Zielnik lekarski/Abecadłowy spis chorób
| <<< Dane tekstu >>> | |
| Autor | |
| Tytuł | Zielnik lekarski |
| Podtytuł | Zastosowanie, opis botaniczny i uprawa najważniejszych polskich roślin lekarskich |
| Wydawca | Księgarnia J. Przeworskiego |
| Data wyd. | 1938 |
| Druk | Zakł. Druk. F. Wyszyński i S-ka |
| Miejsce wyd. | Warszawa |
| Źródło | Skany na Commons |
| Inne | Cały tekst |
| Indeks stron | |
(Liczby zamieszczone w nawiasie oznaczają numer porządkowy rośliny w Zielniku oraz numer porządkowy jej kolorowanego rysunku).
ALFY zobacz: Bedłki.
ANEMIA zobacz: Blednica.
ANGIELSKA CHOROBA (rachityzm) zobacz: Krzywica.
ANGINA zobacz: Gardła choroby.
APETYTU BRAK: Tysiącznik zwyczajny (39) — Goryczka żółta (46) — Lawenda prawdziwa (59) — Mięta pieprzowa (69) — Ruta ogrodowa (97) — Borówka brusznica (119). — + Nie jeść póki się nie poczuje apetytu; unikać pokarmów mącznych: chleba, ciastek, bułek, tłuszczów, kakao, octu, piwa i mięsa: chodzić codziennie pod górę, możliwie w słońcu, aż wystąpi lekki pot; pościć co tydzień przez 36 godzin.
APOPLEKSJA, udar: Kozłek lekarski (120) — Tatarak (2) — Chrzan (35) — Macierzanka (112). Zobacz także: Porażenie.
ARTRETYZM zobacz: Gościec.
ASTMA zobacz: Dychawica.
BEDŁKI, afty: W razie braku apetytu i przy zatwardzeniu podać na początku choroby, dwa lub trzy razy, lekko rozwalniającej herbaty z kory szakłaku (90) lub tarniny (87) rano i wieczorem. Herbatą tą płukać również usta i gardło. + Prócz tego zaleca się całkowite zawijanie przez jedną lub 2 godziny, potem półkąpiel (36°C) z polewaniem pleców (26°C).
BEZSENNOŚĆ: Anyżek (79) — Jasnota biała (57) — Rumianek (31) — Kozłek (120).
BIAŁE UPŁAWY (zob. kobiece choroby): Warzęcha lekarska (36) — Dziurawiec pospolity (52) — Jasnota biała (57) — Śliwa tarń (87) — Dąb (89) — Driakiew podgryziona (104) — Tawuła błotna (108).
BIEGUNKI: Tatarak pospolity (2) — Przywrotnik pospolity (4) — Ślaz lekarski (5) — Bylica pospolita (17) — Tobołki pospolite (25) — Karolek pospolity (28) — Poziomka zwyczajna (42) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Jasnota biała (57) — Widłak gwoździsty (63) — Storczyk (75) — Rdest wężownik (83) — Śliwa tarń (87) — Dąb (89) — Rzewień lekarski (91) — Róża polna (93) — Jeżyna (95) — Wierzba (98) — Szałwia lekarska (99) — Rojnik pospolity (105) — Tawuła błotna (108) — Żywokost lekarski (109) — Podbiał zwyczajny (116) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Borówka czernica (118) — Borówka brusznica (119).
BLEDNICA: Krwawnik pospolity (1) — Szanta (65) — Rojownik lekarski (67) — Jeżyna (95) — Ożanka karbowana (111). + Należyte głębokie oddychanie jest jednym z najważniejszych sposobów leczenia blednicy.
BŁONICA (dyfteria), dławiec, krup: Kozieradka (114 — okłady z gniecionego nasienia!) — Biedrzeniec (80) — Macierzanka (12 — wewnętrznie jako herbatę, zewnętrznie jako okłady na szyję, również jako wywar do płukania gardła) — Sok cytrynowy do płukania gardła i jako napój chłodzący. + Natychmiast wezwać lekarza celem zastrzyknięcia surowicy przeciwbłonicznej.
BŁONY ŚLUZOWE zobacz: Śluzowych błon choroby.
BÓL ZĘBÓW zobacz: Zębów ból.
BRODAWKI: Nogietek ogrodowy (24) — Jaskółcze ziele (32 — sok) — Witułka lekarska (122). + Sok cytrynowy.
BRZUCHA BÓL: Przywrotnik pospolity (4) — Kokornak powojowaty (14) — Rumianek pospolity (31).
CHOLERYNA: Borówka czernica (118) (Odwar z suszonych jagód czernicy działa skutecznie zwłaszcza u dzieci chorych na cholerynę, tj. wymioty z biegunką). — Tatarak (2) — Dr Walser zaleca na cholerynę tynkturę z tataraku; brać kilka razy dziennie po 10 kropel na wodzie lub cukrze. Tynkturę sporządza się w sposób następujący: zalać winem drobno pokrajany korzeń tataraku i postawić w słońcu, żeby lepiej naciągnął.
CHOROBY USZU zobacz: Uszu choroby.
CHRYPKA: Malwa (6) — Ślaz leśny (64) — Biedrzeniec rozpikamień (80) — Płucnik lekarski (88) — Porzeczka czarna (92) — Jeżyna (95) — Stulisz lekarski (106) — Wieczorem pić herbatę z kwiatów bzu. + Gorące kąpiele z ziół jak np. z macierzanki, rumianku itp.; parówki w łóżku, okłady szyi, codzienne wziewanie gorącej pary (inhalacje) z naparu macierzanki lub rumianku.
CHUDOŚĆ: Kozieradka posp. (114). (Sproszkowane nasienie gotować w mleku).
CUKRZYCA: Borówka czernica (118). Prof Vogel zaleca na cukrzycę wywar z nasienia lnianego; prof. Wender potwierdza skuteczność tego środka. + Kąpiele słoneczne. Insulina.
CZKAWKA: Anyżek (79 — Nasienie sproszkowane). Czkawka, powstająca przypadkowo, powinna przeminąć po połknięciu łyżeczki miałkiego cukru, zwilżonego sokiem cytrynowym.
CZYRAK, WRZODZIANKA, ROPIEŃ, FURUNKUŁ: Okłady ze sproszkowanego nasienia kozieradkowego (114). — Zresztą zobacz: Wrzody.
DŁAWIEC (krup) zobacz: Błonica.
DNA (artretyzm, podagra) zobacz: Gościec.
DUSZNICA BOLESNA (angina pectoris): Ruta (97) — Rozmaryn (94) — Krwawnik (1) — Mięta pieprzowa (69) — Oman wielki (54).
DUSZNOŚĆ (dyspnoea): Chrzan zwyczajny (35) — Macierzanka (112) — Oman (54).
DYCHAWICA: Bukwica lekarska (22) — Hyzop lekarski (53) — Szanta (65) — Lepieżnik (77) — Biedrzeniec rozpikamień (80) — Szałwia lekarska (93) — Dziewanna lekarska (121) — Przetacznik lekarski (123). + Kąpiele: krótkie zanurzenie w gorącej a potem w chłodnej wodzie rąk i nóg.
EPILEPSJA zobacz: Padaczka.
FEBRA zobacz: Gorączka złośliwa i zimnica.
FLUKSJE zobacz: Obrzmienia.
GANGRENA zobacz: Wrzody.
GARDŁA CHOROBY: Rzepik pospolity (3) — Malwa (6) — Rumianek pospolity (31) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Hyzop lekarski (53) — Ślaz leśny (64) — Dąb (89) — Porzeczka czarna (92) — Szałwia lekarska (99) — Driakiew podgryziona (104) — Nawłoć pospolita (107) — Żywokost lekarski (109) — Lipa (113) — Kozieradka pospolita (114) — Kozłek lekarski (120) — Witułka lekarska (122). + Przy rozpoczynającym się utrudnieniu połykania wziąć kąpiel parową; następnie po spoceniu się półkąpiel lub też całkowitą kąpiel gorącą 37° do 40°C, przez 10 minut; wreszcie chłodne omycie, oblanie lub półkąpiel.
GLISTY zobacz: Robaki.
GŁOWY ból: Kwaśnica (21) — Bukwica lekarska (22) — Mięta pieprzowa (69) — Lawenda (59) — Kozłek (120) — Oman (54) — Piołun (16) — Błuszczyk ziemny (47) — Dziurawiec pospolity (52) — Rojownik lekarski (67) — Pierwiosnek lekarski (86). + Przede wszystkim należy zbadać przyczynę bólu. W celu doprowadzenia krwi do głowy stosować ciepłe owijanie głowy; żeby zaś odprowadzić krew od głowy stosować chłodne okłady na łydki. Dobrze robi głębokie wdychanie świeżego powietrza przez nos i powolne wydychanie przez usta. Zalecić też można roślinne klizmy.
GNILEC (szkorbut): Chrzan zwyczajny (35) — Warzęcha lekarska (36) — Dymnica lekarska (43) — Szanta (65) — Rzeżucha lekarska (71) — Szczaw pospolity (96). + Surowa kapuszczanka (sok z kwaszonej kapusty), 3 razy dziennie łyżkę, dzieciom łyżeczkę; po dwóch tygodniach zrobić tygodniową przerwę.
GORĄCZKA ZŁOŚLIWA: Rumianek pospolity (31) — Poziomka zwyczajna (42) — Widłak gwoździsty (63) — Lepieżnik (77) — Lipa (113) — Kozieradka pospolita (114) — Dziewanna lekarska (121). + Najlepszym zabiegiem jest post.
GOŚCIEC: Rzepik pospolity (3) — Przywrotnik pospolity (4) — Seler pospolity (12) — Bukwica lekarska (22) — Tobołki pospolite (25) — Turzyca piaskowa (26) — Chrzan zwyczajny (35) — Warzęcha lekarska (36) — Poziomka zwyczajna (42) — Hyzop lekarski (53) — Łopian lekarski (58) — Lawenda (59) — Widłak gwoździsty (63) — Wilżyna ciernista (73) — Lepiężnik (77) — Porzeczka czarna (92) — Wierzba (98) — Bez czarny (101) — Mydlnica lekarska (103) — Tawuła błotna (108) — Ożanka karbowana (111) — Pokrzywa zwyczajna (117). + Jeść dużo dojrzałego agrestu i seleru na sałatę, zupę itp. — Potrawy solić tylko solą fizjologiczną. — Nacierania skóry.
GRUCZOŁY OBRZMIAŁE: Nogietek ogrodowy (24) — Nostrzyk lekarski (66) — Wilżyna ciernista (73) — Pietruszka zwyczajna (78) — Porzeczka czarna (92) — Wierzba (98) — Mydlnica lekarska (103) — Rojnik pospolity (105) — Macierzanka pospolita (112). + Kwiat bzu czarnego gotować w mleku i robić okłady na obrzmienia. — Pić herbatę z rzeżuchy.
GRUŹLICA zobacz: Suchoty.
GRYPA zobacz: Influenza.
GUZY: Pietruszka zwyczajna (78). Stosować chłodne okłady; gdy ból ustał, przyśpieszyć masażem wypocenie.
HEMOROIDY zobacz: Krwawnice.
HIPOCHONDRIA: Krwawnik (1) — Tatarak pospolity (2) — Ogórecznik lekarski (23) — Cykoria pospolita (33) — Drapacz lekarski (34) — Lawenda (59) — Brodawnik mleczowaty (60) — Kozłek lekarski (120). + Na śniadanie pić tylko herbatę z dziurawca. — Klizmy roślinne.
HISTERIA zobacz: Przedrażnienie.
INFLUENCA (grypa): Krwawnik (1) — Bez czarny (101 — celem wywołania potów). + Gorące kąpiele całkowite, roślinne wlewki odbytowe; post przez 36 godzin; rozpylanie w pokoju chorego olejku cyprysowego lub terpentynowego.
JĘZYKA PORAŻENIA: Biedrzeniec rozpikamień (80); żuć korzeń biedrzeńca.
KAMIENIE NERKOWE, WĄTROBIANE, PĘCHERZA. Mącznica (13) — Skrzyp polny (38) — Poziomka zwyczajna (42) — Jałowiec pospolity (56) — Widłak gwoździsty (63) — Wilżyna ciernista (73) — Majeranek ogrodowy (76) — Pietruszka zwyczajna (78) — Rdest wężownik (83) — Nawłoć pospolita (107). + Ciepłe okłady z wywaru bazylka (72). Codziennie pić herbatę z bielicy.
KASZEL nie jest chorobą, lecz objawem towarzyszącym wielu chorobom płuc i gardła: zapaleniu oskrzeli, gardzieli, tchawicy, płuc i opłucnej: Szanta pospolita (65) — Witułka lekarska (122) — Podbiał zwyczajny (116) — Płucnica islandzka (30) — Babka lancetowata (81) — Fiołek trójbarwny (124) — Ślaz lekarski (5) — Malwa (6) — Kocipysk żółtawy (44) — Lukrecja gładka (48) — Lepiężnik (77) — Jeżyna (95) — Szałwia lekarska (99) — Bez czarny (101) — Driakiew podgryziona (104) — Ożanka karbowana (111) — Lipa (113) — Borówka czernica (118). — Patrz także: Chrypka, krztusiec. + Pokrajać cebulę na cienkie plasterki, posypać cukrem, przykryć i postawić na noc w ciepłym miejscu; wypić rano naczczo. Następnie nie jeść niczego co najmniej przez dwie godziny. Na kaszel tchawicowy zażywać lukrecję i lniane siemię.
KATAR patrz: Nieżyt.
KATARAKTA patrz: Zaćma oczna.
KISZEK CHOROBY: Krwawnik pospolity (1) — Rzepik pospolity (3) — Przywrotnik pospolity (4) — Arcydzięgiel lekarski (9) — Dzięgiel leśny (10) — Kopytnik pospolity (18) — Kwaśnica pospolita (21) — Koper lekarski (41) — Brodawnik mieczowaty (60) — Storczyk (75) — Majeranek ogrodowy (76) — Anyżek (79) — Srebrnik pospolity (84). + Znakomitym środkiem na choroby jelit jest kapuszczanka (surowy sok z kwaszonej kapusty). Roślinne wlewki odbytowe.
KOBIECE CHOROBY: Bylica pospolita (17) — Tobołki pospolite (25) — Karolek pospolity (28) — Rumianek pospolity (31) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Dziurawiec pospolity (52) — Mięta kędzierzawa (68) — Majeranek ogrodowy (76).
KOKLUSZ patrz: Krztusiec.
KOLKA: Arcydzięgiel lekarski (9) — Karolek pospolity (28) — Koper lekarski (41) — Oman wielki (54) — Rojownik lekarski (67) — Mięta pieprzowa (69) — Porzeczka czarna (92). + Przykładać do brzucha flaszkę z gorącą wodą, owiniętą w wilgotną chustkę. Stosować nasiadówkę lub gorącą kąpiel całkowitą. Poza tym lewatywy.
KOŚCI CHOROBY: (p. także: Krzywica): Widłak gwoździsty (63) — Pierwiosnek lekarski (86).
KOŚCI PRÓCHNIENIE (p. także: Krzywica): Żywokost (109) — Dąb (żołędzie, 89). Poza tym środki wskazane przez lekarza, do którego należy się bezwzględnie zwrócić.
KRUP (dławiec) patrz: Błonica.
KRWAWIENIA: Tobołki pospolite (25) — Przytulia żółta (45) — Drzewianka (85) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Jemioła biała (125) — Skrzyp polny (38).
KRWAWNICE (hemoroidy): Krwawnik pospolity (1) — Kopytnik pospolity (18) — Dymnica lekarska (43) — Konitrut lekarski (50) — Brodawnik mieczowaty (60) — Dąb (89) — Szakłak kruszyna (90) — Pokrzywa zwyczajna (117). + Gorące nasiadówki. Wlewki z wygotowanej cebuli i czosnku w połączeniu z oliwą.
KRWIOPLUCIE: Skrzyp polny (38) — Dąb (89) — Pokrzywa (117) — Rdest ptasi (82) — Kwaśnica (21) — Porzeczka czarna (92) — Dziurawiec (52) — Krwawnik (1) — Oman wielki (54) — Herbata z bukwicy (22) z sokiem cytrynowym 3 razy dziennie filiżankę. Z tej samej herbaty z sokiem cytrynowym robić ciepłe okłady na piersi i grzbiet. Poza tym środki wskazane przez lekarza, do którego należy się bezwzględnie zwrócić.
KRWI ZABURZENIA: Tysiącznik zwyczajny (39) — Jasnota biała (57) — Lawenda prawa (59) — Ruta ogrodowa (97).
KRWOTOKI: Tatarak pospolity (2) — Przywrotnik pospolity (4) — Tobołki pospolite (25) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Jasnota biała (57) — Rdest wężownik (83) — Śliwa tarń (87). + Przy krwotoku płucnym stosować owinięcia ud i nakazać choremu leżenie na plecach i zupełne milczenie. Jako pożywienie stosować: słodką serwatkę, sok jeżynowy, sok jabłeczny, kapuszczankę. Natychmiast wezwać lekarza.
KRZTUSIEC (koklusz): Płucnica islandzka (30) — Szanta (65) — Srebrnik pospolity (84) — Porzeczka czarna (92) — Róża polna (93) — Wierzba (98) — Macierzanka pospolita (112) — Witułka lekarska (122). + Olejek cyprysowy.
KRZYWICA (choroba angielska, rachityzm): Dąb (89) — Tatarak (2) — Karolek pospolity (28) — Macierzanka (112 — na kąpiele). Co drugi dzień kąpiele ziołowe (zwłaszcza z macierzanki i igliwia) o ciepłocie 35°C przez 10 minut.
KRZYŻA BÓLE: Chrzan zwyczajny (35). + Ciepłe okłady tułowia i podbrzusza.
KURACJE WIOSENNE: Krwawnik pospolity (1) — Trybulka (11) — Cykoria pospolita (33) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Dymnica lekarska (43) — Bobrek trójlistny (70) — Pietruszka zwyczajna (78) — Babka lancetowata (81) — Bez czarny (101).
KURCZE: Pomornik górski (15) — Karolek pospolity (28) Rumianek pospolity (31) — Dziurawiec pospolity (52) — Widłak gwoździsty (63) — Lepiężnik (77) — Drzewianka (85) — Porzeczka czarna (92) — Rozmaryn lekarski (94) — Ruta ogrodowa (97) — Rojnik pospolity (105) — Kozłek lekarski (120) — Jemioła biała (125). + Na kurcze łydek: silne nacieranie ciepłymi dłońmi, poza tym wilgotne owijania, gorące kąpiele. Na kurcze mięśni karku wziąć na przeczyszczenie. Kurcze dłoni: ciepłe kąpiele rąk, oraz masaż. Przy wszelkich kurczach stosować roślinnne wlewki odbytowe.
KURCZE MACICZNE patrz: Macicy choroby.
LISZAJE, WYRZUTY SKÓRNE, PARCHY: Nogietek ogrodowy (24) — Skrzyp polny (38) — Dymnica lekarska (43) — Bluszczyk ziemny (47) — Łopian lekarski (58) — Jeżyna (95) — Witułka lekarska (122). + Nie należy używać zimnej wody. Dieta jarska, ciepłe kąpiele z następnym wcieraniem olejku migdałowego. Gorące kąpiele z wywaru babki i kąsiny (27).
ŁUSZCZYCA (Psoriasis): Zmyć ciało naparem z macierzanki (112), osuszyć, a następnie natrzeć olejkiem migdałowym. Prócz tego brać ciepłe kąpiele całkowite, po czym natrzeć ciało olejkiem migdałowym. Używać dużo ruchu na świeżym powietrzu i odżywiać się potrawami roślinnymi. Sucha kuracja Schrotha i kąpiele mineralne działają czasem również bardzo dobrze.
MACICY CHOROBY: Rojownik lekarski (67) — Rumianek (31).
MDŁOŚCI: Kozłek lekarski (120) — Rumianek (31) — Bazylek (72). + Pościć od rana do południa.
MELANCHOLIA: Marzanka wonna (19) — Konitrut lekarski (50).
MIESIĄCZKA (period): Krwawnik pospolity (1) — Malwa (6) — Kopytnik pospolity (18) — Dziurawiec pospolity (52) — Oman wielki (54) — Lubczyk lekarski (61) — Szanta (65) — Mięta pieprzowa (69) — Pietruszka zwyczajna (78) — Anyżek (79) — Biedrzeniec rozpikamień (80) — Dąb (89) — Ruta ogrodowa (97) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Dziewanna lekarska (121) — Witułka lekarska (122).
Zioła pobudzające miesiączkę: Tatarak (2) — Kokornak (14) — Chrzan (35) — Ruta (97) — Dziurawiec (52) — Seler (12) — Pietruszka (78) — Anyżek (79) — Koper (41) — Arcydzięgiel (9) — Hyzop (53) — Majeranek (76) — Macierzanka (112) — Lawenda (59) — Konitrut (50) — Kozłek (120) — Drapacz lek. (34) — Oman (54) — Wrotycz (110) — Jałowiec (56). + Nieprawidłowy zanik miesiączkowania można usunąć w następujący sposób: Wziąć gorącą kąpiel nóg, wstawiając je do gorącej wody aż po kostki i dolewając waru, póki można wytrzymać. Otarłszy nogi potrzeć je silnie rękami i wetrzeć w skórę nieco oliwy. Gdzieby oliwa pozostała na powierzchni skóry, zetrzeć ją ręcznikiem. Podczas kąpieli nóg robić gorące okłady na brzuch i wypić równocześnie filiżankę mocnego odwaru bobownika (Calla palustris) lub mięty.
Zioła na powstrzymanie nadmiernej miesiączki: Skrzyp polny (38) — Rdest ptasi (82) — Rdest wężownik (83) — Kwaśnica (21) — Jeżyna (95) — Śliwa tarń (87) — Tobołki (25). + Dobry skutek można również osiągnąć pijąc odwar z liści malin, sok malinowy z cytrynowym lub sok jeżynowy.
MIGRENA: Rojownik lekarski (67) — Mięta pieprzowa (69) — Pierwiosnek lekarski (86) — Kozłek lekarski (120). + Codziennie kąpiele, potem zimny prysznic. Wspinanie się po górach aż do spocenia się, kąpiele powietrzne. Najpewniejszym środkiem jest post co najmniej przez 36 godzin.
MLEKA SŁABE WYDZIELANIE: Anyżek (79) — Kozieradka (114) — cokolwiek potłuczonego nasienia ugotować w mleku) — Herbata z pokrzywy zwyczajnej (117).
MOCZÓWKA (Diabetes insipidus): zachodząca najczęściej u dziewcząt, objawiająca się nienasyconym pragnieniem i odpowiednio do tego obfitym wydzielaniem moczu; Herbata ze strączyn szablaku. Prócz tego kąpiele ziołowe i powietrzne, gimnastyka, ustawiczna praca, zajmująca, ale nie wyczerpująca.
MOCZOWODÓW CHOROBY: Ślaz lekarski (5) — Mącznica (13) — Tobołki pospolite (25) — Chaber (bławatek) (29) — Jaskółcze ziele (32) — Chrzan zwyczajny (35) — Skrzyp polny (38) — Bluszczyk ziemny (47) — Rzeżucha lekarska (71) — Popłoch pospolity (74) — Storczyk (75) — Pietruszka zwyczajna (78) — Rdest ptasi (82) — Drzewianka (85) — Tawuła błotna (108) — Przetacznik lekarski (123).
MÓZGU CHOROBY: Pomornik górski (15) — Ruta ogrodowa (97) — Rozmaryn (94) — Mięta pieprzowa (69) — Lawenda (59). Poza tym środki wskazane przez lekarza, którego porady należy bezwzględnie zasięgnąć.
MROWIENIE (niemiłe uczucie, polegające jak gdyby na przebieganiu mrówek po plecach, ramionach lub nogach, zwłaszcza u niedokrwistych i nerwowych). Kozłek lekarski (120). Kąpiele i napary ziołowe (43°C). Cierpiąc na mrowienie w nogach wziąć kąpiel rąk i odwrotnie. Poza tym pomaga rozcieranie ciała (masaż).
NABRZMIENIE GRUCZOŁÓW zobacz: zołzy.
NAGNIOTKI, ODCISKI: Jaskółcze ziele (32) — Rojnik pospolity (105). + Cebulę obrać, posiekać, pognieść na miazgę, położyć na nagniotek i obwiązać płatkiem. Po kilku dniach można łatwo usunąć cały nagniotek.
NEREK CHOROBY: Tatarak pospolity (2) — Kurzyślad polny (7) — Cykoria pospolita (33) — Poziomka zwyczajna (42) — Jałowiec pospolity (56) — Rdest ptasi (82) — Śliwa tarń (87) — Porzeczka czarna (92) — Róża polna (93) — Szałwia lekarska (99) — Bez hebd (100) — Nawłoć pospolita (107) — Macierzanka pospolita (112) — Lipa (113) — Perz pospolity (115) — Witułka lekarska (122). + Przy chorobach nerek trzeba się starać, żeby nogi były zawsze ciepłe.
NERWOWE CIERPIENIA: Kokornak powojowaty (14) — Bukwica lekarska (22) — Tobołki pospolite (25) — Rojownik lekarski (67) — Pierwiosnek lekarski (86) — Rozmaryn lekarski (94) — Macierzanka pospolita (112) — Lipa (113) — Kozłek lekarski (120). + Przede wszystkim starać się o spokój, wypoczynek i o należyty sen.
NIEDOKRWISTOŚĆ zobacz: Blednica.
NIEŻYTY (katary): Ślaz lekarski (5) — Miodunka lekarska (8) — Seler pospolity (12) — Kopytnik pospolity (18) — Kąsina niska (27) — Płucnica islandzka (30) — Świetlik lekarski (40) — Koper lekarski (41) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Hyzop lekarski (53) — Jasnota biała (57) — Lnica pospolita (62) — Ślaz leśny (64) — Nostrzyk lekarski (66) — Rzeżucha lekarska (71) — Majeranek ogrodowy (76) — Anyżek (79) — Biedrzeniec rozpikamień (80) — Rdest ptasi (82) — Drzewianka (85) — Płucnik lekarski (88) — Rzewień lekarski (91) — Wierzba (98) — Bez czarny (101) — Żankiel zwyczajny (102) — Mydlnica lekarska (103) — Stulisz lekarski (106) — Ożanka karbowana (111) — Podbiał zwyczajny (116) — Borówka czernica (118) — Dziewanna lekarska (121). + Na katar oskrzeli i gardła: pierwszego dnia wieczorem wziąć gorącą kąpiel nóg i nakryć się kołdrą i poduszkami lub pierzyną. Następnego dnia płukać gardło soloną wodą i wdychać parę z gotującej się herbaty rumiankowej. Na noc zrobić okład koło szyi.
NIEŻYT MACICY zobacz: Upławy białe.
NOSA KRWAWIENIE (zobacz: także krwawienia): Skrzyp polny (38) — Tobołki (25). + Gorący okład na kark. Chłodny okład na piersi, gorące kąpiele nóg, głębokie oddychanie, podnoszenie ramion, a w przypadkach uporczywych, wypychanie watą jednej lub drugiej dziurki od nosa.
OBRZMIENIA: Pomornik górski (15) — Nogietek ogrodowy (24) — Cykoria pospolita (33) — Kocipysk żółtawy (44) — Nostrzyk lekarski (66) — Dąb (89) — Kozieradka pospolita (114).
OCZU CIERPIENIA: Tatarak pospolity (2) — Malwa (6) — Bylica piołun (16) — Nogietek ogrodowy (24) — Chaber (bławatek) (29) — Rumianek pospolity (31) — Świetlik lekarski (40) — Hyzop lekarski (53) — Orzech włoski (55) — Lnica pospolita (62) — Ślaz leśny (64) — Babka lancetowata (81) — Rozmaryn lekarski (94).
ODBIJANIE: Bazylek (72) — Goryczka żółta (46). + Gorące okłady na żołądek, lub chłodne na noc; półkąpiele z polewaniem grzbietu. Unikać wszelkich wzdymających, fermentujących, tłustych potraw.
ODLEŻENIE (Decubitus): Miejsca odleżałe namoczyć sokiem cytrynowym, a następnie pomazać maścią, lanoliną lub łojem. Gdyby utworzyły się rany, należy je przemywać herbatą z liści babki (81) i kwiatów róży, oraz robić okłady z tegoż naparu. W każdym razie zmieniać od czasu do czasu pozycję chorego. Poza tym zmywania całego ciała wodą o 24 do 30°C.
ODMROŻENIE: Liście dębowe (89). + Odmrożone miejsca namoczyć czystym spirytusem. Na rany z odmrożenia stosuje się następującą maść: stopić wosk z oliwą i dodać do 10 części tej mieszaniny jedną część balsamu peruwiańskiego (Balsamum peruv). Mieszać aż ostygnie.
ODRA: Arcydzięgiel lekarski (9) — Płucnica islandzka (30). + Gorąca kąpiel, owijanie tułowia, następnie chłodne owijanie brzucha. Wezwać lekarza.
OGNIPIÓR: Herbata z fiołka trójbarwnego (124), lub też z driakwi (104) codzienne zmywanie odwarem z macierzanki (112) lub pokrzywy (117).
OPALENIZNA (od słońca): Pietruszka zwyczajna (78) — zmywać twarz rano i wieczorem wodą pietruszkową.
OPARZENIA, ZGNIECENIA, STŁUCZENIA, ZMIAŻDŻENIA: Krwawnik (1) — Pomornik (15) — Dąb galasówka (89) — Tobołki (25) — Babka lancetowata (81) — Łopian (58). + Przy wszelkich oparzeniach są bardzo skuteczne okłady mleczne. W tym celu bierze się świeże i tłuste mleko. W nowszych czasach lekarze zalecają rozczyn nadmanganianu potasu (Kali hypermanganicum).
OPILSTWO (pijaństwo): Tatarak (2) — Bazylek (72) — Mięta pieprzowa (69).
OPUCHNIĘCIE STÓP lub kostek: Zaleca się okład z liści chrzanu lub babki (81). Zanurzyć liście w esencji miętowej, obłożyć nimi opuchłe miejsca i przewiązać płótnem. Gdy uschły, nałożyć świeżych. Równocześnie zrobić podobny okład na krzyż. Pić taki sam odwar jak przy puchlinie wodnej.
OSŁABIENIA OGÓLNE: Lepiężnik (77) — Bazylek (72). + Poza tym dużo spokoju, należyta dieta, suche wcierania skóry szczotką.
OSPA: Macierzanka (112) — wewnętrznie jako herbata, zewnętrznie na okłady. Natychmiast wezwać lekarza.
OTRUCIE POTRAWAMI: Dzięgiel leśny (10).
OTRUCIE KĄKOLEM: Sok cytrynowy, ocet.
OTRUCIE OPIUM: Bylica (17) — Pomornik (15).
OTRUCIE GRZYBAMI: Ruta (97) — Piołun (16).
OTRUCIE RTĘCIĄ (żywym srebrem): Szanta (65) — Łopian (58).
OTRUCIE BLEKOTEM (cykutą): Piołun (16).
Jako uniwersalną odtrutkę prawie w każdym wypadku można uważać mleko.
OTYŁOŚĆ ZBYTNIA: Skrzyp czyli koszczka (38) — Ślaz (5). + O ile serce i nerki są zdrowe, zaleca się intensywny ruch, unikanie płynnych, tłustych, słodkich i mącznych potraw; poza tym stosować suchą łaźnię i orzeźwiające natryski.
PADACZKA: Kurzyślad polny (7) — Arcydzięgiel lekarski (9) — Bylica pospolita (17) — Bukwica lekarska (22) — Przytulia żółta (45) — Lepiężnik (77) — Ruta ogrodowa (97) — Driakiew podgryziona (104) — Lipa (113) — Kozłek lekarski (120) — Fiołek trójbarwny (124) — Jemioła biała (125). + Przede wszystkim spokojny sposób życia, unikanie alkoholu i tytoniu, oraz podrażnień płciowych. Ściśle jarskie pożywienie, praca w ogrodzie. Poza tym parówka aż do lekkiego potu, gorące okłady na grzbiet, gorące kąpiele nóg podczas ataku, silne nacieranie grzbietu.
PARALIŻ zobacz: Porażenie.
PARCHY: Oman wielki (54) — Rozmaryn lekarski (94) — Wrotycz pospolity (110). Zresztą zobacz: Liszaje.
PĘCHERZA CHOROBY: Seler pospolity (12) — Skrzyp polny (38) — Widłak gwoździsty (63) — Babka lancetowata (81) — Śliwa tarń (87) — Porzeczka czarna (92) — Róża polna (93) — Rojnik pospolity (105) — Nawłoć pospolita (107) — Borówka czernica (118).
PIASEK NERKOWY: Jałowiec pospolity (56) — Wilżyna ciernista (73) — Majeranek ogrodowy (76).
PIEGI: Nogietek ogrodowy (24) — Chrzan zwyczajny (35) — Jeżyna, sok (95) — Sok cytrynowy.
PIJAŃSTWO zobacz: Opilstwo.
PLĄSAWICA zobacz: Padaczka.
PLEŚNIAWKA: Płukanie jamy ustnej wodą z sokiem cytrynowym lub odwarem z igliwia, wskutek czego gnijące złogi odrywają się i ustępuje obrzydliwy odór. Poza tym kąpiele powietrzne i słoneczne.
PLUCIE KRWIĄ zobacz: Krwioplucie.
PŁCIOWYCH NARZĄDÓW CHOROBY: Widłak gwoździsty (63) — Rdest ptasi (82) — Rumianek (31).
PŁONICA patrz: Szkarlatyna.
PŁUC CIERPIENIA: Rzepik pospolity (3) — Płucnica islandzka (30) — Cykoria (33) — Chrzan (35) — Kocipysk żółtawy (44) — Hyzop (53) — Storczyk (75) — Babka lancetowata (81) — Rdest ptasi (82) — Płucnik lekarski (88) — Róża polna (93) — Żankiel (102) — Lipa (113) — Kozieradka pospolita (114) — Przetacznik lekarski (123).
PODAGRA zobacz: Gościec.
POKRZYWKA (Urticaria): Wewnętrznie herbata z rumianku (31). — Zewnętrznie kąpiele z igliwia, nacieranie skóry sokiem cytrynowym. + Unikać przedrażnienia płciowego. Kąpiele powietrzne, chodzenie po górach aż do spocenia się, następnie letnia kąpiel.
POLIPY: Skrzyp polny (38). — Na polipy należy używać roślin, zawierających siarkę i sole siarczane, jak np. kwiaty krwawnika (1), liście rzeżuchy lekarskiej (71).
POLUCJE zob. Upusty nasienia.
PORAŻENIE (paraliż): Pomornik górski (15) — Lawenda (59) — Rozmaryn lekarski (94) — Pokrzywa zwyczajna (117) + W wypadku porażenia chory powinien mieć należyty spokój; nogi chorego muszą być stale ciepłe, stolec regularny. Stosować całkowite zmywanie ciała oraz lewatywy roślinne; sparaliżowane miejsca masować.
PORAŻENIE (słoneczne): Porażonego ułożyć w chłodzie, w cieniu drzew, głowę obłożyć zwilżonymi liśćmi łopianu, chrzanu, stosować sztuczne oddychanie, dać nieco świeżej wody, a wreszcie zrobić roślinną wlewkę odbytową o 28 do 30°C.
POSTRZAŁ, BÓL LĘDŹWIOWY (Lumbago): Wypić naczczo 2 filiżanki herbaty z kory szakłaku (90) i kwiatu tarniny (87), wieczorem zaś naparu z kwiatu lipowego i bzowego z dodatkiem soku cytrynowego, celem wywołania potów. Prócz tego stosować wlewki roślinne; całą cierpiącą część ciała obłożyć flanelą, natryśniętą spirytusem gorczycznym. Poza tym stosować parówki, gorące okłady, masaż i naświetlania według przepisu lekarza.
PRÓCHNIENIE KOŚCI zob.: kości próchnienie.
PRZEDRAŻNIENIA, HISTERIA: Rumianek zwyczajny (31) — Marzanka wonna (19) — Ogórecznik lekarski (23) — Cykoria pospolita (33) — Drapacz lekarski (34) — Dymnica lekarska (43) — Rojownik lekarski (67) — Ruta ogrodowa (97) — Kozłek lekarski (120). + Spokój jest najlepszym środkiem przerywającym atak histeryczny. Podczas ataku można skrapiać twarz zimną wodą.
PRZEPUKLINA (ruptura): Przywrotnik (4) — Macierzanka (112) — Dziewanna (121) — Storczyk (75). + Przede wszystkim nosić na przepuklinie opaskę (pasek). Celem wzmocnienia tkanek stosować następującą kurację: codziennie 2 razy 5 minutowe obmywanie podbrzusza odwarem skrzypu (38) o ciepłocie 15°C.; silnie nacierać powłokę brzuszną; w nocy chłodne okłady na brzuch i nakryć się ciepło.
PRZEZIĘBIENIA zobacz: zaziębienia.
PSORIASIS zobacz: Łuszczyca.
PUCHLINA WODNA: Krwawnik pospolity (1) — Tatarak pospolity (2) — Marzanka wonna (19) — Chrzan zwyczajny (35) — Warzęcha lekarska (36) — Skrzyp polny (38) — Dymnica lekarska (43) — Przytulia żółta (45) — Jałowiec pospolity (56) — Lubczyk lekarski (61) — Rzeżucha lekarska (71) — Wilżyna ciernista (73) — Majeranek ogrodowy (76) — Pietruszka zwyczajna (78) — Szakłak kruszyna (90) — Porzeczka czarna (92) — Bez hebd (100) — Bez czarny (101) — Tawuła błotna (108) — Lipa (113) — Perz pospolity (115) — Pokrzywa zwyczajna (117). Na wodną puchlinę zalecam następujący odwar: ½ litra utłuczonej gorczycy, ¼ litra utartego chrzanu, 100 gramów korzenia konopi, po 1 garści liści kasztanowych i marzankowych, i 250 gr. Lignum guajaci, gotować w 2 litrach wody przez godzinę; dolać 8 litrów jabłecznika i gotować, póki nie wyparuje do 4 litrów. Przecedzić ciecz i pić 4 razy dziennie przez 3 dni po ½ filiżanki z 2 kroplami esencji miętowej. Po każdym jedzeniu spożywać pestki 3 czereśni lub śliwek. Powtarzać kurację w odstępach 10-dniowych. Skutecznym środkiem jest również herbata ze strączyn szablaku.
POCENIE SIĘ NADMIERNE. Kąpiele z wywaru kory dębowej, kąpiele powietrzno-słoneczne, szczotkowanie całej skóry. Celem doraźnego usuwania nieprzyjemnego zapachu z pach zaleca się jako środek odwaniający (nie leczniczy) wkładki z miękkiego muślinu, wypełnione sproszkowanym węglem lipowym, albo napojone rozczynem ałunu. W uporczywych wypadkach stosować jako środek odwaniający nadmanganian potasu (Kali hypermanganicum) w rozczynie 1:1000 wody; namoczyć flanelę i przykładać jednakże nie bezpośrednio na skórę.
RACHITYZM zobacz: Krzywica.
RANY: Rzepik pospolity (3) — Pomornik górski (15) — Nogietek ogrodowy (24) — Kąsina niska (27) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Goryczka żółta (46) — Bluszczyk ziemny (47) — Lepiężnik (77) — Babka lancetowata (81) — Rdest wężownik (83) — Dąb (89) — Jeżyna (95) — Żankiel (102) — Żywokost lekarski (109) — Wrotycz pospolity (110) — Ożanka karbowana (111).
REUMATYZM zobacz: Gościec.
RÓŻA: Lepiężnik (77) — Podbiał zwyczajny (116) — Lukrecja (48). Natychmiast wezwać lekarza.
ROBAKI: Bylica piołun (16) — Paproć samcza (20) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Poziomka zwyczajna (42) — Goryczka żółta (46) — Kocanka piaskowa (49) — Konitrut lekarski (50) — Orzech włoski (55) — Ruta ogrodowa (97) — Rojnik pospolity (105) — Jemioła biała (125).
ROZDRAŻNIENIE zobacz: Przedrażnienia.
ROZWOLNIENIE zobacz: Biegunki. — Na rozwolnienie u dzieci: Cienka skóra, okrywająca jadalne jądro orzecha włoskiego, jest znakomitym lekarstwem na biegunki. Zedrzeć tę skórkę z kilku włoskich orzechów, nalać na nią gorącej wody, a gdy napar nabierze barwy wytrawnego wina węgierskiego, dawać choremu po łyżeczce co 4 godziny. Uporczywe biegunki u dzieci ustają zwykle po kilku łyżeczkach tego leku domowego. Skórka okrywająca jądro orzecha zawiera garbnik, łatwo przyswajalny przez organizm.
RUPTURA zobacz: Przepuklina.
RZEŻĄCZKA p. też moczowodów choroby: Jako środki pomocnicze przy kuracji zaleca się: Warzęcha lekarska (36) — Bazylek ogrodowy (72) — Wilżyna ciernista (73) — Pietruszka zwyczajna (78) — Srebrnik pospolity (84) — Drzewianka (85) — Driakiew podgryziona (104) — Tawuła błotna (108). + Zwrócić się bezwzględnie zaraz na początku choroby do lekarza.
RWA KULSZOWA (ischias): Gorące (35 do 40°C.) kąpiele z macierzanki lub igliwia; kąpiele powietrzne i słoneczne; wlewki roślinne; bezmięsne, niedrażniące pożywienie.
SERCA CHOROBY. Ogórecznik lekarski (23) — Lubczyk lekarski (61) — Rojownik lekarski (67) — Mięta pieprzowa (69) — Ruta ogrodowa (97) — Kozłek lekarski (120).
SKALECZENIA: Przywrotnik (4) — Pomornik górski (15) — Piołun (16) — Widłak gwoździsty (63) — Rojnik pospolity (105) — Tawuła błotna (108) — Żywokost lekarski (109).
SKÓRNE CHOROBY: Kocanka piaskowa (49) — Orzech włoski (55) — Brodawnik mieczowaty (60) — Widłak gwoździsty (63) — Szczaw pospolity (96) — Mydlnica lekarska (103) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Przetacznik lekarski (123) — Fiołek trójbarwny (124).
SKÓRY PĘKANIE: Zmywać herbatą z macierzanki (112), dobrze wysuszyć, a następnie natrzeć olejkiem migdałowym, wazeliną lub lanoliną. Unikać silnych zmian temperatury.
SKROFUŁY zobacz Zołzy.
ŚLEDZIONY CHOROBY: Krwawnik pospolity (1) — Kwaśnica pospolita (21) — Cykoria pospolita (33) — Poziomka zwyczajna (42) — Jasnota biała (57) — Rojownik lekarski (67) — Szakłak kruszyna (90) — Rzewień lekarski (91) — Wierzba (98) — Mydlnica lekarska (103) — Macierzanka pospolita (112) — Kozieradka pospolita (114) — Dziewanna lekarska (121) — Witułka lekarska (122).
ŚLEPEJ KISZKI ZAPALENIE: Okłady ze sproszkowanego nasienia kozieradki (Foenum graecum) na prawą stronę brzucha. Celem wywołania potów, pić herbatę z kwiatu bzowego i lipowego. Prócz tego roślinne wlewki odbytowe, z początku codziennie, całkowite zmywanie zimną wodą, gorące owijanie nóg, kąpiele tułowia. Stosowanie parówki w łóżku na początku choroby działa nieraz dodatnio (stosować tylko z przepisu lekarza, jeżeli nie ma podejrzenia na ropne zapalenie wyrostka robaczkowego). Pożywienie powinno się składać z zup, rozcieńczonego mleka, soku jabłecznego i t. p. Jeść jak najmniej. Natychmiast wezwać lekarza i stosować się do jego wskazówek.
ŚLUZOWYCH BŁON CHOROBY: Żywokost lekarski (109) — Podbiał zwyczajny (116) — Jemioła biała (125).
SUCHOTY (gruźlica): Krwawnik pospolity (1) — Płucnica islandzka (30) — Kocipysk żółtawy (44) — Lepiężnik (77) — Szałwia lekarska (99) — Podbiał zwyczajny (116). Są to tylko środki przynoszące ulgę w cierpieniu, lecz nie uzdrawiające. + Bezwzględnie zwrócić się do lekarza lub przychodni przeciwgruźliczej. + Kąpiele powietrzne, słoneczne; staranne pielęgnowanie skóry.
ŚWIERZB: Oman wielki (54) — Anyżek (79).
SYFILIS (przymiot, kiła): Turzyca piaskowa (26) — Orzech włoski (55) — Łopian lekarski (58) — Wilżyna ciernista (73) — Mydlnica lekarska (103) — Driakiew podgryziona (104) — Fiołek trójbarwny (124). + Są to środki przynoszące ulgę w cierpieniu, lecz nie uzdrawiające. Natychmiast po spostrzeżeniu objawów choroby zwrócić się do lekarza.
SZKARLATYNA (płonica): Arcydzięgiel lekarski (9). + Natychmiast po spostrzeżeniu objawów choroby (ból gardła, wymioty) wezwać lekarza.
SZKORBUT zobacz: Gnilec.
TASIEMIEC (zob. także robaki): Paproć samcza (20) — Piołun (16) — Borówka brusznica (119).
TCHAWICY ZAPALENIE: Malwa (6) — Lukrecja (48) — Ruta (97) — Żankiel (102) — Lipowy kwiat (113) — Dzięgiel (10).
TRAWIENIA NARZĄDÓW CHOROBY: Tatarak pospolity (2) — Bylica piołun (16) — Bylica pospolita (17) — Bukwica lekarska (22) — Cykoria pospolita (33) — Mięta pieprzowa (69) — Bazylek ogrodowy (72) — Majeranek ogrodowy (76) — Biedrzeniec rozpikamień (80) — Babka lancetowata (81) — Drzewianka (85) — Rzewień lekarski (91) — Ruta ogrodowa (97) — Wierzba (98) — Macierzanka pospolita (112).
TRYPER zobacz: Rzeżączka.
TYFUS (dur brzuszny): Pić herbatę z dziurawca, szałwii i krwawnika na przemian z herbatą z babki i jagód jałowcowych. Przede wszystkim zewnętrzna i wewnętrzna czystość (wlewki odbytowe). Prócz tego półkąpiele (37°C.), okłady na brzuch (tylko z przepisu lekarza). Pragnienie gasić czystą wodą, zmieszaną z sokiem cytrynowym, jeżynowym, wiśniowym. Stanowczo unikać stałych pokarmów, gdyż drażnią jelita i powodują krwawienie lub pękanie wrzodów. Starać się o głębokie oddychanie czystym, świeżym powietrzem. Natychmiast po spostrzeżeniu objawów wezwać lekarza.
UDAR zobacz: Porażenie.
UKĄSZENIA: Pietruszka zwyczajna (78) — Babka lancetowata (81) — Tawuła błotna (108). Ranę wymyć w ciepłej wodzie, następnie zastosować okład z zimnej wody i ciepłe zawinięcie. Okład z świeżego mleka działa kojąco. Osobom nerwowym zaleca się kąpiel (35° do 28°C. przez 15 minut).
UPŁAWY BIAŁE zobacz: Białe upławy.
UPUSTY NASIENIA: Mącznica (13) — Rumianek (31).
USZU CHOROBY: Malwa (6) — Jasnota biała (57) — Rojownik lekarski (67).
WĄTROBY CHOROBY: Krwawnik pospolity (1) — Rzepik pospolity (3) — Kurzyślad polny (7) — Marzanka wonna (19) — Kwaśnica pospolita (21) — Cykoria pospolita (33) — Drapacz lekarski (34) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Poziomka zwyczajna (42) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Dziurawiec pospolity (52) — Jałowiec pospolity (56) — Brodawnik mieczowaty (60) — Widłak gwoździsty (63) — Szanta (65) — Rzeżucha lekarska (71) — Rdest ptasi (82) — Srebrnik pospolity (84) — Szakłak kruszyna (90) — Rzewień lekarski (91) — Szczaw pospolity (96) — Szałwia lekarska (99) — Mydlnica lekarska (103) — Macierzanka pospolita (112) — Perz pospolity (115) — Dziewanna lekarska (121) — Witułka lekarska (122).
WŁOSÓW WYPADANIE: Pokrzywa (117) — Dziewanna (121) — Skrzyp (38).
WIOSENNE KURACJE zobacz: Kuracje wiosenne.
WODNA PUCHLINA zobacz: Puchlina wodna.
WOLE: Szanta (65) — Łopian (58). + Garść kory dębowej ugotować w 1 litrze mleka; pić 4 razy dziennie po filiżance. Okłady z nasienia kozieradki; następnie ścierać gąbką.
WRZODY: Krwawnik pospolity (1) — Tatarak pospolity (2) — Kurzyślad polny (7) — Marzanka wonna (19) — Paproć samcza (20) — Nogietek ogrodowy (24) — Drapacz lekarski (34) — Skrzyp polny (38) — Bluszczyk ziemny (47) — Konitrut lekarski (50) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Łopian lekarski (58) — Popłoch pospolity (74) — Lepiężnik (77) — Rdest ptasi (82) — Rdest wężownik (83) — Szczaw pospolity (96) — Mydlnica lekarska (105) — Tawuła błotna (108) — Żywokost lekarski (109) — Podbiał zwyczajny (116) — Witułka lekarska (122).
WSTRĘT DO MIĘSA nie jest żadnym cierpieniem. Niestety w wielu domach uważają wstręt taki, objawiający się u dzieci, za zboczenie, tak jakby każdy musiał jeść mięso. Jest to zupełnie błędne zapatrywanie. Spożywanie mięsa stanowi zło, powodujące wiele chorób i niedomagać.
(Dr. Fischer-Dücklemann).
WYMIOTY: Mącznica (13) — Mięta pieprzowa (69) — Szakłak kruszyna (90).
WYRZUTY: Turzyca piaskowa (26) — Cykoria pospolita (33) — Skrzyp polny (38) — Poziomka zwyczajna (42) — Dymnica lekarska (43) — Przytulia żółta (45) — Oman wielki (54) — Łopian lekarski (58) — Rzeżucha lekarska (71) — Jeżyna (95).
WYWICHNIĘCIA: Bukwica lekarska (22) — Rzepik pospolity (3) — Żywokost (109) — Łopian (58).
WZDĘCIA: Tatarak pospolity (2) — Arcydzięgiel lekarski (9) — Koper lekarski (41) — Lawenda prawa (59) — Lubczyk lekarski (61) — Rojownik lekarski (67) — Mięta pieprzowa (69) — Pietruszka zwyczajna (78) — Anyżek (79) — Rozmaryn lekarski (94) — Macierzanka pospolita (112). + Zmiana sposobu odżywiania się; roślinne wlewki odbytowe.
ZAĆMA OCZNA (katarakta): Kopytnik (18) — Oman wielki (54) — jako środki pomocnicze przy kuracji.
ZAFLEGMIENIE DRÓG ODDECHOWYCH: Rzepik pospolity (3) — Malwa (6) — Arcydzięgiel lekarski (9) — Dzięgiel leśny (10) — Bylica pospolita (17) — Kopytnik pospolity (18) — Bukwica lekarska (22) — Kąsina niska (27) — Cykoria pospolita (33) — Bluszczyk ziemny (47) — Lukrecja gładka (48) — Oman wielki (54) — Orzech włoski (55) — Lubczyk lekarski (61) — Szanta (65) — Nostrzyk lekarski (66) — Anyżek (79) — Babka lancetowata (81) — Jeżyna (95) — Wierzba (98) — Szałwia lekarska (99) — Mydlnica lekarska (103) — Ożanka karbowana (111) — Lipa (113) — Perz pospolity (115) — Podbiał zwyczajny (116) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Przetacznik lekarski (123).
ZANOKCICA (Panaritium): Kawałek flaneli zamoczyć w ciepłej herbacie macierzankowej lub w wodzie o ciepłocie 30°C. i zawinąć nim bolący palec; gdy flanela wyschnie, powtórzyć zabieg.
ZAPALENIE PŁUC zobacz: Płuc choroby.
ZAPARCIE STOLCA: Kurzyślad polny (7) — Marzanka wonna (19) — Jaskółcze ziele (32) — Warzęcha lekarska (36) — Dymnica lekarska (43) — Goryczka żółta (46) — Szanta (65) — Bazylek ogrodowy (72) — Szczaw pospolity (96) — Perz pospolity (115) — Witułka lekarska (122) — Nogietek ogrodowy (24) — Drapacz lekarski (34) — Konitrut lekarski (50) — Brodawnik mleczowaty (60) — Lnica pospolita (62) — Rzeżucha lekarska (71) — Pierwiosnek lekarski (86) — Szakłak kruszyna (90) — Rzewień lekarski (91) — Jeżyna (95).
ZATWARDZENIE zobacz: Zaparcie stolca.
ZAZIĘBIENIA: Rumianek pospolity (31) — Lukrecja gładka (48) — Majeranek ogrodowy (76) — Pierwiosnek lekarski (86) — Lipa (113).
ZĘBÓW CHOROBY: Tatarak pospolity (2) — Nogietek ogrodowy (24) — Chrzan zwyczajny (35) — Lukrecja gładka (48) — Jastrzębiec kosmaczek (51) — Rojownik lekarski (67) — Mięta pieprzowa (69).
ZGAGA: Tysiącznik zwyczajny (39) — Dąb (89) — Lukrecja (48).
ZIĘBNIĘCIE NÓG, STÓP: Gorące kąpiele w naparze macierzanki.
ZIMNICA: Tatarak pospolity (2) — Tobołki pospolite (25) — Drapacz lekarski (34) — Kolender siewny (37) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Dymnica lekarska (43) — Goryczka żółta (46) — Brodawnik mleczowaty (60) — Bazylek ogrodowy (72) — Babka lancetowata (81) — Drzewianka (85) — Wierzba (98) — Wrotycz pospolity (110) — Kozieradka pospolita (114) — Borówka brusznica (119).
ZOŁZY (skrofuły): Tatarak pospolity (2) — Nogietek ogrodowy (24) — Dymnica lekarska (43) — Goryczka żółta (46) — Orzech włoski (55) — Jasnota biała (57) — Widłak gwoździsty (63) — Rzeżucha lekarska (71) — Dąb (89) — Wierzba (98) — Fiołek trójbarwny (124).
ZWAPNIENIE ŻYŁ (skleroza): Pietruszka (78) — Rzeżucha (71).
ŻOŁĄDKA CHOROBY: Krwawnik pospolity (1) — Arcydzięgiel lekarski (9) — Dzięgiel leśny (10) — Bylica piołun (16) — Kopytnik pospolity (18) — Nogietek ogrodowy (24) — Kąsina niska (27) — Cykoria pospolita (33) — Drapacz lekarski (34) — Chrzan zwyczajny (35) — Kolender siewny (37) — Skrzyp polny (38) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Świetlik lekarski (40) — Koper lekarski (41) — Poziomka zwyczajna (42) — Goryczka żółta (46) — Dziurawiec pospolity (52) — Hyzop lekarski (53) — Oman wielki (54) — Orzech włoski (55) — Jałowiec pospolity (56) — Rojownik lekarski (67) — Mięta kędzierzawa (68) — Majeranek ogrodowy (76) — Pietruszka zwyczajna (78) — Anyżek (79) — Srebrnik pospolity (84) — Śliwa tarń (87) — Róża polna (93) — Rozmaryn lekarski (94) — Żankiel zwyczajny (102) — Wrotycz pospolity (110) — Macierzanka pospolita (112) — Lipa (113) — Pokrzywa zwyczajna (117) — Borówka brusznica (119).
ŻOŁĄDKA NIEŻYT (nadkwaśność): Herbata z mięty pieprzowej lub centurii. + Pielęgnowanie skóry, szczotkowanie, ciepłe kąpiele tułowia, masaż żołądka, praca w ogrodzie, bieganie po górach aż do lekkiego spocenia się, głębokie oddychanie. Zaleca się również przykładanie na żołądek butelki z gorącą wodą, owiniętej w wilgotną flanelę przez godzinę. Unikać tłustych, słodkich i kwaśnych potraw, piwa i słodkich limoniad.
ŻÓŁCI CHOROBY: Tatarak pospolity (2) — Kokornak powojowaty (14) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Brodawnik mleczowaty (60) — Perz pospolity (115).
ŻÓŁTACZKA: Kurzyślad polny (7) — Kopytnik pospolity (18) — Bukwica lekarska (22) — Tobołki pospolite (25) — Jaskółcze ziele (32) — Cykoria pospolita (33) — Tysiącznik zwyczajny (39) — Poziomka zwyczajna (42) — Dymnica lekarska (43) — Kocanka piaskowa (49) — Lnica pospolita (62) — Szanta (65) — Rzeżucha lekarska (71) — Szczaw pospolity (96) — Oźanka karbowana (111) — Pokrzywa zwyczajna (117). + Przy odżywianiu unikać mięsa, tłuszczu, jaj, sera. Codziennie 2 do 3 razy opaski na brzuch (22° do 27°C.) przez 2 godziny, następnie wytarcie całego ciała zimną wodą lub szczotkowanie skóry. Co drugi dzień stosować parówkę w łóżku lub zwykłą kąpiel parową. Starać się o regularny stolec oraz wyczyszczenie jelit roślinnymi wlewkami. Zobacz także: wątroby choroby.
ŻÓŁCIOWE KAMIENIE: 2 do 3 razy dziennie wypić filiżankę wywaru z siemienia lnianego; wszelkich innych napojów należy unikać. W razie ataku przykładać na prawy bok (w okolicę wątroby) gorące okłady, najlepiej ze sproszkowanego nasienia kozieradki (114), lub też woreczki z gorącym piaskiem (solą). Celem zapobieżenia nowym atakom zaleca się używanie herbaty (dawka — filiżanka) z siemienia lnianego przez dłuższy czas co drugi dzień na noc.
ŻYLAKI: Pomornik (15) — Wrotycz (110). + Codziennie masować nogi, następnie owijać trykotami lub opaskami z surowego jedwabiu; równocześnie leczyć organy podbrzuszne i starać się o należyte wyczyszczenie jelit za pomocą wlewek roślinnych. Leżąc, trzeba się starać, aby nogi były wzniesione nieco wyżej, a więc podsunąć wałeczek lub podkładkę.
ŻYŁ ROZDĘCIE zobacz: Żylaki.
