnego, mężnie sobie poczynał.
 28. Wiarą obchodził^[185] wielkąnoc i wylanie krwi, aby ten, który tracił pierworodne, nie dotknął się ich.
 29. Wiarą przeszli przez morze^[186] czerwone, iako po suszy, o co kusiwszy się Egipczanie, potonęli.
 30. Wiarą mury Ierycha^[187] upadły, gdy ie obchodzono przez siedm dni.
 31. Wiarą Rachab^[188] wszetecznica nie zginęła współ z nieposłusznymi, przyiąwszy z pokoiem śpiegi do gospody.
 32. A cóż więcéy mam mówić? Boby mi czasu nie stało, gdybym miał powiadać o^[189] Giedeonie i o^[190] Baraku i o^[191] Samsonie i o^[192] Iefte i o^[193] Dawidzie i o^[194] Samuelu i o Prorokach.
 33. Którzy przez wiarę zwalczyli królestwa, czynili sprawiedliwość, dostąpowali obietnic, lwom paszczęki zawierali;^[195]
 34. Zagaszali moc^[196] ognia, uchodzili ostrza^[197] mieczów, mocnymi^[198] się stawali z niemocnych, mężnymi bywali^[199] na woynie, woyska cudzoziemców^[200] do uciekania przywodzili.
 IV. 35. Niewiasty odbierały^[201] umarłe swoie wzbudzone; a drudzy są na probach rozciągnieni, nie przyiąwszy wybawienia, aby lepszego dostąpili zmartwychwstania.
 36. Drudzy zasię pośmiewisk i biczowania doświadczyli, nad to i związek i^[202] więzienia.
 37. Byli^[203] kamionowani, piłą przecierani, kuszeni, mieczem zabiiani, chodzili w owczych^[204] i w kozich skórach; byli w niedostatku, w ucisku, w niewczasach;
 38. (Których nie był świat godzien,) tułali się po pustyniach, i po górach, i iaskiniach, i iamach ziemi.
 39. A ci wszyscy świadectwo otrzymawszy przez wiarę, nie dostąpili obietnicy.
 40. Przeto że Bóg o nas coś lepszego przeyrzał, aby oni bez nas nie stali się doskonałymi.

[1263]ROZDZIAŁ XII.

 I. I od tych oyców, które wyliczył 1. 2. II. i od Chrystusowego przykładu Żydy do cierpliwości i stateczności upomina 3 — 10. III. uczy, że doczesnego nawiedzenia Pańskiego nie mamy według zdania cielesnego szacować 11. IV. a uciechy wieczne iako cel, do którego bieżemy, przed oczy sobie wystawiać 12 — 29.
Przetoż i my, maiąc tak wielki około siebie leżący obłok świadków, złożywszy wszelaki^[205] ciężar i grzech, który nas snadnie obstępuie, przez cierpliwość bieżmy w zawodzie, który nam iest wystawiony;
 2. Patrząc na Iezusa wodza i dokończyciela wiary, który dla wystawionéy sobie radości, podiął^[206] krzyż, wzgardziwszy sromotę, i usiadł na prawicy stolicy^[207] Bożéy.
 II. 3. Przetoż uważaycie, iaki iest ten, który podeymował takowe od grzeszników przeciwko sobie sprzeciwianie, abyście osłabiawszy w umysłach waszych, nie ustawali.
 4. Ieszczeście się aż do^[208] krwi nie sprzeciwili, walcząc przeciwko grzechowi.
 5. Czyliście zapamiętali napominania, które wam iako synom mówi? Synu^[209] móy, nie lekce sobie poważay kaźni Pańskiéy, a nie trać serca, gdy od niego bywasz karany;
 6. Albowiem kogo Pan^[210] miłuie, tego karze, a samego każdego, którego za syna przyimuie.
 7. Ieźli znosicie karanie, Bóg się wam ofiaruie iako synom; albowiem któryż iest syn, któregoby oyciec nie karał?
 8. A ieźli iesteście bez karania, którego wszyscy są uczęstnikami, tedyście bękartami a nie synami.
 9. A nad to cielesne oyce nasze mieliśmy, którzy nas karali, a baliśmy się ich; zaż daleko więcéy nie mamy bydź poddani oycu^[211] duchów, abyśmy żyli?
 10. Albowiem oni na mało dni, iako się im zdało, nas karali; ale ten ku pożytkowi naszemu na to, abyśmy byli uczęstnikami świętobliwości iego.
 III. 11. A wszelkie karanie, gdy przytomne iest, nie zda się bydź wesołe, ale smętne; lecz potym owoc sprawiedliwości spokoyny przynosi tym, którzy są przez nie wyćwiczeni.
 IV. 12. Przetoż opuszczone ręce, i zemdlone kolana wyprostuycie,
 13. A czyńcie koleie^[212] proste nogami waszemi, iżby to, co iest chromego, z drogi nie ustąpiło, ale raczéy uzdrowione było.
 14. Pokoiu^[213] naśladuycie ze wszystkimi i^[214] świętobliwości, bez któréy żaden nie ogląda Pana;
 15. Upatruiąc,^[215] żeby kto nie odpadł od łaski Bożéy, a żeby który korzeń gorzkości niepodrosł, a nie przekaził, i przezeń aby się ich wiele nie pokalało;
 16. Aby kto nie był wszetecznym albo sprosnym, iako Ezaw, który za potrawę iednę przedał^[216] pierworodztwo swoie.
 17. Albowiem wiecie, iż i potym gdy chciał odziedziczyć błogosławieństwo, był odrzucony; bo nie znalazł^[217] mieysca pokuty, choć iéy z płaczem szukał.
 18. Boście nie przystąpili^[218] do góry, która się da dotknąć, i do ognia goraiącego, i do wichru, i do ciemności i do burzy,
 19. I do dźwięku trąby, i do głosu słów, który ci, co słyszeli, prosili, aby więcéy do nich nie mówiono;^[219]
 20. (Albowiem nie mogli znieść tego, co im rozkazowano: Gdyby się i bydlę góry^[220] dotknęło, będzie ukamionowane, albo pociskiem przebite.
 21. A tak straszne to było, co widzieli, że téż Moyżesz rzekł: Uląkłem się i drzę.)
 22. Aleście przystąpili do góry Syon, i do miasta Boga^[221] żywego, do [1264]Ieruzalemu niebieskiego, i do niezliczonych tysięcy Aniołów;
 23. Do walnego zgromadzenia, i do zebrania pierworodnych, którzy są spisani w niebie, i do Boga, sędziego wszystkich, i do duchów sprawiedliwych i doskonałych;
 24. I do pośrzednika nowego testamentu Iezusa, i do krwi pokropienia, lepsze rzeczy mówiącéy niż^[222] Ablowa.
 25. Patrzaycież, abyście nie gardzili tym, który mówi; albowiem ieźliż oni^[223] nie uszli, którzy gardzili tym, który na ziemi na mieyscu Bożém mówił, daleko więcéy my, ieźliże się od tego, który z nieba iest, odwrócimy;
 26. Którego głos na czas poruszył był ziemią, a teraz obiecał, mówiąc: Ieszcze ia raz^[224] poruszę nie tylko ziemią, ale i niebem.
 27. A to że mówi: Ieszcze raz, pokazuie zniesienie rzeczy chwieiących się, iako tych, które są uczynione, aby zostawały te, które się nie chwieią.
 28. Przetoż przyimuiąc królestwo nie chwieiące się, mieymy łaskę, przez którą służmy przyiemnie Bogu ze wstydem i z uczciwością.
 29. Albowiem Bóg nasz iest^[225] ogniem trawiącym.

[1264]ROZDZIAŁ XIII.

 I. Zaleca miłość, gościnność 1 — 3. II. i małżeństwo 4. III. od łakomstwa odwodzi 5. IV. w nadzieię opatrzności Bożéy 6. V. na Nauczyciele wierne pamiętać 7. 8. VI. postronnych nauk się strzedz 9 — 13. VII. inszego miasta szukać 14 — 25.
Miłość braterska^[226] niech zostawa.
 2. Nie zapominaycie ochoty^[227] ku gościom; albowiem przez tę niektórzy nie wiedząc, Anioły za goście^[228] przyimowali.
 3. Pamiętaycie na więźnie, iakobyście spółwięźniami byli; na utrapione, iako ci, którzy téż w ciele iesteście.
 II. 4. Uczciwe^[229] iest małżeństwo między wszystkimi, i łoże niepokalane; ale wszeteczniki^[230] i cudzołożniki Bóg będzie sądził.
 III. 5. Obcowanie wasze niech będzie bez łakomstwa, przestawaiąc na tém, co macie; boć sam powiedział: Nie zaniecham^[231] cię, ani cię opuszczę;
 IV. 6. Tak abyśmy śmiele mówić mogli: Pan mi iest^[232] pomocnikiem, nie będę się bał, aby mi co miał uczynić człowiek.
 V. 7. Pamiętaycie na wodze wasze, którzy wam mówili słowo Boże, których obcowania koniec upatruiąc naśladuycie wiary ich.
 8. Iezus Chrystus^[233] wczoray i dziś, tenże i na wieki.
 VI. 9. Za naukami rozmaitemi i obcemi nie unoście się; albowiem dobra rzecz iest, aby łaską^[234] było utwierdzone serce a nie pokarmami, które nie pomogły tym, co się nimi bawili.
 10. Mamy ołtarz, z którego nie maią wolność ieść ci, którzy przybytkowi służą.
 11. Albowiem bydląt, których^[235] krew bywa wnoszona za grzech do świątnicy przez naywyższego Kapłana, tych ciała palone bywaią za obozem.
 12. Dla tego i Iezus, aby poświęcił lud własną krwią swoią, za bramą ucierpiał.
 13. Wynidźmyż tedy do niego za obóz, nosząc urąganie iego.
 VII. 14. Albowiem nie mamy tu miasta^[236] trwałego, ale onego przyszłego szukamy.
 15. Przetoż przez niego ofiaruymy Bogu ofiarę^[237] chwały ustawicznie, to iest, owoce warg wyznawaiących imieniowi iego.
 16. A dobroczynności i udzielania nie przepominaycie; albowiem się Bóg w takowych ofiarach kocha.
 17. Bądźcie posłuszni^[238] wodzom waszym, i bądźcie im poddani; albowiem oni czuią nad duszami waszemi, iako ci, którzy liczbę oddać maią; aby to z radością czynili, a nie z wzdychaniem; boć wam to nie iest pożyteczno.
 18. Modlcie się^[239] za nami; albowiem [1265]dufamy, iż mamy dobre sumnienie, iako ci, którzy się chcemy we wszystkiém dobrze zachować.
 19. A tem więcéy proszę was, abyście to czynili, abym wam tém rychléy był przywrócony.
 20. A Bóg pokoiu, który wywiódł od umarłych we krwi przymierza wiecznego, onego wielkiego pasterza owiec, Pana naszego Iezusa:
 21. Niech was doskonałymi^[240] uczyni w każdym uczynku dobrym ku czynieniu woli swoiéy sprawuiąc w was to, co przyiemnego przed obliczem iego, przez Iezusa Chrystusa, któremu niech będzie chwała na wieki wieków. Amen.
 22. A proszę was, bracia! znoście cierpliwie słowo napominania tego; bomci do was krótko pisał.
 23. Wiedzcie o bracie Tymoteuszu, że iest wypuszczony, z którym (ieźlibym rychło przyszedł,) oglądam was.
 24. Pozdrówcie wszystkie wodze wasze, i wszystkie Swięte. Pozdrawiaią was bracia ze Włoch.
 25. Łaska niech będzie z wami wszystkimi. Amen.

Ten list do Żydów napisany ze Włoch przez Tymoteusza.

1.  Błąd w druku; powinno być – List Swiętego Pawła Apostoła do Żydów.
2. Ian. 8, 26.
3. Ps. 2, 8.
4. Ian. 1, 3, 10. Koloss. 1, 16.
5. 2 Kor. 4, 4.
6. Efez. 1, 7.
7. Żyd. 8, 1. r. 12, 2.
8. Ps. 2, 7. Dzie. 13, 33. Żyd. 5, 5.
9. 2 Sam. 7, 14. 1 Kron. 22, 10. r. 28, 7.
10. Ps. 97, 7.
11. Ps. 104, 4.
12. 2 Sam. 7, 16. 1 Kron. 17, 14. Ps. 45, 7.
13. Ps. 102, 26.
14. Mal. 3, 6.
15. Ps. 110, 1. Matt. 22, 44. Mark. 12, 36.
16. Iob. 7, 17. Ps. 8, 5.
17. Ps. 8, 7. Matt. 28, 18.
18. Filip. 2, 8. 9.
19. Przyp. 16, 4. Rzym. 11, 36.
20. Dzie. 3, 15.
21. Łuk. 24, 26.
22. Ps. 22, 23.
23. 2 Sam. 22, 3. Ps. 18, 3.
24. Izai. 8, 18.
25. Ian. 17, 6. 9.
26. Ozeasz. 13, 14.
27. 1 Ian. 3, 8.
28. Żyd. 4, 15. Żyd. 5, 1.
29. Żyd. 5, 2.
30. 1 Piotr. 1, 15.
31. Żyd. 2, 1.
32. 4 Moy. 12, 7.
33. Zach. 6, 13.
34. 2 Kor. 5, 5. Efez. 2, 10.
35. 5 Moy. 18, 15. 18.
36. 1 Piotr. 2, 5.
37. Ps. 95, 8. Żyd. 4, 7.
38. 2 Moy. 17, 7.
39. 4 Moy. 14, 23. 5 Moy. 1, 35. Żyd. 4, 3. 5.
40. 1 Tess. 5, 11. Żyd. 10, 25.
41. Rzym. 8, 17.
42. Żyd. 11, 1.
43. Ps. 95, 7. 8. Żyd. 3, 7.
44. 4 Moy. 14, 37. r. 16, 40. 1 Kor. 10, 5.
45. 4 Moy. 14, 28.
46. Ps. 95, 11. Żyd. 3, 11.
47. 1 Moy. 2, 2. 2 Moy. 20, 11.
48. 4 Moy. 14, 30.
49. Ps. 95, 7. Żyd. 3, 7.
50. Obiaw. 14, 13.
51. Izai. 49, 2.
52. Ier. 23, 23. 24.
53. Żyd. 6, 20.
54. Żyd. 9, 24.
55. Żyd. 3, 1.
56. Żyd. 2, 18.
57. 3 Moy. 16, 3. 4.
58. 2 Moy. 28, 1. 1 Kron. 23, 13.
59. Ps. 2, 7. Żyd. 1, 5.
60. Ps. 110, 4. Żyd. 7, 17.
61. Matt. 27, 46. Mark. 14, 36. Łuk. 22, 44. Ian. 12, 27.
62. Filip. 2, 8.
63. Ian. 16, 12.
64. 1 Kor. 3, 1. 2.
65. Izai. 7, 15. 16.
66. Dzie. 18, 21. 1 Kor. 4, 19.
67. Matt. 12, 31. Żyd. 10, 26. 2 Piotr. 2, 20.
68. Matt. 21, 19.
69. 1 Moy. 22, 16. Ps. 105, 9. Łuk. 1, 73.
70. 1 Moy. 12, 3. r. 17, 4. r. 22, 17.
71. 1 Moy. 22, 17.
72. 1 Moy. 14, 18.
73. 4 Moy. 18, 21. 5 Moy. 18, 1.
74. 1 Moy. 14, 20.
75. Żyd. 5, 10.
76. 1 M. 49, 8. 10. 11. Matt. 2, 6. Obiaw. 5, 5.
77. Ps. 110, 4. Żyd. 5, 6.
78. Gal. 4, 9.
79. Efez. 2, 18.
80. Ps. 110, 4.
81. Żyd. 8, 6.
82. Rzym. 8, 34. 1 Ian. 2, 1. 2.
83. Żyd. 4, 14. 15.
84. 1 Piotr. 2, 22.
85. 3 Moy. 9, 8. r. 16, 6. Żyd. 5, 3.
86. Żyd. 5, 1. 2.
87. Żyd. 2, 10. r. 5, 9.
88. Mark. 16, 19. Żyd. 1, 3. r. 12, 2.
89. Kol. 2, 17.
90. 2 Moy. 25, 40. Dzie. 7, 44.
91. Żyd. 9, 15.
92. Ier. 31, 31. r. 32, 37. Rzym. 11, 27. Żyd. 10, 16.
93. 2 Moy. 19, 5.
94. Ier. 31, 33. Ezech. 11, 20.
95. Zach. 8, 8. 2 Kor. 6, 16. Obiaw. 21, 3.
96. 2 Moy. 25, 8.
97. 2 Moy. 26, 1. r. 36, 8.
98. 2 Moy. 35, 13.
99. 2 Moy. 26, 33.
100. 2 Moy. 25, 10.
101. 2 Moy. 16, 33. 4 M. 17, 10.
102. 5 M. 10, 1. 1 Król. 8, 9. 2 Kron. 5, 10.
103. 2 Moy. 25, 18.
104. 4 Moy. 18, 3. seqq.
105. 2 Moy. 30, 10. 3 Moy. 16, 2.
106. Żyd. 7, 27.
107. Ian. 14, 6.
108. Żyd. 7, 19. r. 10, 1. 4.
109. Żyd. 3, 1.
110. Żyd. 10, 12.
111. 3 Moy. 16, 14.
112. 1 Piotr. 1, 19. Ian. 1, 7.
113. Łuk. 1, 74. Rzym. 6, 13.
114. Rzym. 5, 6.
115. Gal. 3, 15.
116. 2 Moy. 24, 5. 6.
117. 2 Moy. 24, 8.
118. 2 Moy. 40, 9. 3 Moy. 16, 14. 4 Moy. 7, 1.
119. 3 Moy. 17, 11.
120. Rzym. 8, 34.
121. 2 Moy. 30, 10.
122. 1 Kor. 10, 11.
123. 1 Moy. 2, 17. Iob. 30, 23.
124. Iob. 19, 29. Ps. 7, 9.
125. Rzym. 5, 6. 8. 1 Piotr. 3, 18.
126. Filip. 3, 20.
127. Koloss. 2, 16. 17.
128. 3 Moy. 16, 14.
129. Ps. 40, 7. 8.
130. Ian. 5, 46.
131. Mark. 16, 19. Dzie. 2, 33. Żyd. 1, 3.
132. Ps. 110, 1. Żyd. 1, 13.
133. Ier. 31, 33. Rzym. 11, 27. Żyd. 8, 8. 10.
134. Ier. 31, 34.
135. 1 Ian. 2, 28.
136. Rzym. 5, 2.
137. Żyd. 4, 14. 16.
138. Efez. 3, 12. Żyd. 4, 16.
139. Żyd. 13, 18.
140. Ezech. 36, 25.
141. Ian. 13, 34.
142. 1 Ian. 2, 18.
143. 4 Moy. 15, 30.
144. Ezech. 36, 5.
145. 5 Moy. 17, 2. 5.
146. Matt. 18, 16. Ian. 8, 17. 2 Kor. 13, 1.
147. 5 Moy. 19, 15.
148. Żyd. 12, 25.
149. 1 Kor. 11, 25.
150. Rzym. 12, 19.
151. 5 Moy. 32, 36.
152. Gal. 3, 4.
153. 1 Kor. 4, 9.
154. 1 Tess. 2, 14.
155. Dzie. 5, 11.
156. Matt. 6, 20. r. 19, 21.
157.  Błąd w druku; powinno być – trwaiącą.
158. Abak. 2, 4. Rzym. 1, 17. Gal. 3, 11.
159. Rzym. 3, 38.
160. 1 Moy. 1, 1. Ian. 1, 3.
161. 1 Moy. 4, 4.
162. Żyd. 12, 24.
163. 1 Moy. 5, 24.
164. 1 Moy. 6, 13.
165. 1 Moy. 12, 1. Dzie. 7, 2. 3.
166. 1 Moy. 14, 13.
167. Żyd. 12, 22. r. 13, 14. Obiaw. 21, 14.
168. 1 Moy. 17, 19. r. 21, 2. Rzym. 4, 18.
169. Rzym. 4, 19.
170. 1 Moy. 15, 5. r. 22, 17.
171. 1 Moy. 23, 4. r. 47, 9.
172. 2 Moy. 3, 6. Matt. 22, 32.
173. 1 Moy. 22, 9.
174. 1 Moy. 21, 12. Rzym. 9, 7.
175. 1 Moy. 22, 12.
176. 1 Moy. 27, 28.
177. 1 Moy. 48, 18.
178. 1 Moy. 47, 31.
179. 1 Moy. 50, 24.
180. 2 Moy. 2, 2.
181. 2 Moy. 2, 11.
182.  Błąd w druku; powinno być – 25.
183. 2 Moy. 2, 15.
184. 1 Moy. 10, 28.
185. 2 Moy. 12, 21.
186. 2 Moy. 14, 22.
187. Ioz. 6, 20.
188. Ioz. 2, 1. 18. r. 6, 23.
189. Sędz. 6, 11.
190. Sędz. 4, 6.
191. Sędz. 13, 24.
192. Sędz. 11, 11.
193. 1 Sam. 16, 13.
194. 1 Sam. 1, 20.
195. Dan. 6, 16.
196. Dan. 3, 25.
197. 1 Król. 19, 2.
198. Sędz. 8, 15. r. 16, 19.
199. Sędz. 3, 10.
200. Sędz. 7, 21.
201. 1 Król. 17, 23.
202. Ier. 20, 2.
203. 1 Król. 21, 13.
204. 2 Król. 1, 8.
205. Rzym. 6, 4. Efez. 4, 2. 22. Kol. 3, 8. 1 Piotr. 2, 1.
206. Łuk. 24, 26. Filip. 2, 8. 9. 1 Piotr. 1, 11.
207. Żyd. 1, 3. 13. r. 8, 1.
208. 1 Kor. 10, 13.
209. Przyp. 3, 11.
210. Obiaw. 3, 19.
211. 4 Moy. 16, 22.
212. Ps. 73, 2.
213. Rzym. 12, 18. 2 Kor. 13, 11.
214. Matt. 5, 8.
215. Żyd. 3, 11.
216. 1 Moy. 25, 33.
217. 1 Moy. 27, 38.
218. 2 Moy. 19, 11. 12.
219. 2 Moy. 20, 18. 19. 5 Moy. 5, 5.
220. 2 Moy. 19, 13.
221. Gal. 4, 26. Obiaw. 21, 2.
222. 1 Moy. 4, 19. Żyd. 11, 4.
223. Żyd. 2, 2. 3.
224. Agg. 2, 7.
225. 5 Moy. 4, 24.
226. Rzym. 12, 10.
227. Rzym. 12, 13. 1 Piotr. 4, 9.
228. 1 Moy. 18, 3. r. 19, 1. 2. 3.
229. 2 Moy. 20, 14.
230. 1 Kor. 6, 9. 10.
231. 5 Moy. 31, 8. Ioz. 1, 5. 1 Kron. 28, 20.
232. Ps. 56, 12. r. 118, 6.
233. Obiaw. 1, 17.
234. Ier. 9, 8. Efez. 4, 14.
235. 2 M. 29, 11. 12. 3 M. 4, 7. r. 16, 27.
236. Żyd. 11, 10.
237. Ps. 50, 23. Oze. 14, 2.
238. Fil. 2, 29. 1 Tess. 5, 12.
239. Filip. 1, 19.
240. Filip. 2, 13.

List Świętego Pawła Apostoła do Filemona

List Świętego Pawła Apostoła do Żydów (całość) Biblia Gdańska

List powszechny Świętego Iakuba Apostoła (całość)