[20]I.
Niedola Nibelungów.
1
Prawią nam stare pieśni o przeszłości cudach:
O bohaterach słynnych, o znojach, o trudach,
O godach i rozkoszy, o łzach i boleści,
O bojach i zapasach — słuchajcie powieści!
2
Niegdyś w Burgundyi śliczne dorastało dziecię
Krwi królewskiej, — Krymhilda. Żadna jej naświecie
Nie dorówna urodą, co z latami rosła —
A potem mężom tylu zagładę przyniosła.
3
Niejeden chrobry rycerz na ślubne kobierce
Pragnął ją poprowadzić, pozyskać jej serce,
Bo urocza jej krasa każde oko pieści
A cnoty zdobić mogą cały ród niewieści.
4
Trzech ją braci chowało: króle możni, sławni,
Gunter i Gernot, obaj wojownicy sprawni,
I Giselher, młodzieniec pełen męzkiej cnoty;
Miała w nich i opiekę i siostry pieszczoty.
5
Ród to zacny, wysoki a serca wspaniałe, —
Sił wszelakich dostatek, męztwo też zuchwałe, —
Królowali w burgundzkiej ziemi, a stoczyli
Cudowne potem boje w krainie Attyli.
[21]
6
W Wormacyi stał nad Renem zamek ich potężny —
Z lennych włości rycerzy garnął się huf mężny,
Do grobu wiernie służąc, męże dumni, butni.
— Zginęli potem marnie dla dwóch kobiet kłótni. —
7
Z możnej się i bogatej porodzili matki
Uoty; ojciec Dankrat nie żył, — więc dostatki
Wzięli po nim, — a pan to możny był i śmiały
I za młodu rozgłośnej dobił się już chwały.
8
Trzej króle, jako rzekłem, i męztwem i siłą
Słynęli, a w bojowej drużynie służyło
Rycerzy mężnych grono, poczt chrobry i dzielny,
Co bez trwogi, bez drżenia szedł na bój śmiertelny.
9
Więc był tam Hagen z Tronje, był i Dankwart żwawy,
Brat jego, był i Ortwin — w Metzu miał dzierżawy —
Byli Gere, Ekewart, obaj margrabiowie,
Volker z Alzejie, dzielny rycerz, co się zowie.
10
Rumolt, kuchmistrz koronny, mąż chrobry, odważny,
Sindolt i Hunolt zasię mieli urząd ważny:
Urządzali biesiady, przyjęcia na dworze;
A tylu innych jeszcze któż wyliczyć może?
11
Marszałkiem był ów Dankwart, a u króla stołu
Stawał Ortwin podstoli, służył z nim pospołu
Sindolt, podczaszy króla, Hunolt dbał o szatnią;
Więc dwór królewski jaśniał poczestnie, dostatnio!
12
Lecz ktoby opowiadać chciał o ich przymiotach,
O mocy i potędze, o rycerskich cnotach,
Jakiemi aż do skonu jaśnieli królowie,
Nie skończy nigdy, ani godnie nie opowie!
[22]
13
Śniło się raz Krymhildzie, iż jej ulubiony
Sokół, ptak śliczny, dziki, morderczemi szpony
Dwóch orłów padł zabity, rozdarty boleśnie:
Pierwsza to boleść w życiu spotkała ją we śnie.
14
W trwodze do matki bieży, pyta, co to znaczy?
A matka sen złowieszczy ze smutkiem tłumaczy:
„Twój sokół to małżonek przyszły, córko luba,
„Lecz go — niech Bóg odwróci! wczesna czeka zguba!“
15
— „Nie mów, matko, o mężu! Błaga cię twe dziecię —
„Nie mów! ja nie chcę poznać miłości na świecie!
„Chcę pozostać tak piękną, aż mnie w grób położą —
„Rycerze swą miłością przerażają, — trwożą —“
16
— „Nie zarzekaj się, dziecię, męża i zamęścia!
„Jeżeli chcesz na ziemi zakosztować szczęścia,
„Da ci je męża miłość! Nie stracisz urody,
„Gdy cię swą żoną nazwie mąż piękny i młody!“
17
— „O, nie mów tego!“, rzekła, „niemów, matko luba!
„Iluż to niewiast przykład poucza i zguba,
„Jak miłość troską ciężką trzeba w końcu płacić;
„Wolę obu nie poznać, i szczęścia nie stracić!“
18
Miłość obcą jej była, — nie w myśli małżonek —
Spokojnie żyła, płynął jej za dzionkiom dzionek,
A serce dla nikogo raźniej nie uderza.
Przecież została potem małżonką rycerza.
19
Jak sen proroczo wieścił, sokół to był żwawy!
Straciła go, lecz pomsty podjęła się krwawej
Na zabójcach, na własnej mściła go rodzinie:
Za jego krew — strumieniem krew rycerska płynie.
[23]II.
O Zygfrydzie.
20
Kędy Ren się do morza toczy przez Żuławy,
Stał niegdyś zamek Santen, gród rozgłośnej sławy,
Tam rósł Zygmunta króla dziedzic urodziwy,
Syn Zygelindy, pani możnej a cnotliwej.
21
Zygfryda nosił miano królewicz on śmiały.
Dalekie, obce ziemie imię to poznały,
Bo duch rycerski wszędzie szukał zapaśników.
W Burgundyi jeno godnych znalazł przeciwników.
22
Kiedy w kwiecie młodości był królewicz, ano
Cuda o nim i dziwy w świecie powiadano:
Sławiono piękność, siłę, rycerskie zalety;
Przepadały też za nim z miłości kobiety.
23
Ojciec go chował, jako królowi przystało —
A w młodzieńcu cnót było wszelakich nie mało:
Okrył sława szeroko ojcowskie dzierżawy,
Że wszędzie tak się stawił, jako rycerz prawy.
24
Dorósł już lat, iż mógł się pokazać na dworze.
Ludzie go pokochali, a serduszko może
Niejedno pragnie, aby pozostał tu stale.
Że ma miłość i względy, widział doskonale.
25
Nie spuszczano go z oka, a stroje i szaty
Dawała matka, dawał król Zygmunt bogaty;
Osiwiali go męże ćwiczyli w mądrości:
Więc umiał potem zyskać i ludy i włości.
26
Nareszcie już i zbroję mógł udźwignąć snadnie,
Bo siłę miał po temu a nosił się składnie;
[24]
Budziła się już w duszy myśl o wdziękach dziewic,
A spodobał się pewnie każdej cny królewic.
27
Wtedy król Zygmunt kazał wolę swą objawić,
Że z przyjaciółmi swymi chciałby się zabawić.
Chyżo się wieść rozniosła w ziemie okoliczne,
Bo Zygmunt dawał konie, szaty, dary liczne.
28
A kazał król zaprosić na rycerskie gody,
Kędy był tylko jaki szlachecki syn młody
Pokrewny rodem, aby z Zygfrydem pospołu
Przyjął miecz i ostrogi, i gościł u stołu.
29
Radosne były gody a sute przyjęcie!
Zygmunt i Zygelinda mogli przy tem święcie
Cześć pozyskać, bo byli znani z łaskawości,
Więc zewsząd do nich jadą całe tłumy gości.
30
Młodzi rycerskiej było w Zygfryda orszaku
Czterysta, jednej barwy i jednego znaku;
Trudziły się też długo dziewki, białogłowy,
Dla miłości Zygfryda szyjąc złotogłowy
31
I zdobiąc je wstęgami, drogimi klejnoty
Dla młodych, butnych zuchów. — Dość było roboty!
A król kazał dla gości pozastawiać ławy:
Na zwrot słońca rozpocząć miały się zabawy.
32
Razem szło do kościoła cnych pacholąt grono
I rycerzy wytrawnych; jako im służono,
Tak i oni wyrostkom bez sromu służyli,
A mieli ztąd uciechy dość i krotochwili.
33
Najprzód Bogu na chwałę msza się śpiewa święta,
A już garną się tłumnie młode pacholęta,
By zyskać cześć rycerską, u świętych ołtarzy
W takim dniu, co się znowu nie prędko wydarzy.
[25]
34
Potem na dwór królewski pobiegli do koni,
Harc zawiedli rycerski, a od szczęku broni
Zagrzmiały mury grodu i pałacu ściany
Trzask, zgiełk, chrzęst, tentent koni wszczął się niesłychany.
35
I starzy już wojacy i rycerze młodzi
Gonili wręcz na ostre, a który ugodzi
W tarcz przeciwnika całym zapędem, w tej walce
Kruszy kopię i rzuca przed pałac kawalce.
36
Prosił król, by zaprzestać: odwiedziono konie
A tarcze potrzaskane i rzędy i bronie
I kamienie szlachetne walały się w trawie,
Co z puklerzy wypadły w gorącej rozprawie!
37
Czas było zjeść i wypić, więc gości gromadę
Na ławach zasadzono, zaczęto biesiadę —
Gną się stoły zastawne, wino krąży stare —
Czego jeno kto pragnął, dostawał nad miarę,
38
A chociaż przez dzień cały zabaw było wiele,
Spocząć gościom i w nocy nie dali minstrele;
Sowicie król obdarzył wędrowną drużynę,
A pieśni jej sławiły Zygmunta gościnę.
39
Zygfryd za ojca wolą obdarzał lenników
Po zwyczaju grodami, ziemią; rówieśników,
Co z nim razem rycerskie przyjęli ostrogi,
Obdarzył najwspanialej. Nie żal było drogi!
40
Tydzień trwała zabawa i huczna ochota,
Królowa też otwarła skrzynie pełne złota,
I dla syna miłości, dzieliła dostatki,
By go ludzie kochali, pomni darów matki.
[26]
41
Kto przybył z niczem, do dom wiózł dary sowite:
Konie z rzędem król dawał, zbroje, szaty lite,
Jak by myślał, że życia na jutro nie stanie;
Pełnemi też rękami dawali dworzanie.
42
Wreszcie hucznie, wesoło skończyły się gody.
Panowie między sobą mówili, że młody
Królewicz będzie dla nich pożądanym panem;
Ale nie takie myśli miotały młodzianem.
43
Póki życia rodzicom, nie chciał syn na tronie
Zasiadać, ani włożyć koronę na skronie;
Tej jeno pragnął władzy, by mu było danem,
Gromić przemoc, a bronić kraju, gdzie był panem.
III.
Jak Zygfryd przybył do Wormacyi.
44
Żył młodzieniec bez troski, żył w szczęściu, swobodzie,
Aż posłyszał o owej przecudnej urodzie
Królewny ziem burgundzkich. Jej to wdzięki potem
Raj mu i zgon przyniosły za losu przewrotem.
45
Głośną była jej piękność, a każdy powiada,
Iż w pięknej główce miała rozumek nielada
I serca zalet wiele: więc się też wybiera
Zalotników bez liku do kraju Guntera.
46
Lecz chociaż przy niej gachów kręciło się mnogo,
Nie skłoniło się dziewczę jeszcze do nikogo,
Bo miłość nie zbudziła się w dziewiczem łonie:
Daleko był jej przyszły jeszcze, w obcej stronie.
[27]
47
Ale już mu miłosne śniły się pieszczoty —
W obec nikogo cóż inne znaczyły zaloty?
On musiał zdobyć każde serce, każde wdzięki!
Potem mu i Krymhilda nie wzbroniła ręki.
48
Miłości nie zażegnasz, gdy się ozwie w łonie:
Więc radzili mu krewni, by myślał o żonie,
By sobie jedne wybrał pośród grona dziewic,
„Więc wybieram Krymhildę!“ zawołał królewic.
49
„Jej piękność po wszej ziemi rozgłośną brzmi chwałą,
„Chlubi się kraj burgundzki jej krasą wspaniałą —
„I cesarz, władca świata, mógłby ją bez sromu
„Rozkochany, jak żonę wprowadzić do domu“.
50
Wnet się wieść o tych słowach do króla doniosła,
Dwór ją cały powtarzał, a w ustach wciąż rosła; —
Strapił się ojciec bardzo, bo syna zapały
Może mu wiekuistą zgubę gotowały.
51
A matkę Zygelindę zdjęła także trwoga
O syna, i przygniotła troska ją złowroga:
Znała męztwo Guntera i rycerskie cnoty
Jego druhów. — Zaczęli ganić te zaloty.
52
Ale Zygfryd do króla rzekł: „Ojcze i panie!
„Więc mnie chyba w samotnym przyjdzie umrzeć stanie,
„Bo ją kocham, a serce jeno dla niej bije!
„Czego pragnę, nie zmienią nagany niczyje!“
53
— „Ha, jeśli taka wola“, rzekł ojciec nareszcie,
„Toć chwalę taką stałość ku pięknej niewieście
„I pomocy nie wzbronię, ile siły służą —
„Lecz pomnij, Gunter dzielnych junaków ma dużo.
[28]
54
„A choćby tam był tylko jeden Hagen śmiały,
„Toć to wojownik butny, dumny i zuchwały —
„I boję się, że sprawa nie pójdzie ci składnie,
„Że nam twoich zalotów żałować wypadnie!“
55
— „Żałować?“ krzyknie Zygfryd, „toć niedoczekanie!
„Będę prosił, — gdy prośbie zadość się nie stanie,
„Dobędę miecza, męztwa złożę im dowody,
„I zabiorę, co zechcę, i ziemie i grody!“
56
— „Po cóż te groźby?“ ojciec niechętnie odrzecze,
„Gdy tam powiedzą, że ci w głowie walki, miecze,
„Nie miałbyś pewnie po co jeździć do Guntera.
„Znam go z dawna i brata jego, bohatera.
57
„Siłą nie weźmiesz siostry tym mężom walecznym,
„Nie zda się krzyk, ni groźba. Lecz jeśli statecznym
„Sposobem chciałbyś jechać do króla w gościnę,
„To ci zbiorę życzliwych rycerzy drużynę!“
58
— „Ja sam przecież nie myślę zaraz bójki zwodzić“ —
Rzecze Zygfryd — „i na to huf rycerski wodzić;
„Przecież wojny o pannę wieść nie mam ochoty,
„Ni z mieczem w dłoni moje poczynać zaloty!
59
„Jeśli zaś walczyć przyjdzie, sam pójdę i na stu!
„Radbym przecież w orszaku mieć zuchów dwunastu,
„Dajcież mi tylu, ojcze!“ Więc druhom wyprawy
Kazał król wydać błamy i sukna postawy.
60
A już się do królowej doniosła nowina
O śmiałem przedsięwzięciu, więc ją o los syna
Zdjęła trwoga, bo znała Burgundów zuchwałość,
I w komnacie niewieściej wszczął się płacz i żałość.
61
Zygfryd młody co prędzej do matki pospieszył,
Zastał ją w łzach i troskach, więc z uśmiechem cieszył:
[29]
„Matko, po cóż te płacze i niewczesne trwogi?
„Znasz mnie przecie? Mnie żadne nie przestraszą wrogi!
62
„Raczej mi na wyprawę racz sposobić odzież,
„Byśmy w burgundzkiej ziemi, ja i moja młodzież,
„Mogli wystąpić jako dostatni rycerze,
„A wdzięczny za te trudy podziękuję szczerze!“
63
Więc matka wreszcie rzecze: „Kiedy wola taka,
„Cóż robić? Nie poskąpię szat dla jedynaka
„I przystroję was pięknie, ciebie i drużynę,
„I dam zapas na drogę w daleką krainę!“
64
Skłonił się matce Zygfryd: „Nie chcę ja orszaków
„Licznych, ni wielkiej służby, tylko cnych junaków
„Dwunastu, a tych, matko, szaty miej w pamięci,
„Bo radbym wnet obaczyć, jak się sprawa święci!“
65
Wnet zasiadły niewiasty i w nocy i we dnie
Bez spoczynku nad igłą, — szyły niepoślednie
Stroje dla królewicza, a był zapas duży, —
Bo go nie mogło odwieść nic od tej podróży.
66
Król Zygmunt zaś ozdobne rozkazał dać zbroje,
Kiedy z ojczystej ziemi mieli jechać woje, —
Więc rozdano drużynie pancerze błyszczące
I szyszaki stalone i puklerze lśniące.
67
A kiedy już zabłysnął poranek wyprawy,
Znowu w sercach się troski wszczęły i obawy,
Czyli kiedy w ojczyste powrócą rubieże.
A tam szaty i zbroje ładują rycerze.
68
Mieli rumaki dzielne i rzędy złociste,
Dusze pełne odwagi i miny sierdziste, —
[30]
Niełatwo byś dzielniejszych poczt zebrał junaków! —
Już chciał się żegnać Zygfryd i dosiąść rumaków.
69
Jeszcze go chciał wstrzymywać król i we łzach matka,
Lecz Zygfryd przy zamiarze wytrwał do ostatka
I pocieszał strapionych: „Otrzejcie łzy, mili,
„O mnie trwożyć się przecież nie trzeba ni chwili!“
70
Żal ścisnął mężów serca, niewiasty płakały,
Snać im serca przeczuciem wieszczem powiedziały,
Że wyprawa ta wielu przetnie życia wątek.
— Płacz był słuszny, bo nieszczęść i łez tu początek.
71
Siódmego dnia już konie po nadreńskim piasku
Stąpały ku Wormacyi. W pozłocistym blasku
Lśnił dzielny poczt Zygfryda, błyszczał rząd bogaty,
Spokojnie a wspaniale sunęły bachmaty.
72
Świecą się w słońcu jasno szerokie puklerze,
Błyszczą hełmy ozdobne. — W Guntera rubieże
Wjeżdża dworno i huczno Zygfryd, wojak śmiały, —
Nigdy tu nie zajeżdżał poczt tak okazały.
73
Ku ostrogom się ostre zwieszały koncerze,
W rękach długie oszczepy dzierżyli rycerze
A Zygfryda kopia gruba na dwie piędzie
Z ostrym grotem, — straszliwe śmierci to narzędzie.
74
W ręku wodze złociste, — bogate, jedwabne
Na koniach napierśniki, — stroje sute, zgrabne —
Ludzie gapią się wszędzie patrząc na rycerzy,
A na ich powitanie liczny orszak bieży.
75
Dzielnych wielu przypadło dworzan ów do gości
I witało imieniem Ich królewskich Mości —
[31]
— Tak wymaga obyczaj, — zaczem z koni zsiedli,
A tamci już im tarcze zdjęli, inni wiedli
76
Konie, by odpoczęły po podróży długiej,
Ale Zygfryd zuchwały zawołał na sługi:
„Niech tu mój koń poczeka i rumaki rzeszy!
„Nie zabawim się długo, — w drogę nam się spieszy.
77
„Ale kto tu znajomy, niech mi nie odmówi
„Rady, gdzie pokłon oddać możemy królowi
„Gunterowi, co krajem tym potężnie włada?“
Aż jeden, co mu dobrze znane to, zagada;
78
„Chcecie króla obaczyć? W onej wielkiej sali
„Widziałem go, a kołem z nim pozasiadali
„Męże rycerscy, — poznać możecie nie mało
„Bohaterów tej ziemi. Idźcie jeno śmiało!“
79
A już się i do króla doniosła wieść chyża,
Że się orszak rycerski do grodu przybliża,
W zbroi złotem kapiącej i w szacie wspaniałej,
Obcy pewnie, bo nikt ich nie zna w ziemi całej.
80
Zadziwił się król Gunter, z jakiej by to ziemi
Rycerze przybyć mogli z szaty bogatemi
I strojno tak i zbrojno, pocztem okazałym;
Próżno pytał, nie wiedział nikt na dworze całym.
81
Jeno Ortwin, pan z Metzu, mąż dzielny bez miary
I bogaty, tak rzecze: „Niechaj Hagen stary,
„Co mi wujem, przybędzie, to nam pewno powie,
„Czego dworscy powiedzieć nie mogą panowie.
82
„On zna postronne ziemie, niechajże obaczy
„I powie nam, czy poznał tych obcych siłaczy!“
Więc król co żywo gońca po niego wyprawił
A wnet Hagen ze swymi na dworze się stawił
[32]
83
I pytał, czem królowi przysłużyć się może.
— „Obcy jacyś rycerze są na moim dworze,
„Nikt ich nie zna: wy pewnie, Hagenie, powiecie,
„Co to zacz, boście wiele bywali po świecie!
84
— „Dobrze!“ rzekł Hagen krótko. Do okna się zwrócił,
Gdzie owi goście stali, szybko okiem rzucił,
Spodobały się rzędy i szaty ich świetne,
Ale obce mu były postacie szlachetne —
85
I rzekł: „Zkądkolwiek nad Ren losy ich przyniosły,
„Pewnie to są książęta lub książęce posły,
„Konie mają przecudne i wspaniałą odzież,
„Jakibądź kraj ich rodzi, dostojna ta młodzież!
86
„A jak mi się z postawy widzi i ich wzięcia,
„Chociaż nigdym Zygfryda nie widział książęcia,
„Przecież i po postaci i chrobrej drużynie,
„Zda mi się, że ten rycerz do nas przybył ninie.
87
„Dziwne on nam ze sobą przynosi nowiny!
„On to zajął bogate Niblungów dziedziny
„I zabił Nibelunga i Szilbunga księcia
„I cuda męstwa zdziałał od jednego cięcia.
88
„Raz się wybrał bez służby i bojowych druhów,
„A w podróży obaczył, jak to wiem z posłuchów,
„U stóp wysokiej góry orszak mu nieznany,
„Tam, gdzie skarb Nibelungów leżał zakopany.
89
„Właśnie powynosili skarby te niezmierne,
„Z jaskini, gdzie ich dotąd strzegły straże wierne,
„I królewską spuściznę mieli dzielić całą;
„Zygfryd patrzył się z boku i dziwił nie mało.
[33]
90
„Zbliżył się wreszcie do nich, niebawem rycerze
„Ujrzeli go, a jeden zaraz głos zabierze:
„Patrzcie, to siłacz Zygfry z Żuław, rycerz prawy!
„Dziwne go między nimi czekały rozprawy.
91
„Nibelung go i Szilbung uprzejmie przyjęli,
„A za radą lenników usilnie poczęli
„Prosić, by, co ma każdy z skarbu wziąć, przeznaczył.
„Błagali go gorąco, — nakłonić się raczył.
92
„Więc do działu się wzięli. A mówią powieści,
„Że sto wozów klejnotów i pereł nie zmieści,
„W zasiekach też leżała złota moc potężna. —
„Wszystko miała Zygfryda dzielić ręka mężna.
93
„Trud był wielki z podziałem; dali mu w nagrodę
„Sławny miecz Nibelungów, — lecz książęta młode
„Źle wyszli na rozjemcy, bo pod koniec sprawy
„Wszczął się spór, — przyszło snadnie do kłótni i wrzawy.
94
„Chociaż mieli przy sobie dwunastu rycerzy
„Rosłych i w boju mężnych, Zygfryd gdy uderzy,
„Ścielą się duże chłopy trupem, przy nich legło
„I siedmiuset z drużyny, co w pomoc przybiegło.
95
„Zygfryd pobił ich mieczem darowanym (miano
„Balmunga nosił oręż), więc kiedy poznano
„Siłę miecza i jak go dzierży rycerz młody,
„Oddali mu i ziemie i warowne grody.
96
„Bogaci królewicze snem wiecznym posnęli, —
„Karzeł Alberyk tylko, gdy inni zginęli,
„Chciał pomścić swoich panów, ale poznał snadnie,
„Że przed siłą Zygfryda uledz mu wypadnie.
[34]
97
„Nie mógł obronić skarbu karzeł on potężny,
„Choć jak lew rozjuszony toczył bój orężny,
„Musiał oddać zwycięzcy skarbiec on niezmierny,
„Także płaszcz dziwnej mocy oddał sługa wierny.
98
„Kto się walczyć ośmielił, wnet przypłacił głową —
„Wreszcie Zygfryd rozkazał skarbiec on na nowo
„Zanieść tam do jaskini, zkąd go wydobyli,
„A karzeł jego sługą stał się od tej chwili.
99
„Przysiągł mu służyć wiernie i pilnować święcie
„Skarbu, który mu Zygfryd oddał pod zamknięcie. —
„Takich to czynów wiele dokazał, bo siłą
„Nigdy może równego na świecie nie było.
100
„Inne też krążą o nim powieści po świecie:
„Że ogromnego smoka zabił, mówią przecie;
„A że w smoczej posoce skąpał się po szyję,
„Skórę ma jak róg twardą, — miecz jej nie przebije.
101
„Radzę przyjąć uprzejmie tego bohatera!
„Niech na nas pomsty swojej kiedyś nie wywiera,
„Boć to mąż niepośledni, mężny, okazały,
„A z czynów swych niemałej doczekał się chwały“.
102
Na to król: „Łacno wierzę, zaprawdę, twej mowie!
„Patrzcie, jak on tam stoi, z nim jego druhowie,
„Zda się, że każdej chwili walki się podejmie.
„Pójdziemy go na, dole pozdrowić uprzejmie!“
103
— „Można to iście czynić“ — rzekł Hagen — „bez sromu,
„Bo to syn potężnego królewskiego domu!
„A widząc jego minę, przysiągłbym na Boga,
„Że nie dla żartu do nas wypadła mu droga!“
[35]
104
Skończył Hagen, a król się zerwie i zawoła:
„Niechże zasiądzie witeź u naszego stoła,
„Bo uczci bohatera burgundzka kraina!“
I wyszedł król powitać Zygelindy syna.
105
Uprzejmie pozdrowili i król i dworzanie
Gości, a takie było serdeczne witanie,
Że Zygfryda od razu za serce chwyciło,
Iż go, choć nieznajomi, tak przyjęli miło.
106
„Radbym wiedzieć“ — król pytał — „z jakiej to przyczyny,
„Cny Zygfrydzie, do mojej zjeżdżacie krainy?
„Zkąd was droga prowadzi, iżeście przybyli
„Do Wormacyi?“ — A Zygfryd odpowie tej chwili:
107
„Zaraz powiem! Słyszałem już na dworze ojca,
„Ze„Że nigdzie nie obaczy tęższego mołojca
„Nad waszych zuchów. Trudno opowieści wierzyć,
„Więc przybyłem przekonać się i z nimi zmierzyć.
108
„Toż i o was mi z dawna powiadano wiele,
„Że żaden król w rycerskim nie sprosta wam dziele,
„Po wszystkiej ziemi ludzie lubią o tem gadać.
„Więc przybyłem naocznie prawdy się dobadać.
109
„I jam rycerz i kiedyś mam chodzić w koronie,
„Radbym pokazać ludziom, że po ojca zgonie
„Godzien jestem zasiadać na królewskiej ławie;
„Toż cześć moją i życie na los walki stawię.
110
„Jeśli w was męstwo takie, jako naród prawi —
„Nie dbam, czy komu radość to, czy smutek sprawi,
„Do walki was wyzywam! Pójdziemy w zawody,
„Gdy was zgromię, zabiorę i ziemie i grody!“
[36]
111
Król się zdziwił i wszyscy zdumieli rycerze,
Zkąd się w onym młodzieńcu zuchwała myśl bierze,
Taka żądza zdobyczy, tak harda przemowa, —
Gniew im lica zapalił, gryzły ich te słowa.
112
„Cóżem to ja zawinił“ — król zawoła żywo —
„Abym tracił ojcowską spuściznę poczciwą
„Ze wstydem i dla tego, że twa siła znana?
„Chybabym był niegodzien rycerskiego miana!“
113
— „Próżne słowa!“ — zawoła Zygfryd — „nuż do broni!
„Niechże twe ramię kraje i grody zasłoni!
„Inaczej biorę wszystko, lecz gdy w walce zginę,
„Ty zajmiesz bez oporu całą mą krainę!
114
„Twe dziedzictwo i moje stawmy przeciw sobie,
„Kto zwycięży drugiego, weźmie ziemie obie,
„I szeroko i krajem i ludem zawładnie!“
Ale Hagen i Gernot odradzali snadnie.
115
Ten wdał się w rzecz: „My chcemy panować spokojnie,
„Nie pragniemy zdobyczy, nie myślim o wojnie!
„Szkoda życia dla łupu. Mamy ziemi mnogo,
„Do nas z prawa należy, więcej do nikogo!
116
Rycerze też zaledwie gniew swój hamowali,
A Ortwin z Metzu nie mógł powściągnąć się dalej
I zawołał: „Cóż godzić? wszak tu nie ma winy!
„Zygfryd wyzwał na rękę króla bez przyczyny!
117
„Ale choćbyście waszej nie mścili urazy,
„A choćby Zygfryd rzeszę większą i sto razy
„Przywiódł z sobą, niech ze mną spróbuje się śmiałek!
„Zmuszę go, by zaprzestał gróźb tych i przechwałek!“
[37]
118
Zygfryd zakipiał gniewem: „Tegoby nie stało,
„By pierwsze lepsze ramię na mnie się porwało!
„Jam z rodu król potężny, tyś królewski sługa.
„Stań ty i tuzin takich, gra będzie niedługa!“
119
Ortwin rwał się do miecza, bolała go wzgarda, —
Był Hagena krewniakiem, dusza też w nim harda; —
Dziwo, że ten wzdy milczał, choć słyszał te zwady.
Ozwał się tylko Gernot, jedyny do rady:
120
„Za gorąco tę sprawę, Ortwinie, bierzecie!
„Zygfryd nie chce nas hańbić, ani krzywdzić przecie,
„A moja rada taka: zakończmy te waśnie!
„A z kłótni szczera przyjaźń niech się zrodzi właśnie.“
121
Hagen wtedy się ozwie: „Jużci nas nie cieszy,
„Owszem przykrem być musi rycerzy twych rzeszy,
„Że Zygfryd w naszej ziemi rozpiera się butnie,
„Gdy mym panom nie w myśli zajazdy, ni kłótnie!“
122
Lecz mężny Zygfryd na to żwawo mu odrzecze:
„Czy was, panie Hagenie, słowo me tak piecze?
„Dobrze! więc wnet pokażę, że mej dłoni siłą
„Narobię wam kłopotu, aż będzie niemiło!“
123
— „Już ja to załagodzę!“ — Gernot mu odpowie;
Wdał się między rycerzy, by dać pokój mowie
Zapalczywej, co wszystkim mogła wyjść na szkodę.
Wspomniał sobie i Zygfryd Krymhildy urodę.
124
Gernot godził zwaśnionych: „Cóż to wy myślicie?
„Będziem walczyć, rycerzy wielu straci życie, —
„Dla nas sławy nie wiele, dla was zysku mało!“
Lecz Zygfryd Zygmuntowie odrzecze mu śmiało:
[38]
125
„Czemuż Hagen i Ortwin, co takie junaki,
„Nie próbują się w walce z swoimi krewniaki?
„Znajdą ich tu bez liku, gdy do walki skorzy!“
Ci milczeli, by kłótni nie rozżarzać gorzej.
126
Więc Giselher, Uoty ukochane dziecię,
„Powolne niesiem służby“ — rzekł — „witajcież przecie!
„Miłymi nam tu gośćmi i wy i drużyna!“
A z królewskiej piwnicy przyniesiono wina.
127
Gunter dodał uprzejmie: „Co nam nieba dały,
„Podzielim chętnie z wami, rycerzu wspaniały!
„Dla druha radzi mieniem nałożym i głową!“
Ostygł Zygfryd, — uprzejmą ujęli go mową.
128
Więc podróżne zasoby i zapaśne szaty
Z koni zdjęto, do stajni powiedli bachmaty,
Rycerzom co najlepsze rozdano gospody,
W gościnnym kraju gościom nie brakło wygody.
129
Sute było przyjęcie na królewskim dworze,
Uciech i zabaw wiele, któż policzyć może?
Czczono męztwo Zygfryda; kto go poznał z blizka,
W tym dzielny młodzian pewnie przyjaciela zyska.
130
Królowie i rycerze bawili się społem,
Ale zawsze przodował przed rycerskiem kołem
Dzielny Zygfryd; o lepsze nikt nie śmiał z nim chodzić,
Czy kamień przyszło rzucić, czy oszczepem godzić.
131
A kiedy się rycerze wdali między panie,
Poczynając umizgi, żarty, zalecanie,
Tu go wabiły oczka, tam uśmieszek prosił.
Ale on w swojej duszy wyższą miłość nosił.
[39]
132
Do czego zawołano, nigdy się nie lenił,
Ale trwał w swym zamiarze i serca nie zmienił,
A choć nie wiedział o tem, w komnacie niewieściej
Już myśl o nim rozkosznie młode serce pieści.
133
Bo kiedy po rycersku igrali na dworze
Rycerze i dworzanie, w panieńskiej komorze
Stała w oknie Krymhilda, patrząc na harc żwawy,
A ten widok za wszelkie starczył jej zabawy.
134
Gdyby przeczuć mógł Zygfryd, że z okna świetlicy,
Patrzą nań piękne oczy nadobnej dziewicy,
Gdyby ujrzeć ją zdołał, tę, co w sercu nosił.
Pewnieby najszczęśliwszym śród ludzi się głosił.
135
Gdy w rycerskim orszaku kroczył dzielny młodzian
Przez podwórze, młodości świeżą krasą odzian,
Tak śród innych odbijał pięknością i siła,
Że nie jedno serduszko okrycie dlań zabiło.
136
Ale Zygfryd rozmyślał jeno o sposobie,
By zobaczyć dziewicę, jak poczynać sobie.
Nie znał jeszcze królewny, choć mu była blizka,
Więc tęsknota i miłość serce żalem ściska.
137
Kiedy możni królowie wyjeżdżali w drogę,
To smutek dręczył znowu Krymhildę niebogę,
Bo i Zygfryd z królami wyjeżdżał pospołu,
Dla niej ani zabiegów szczędząc, ni mozołu.
138
I rok cały upłynął, odkąd się w krainie
Króla Guntera zjawił, rok bawił w gościnie,
A królewny nie widział, aż mu losu kolej
Przez nią i szczęścia wiele dała i niedoli.
[40]IV.
Jak walczył z Sasami.
139
Aliści wieść się dziwna w Guntera stolicy
Rozeszła, że przybyli na dwór z zagranicy
Obcy posłowie, niosąc zapowiedzi wojny
I posmutniał królewski dwór dotąd spokojny.
140
Przybywali posłowie króla Liudgera
Z ziemi saskiej, możnego wielce bohatera;
Z nim Liudgast, król z Danii, zbierał się na boje
A wiódł w swoim orszaku co najlepsze woje.
141
Wysłali z zapowiedzią posłów najezdnicy.
Ci tę wieść do Guntera przynieśli stolicy,
A gdy tam posłyszano słowa wojownicze,
Wnet ich na dwór przed króla stawiono oblicze.
142
Król zapytał uprzejmie: „Witajcież na dworze!
„A powiedzcie, kto taki do mnie o tej porze
„Przysłał was, bo mi wasi nieznani panowie!“
Mówił grzecznie, a przecież bali się posłowie
143
I składali się mówiąc: „Jeżeli raczycie
„Posłuchać, możny królu, snadnie się dowiecie:
„Liudger i Liudgast chcą najechać zbrojno
„Wasze kraje i grożą, o królu, wam wojną.
144
„Winy waszej nie znamy, lecz obaj książęta
„Wrą na was srogą zemstą, nienawiść zawzięta
„Wojną nadreńskiej ziemi grozi, a po temu
„Sił im nie braknie! Słowu wierzcie rycerskiemu!
145
„Za dwanaście tygodni mają począć wojnę:
„Więc przyjaznej drużyny zbierzcie hufce zbrojne,
[41]
„Niechaj ziemi i grodów bronić wam pomogą,
„Bo tu pęknie wnet hełmów i puklerzy mnogo.
146
„Ale jeśli układów chcecie, miasto boju,
„Raczcie rzec jeno, wtedy waszego spokoju
„Nie naruszą, wojennej odstąpią wyprawy,
„Którą życiem przypłaci niejeden zuch żwawy!“
147
— „Dozwólcie chwilę, zanim wolę mą obwieszczę“ —
Odpowie król spokojnie — „namyślę się jeszcze
„I zapytam się wiernej o radę drużyny.
„Wszak utaić nie mogę tej przykrej nowiny“.
148
Zafrasował się Gunter tą wieścią nie mało,
Wzdy milczał, ale w duszy rozważał rzecz całą,
Słał gońce po Hagena, po innych, by orzec
Przyszli, co czynić; słał też na Gernota dworzec.
149
Przybyli wnet do króla dostojni rycerze,
Zawezwani na radę, a król głos zabierze:
„Grozi nam wojna wielka, radźcież na to, mili!“
A Gernot, rycerz dzielny, zawoła tej chwili:
150
„Wojna grozi? Toć mamy miecz jeszcze u boku!
„Nikt śmiercią bez Bożego nie padnie wyroku,
„Kto ma zginąć, niech ginie, lecz z honoru drogi
„Strach mnie nigdy nie zepchnie! Gdzież te nasze wrogi?“
151
Ale Hagen do rzeczy nie brał się tak skoro:
„Liudger i Liudgast wielkie siły zbiorą,
„My wici nie zdołamy rozesłać tak snadnie, —
„Zresztą — może Zygfryda zapytać wypadnie!“
152
Tymczasem posłom wmieście wskazano mieszkanie,
A Gunter prosił, aby uprzejme staranie
[42]
Mieć o nich, choć to wrogi, — (powinnością było,
Posłów szanować) — zanim obliczy się z siłą.
153
Rozmyślał król, co począć, a troska mu czoło
Ciężką chmurą zaległa. W tem nadbiegł wesoło
Młody Zygfryd, — o wojnie nie słyszał nic jeszcze
I pytał króla, zkąd te smutki w nim złowieszcze:
154
„Dziwo, że wy, mój królu, pierwszy do zabawy
„I wszelakiej ochoty, dla jakowejś sprawy
„Oblicze przysłonili czarną smutku szatą!“
A mądrze mu wytrawny rzecze Gunter na to:
155
„Toć nie mogę każdemu mówić, co mnie boli
„I dręczy. Temu tylko zwierzam się w niedoli,
„Co wiernym zawsze druhem mi i sprzymierzeńcem!“
Zygfryd bladł, to znów twarz mu płonęła rumieńcem,
156
Wreszcie rzekł: „Jam ni razu nie zawiódł was przecie;
„Więc pomogę i teraz, gdy troska was gniecie.
„Potrzeba wam przyjaciół? Liczcie na mnie śmiało,
„Pomogę wam z honorem zakończyć rzecz całą!“
157
— „Niech ci za dobre słowo zapłaci Bóg w niebie!
„A chociażbyś mi pomódz nie zdołał w potrzebie,
„Dość mi, żeś tak gotowy stać przy mnie w niedoli:
„Może Bóg mi się kiedy odwdzięczyć pozwoli.
158
„Teraz powiedzieć mogę, czemu jestem smutny:
„Wypowiedział mi wojnę przez posły wróg butny,
„Ziemie mi chce najechać, kraj zabrać i grody, —
„Takich wieści jam nigdy nie odbierał wprzódy.“
[43]
159
— „Więc jeno o to chodzi?“ — młodzieniec zawoła
„Rzućcie precz troski wasze, precz ten smutek z czoła!
„Ja wam i sławę zyskam ztąd i korzyść mnogą!
„Proście jeno rycerzy, niech nam dopomogą.
160
„Choćby wam zagrażało nieprzyjaciół więcej —
„I choćby z sobą wiedli trzydzieści tysięcy
„A ja tysiąc, nie pokpię sprawy! Za to ręczę!“
Na to Gunter zawoła: „Jakżeć się odwdzięczę!“
161
— „Zwołajcie tylko tysiąc walecznych rycerzy, —
„Bo ze mną li dwunastu po gospodach leży, —
„A bezpieczne wam będą burgundzkie rubierze;
„Dłoń moja wiernie w walce usłuży i szczerze.
162
„Niechże Hagen, niech Ortwin w tej sprawie pomoże
„Żwawy Dankwart i Sindolt, co na twoim dworze,
„I Volker niechaj z nami na wojnę podąży, —
„Pojedzie zuch ten przodem, jako nasz chorąży.
163
„A posłowie niech do dom wracają co żywo
„Z odpowiedzią, że stawim się im nieleniwo,
„O grody zaś nie trwożym się, ni o krainę.“
Więc król zaraz po krewnych słał i po drużynę.
164
I Liudgera posły stanęli na dworze,
— Każdy rad był, że cało do dom wracać może,
Jeszcze ich miłościwy król obdarzył hojnie
I dał glejty, by nazad wracali spokojnie.
165
„Odpowiedzcie“ — rzekł Gunter — „tym, co was posłali,
„By raczej tej wyprawy na mnie zaniechali,
[44]
„Jeśli zaś wojny pragną, staną hufce chrobre
„Druhów przy mnie. Zaczepka nie wyjdzie na dobre!“
166
Bogate posłom dano przy odprawie dary,
— A miał ich w swoim skarbcu król Gunter bez miary —
Nie śmieli wzgardzić niemi Liudgera posły
A na myśl o powrocie aż serca w nich rosły.
167
Kiedy do duńskiej ziemi poselstwo przybyło,
A Liudgast usłyszał, co im się zdarzyło
To nad Renem i z jakim powracają skutkiem,
Harda odpowiedź ciężkim przejęła go smutkiem.
168
Powiadali posłowie, że w burgundzkiej ziemi
Rycerzy dzielnych mnogo, jeden między nimi,
Zygfryd z Żuław, nad całą góruje drużyną.
Strapił się bardzo Liudgast tą przykrą nowiną.
169
Więc kiedy wysłuchano opowieści całej,
Nakazał król, by większe hufce się zebrały.
Miał dwadzieścia tysięcy wojaków wytrawnych
Wziąć na wojnę, rycerzy i dzielnych i sprawnych.
170
Liudger swoich Sasów zbierał co najwięcej,
Że mieli rzem wojska czterdzieści tysięcy
I już na kraj Burgundów wiedli hufce zbrojne,
Lecz i Gunter już wici rozesłał na wojnę.
171
Wezwał braci i krewnych z swoimi lenniki,
By do boju powiedli swe orężne szyki,
I Hagen przybył z swymi. Gotowy do drogi
Stanął zastęp, zagładę sposobiąc na wrogi.
[45]
172
Więc na wojnę! Gdy w pole ruszyli pochodem,
Przed wojskiem dzielny Volker niósł chorągiew przodem;
Nad Renem, kiedy orszak miał się już przeprawiać,
Hagen z Tronje, mąż dzielny, musiał szyki sprawiać.
173
Ruszał na boje Sindolt i Hunolt z ochotą,
Pragnąc w walce zasłużyć na Guntera złoto;
Ruszał Dankwart, Hagena brat, i Ortwin śmiały,
Dodając tej wyprawie i blasku i chwały.
174
„Wy zaś zostańcie w domu, królu mój i panie“,
Rzecze Zygfryd, „boć za was dosyć mężów stanie, —
„Więc spokojnie komnaty pilnujcie niewieściej, —
„Nie uronim wam ziemi, ni rycerskiej części.
175
„A tych śmiałków, co wojną grozili zuchwale,
„Zatrudnię w domu! — Chętka odejdzie im wcale,
„Gdy ujrzą, że w ich ziemi nasze znaki błysły, —
„Wnet się w smutek zamienią harde ich zamysły!“
176
Więc z nad Renu przez heskie ruszyli rubieże
W kraj Sasów, a pożoga, zgliszcze i grabieże
Znaczyły pochód wojska; rozniosły to wieści —
Obaj królowie ciężkiej doznali boleści.
177
Przybył poczt na granicę. Pachołków w tył szyków
Postawiono, a Zygfryd pytał wojowników:
„Któryż będzie po drodze czeladzią dowodził?“
— Jeszcze Sasom nikt w boju tak srodze nie szkodził —
178
„Niech wiedzie pacholęta“, odrzekli rycerze,
„Żwawy Dankwart, mąż dzielny, sprawny w każdej mierze!
[46]
„Ustrzeże nas od szkody, mając baczność pilną,
„Niechaj Dankwart i Ortwin obejmą straż tylną“.
179
— „A ja zaś“, rzecze Zygfryd, „pojadę na zwiady,
„Aby dostać języka lub trafić na ślady,
„I wybadać koniecznie, gdzie te wrogi przecie“.
Wnet też zbroja okryła Zygelindy dziecię.
180
Zdał wojsko na Hagena pieczę i Gernota,
Co pierwszy, gdzie rycerska zdarzy się robota;
Sam na zwiady się w saską zapuścił ziemicę
I niejedne dnia tego porąbał przyłbicę.
181
Ujrzał, jak tam na polu roją się niezmierne
Zastępy, — przy nich nikły hufce jego wierne,
Było tam ze czterdzieści tysięcy lub więcej.
Zygfryd cieszył się, boju pragnął najgoręcej.
182
Od wrogów też się rycerz wysunął na czaty,
W pełnej zbroi rycerskiej, w piękne odzian szaty.
Widział go Zygfryd, tamten spostrzegł go niebawem,
Obaj się wzajem okiem śledzili ciekawem.
183
Zacny to mąż wojennej podjął się usługi,
Złoty puklerz mu z ramion spływał, lśniący, długi, —
Był to Liudgast, wartę pełnił nieleniwo,
A już nań dzielny Zygfryd pomyka co żywo.
184
Zoczył go król i czwałem puścił się na wroga,
Bodzie konia do biegu żelazna ostroga,
Na tarcze mierzą długich kopij ostre groty, —
Nie myślał król, że tyle będzie do roboty!
185
Pękły drzewce, lecz dalej poniosły ich konie
Rozhukane, jak wicher, co szumi przez błonie,
Zwrócili je wędzidłem, ostrogami sparli,
I z mieczem w dłoni znowu na siebie natarli.
[47]
186
Ciął Zygfryd po szyszaku wroga z siłą całą,
Grzmot się rozległ i pole od ciosu zadrżało,
Prysły iskry z szyszaka, jak z ognistej głowni, —
Zeszli się zapaśnicy, siłą prawie równi!
187
Liudgast mu na każde odpowiadał cięcie —
Godził w tarcz przeciwnika a rąbał zawzięcie,
Już na pomoc Duńczyków trzydziestu pomyka, —
Lecz nim przybyli, Zygfryd zgromił przeciwnika.
188
Zadał królowi takie okropne trzy rany
Przez zbroję, — bo był cały w żelazo odziany —
Iż miecz po cięciu z rany wyniósł krwawe znaki.
Więc Liudgasta spotkał smutny koniec taki.
189
Błagał o życie, kraj mu cały w okup składał,
Że jest Duńczyków królem, zwycięzcy powiadał. —
W tem przybyli rycerze, co widzieli z dala,
Jak im króla na czatach przeciwnik obala.
190
Zygfryd chciał uprowadzić jeńca, lecz drużyna
Zabiega, odciąć pragnie, godzić nań poczyna,
Ale bułat Zygfryda gęsto na nich padał, —
Obronił jeńca, szkody więcej jeszcze zadał.
191
Legło onych trzydziestu trupem z jego dłoni,
Li jeden umknął z życiem, ten uszedł pogoni
I przyniósł do obozu wieść o tej przegranej, —
Że nie kłamał, poświadczał szyszak krwią zbryzgany.
192
A kiedy po obozie gruchnęła nowina,
Że król jeńcem, — strapiła ciężko się drużyna;
Liudger szalał z gniewu, że mu wzięto brata,
Ból go nękał, a ciężka przygniotła go strata.
[48]
193
Tymczasem do obozu powiódł Zygfryd śmiały
Jeńca, kędy burgundzkie szyki go czekały,
I oddał w straż Hagena. Radość ze zwycięstwa
Podniosła ducha w wojsku i dodała męstwa.
194
A już Zygfryd rozkazał chorągiew przytroczyć
I wołał: „Trzeba więcej krwi jeszcze utoczyć,
„Nim zgaśnie słońce, chyba że sam w boju zginę!
„Nie jedne my dziś saską zasmucim dziewczynę.
195
„Za mną, męże z nad Renu! Za mną, wojowniki!
„Powiodę was, gdzie stoją Liudgera szyki, —
„Ujrzycie, jako hełmy pękają od ciosu
„Chrobrej ręki, — dziś wrogom nie zazdroszczę losu!“
196
Już Gernot na koń siada, a z nim wierna rzesza,
Bieży cny grajek Volker, uchwycić pospiesza
Swą chorągiew i staje z nią na wojska czele,
Za nim czeladź do walki szykuje się śmiele.
197
A było ich nie więcej, jak tysiąc wojaków
I dwunastu rycerzy. A kurz się ze szlaków
Wzbił w górę, gdy przez saską jechali ziemicę, —
Lśnią tarcze, błyszczą zbroje, świecą się przyłbice.
198
Lecz już się przybliżały do nich wrogie szyki,
Ostre miecze dzierżyli w ręku wojowniki
A władali też nimi walecznie w zawody,
Idąc w bój za ojczyznę, za ziemie i grody.
199
Wiodą wojska wodzowie, dwóch królów hetmany
A Zygfryd w bój pomyka, za nim huf dobrany
Mężów, co dlań ojczyste rzucili Żuławy.
Wpadli na wrogów szyki: dzień się począł krwawy.
[49]
200
Sindolt i Hunolt dzielny pospołu z Gernotem
Walczą, z ich rąk niejeden ściele się pokotem,
Zanim jeszcze okazać zdołał swoje męstwo,
Łzy i jęki za sobą wiodło ich zwycięstwo.
201
Ówdzie zaś Volker śmiały i Hagen z siostrzanem
Walczą śród wrogów z męstwem niepohamowanem,
Kędy cios padł, wnet jasny szyszak krwią opływał;
Tam znowu Dankwart cudów męstwa dokazywał,
202
Lecz i Duńczycy wcale nie skąpili ręki:
Od pchnięcia kopij tarcze w głośne brzmią rozdźwięki,
A jak gromy na karki padają oręże;
Obok nich walczą dzielnie Liudgera męże
203
Burgundzkie hufce ławą w wir walki ruszały,
Grzmiały miecze o hełmy, wnet się krwią zmazały,
Popłynęła po siodłach wraża krew strumieniem:
Czci i sławy się każdy dobijał ramieniem.
204
Wtem chrzęst rozgłośny! Spadły z grzmotem na puklerze
Ostre miecze: natarli Zygfryda rycerze
W huf najgęstszy, już wrogom wsiadają na karki,
Wódz przodem, w jego tropy lot ich poniósł szparki.
205
W natarciu im z Burgundów ni jeden nie sprostał,
Kędy przebiegli, potok czerwony pozostał.
Ciął Zygfryd hełmy, strugą krew przelewał wrażą,
Aż znalazł Liudgera z swą przyboczną strażą.
206
Dwa razy przedarł szyki, trzeci raz przedziera,
Aż Hagen przez zastępy w pomoc się przebiera
Ku niemu i wnet pędem uderzyli razem,
Śmierć siejąc, kędy ostrem dosięgną żelazem.
[50]
207
Gdy spostrzegł król Liudger, co się z wojskiem dzieje,
Jak Balmung, miecz Zygfryda, wszędzie zgubę sieje,
Że padają, jak wichru zdmuchnięci powiewem,
Wstrząsnął się cały, z bólu strasznym zawrzał gniewem.
208
Pomknął — i natarł na się przyboczny huf gęsty,
Wszczął się zamęt, ścisk, hałas, rozległy się chrzęsty,
Wodze idą o lepsze, krew się leje rzeką,
Drgnął szyk saski, lecz walczy, — tamci raźniej sieką,
209
Wiedział już Sasów książę, że Liudgast wzięty
Jeńcem, więc pomsty żądał gniew jego zawzięty,
Wiedział też, że Zygfryda ręki to robota,
(Choć inni posądzali o ten czyn Gernota),
210
Więc rąbał, co sił stało; od miecza zamachu
Ugiął się koń Zygfryda i potknął z przestrachu.
Lecz gdy się rumak podniósł, już junak bez trwogi
Walczył, siejąc zagładę, rozszalały, srogi.
211
A pomagał mu Hagen i Gernot niemało,
Pomagał Dankwart, Volker, więc trupem leżało
Mężów mnogo, — i Sindolt i Hunolt z Ortwinem
W boju niejednym chrobrym wsławili się czynem.
212
Zawsze razem się w walce trzymali junaki,
A coraz to wyleci oszczep nad szyszaki
Z ich ręki, w lot przebija jaką tarczę lśniącą
Że się zaraz zrumieni krwią z rany płynącą,
213
I co chwila się z konia jaki rycerz zwali
Trupem. Aż wreszcie w walce z sobą się spotkali
[51]
Mężny Zygfryd i Sasów król, Liudger śmiały,
W zgiełku, kędy oszczepy najgęściej padały.
214
Wnet od pchnięcia Zygfryda pękła przeciwnika
Tarcza, pewny zwycięstwa młodzieniec pomyka —
A dzielnych Sasów wiele srodze rannych jęczy,
Bo i Dankwart nie szczędził w pancerzach obręczy.
215
Wtem dostrzegł król Liudger na tarczy koronę,
Zygfryda godło, — zaczem porzucił: obronę:
Wiedział, że temu nic już oprzeć się nie zdoła
Więc na przyjaciół głosem potężnym zawoła:
216
„Zaniechajcie już walki, i wy i drużyna!
„Oto Zygmuntowego obaczyłem syna,
„Zygfryda, co w swej sile wielkiej znalazł chlubę!
„Bies go chyba przeklęty przyniósł nam na zgubę!“
217
Kazał skłonić chorągwie, i zaprzestać boju
I prosił, by zwycięzca nie wzbraniał pokoju;
Otrzymał go, lecz jeńcem miał pójść przed Guntera.
Zgromiła go Zygfryda ręka, bohatera.
218
Zaczem wszyscy przystali, by zaniechać wojny;
Dziurawe hełmy, tarcze, i czem kto był zbrojny,
Musieli złożyć, każda zbroja była krwawą,
Po każdej krew pociekła za Burgundów sprawą.
219
Każdy jeńca do woli z pobitych wybierał,
Gernot jeno z Hagenem baczył i dozierał,
Aby rannych na nosze złożono, a z niemi
Pięćset rycerzy wiedli w plon do swojej ziemi.
220
Zwyciężeni do Danii wracali w boleści,
I Sasi wielkiej w walce nie zyskali części
Nie było się czem szczycić ni pochwalić w domu,
Płakali i poległych i własnego sromu.
[52]
221
Zdobytą broń zabrano do burgundzkiej ziemi.
Dzielnie zakończył wojnę cny Zygfryd ze swymi
Wojakami i sławy dobił się niemałej,
Że przyznać mu to musiał Guntera huf cały.
222
Gernot mężny słał przodem do Wormacyi posły,
By się prędzej do kraju nowiny doniosły,
Jak szczęśliwie z wojennej wracają wyprawy,
Ile w boju zyskali i części i sławy.
223
Biegli przodem posłowie i przynieśli wieści,
Wnet radość szczera miejsce zajęła boleści,
Cieszył się każdy, słyszeć każdy pragnął gońca,
A kobiety badały, pytały bez końca,
224
Jak się królewskiej rzeszy wyprawa udała?
I Krymhilda jednego do siebie przyzwała
Tajemnie, bo otwarcie pytać o nowiny
Wstyd bronił, — wszak na wojnie był i jej jedyny.
225
Zaledwie wszedł wezwany poseł do świetlicy,
Uprzejme słyszał słowa nadobnej dziewicy:
„Mów wieść miłą, a złotem nagrodzę cię hojnie
„I łaską mą, gdy wiernie opowiesz o wojnie:
226
„Jak się ma Gernot? inni? kto nam w boju zginął?
„Kto najdzielniejszym czynem nad innych zasłynął?
„Opowiedz mi!“ — A poseł żywo się odzywa:
„Tchórza śród nas nie było, pani miłościwa!
227
„Ale w harcach rycerskich i gdzie bój wrzał srogi,
„Nie zebrał nikt tej chwały, mogę rzec bez trwogi,
„Co gość on, co tu przybył z Żuławskiej krainy!
„Cudów męstwa dokazał, nadludzkie to czyny!
228
„Choć po staremu w boju i mężni i czynni
„Byli Dankwart i Hagen i rycerze inni,
[53]
„I chociaż czci rycerskiej zyskali nie mało,
„Wszystkich przewyższył w walce Zygmuntowic chwałą.
229
„I tamci trupa dosyć przed sobą nasłali,
„Ale nikt nie wypowie, co ostrzem swej stali
„Dokazał mężny Zygfryd, kiedy wpadł na wroga.
„Niejedna swych krewniaków opłacze nieboga,
230
„Lub się łzami zaleje cała po kochanku!
„Grzmiał ostry miecz Zygfryda głośno, bez ustanku
„Po hełmach, a za każdym ciosem krew bryznęła, —
„Boć to mąż rycerskiego dobrze świadom dzieła.
231
„Prawda, i Ortwin z Metzu popisał się dzielnie:
„Kogo dopadł miecz jego, to albo śmiertelnie
„Ranny, albo się trupem powalił na trawę;
„I brat wasz miłościwy utrwalił swą sławę,
232
„Orężem siekąc szczerby w nieprzyjaciół szykach.
„O wszystkich śmiele można wyznać wojownikach,
„Iż poczynali sobie dzielnie w każdej porze,
„I żaden iście zarzut spaść na nich nie może.
233
„Kiedy miecze rozgłośnym uderzyły grzmotem,
„Wrogowie lecąc z siodeł, słali się pokotem,
„Niejeden z nich zaniechać walki radby szczerze;
„Tak dzielnie wojowali nadreńscy rycerze.
234
„I Hagena lennicy wyrządzili szkody
„Wiele, kiedy się wojska puściły w zawody;
„Kędy Hagen się zjawi, wróg się trupem ściele.
„Jak walczył, o tem trzeba opowiadać wiele!
235
„Także Sindolt i Hunolt z Gernota drużyny
„I Rumolt się chrobrymi odznaczyli czyny.
[54]
„Poznał Liudger późno, że ciężko zapłaci
„Za to, iż się zuchwale porwał na twych braci.
236
„Ale wszystkich przewyższył, najdzielniej się sprawiał
„Mężny Zygfryd; on takie cuda tam wyprawiał,
„Jakich nikt nie obaczy, ni przedtem ni potem.
„Wiedzie jeńców, co hojnie wykupią się złotem.
237
„A nabrał ich niemało wojak ten wsławiony:
„Król Liudgast potężnie przez niego zgromiony,
„I Liudger, brat jego, co Sasami władał!
„Słuchaj pani, coć jeszcze będę opowiadał:
238
„Do niewoli ich wzięła Zygfryda prawica
„A nigdy takich jeńców nasza okolica
„Nie widziała, jak teraz pojmać się zdarzyło!“
Słuchała a serduszko radośnie jej biło.
239
A poseł mówił: „Wziętych pięciuset rycerzy
„Z okładem, zaś na noszach krwią oblanych leży
„Rannych mnóstwo, — tych noszów z ośmdziesiąt wloką
„Miecz Zygfryda ich własną tak oblał posoką.
240
„Zuchwalce, co niedawno nam wyzwanie harde
„Słali, dzisiaj w niewoli zgięli karki twarde
„Przywiodą ich niebawem wojska do stolicy!“
Na tę wieść pokraśniało oblicze dziewicy
241
I prześliczna twarzyczka zatkwiła różowo,
Bo z trudów i zapasów walki wyszedł zdrowo
Dzielny Zygfryd, on junak nad wszystkie junaki,
I dzielnie się sprawili w boju jej krewniaki.
242
Więc rzecze urodziwa dziewka: „Za te słowa
„Nagrodą niech ci będzie ta szata godowa
[55]
„I dziesięć grzywien złota zaniosąć odemnie!“
Możnej pani wieść przynieść dla posła przyjemnie,
243
Bo w nagrodę i złoto i bogate szaty. —
Dziewczęta już czatują przy oknach komnaty,
Wyglądają na drogę, — już butni rycerze
Spieszą, wojnę skończywszy, w ojczyste rubieże,
244
Przodem zdrowi, za nimi szli ranni do domu, —
Każdy z nich mógł się z druhem przywitać bez sromu.
Król wyjechał wesoło powitać swych gości,
Znikł jego smutek, miejsca ustąpił radości.
245
Pozdrowił swych rycerzy i obcych układnie.
Godziło się królowi potężnemu snadnie
Podziękować łaskawie rycerzom po wojnie,
Że mu sławy zwycięstwa przysporzyli hojnie.
246
Pytał Gunter o losy druhów i wyprawy,
Kogo mu śmierć zabrała śród wojennej sprawy:
Utracił w walce jeno sześćdziesiąt rycerzy. —
Żal było, — lecz ukoi się każdy żal świeży.
247
Zwycięzcy wieźli z sobą puklerze pocięte,
Poszczerbione, pogięte i hełmy pęknięte;
Przed pałacem królewskim wszyscy z koni zsiedli, —
Po powitaniu harce wesołe zawiedli.
248
Wnet rozdano rycerzom po mieście gospody,
Król kazał, by im żadnej nie szczędzić wygody,
Ranni mieli opiekę i staranność wszelką,
Bo król i wrogów łaską swą otoczył wielką.
249
Do Liudgasta rzecze: „Witajcie w mej ziemi!
„Zadaliście mi szkody rękami waszemi
[56]
„Wiele, lecz powetuję straty me tej chwili,
„Dzięki druhom, co dobrze mi się zasłużyli“.
250
— „Podziękujcie im szczerze!“ — Liudger odpowie,
„Takich jeńców nie prędko dostaną królowie!
„Za uczciwe przyjęcie okup złożym suty,
Ze pobitym zwycięskiej nie dasz uczuć buty“.
251
Król odrzekł: „Wam zostawiam wolność całkowicie,
„Lecz by jeńcy mi z kraju nie umknęli skrycie
Bez mego pozwolenia, chciałbym mieć porękę!“
Więc Liudger ochoczo dał królowi rękę.
252
Zaraz też dano królom gospody swobodne;
Ranni pościel dostali i łoża wygodne.
Zdrowych winem i miodem uraczono hojnie
Było się czem pocieszyć po trudach, po wojnie.
253
Potrzaskane puklerze wnieśli do komory
I siodła pokrwawione, — był ich poczet spory, —
By niewiastom usunąć widok opłakany.
Spoczął wreszcie niejeden trudami znękany.
254
Król wszystkich podejmował ochoczo i szczerze,
Snuli się gęsto swoi i obcy rycerze,
Rannym wrogom nie brakło starannej opieki,
Lecz ich duma zuchwała w pył starta na wieki.
255
Kto się znał na lekarskiej sztuce, ten bogate
Dostał dary i srebra, złota dość w zapłatę
Swych trudów, by wyleczyć rycerzy schorzałych.
Król gościom podarunków nie szczędził wspaniałych.
256
Ten i ów do ojczystej chciał już wracać włości;
Król wstrzymywał, uprzejmej pełen gościnności,
[57]
Wdzięczen był za ich trudy, radził się krewniaków,
Jak godnie wynagrodzić tych dzielnych wojaków.
257
Gernot taką dał radę: „Niechaj do dom jadą!
„Za sześć niedziel zaś uczcij zwycięstwo biesiadą —
„Z zaproszeniem niech gońcy rozjadą się chyżo,
„Tymczasem się i ranni z ran swoich wyliżą“.
258
Chciał i Zygfryd w ojczyste już powracać strony,
Lecz Gunter o zamiarze wczas powiadomiony,
Uprzejmie prosił, aby pozostał w stolicy.
Więc Zygfryd gwoli lubej wstrzymał się dziewicy.
259
„Lecz jak go wynagrodzić!“ — Płacić królewica
Nie można; — więc przyjaźnią sam król go zaszczyca
I krewni króla, — dobrze im wiadomo było,
Jakich on w boju czynów dokazał swą siłą.
260
Jedynie dla królewnej swej wyjazd odwlekał.
Spodziewał się ją ujrzeć, wreszcie się doczekał
Spełnienia swoich życzeń i poznał dziewicę! —
Potem wrócił szczęśliwy w Zygmunta dzielnicę.
261
Nie brak było na dworze rycerskiej ochoty,
Zabawiała się młodzież, w tarcze grzmiały groty —
Król tymczasem pod miastem kazał stawiać ławy,
Gdzie się miały odbywać harce i zabawy.
262
A kiedy przybyć mieli sproszeni nareszcie,
Dostała się wieść o tem w komnaty niewieście.
Usłyszała Krymhilda o blizkiej zabawie,
Więc kobiety się jęły bez spoczynku prawie
263
Do roboty, by wstęgi gotować i stroje,
I na pani Uoty zabiegła pokoje
Wieść o godach, że obcych nazjeżdża się gości.
Więc ze skrzyń dobywała stroje, kosztowności.
[58]
264
Kazała piękne szaty zdobić złotem hojnie,
By niewiasty i panny swe odziać przystojnie,
Niepoślednio przybrała też rycerską młodzież
I dla gości wspaniałą przyrządziła odzież.
V.
Jak Zygfryd Krymhildę po raz pierwszy obaczył.
265
Zjeżdżają się dzień po dzień ku Renu topieli
Rycerze na igrzyska ochotni, weseli.
Król zaprosił, a droga nie straszy daleka,
Bo dar suty, koń z rzędem, każdego tam czeka.
266
Pomyślano zawczasu, gdzie się kto umieści,
A było o czem myśleć, bo jak niosą wieści,
Trzydziestu i dwóch książąt przybyło na gody!
Więc kobiety do gości stroją się w zawody.
267
Giselher pierwszy z drogi licznych gości wita,
Z nim Gernot i przyboczna obu braci świta;
Swój czy obcy uprzejme znalazł powitanie, —
Uczcić gościa, rycerskie każe przykazanie.
268
Jadą rycerze! Złote połyskują siodła,
Błyszczą rzędy wspaniałe, lśnią puklerzy godła,
Bo każdy na te gody, jak mógł, tak się stroił.
Przybywał też niejeden, co się z ran wygoił.
269
A i ci, co leżeli poranieni srodze,
Zapomnieli o bólu i śmiertelnej trwodze.
Precz ze smutkiem! W niepamięć stracone nadzieje,
Każdy na obiecane cieszył się turnieje.
[59]
270
Wszak gościna zasobna, zabawy nie braknie,
Wszystkiego w bród, bez liku, czego dusza łaknie.
Szczęśliw każdy i każde uśmiechnięte lica,
Brzmiała radością cała Guntera dzielnica.
271
W Zielone Święta rano i gwarno i ludnie
W mieście, bo się zjechało postrojonych cudnie
Na te gody rycerzy z pięć tysięcy może,
Więc harce i zabawy wszczęły się na dworze.
272
Gunter miał rozum bystry i od dawna wiedział,
Dla czego młody Zygfryd w jego ziemi siedział,
Że wdzięk siostry, nieznany jeszcze, a przez ludzi
Wysławiany, w rycerzu żar miłosny budzi.
273
Właśnie Ortwin królowi przymówił się prawie:
„Panie, jednej nam rzeczy brakuje w zabawie!
„Niechby tu i dzieweczki przyszły! Wszak się niemi
„Godnie poszczycić możem w tej ojczystej ziemi.
274
„A cóżby nam rycerskie życie osłodziło,
„Gdyby dziewiczych wdzięków na świecie nie było?
„Baczcie, o królu, siostrę zaprosić do sali!“
A rycerze radośnie mu potakiwali.
275
„Niech będzie wasza wola!“ Gunter mu odpowie.
Wielce się ucieszyli przyjezdni panowie
A król co prędzej matce i siostrze obwieści,
By przybyły i orszak przywiodły niewieści.
276
Więc dziewczęta nuż szukać, nuż biegać, otwierać
Pełne skrzynie i szafy; — było w czem przebierać,
Bo tam haftów i kolców dość w zamczystej skrzyni.
Strój świetny piękność zdobi i świetniejszą czyni.
277
A młodzieńcy zapałem rozgorzeli takim,
Że każdy, by się w oczach kobiet ladajakim
[60]
Nie wydać, dałby nawet królestwo tej chwili;
Tak się nieznanych niewiast widokiem cieszyli.
278
Król wysłał stu rycerzy spokrewnionych rodem,
By kobietom służyli, postępując przodem.
Każdy z nich kroczył, w ręku miecz trzymając ostry:
Król cały dwór swój oddał na usługi siostry.
279
Uota szła wraz z córą, około królowej
Idą nadobnym wiankiem piękne białogłowy, —
Było ich sto lub więcej, — jakie szaty, stroje!
Z córką też śliczne dziewki idą na pokoje.
280
Wszystkie razem z niewieściej wychodzą świetlicy,
Aż tu cisnąć się poczną młodzi wojownicy,
Ciekawi na te dziwy, ażeby w pochodzie
Widzieć cudo piękności, przyjrzeć się urodzie.
281
Weszła wreszcie królewna, jak poranna zorza
Śród ciemnych chmur wykwita: więc wesołość hoża
Zabłysła w sercu tego, co jej z dawna stały,
Kiedy się jego oczy z jej okiem spotkały.
282
Bije blask od klejnotów, co jej zdobią szaty,
Lecz jaśniejszym lśnią blaskiem rumieńca szkarłaty.
Takiej krasy, tych wdzięków na niewieściej twarzy
Nie zobaczy na jawie, we śnie nie wymarzy.
283
Jako nad inne gwiazdy świeci blask miesiąca,
Co promieniem srebrzystym ciemnię chmur roztrąca,
Tak ona po nad wszystkie lśni w urody wiośnie:
Młodzi patrzą z podziwem a serce w nich rośnie.
284
I mimo rzędu dworzan, co szli ławą zwartą
Ten i ów się wysuwa, chęcią nieprzepartą
Pędzony, by ją ujrzeć, napatrzeć się z bliska.
Zygfryd i rad był i znów serce żal mu ściska.
[61]
285
Pomyślał: „Czy być może, by węzeł dozgonny
„Mnie te wdzięki przeznaczył? Szał to chyba płonny!
„Ale zrzec się? Nie! Raczej rozbrat z życiem całem!“
To bladł, to znów pokraśniał pod myśli nawałem.
286
A tak pięknym był dzielny Zygmuntowic ninie,
Jakby go świadom sztuki mistrz na pergaminie
Wymalował, bo szczęściem i trwogą miotana
Cudownym wdziękiem postać zakwitła młodziana.
287
Lecz już torują drogę dla niewieściej rzeszy.
Cofa się tłum i na bok ustąpić się spieszy
Rozradowawszy serce, nasyciwszy oczy.
A grono niewiast skromnie śród rycerzy kroczy.
288
Gernot z cicha do króla przemówi w te słowa:
„Jest jeden, miły bracie, co wam w sercu chowa
„Miłość i drużbę wierną, toć i nam wypada
„Odwdzięczyć mu się za to, — niezgorsza to rada.
289
„Nie zaszkodzi, gdy siostrze Zygfryd się pokłoni
„A ona go powita. Niech przystąpi do niej,
„Za usługi niech słowo usłyszy łaskawsze
„Z ust dzieweczki, a ręczę, już on nasz na zawsze!“
290
Król nie wzbronił, więc kilku podeszło z drużyny
Do Zygfryda, radosne niosąc mu nowiny:
„Za wolą króla cześć was czeka znakomita!
„Przystąpcie, bo królewna głośno was powita.“
291
Zadrżało młode serce, znikła z czoła bladość,
Zajęła duszę czysta, niezmącona radość:
Co w marzeniu tajemnem kryje się i chowa,
Mają ziścić kochanki powitalne słowa.
[62]
292
Zbliżył się hardy młodzian, a jej płoną lica
Rumianą zorzą; wdzięcznie przemówi dziewica:
„Cześć wam, mężny Zygfrydzie! Witajcie nam, panie!“
Głośno mu serce biło na to powitanie,
293
I skłonił przed dziewicą głowę na podziękę.
Stała nadobna para długo ręka w rękę,
Oko w oko spojrzało spojrzeniem głębokiem,
Lecz skrycie, by przed cudzym nie zdradzić się wzrokiem.
294
Czy gorętszym uściskiem tkliwego przymierza
Zwarła się rączka biała z prawicą rycerza
Nie wiem, lecz rozważywszy rzecz, wyznaję szczerze,
By tak nie było, — tego chyba nie uwierzę.
295
Ni jasny dzionek letni, ni ranek wiosenny
Serce nie oczarują tak, jako płomienny
Żar miłosny, ni wzbudzą taką rozkosz w łonie,
Jak uścisk, co kochanków wiąże z sobą dłonie.
296
A tam sobie niejeden pomyślał: „Szczęśliwy!
„Żeby tak uścisk jeden jej dłoni życzliwy!
„Jedna chwila pieszczoty przy takiej kobiecie,
„A rad bym duszę dla niej poświęcił i życie!
297
Zapatrzyli się wszyscy na dorodną parę,
Co jaśniała radością i szczęściem nad miarę;
A kiedy pocałunek — (obyczaj pozwalał) —
Złączył ich usta, Zygfryd ledwie nie oszalał.
298
Król duński stał opodal i sąd wydał taki:
„Ten całus niejednemu da się wnet we znaki,
[63]
„Niejeden za to padnie trupem z jego dłoni.
„Niech tam Bóg mojej ziemi przed Zygfrydem broni!“
299
Tymczasem dla królewnej pośród gości tłumu
Drogę utorowano, — miała iść do tumu.
Młódź ruszyła, by w mury kościoła się dostać,
Więc Zygfrydowi przyszło z królewną się rozstać.
300
Odeszła wreszcie pośród niewiast swoich grona
Cudna krasą, a za nią z niejednego łona
Wyrywa się tęsknota, płyną żądze, chęci, —
Jej uroda rycerzy raduje i nęci.
301
Ledwie doczekał końca kościelnych obrzędów
Zygfryd, bo się nie mało cieszył z losu względów.
Że ukochana miłem rzuciła nań okiem.
Rozgorzał jeszcze bardziej pod spojrzeń urokiem.
302
Wybiegł pierwej z kościoła. Gdy wyszła dziewica,
Znów do niej dopuszczono cnego królewica
A ona już mu śmielej dziękować poczęła,
Że tak chlubnie dokonał wojennego dzieła.
303
„Bóg wam zapłać, Zygfrydzie“ — rzecze dziewczę młode,
„Za wojenne usługi! Macie też nagrodę
„W przyjaźni mężów, co wam niosą ją radośnie“.
Zygfryd słuchał i patrzał w jej oczy miłośnie.
304
I rzekł: „Wierne wam służby przysięgam na wieki
„I pierwej na spoczynek nie zmrużę powieki,
„Aż spełnię, co każecie, póki życia stanie,
„By zyskać waszą miłość i przychylne zdanie“.
305
I tak przez dni dwanaście, póki trwały gody
Przy królewnie królewicz zabawiał się młody,
[64]
Gdy się mogła na dworzec pokazać śród gości.
Król na to patrzał chętnie dla jego miłości.
306
Wesołość i ochota przy głośnej zabawie
Panowały na dworze Guntera, a w sprawie
Rycerskiej też się męże na dworze ćwiczyli,
W niej zaś Hagen i Ortwin zawsze rej wodzili.
307
Jaką jeno zabawę wymyślił kto z gości,
Zawsze ich na usługi znalazł w gotowości,
Więc ich sława i szczery szacunek zaszczyca
I chlubiła się nimi burguńdzka ziemica.
308
A i ranni się wreszcie ściągnęli z pościeli
I w zabawie rycerskiej próbować się chcieli,
Jak się tarczą zasłonić, jak oszczepem godzić.
Sił nabrali a było z kim w zawody chodzić.
309
Czasu godów uraczył król gości sowicie,
Było jadła wszelkiego mnogo i obficie;
Nikt się na gospodarza nie mógł skarżyć w niczem:
On chodził pośród gości z wesołem obliczem.
310
I mówił: „Hej rycerze moi! Przed rozstaniem
„Przyjmcie dary odemnie, boć mojem staraniem
„Służyć wam zawsze chętnie, nie pogardźcie datkiem!
„Jabym się chętnie z wami podzielił ostatkiem!“
311
A zasię doń mówili duńscy wojownicy:
„Zanim się ztąd rozjedziem do naszej ziemicy,
„Pogódźmy się na zawsze, pragniem tego szczerze —
„Dużo druhów nam wasi ubili rycerze!“
312
Liudgasta się także wygoiły rany,
Zdrów był i Sasów książę, choć walką sterany,
[65]
Ale też pozmierało wiele z ich gromady, —
Więc szukał król Zygfryda, by zasięgnąć rady,
313
I rzekł do królewicza: „Radź, Zygfrydzie! Ano
„Wrogowie nasi jutro chcą odjechać rano,
„Proszą o mir wieczysty mnie i mych rycerzy.
„Poradźże mi, Zygfrydzie, jak zrobić należy.
314
„W okup mi obiecują, — powiem ci to szczerze, —
„Złota, co pięćset koni na siebie zabierze;
„Tyle chcą dać, gdy wolno puszczę ich na słowo“.
Ale Zygfryd niechętnie wstrząsał na to głową.
315
„Niechaj jadą swobodnie“ — rzekł — „i bez okupu!
„Lecz aby kiedyś znowu dla walki i łupu
„Nie najeżdżali kraju, niechaj dadzą rękę
„Obaj króle, będziecie pewną mieć porękę!“
316
„Usłucham twojej rady!“ — rzekł król, więc pospołu
Poszli, a zaraz wrogom dano znać u stołu,
Że król w okup wolności nie pragnie ich złota.
— W domu krewnych za nimi dręczyły tęsknota.
317
Wyniesiono na tarczach skarby, kosztowności;
Król dzielił to bez wagi między swoich gości,
Niejeden dostał z górą pięćset grzywien złota.
A czynił to król Gunter z porady Gernota.
318
Mieli jechać do domu, więc na pożegnanie
Przyszli goście, by uczcić jeszcze możne panie,
I królowe Uotę i młodą królewnę.
A było pożegnanie i grzeczne i rzewne.
319
Odjechali i pustką stanęły gospody,
A z licznych gości, co tu roili się wprzódy,
Został z królem zaledwie jaki druh pokrewny.
Ci codzień na pokoje chodzili królewny.
[66]
320
I Zygfryd dzielny począł myśleć o podróży,
Bo wątpił, czy nareszcie, czego chce, wysłuży;
Ale się król dowiedział, że Zygfryd chce jechać, —
Prosił też i Giselher, tego zaniechać:
321
„Dokąd się wybieracie, Zygfrydzie, tak pilnie?
„Zostańcie jeszcze chwilę — proszę was usilnie, —
„Tu na dworze Guntera króla razem z nami.
„Są kobietki, nie zamkną ich przecież przed wami!“
322
A więc Zygfryd zawołał: „Niechże konie stoją!
„Chciałem jechać, lecz wolę odmieniłem moją.
„Odnieście tarcze! Miałem odjechać już święcie, —
„Lecz dla twojej przyjaźni zmieniam przedsiewzięcie!“
323
I znowu dla przyjaciół został Zygfryd ninie,
A pewnie by mu w żadnej na świecie krainie
Nie było lepiej, jak tu na burgundzkim dworze,
Gdzie codziennie dziewicę piękną widzieć może.
324
Jej to wdzięki rycerza na dworze trzymały;
A chociaż na zabawach czas upływał cały,
Troski go i miłosne dręczyły męczarnie.
— Przez tę miłość on rycerz zginął potem marnie!
[67]VI.
Jak Gunter wyprawiał się do Islandyi po Brunhildę.
325
Zasię nowe nad Renem rozległy się wieści:
Szeptano coś o rzadkiej urodzie niewieściej;
Chciał i Gunter, król dzielny, puścić się w zaloty,
Aż mu serce od krewkiej wezbrało ochoty.
326
Za morzami mieszkało krwi królewskiej dziecię,
Piękna dziewka, jak drugiej nie masz w całym świecie,
Silnej dłoni, a przy tem cudownej urody;
Oszczepem z rycerzami miotała w zawody,
327
Rzuciwszy kamień, skokiem dosięgała mety.
A kto chciał zyskać miłość szlachetnej kobiety,
Trzy razy ją zwyciężyć miał lub życie stracić:
Przegraną trzeba było wnet głową przypłacić.
328
Długo już piękna dziewka wiodła żywot taki,
Aż wieść o niej w nadreńskie zaniesiono szlaki,
Rozgorzał wnet król Gunter ku pięknej kobiecie.
— Wielu przez to rycerzy postradało życie!
329
Rzecze pan z ponad Renu: „Pojadę za morze
„Do Brunhildy w zaloty, i głową nałożę
„Chętnie, aby jej miłość pozyskać i wdzięki.
„Niechaj zginę, jeżeli nie odda mi ręki!“
330
Ale Zygfryd mu rzecze: „Nie radzę tej drogi
„Niebezpiecznej! Królewna obyczaj ma srogi:
„Zaloty można życiem przypłacić: więc szczerze
„Radzę, aby zaniechać podróży w tej mierze“.
[68]
331
„Ja zaś“, rzekł Hagen na to „inny wniosek stawię:
„Proście oto Zygfryda, by w ciężkiej przeprawie
„Dopomógł wam i siłą i poradą swoją,
„Skoro wie tak dokładnie, jak tam rzeczy stoją“.
332
Więc król żywo: „Czy zechcesz dopomódz, Zygfrydzie?
„Jeżeli mi usłużysz w tem, o co tu idzie,
„Jeśli z Brunhildą ślubem połączymy ręce,
„Chętnie cześć mą i życie dla ciebie poświęcę“.
333
A na to rzecze Zygfryd, Zygmunta syn żwawy:
„Daj mi siostrę, a ciężkiej dokonam ci sprawy!
„Daj Krymhildę, księżniczkę przecudnej urody,
„A innej za me trudy nie żądam nagrody!“
334
— „Przyrzekam!“ rzecze Gunter i poda prawicę,
„Skoro piękna Brunhilda zjedzie w mą ziemicę,
„Wyprawię ci wesele huczne razem z nami
„I życzę, byś się długo cieszył jej wdziękami!“
335
Więc dostojni panowie zaprzysięgli święcie,
Ale zanim zdołali swoje przedsięwzięcie
Wykonać i Brunhildę sprowadzić tu śmiałą,
Musieli trosk i strapień wycierpieć niemało.
336
Zygfryd musiał wziąć z sobą płaszcz ów do tej drogi,
Który niegdyś pozyskał z trudem w walce srogiej
Z Alberykiem, — tak zwał się karzeł on potężny.
Więc wybierał się w drogę rycerzy huf mężny.
337
A kiedy siłacz Zygfryd płaszcz na się przymierzy,
Przybywało mu siły, jakoby rycerzy
Dwunastu tkwiło w płaszczu i siłę swą dało:
Taką sztuką o dziewkę chciał walczyć wspaniałą.
[69]
338
Miał także płaszcz on dziwny i tę jeszcze cnotę,
Że kto go wdział, do czego tylko miał ochotę,
Mógł robić, bo był oku niewidzialny wtedy. —
Zyskał królowi dziewkę, dla siebie dość biedy.
339
„Powiedzcież mi Zygfrydzie, nim ruszym za morze,“
Pytał król, — „by nie ponieść szwanku na honorze,
„Czy nie trzeba rycerzy zabrać z sobą w drogę?
„Ja trzydzieści tysięcy zaraz zwołać mogę.“
340
Na to Zygfryd mu rzecze: „Cóż nam po drużynie?
„Gdy się sprawa nie uda, wszystko nam wyginie,
„Brunhilda zdoła wszystkim zgotować zagładę.
„Ja wam, królu potężny, inną podam radę.
341
„Pojedziemy w dół Renem, jak zwykli rycerze,
„Jeno kilku niech z nami w drogę się wybierze,
„Samoczwart się za morze puścimy na zwiady:
„Gdy dziewkę pozyskamy, damy sobie rady.
342
„Ja jeden w tym orszaku, a ty będziesz drugi,
„Trzeci Hagen, on dobre odda nam usługi,
„Czwarty Dankwart, to rycerz dzielny do oręża.
„Nam czterem nawet tysiąc nie poradzi męża.“
343
— „A jeszcze chciałbym wiedzieć“, pytał król ciekawie,
„Boć mi na tem zależy, jakich w tej wyprawie
„Trzeba nam będzie strojów, by godnie wystąpić
„Przed Brunhildą? Tej rady nie zechciej poskąpić!“
344
„Śliczne tam noszą szaty“, rzecze Zygfryd na to,
„Dwór królewny codziennie nosi się bogato.
„Więc i nam trzeba strojnie wystąpić i świetnie,
„Aby nas przed Brunhildą nie wyśmiano szpetnie“.
[70]
345
— „Kiedy tak“, rzecze Gunter, „pójdę do macierzy,
„I prosić będę, aby dostatek odzieży
„Piękne dziewki z jej dworu zgotowały raźnie,
„By przed królewną można wystąpić pokaźnie“.
346
Ale Hagen z Tronje ozwie się w tej chwili:
„Wartoż, abyście matkę tą sprawą trudzili?
„Raczej siostrze to wasze oświadczcie żądanie;
„Usłużyć wam w potrzebie wszak chętnie przystanie“.
347
Kazał król donieść siostrze, że do jej komnaty
Przyjdzie razem z Zygfrydem, więc codzienne szaty
Zrzuciwszy, wnet odświętne stroje na się bierze,
I czeka, rychło u niej zjawią się rycerze.
348
Służebnice też szaty przywdziały od święta.
Krymhilda gdy słyszała, iż idą książęta,
Powstała wnet i poszła w dziewiczej skromności,
By powitać u proga zacnych swoich gości.
349
„Witajże z towarzyszem u mnie, miły bracie,
Rzekła do nich, — „a powiedz, czemu w mej komnacie
„Widzę dziś panów moich i w jakiej to sprawie?
„Co was do mnie sprowadza, powiedzcie łaskawie“.
350
Więc król rzekł: „Powiem zaraz, co nas tu sprowadza,
„W naszych zamiarach jedna troska nam przeszkadza:
„Mamy jechać w zaloty precz w dalekie światy,
„Tożby trzeba na drogę wspaniałe mieć szaty“.
351
— „Siadajcie, miły bracie, niech się dowiem przecie“,
Rzekła dalej, „do kogo w zaloty jedziecie,
[71]
„I czyje to was wdzięki wiodą w obce kraje?“
A to mówiąc królewna rękę mu podaje
352
I na miękki kobierzec wiedzie swoich gości,
Gdzie siedziała, nim do niej przyszli, w samotności,
— A było złotym haftem zdobione wezgłowie. —
Dobrze się u królewny bawili panowie.
353
Bo kiedy obok siebie siedli na kobiercu,
Spotkały się wnet oczy kochanków. On w sercu
Nosił jej obraz stale i kochał nad miarę. —
Potem dziewka małżeńską przysięgła mu wiarę.
354
A król potężny rzecze: „Siostro ukochana,
„Twa pomoc w tej wyprawie wielce pożądana.
„W zaloty do Brunhildy jedziemy rubieży,
„A strojnie nam i świetnie wystąpić należy“.
355
— Królewna na to: „He pomódz mogę, bracie,
„Gotowam spełnić wszystko, czego zażądacie,
„Przykro by mi też było, jeśliby kto drugi
„Pomocy wam odmówił lub jakiej usługi.
356
„Wam prosić nie przystoi, rycerzu wspaniały,
„Rozkaż raczej, wszak panem tyś w krainie całej,
„A rozkaz czy życzenie spełnię zawsze rada!“
Tak królowi rozkoszna dziewica powiada.
357
„Potrzebny nam na drogę, siostro, przyodziewek
„Pokaźny, więc go dobierz z pomocą swych dziewek,
„Byśmy mogli wystąpić na dworze statecznie,
„Skorośmy umyślili jechać tam koniecznie“.
358
Ona na to: „Jedwabiu na szaty mi starczy,
„Każcie tylko klejnotów naznosić na tarczy,
„A przyrządzę wam szaty pięknie i bogato!“
Zgodzili się ochoczo obaj goście na to.
[72]
359
„Lecz powiedzcie, kto w podróż tę pojedzie z wami?“
Zapytała dziewica, Król na to: „My sami
„Pojedziemy a z innych tylko dwóch rycerzy,
„Dankwart i Hagen, do tej wyprawy należy.
360
„Więc pamiętajże, siostro, coć mówię: Jedziemy
„Czterej jeno, a w drogę szat potrzebujemy
„Tyle, by przez dni cztery każdy po trzy razy
„Zmienił strój, a wystąpił na dwór bez obrazy“.
361
Pożegnali z królewną rycerze się wreszcie,
A ona do roboty swych dziewek trzydzieście
Zaraz z komnat niewieścich do siebie przyzywa, —
Każda z nich do roboty sprawna i gorliwa.
362
Śnieżnej białości jedwab aż z arabskiej ziemi
Wyszywały dziewice perłami drogiemi;
I inny z Zazamanku, zielony jak trawa.
Królewna sama szaty dla mężów przykrawa.
363
Podszewki były z skóry wydry zagranicznej, —
Każdy zdumiał się patrząc, widok też był śliczny!
Po wierzchu kładły jedwab, ozdabiając szaty.
Słuchajcie, jaki jeszcze strój tam był bogaty:
364
Postawy marokańskie, libijskie tkaniny,
Jakich nigdy do stroju królewskiej dzieciny
Nie użyto, tam lśniły ozdobnie i strojno:
Królewna dla przyjaciół umiała być hojną.
365
Na takie progi lada strój się nie nadaje:
Za lichemi zdawały się i gronostaje,
Więc szaty czarny jedwab kryje, by w te gody
Strojno i okazale stanął orszak młody.
[73]
366
A po nich naszywano arabskie klejnoty.
Miały z tem białogłowy nie mało roboty
I przez siedm tygodni szyły one stroje.
Tymczasem dla rycerzy przyrządzono zbroje.
367
A kiedy już i strojno i zbrojno stanęli,
Zbudowano im statek na Renu topieli,
Co ich miał w świat daleki ponieść gdzieś za morze.
Dziewice zaś po pracy płakały w komorze.
368
Rycerzom powiedziano, że gotowy leży
Sprzęt podróżny, na drogę dostatek odzieży,
Jak żądali. Więc kiedy wieść nadeszła miła,
Żadna ich już nad Renem nie wstrzymała siła.
369
I posłali wnet gońców po druhów bojowych,
By przybyli oglądać zapasy szat nowych
I przymierzyć, czy dobrze przypadną do ciała.
Wyborne były, — dzięki drużyna składała.
370
Bo każdy, kto obaczył te wspaniałe szaty,
Musiał przyznać, iż rzadko sprzęt taki bogaty
Spotkać można. Więc strojno, huczno, okazale
Mogli jechać; szat lepszych nie obaczysz wcale.
371
Dank zebrała nie mały tą chętną przysługą
A wojacy wesoło na drogę tę długą
Zegnali obyczajem rycerskim dziewicę,
Z jej jasnych oczu gęste łzy rosiły lice.
372
Rzekła z żalem: „Nie rzucaj, bracie, naszej strony
„I między nami, bliżej, szukaj sobie żony,
„Gdzie życia nie narazisz na grę tak zawodną.
„Znajdziesz i tu niewiastę dostojną i godną“.
373
Snać serce jej przeczuło, jaki będzie skutek.
Płakali wszyscy, ciężki ogarnął ich smutek,
[74]
A łzy po napierśnikach spływały złocistych,
Ćmiąc ich blask, — bo się lały w strumieniach rzęsistych.
374
„Wam też, dzielny Zygfrydzie“ wołała w żałości
„Brata mego polecam i waszej wierności!
„Niech mu zguby nie zdarzy śmiałe przedsięwzięcie!“
Zygfryd dał rękę na to i poprzysiągł święcie
375
I rzecze do dziewicy: „Póki życia stanie,
„Będę miał o nim, pani, usilne staranie,
„A zdrowo go i cało nad Ren wam przystawię!“
Królewna na podziękę skinęła łaskawie.
376
A już im sprowadzono na Renu wybrzeże
Sprzęt podróżny i odzież, złociste puklerze
I konie. Więc się w podróż wybierali woje
A gorzko po nich piękne płakały dziewoje.
377
I z okien poglądały żałośnie i tkliwo.
W żagle statków pomyślny wiatr uderzał żywo,
Jaż się na Renu fali kołyszą rycerze —
A król Gunter zapytał: „Któż stanie przy sterze?“
378
— „Stanę ja!“ rzecze Zygfryd, „po wodnej głębinie,
„Cni rycerze, nasz statek spokojnie popłynie,
„Bo wszelkie szlaki dobrze znam na Renu fali!“
Więc wesoło burgundzką ziemię pożegnali.
379
Żywo pochwycił Zygfryda żerdź długą, od lądu
Począł odpychać statek do wartkiego prądu,
Gunter też nieleniwo sam się jął do wiosła
I wkrótce chyża fala rycerzy uniosła.
380
Mieli dostatek jadła, dosyć mieli wina, —
Najlepsze, jakie rodzi burgundzką kraina.
[75]
Konie stały spokojnie, miały dość wygody,
Statek mknął raźno, — żadnej nie doznali szkody.
381
Silne liny żaglowe prężyły się z mocą, —
Upłynęli dwadzieścia mil jeszcze przed nocą,
Bo wiatr pomyślny pędził do morza ich żwawo.
Lecz na biedę się własną znoili tak krwawo.
382
Dwunastego poranku, jak mówią nowiny,
Zaniósł ich do Brunhildy wiatr wreszcie krainy,
Kędy Izenstein leży, — ale nikt z rycerzy
Prócz Zygfryda nie poznał tych obcych wybrzeży.
383
A kiedy Gunter ujrzał takie zamki liczne
I rozległe niezmiernie pola okoliczne,
Pytał wnet: „Mój Zygfrydzie, jak wam się wydaje,
„Czyje to są te zamki i wspaniałe kraje?“
384
Zygfryd wnet odpowiedział: „Znam je dobrze zdawna!
„W tym kraju oto włada Brunehilda sławna,
„A to twierdza Izenstein. Wiedzcie przyjaciele,
„Dziś jeszcze zobaczymy krasnych niewiast wiele.
385
„A przyjmijcie odemnie tę radę, by w słowie
„Wszyscyśmy się zgadzali, co który z nas powie.
„I kiedy przed Brunhildy staniemy obliczem
„Baczyć trzeba, by przed nią nie zdradzić się niczem.
386
„Więc powiedźcie, gdy ujrzym ją w dziewic orszaku
„Zgodnie wszyscy i równo, żem Guntera znaku
„Lennikiem i poddanym, a on lennym panem.
„Tak może, co zamierzył król, być dokonanem!“
[76]
387
Chętnie mu też przyrzekli, — dobra była rada, —
Że żaden nie zapomni się i nie wygada,
Jeno tak, jak on żąda; dobrze im z tem było,
Kiedy Gunter obaczył swą bogdankę miłą.
388
A dodał Zygfryd: „Królu, nie po twojej woli
„Robię to, ale siostrze urodziwej gwoli,
„Boć ona mi nad życie droższa i nad duszę!
„By moją była, dobrze zasłużyć się muszę!“
VII.
Jak Gunter Brunhildę pozyskał.
389
Tymczasem statek blisko po pod zamku mury
Dotarł, a król obaczył patrząc się do góry,
Tako im dziewcząt wiele z okien się przyziera,
Że ich nie znał, gniewało to króla Guntera.
390
I zapytał wiernego druha w każdej sprawie:
„Nie wiecie co o dziewkach tych, co tak ciekawie
„Spoglądają z pałacu ku nam tu na fale?
„Komubądź służą, dziewki wspaniałe to wcale“.
391
A Zygfryd na to: „Patrzcież tajemnie a skrycie
„Między dziewki, a potem szczerze mi powiecie,
„Którą byście wybrali, gdyby wybrać dano?“
— „Dobrze!“ rzekł dzielny Gunter i patrzył, jak chciano,
392
Aż rzekł wreszcie: „Tam oto w oknie jedna stoi
„W śnieżnej szacie, co wdziękiem tak mi oczy poi,
„Iżbym się ni na chwilę nie wahał w wyborze.
„Gdybym mógł, tę za żonę wziąłbym o tej porze“.
[77]
393
— „Dobry wybór zrobiła twa bystra źrenica,
„Bo to właśnie Brunhilda, królewska dziewica,
„Do której skierowałeś serce i zapały“.
Królowi się jej wdzięki bardzo spodobały.
394
Lecz Brunhilda swym dziewkom kazała odstąpić
Od okien, aby obcym przybyszom poskąpić
Widoku; poszły do swej komnaty niewieściej,
Ale co tam robiły, mówią opowieści:
395
Stroiły się na obcych mężów widok nowy,
Jako z dawna obyczaj mają białogłowy,
Ale ku wąskim oknom spoglądały skrycie
Na wojowników: zwykła ciekawość kobiecie!
396
Czterej tylko wysiedli z okrętu rycerze,
A Zygfryd wyprodził konia na wybrzeże.
Widziały wszystko z okien urodziwe dziewki, —
Gunter dumnym był z tego, zapał go jął krewki.
397
Zygfryd mu kornie trzymał rumaka za wodze,
— Koń był piękny i rączy, przy tem silny srodze, —
Aż król skoczył na siodło. Usłużył mu zręcznie,
Gunter się za te służby wypłacił niewdzięcznie.
398
Potem i swego konia wywiódł na brzeg wody, —
Nigdy był takich posług nie zwykł książę młody,
By komu u strzemienia jak pachołek stawał.
Patrzyły dziewki, widok dziwnym się wydawał.
399
Jednego kroju szaty śnieżne mężów kryły,
Rumaki też dobrane, białe, — w słońcu lśniły
Na ramionach rycerzy przecudnej roboty
Tarcze, co rozsiewały w koło odblask złoty.
400
Od klejnotów błyszczały siodła i rzemienie,
Zdala się złotych dzwonków rozlegało brzmienie.
[78]
Więc jako ich potęga kazała, przed sale
Brunhildy zajechali huczno, okazale.
401
Długie ostre kopie sterczały u toku,
Ku ostrogom miecz piękny zwieszał się u boku, —
Była to klinga bardzo ostra i szeroka.
— Wszystko piękna królewna widziała z wysoka.
402
Z nimi przybywał Dankwart i Hagen do grodu;
A mówią, że ci męże rycerskiego rodu
Mieli strój barwy kruczej, nadobnie uszyty,
A w ręku piękne, wielkie i szerokie szczyty.
403
Na nich z Indyj dalekich błyszczały klejnoty
I rzucały po sukni drżący promyk złoty.
Statek ich bez opieki pozostał na fali,
Rycerze zaś do grodu społem zajeżdżali.
404
Ośmdziesiąt sześć wieżyc, co warowni strzegło,
Trzy obszerne pałace i salę rozległą
Ujrzeli tam, zielonym zdobioną marmurem.
Tam siedziała Brunhilda z swoich dziewic chórem.
405
Bramy były na ściężaj otwarte gościnnie, —
Wtem wybiegli naprzeciw dworzanie, by zwinnie
I uprzejmie powitać w swojej pani kraju
I tarcze i rumaki ująć po zwyczaju.
406
A jeden rzekł: „Oddajcie też miecze i zbroje!“
Lecz Hagen na to: „Próżne to żądanie twoje,
„Bułaty i pancerze wolimy nieść sami!“
Aż ich Zygfryd z tej ziemi poznał zwyczajami:
407
„W tym zamku z dawna taki obyczaj panuje,
„Iż się gościom broń wszelką na progu zdejmuje;
„Niech ją wezmą! Niczego nie dokażem siłą!“
Musiał Hagen usłuchać, choć mu nie w smak było.
[79]
408
Uraczono wnet gości i dano gospody,
A ku zamkowi biegnie młódź zbrojna w zawody
Zewsząd, w szatach książęcych, a kroku przyspiesza
I pogląda ciekawie, gdzie ta obca rzesza.
409
Tymczasem do Brunhildy dobiegła nowina,
Iż na zamek przybyła rycerska drużyna,
Co na statku po morskiej przypłynęła toni.
Królowa się poczęła wypytywać o niej:
410
„Powiedzcież mi rycerze,“ zapyta dworzanów,
„Skąd być może ten orszak cudzoziemskich panów,
„Co tak dumno i butno zamek najechali?
„I po co w tak daleką drogę się wybrali?“
411
A jeden z nich odrzecze: „Pani, wyznam szczerze,
„Iż nieznani mi wcale ci obcy rycerze,
„Lecz jeden mi Zygfryda kształtem przypomina.
„Radzę, niech dobre znajdzie przyjęcie drużyna.
412
„Drugi z tego orszaku, wzrostem okazały,
„Zda się, że mógłby ziemi rozkazywać całej,
„Gdyby miał moc po temu; na króla zakrawa,
„Bo wyniosła i pańska rycerza postawa.
413
„Trzeci z mężów, co w nasze zawitali progi,
„Piękny też, ale jakiś ponury i srogi,
„Wzrokiem bystrym a gniewnym do koła spoziera,
„A pewnie mu też piersi często gniew rozpiera!
414
„Najmłodszy z druhów godzien wszelakiej pochwały,
„Niby dziewicza skromność tchnie z postaci całej,
„A w obejściu uprzejmy ten wojownik młody,
„Lecz dałby się we znaki, gdyby doznał szkody.
[80]
415
„Bo chociaż taki piękny i grzeczny z daleka,
„Wnet by łzami wezbrała niewieścia powieka,
„Gdyby się gniewać począł. Wygląda wspaniale,
A wszelakiej rycerskiej sprawy świadom wcale“.
416
Królowa rzecze na to: „Podajcież mi szaty;
„A jeśli siłacz Zygfryd przyjeżdża tu w swaty
„I chce mą miłość zyskać, życie stracić może.
„Bez walki doń nie pójdę na małżeńskie łoże“.
417
Wzięła na się Brunhilda żywo przyodziewek,
Poszła, a za nią idzie orszak pięknych dziewek,
Sto lub więcej, a wszystkie i strojne i zdobne,
Bo chciały gości ujrzeć dziewczęta nadobne.
418
Koło nich nieśli w dłoni dobyte oręże
Islandzcy wojownicy, Brunehildy męże,
Pięćset może lub więcej. — Było to markotnie
Gościom, ale z swych siedzeń powstali ochotnie.
419
Królewna, gdy śród gości Zygfryda zobaczy,
Witając go w swej ziemi, tak przemówić raczy:
„Badź pozdrowion, Zygfrydzie, tu w mojej dziedzinie,
„A powiedz, co was do mnie przyprowadza ninie?“
420
— „Wielka to wasza łaska“, rzecze Zygfryd młody,
„Potężnych królów córo, że raczycie wprzódy
„Mnie powitać, niż króla mojego i pana;
,On„On tu pierwszy, cześć jemu niech będzie oddana.
421
’,Z nad„Z nad Renu się wywodzi, — cóż opowiem więcej? —
„Dla twej miłości jedzie tu, bo najgoręcej
„Pragnie posiąść cię, chętnie narażając życie.
„Namyśl się, pani, walczyć przyjdzie nieodbicie!
[81]
422
„Gunter, król mój, ma ziemie szerokie i włości
„A zapragnął nad wszystko w świecie twej miłości;
„Rozkazał mi, bym razem w tę drogę wyjechał,
„Inaczej tych odwiedzin chętnie bym zaniechał“.
423
A królowa: „Gdy rycerz ten twym lennym panem,
„Niechże walkę rozpocznie! Jeśli jemu danem
„Zwycięstwo będzie, weźmie zaraz mnie za żonę;
„Lecz gdy ja wygram, chwile wasze policzone!“
424
Ale Hagen z Tronje rzekł: „Powiedz, królowo,
„Jaka to walka będzie? By przed białogłową,
„Miał król Gunter się lękać, rzecz by była śliska:
„Myślę, że łatwo piękną dzieweczkę pozyska“.
425
— „Rzuci w dal kamień, rączym skokiem go przesadzi
„I oszczepem się zmierzym. Namysł nie zawadzi!
„Możecie razem stracić i sławę i życie,
„Pomyślcież i rozważcie sobie należycie!“
426
A Zygfryd żwawy chyłkiem przystąpił do króla,
I zalecał, by szczerze, jaka jego wola,
Opowiedział królewnie, bez lęku ni trwogi;
Przyrzekł pomoc wszelaką podstępnemi drogi.
427
Więc rzekł Gunter: „Potężna królowo i pani,
„Śliczna wasza uroda i każdej się dla niej
„Walki podejmę! Ciężką niech będzie i trudną!
„Głowę dam lub pozyskam małżonkę w was cudną!“
428
Gdy królewna odpowiedź taką usłyszała,
Przygotować do walki wszystko rozkazała
I przynieść dla się zbroję z dawna doświadczoną
Złotem lśniącą misiurkę i tarcze stuloną.
[82]
429
Jedwabną wdziała na się koszulkę pod zbroję,
W której nieraz szczęśliwe już staczała boje;
Pięknie z libijskich tkanin strój to był zrobiony,
Na nim lśniły złociste hafty i galony.
430
A jej dworzanie zuchom grozili zuchwale.
Dankwart i Hagen tem się nie cieszyli wcale,
Gniotła ich troska, jak się powiedzie królowi,
I myśl, azali wyjdą z tych opałów zdrowi.
431
Tymczasem żwawy Zygfryd pospieszył ukradkiem
Na wybrzeże, gdzie wprzódy lądowali statkiem,
Znalazł płaszcz swój cudowny, ukryty głęboko,
Wdział go — i już go ludzkie nie widziało oko.
432
Wrócił żywo. Tam stała już rycerzy siła,
Gdzie Brunhilda zwyczajnie z gachami walczyła;
Przystąpił do nich skrycie, a nikt go nie zoczył
Z rycerzy, bo się płaszczem cudownym otoczył.
433
Wyznaczono na walkę już koło obszerne,
Zbrojnych mężów stanęły zastępy niezmierne,
— Siedmset przeszło, — aby patrzeć na igrzyska
I osądzić, kto w walce zwycięstwo pozyska.
434
Przyszła wreszcie Brunhilda, uzbrojona cała,
Jakby się o królestwo dziś potykać miała,
Na jedwabiach lśnią złote druciane pierścieńce,
Pod zbroją jasno błyszczą dziewicze rumieńce.
435
Przyszedł i orszak dworski, niosąc za dziewicą
Tarcz, na której złociste ozdoby się świecą,
Wielką szeroką, zwartą stalowymi pręty,
Pod nią zwykła Brunhilda wojować z książęty.
436
Do ujęcia służyła wstęga złotem tkana,
Zielonymi klejnoty gęsto nasadzana,
[83]
I lśniący blask w zawody z tarczy złotem ciska.
Dzielnym być musi rycerz, co dziewkę pozyska.
437
A jak mówią, na kłębie była na trzy piędzie
Gruba tarcz, z którą dziewka potykać się będzie,
Złotem zdobna i z twardej wykowana stali.
Samoczwart za królową słudzy ją dźwigali.
438
Kiedy Hagen zobaczył, jak tę tarczę wloką,
Gniewnie rzekł do Guntera, zgryziony głęboko:
„Cóż królu? Trzeba z życiem pożegnać się młodem!
„Twa bogdanka, jak widzę, baba z piekła rodem!“
439
Słuchajcież, jak się szaty przybrała świetnemi:
Miała kaftan jedwabny z Azagangu ziemi,
Bogaty i wspaniały, a drogie kamienie
Lśniły z sukni królowej, jasne skrząc promienie.
440
Przyniesiono też oszczep, za ciężki dla wielu, —
Ostry bardzo; nim zawsze godziła do celu,
Mocny był i potężny, wielki i szeroki,
A grot miał z każdej strony wyostrzone boki.
441
Dziwy opowiadają o tej strasznej broni:
Sto funtów kruszcu miano spotrzebować do niej,
To też ledwo ją z trudem trzech mężów udźwignie.
Gunter począł się troskać, jak się to rozstrzygnie.
442
Myślał sobie: „Któż w takiej walce by się ostał?
„Nawet djabeł by z piekła tej dziewice nie sprostał!
„Gdybym cało mógł wrócić do burgundzkiej ziemi,
„Jużbym się nie naprzykrzył zalotami memi“.
443
A śmiały Dankwart rzecze, Hagena rodzony:
„Żal mi szczerze podróży dalekiej w te strony!
„Zawsześmy rycerzami byli, a tu życie
„Przyjdzie stracić haniebnie i uledz kobiecie.
[84]
444
„Żal mi szczerze, żem teraz przybył do tej ziemi!
„Lecz gdybyśmy pogrozić mieczami naszymi
„Mogli, ja i brat Hagen, wnet by zaniechali
„Dumnych gróźb Brunehildy dworzanie zuchwali.
445
„Wierzcie, żeby się zaraz zachowali skromnie.
„A choćbym tysiąc razy zaprzysiągł niezłomnie
„Pokój, pierwej by dziewka rozstała się z życiem,
„Nim by się chlubić mogła Guntera zabiciem!“
446
— „Wyszlibyśmy bez szwanku snadnie z tej ziemice“,
Rzekł Hagen, „gdyby oddać zechcieli zbroice
„Potrzebne nam do walki, i broń doświadczoną;
„Powściągnęła by dziewka swą dumę szaloną“.
447
Usłyszała królewna, co Hagen zamierza,
Więc zwraca się z uśmiechem zaraz do rycerza:
„Kiedy tacy zuchwali, oddajcież im“, rzecze,
„Zbroję i dajcie zuchom do rąk ostre miecze!“
448
Gdy broń oddano, jako kazała dziewica,
Dankwartowi z radości pokraśniały lica.
„Walczcież teraz, jak chcecie!“ rzekł rycerz bez lęku,
„Król bezpieczny, bo mamy znowu oręż w ręku!“
449
Ale Brunhilda siły miała też niemałe.
Przyniesiono na walki plac potężną skałę, —
A kamień ten okrągły, ogromny rozmiarem.
Dwunastu mężów niosło, gnąc się pod ciężarem.
450
Tę skałę rzuca dziewka, gdy oszczep wyrzuci.
Na jej widok Burgundzi stanęli jak struci.
„Strach!“ rzecze Hagen, „piękna królewska bogdanka!
„Raczejbym djabła z piekła dał jej za kochanka!“
[85]
451
Brunhilda zakasała na białem ramieniu
Rękaw i tarczę silniej ujęła w rzemieniu,
Wzniosła oszczep: zapasy wszczęły się złowieszcze.
Guntera i Zygfryda przemykały dreszcze.
452
A gdyby był królowi Zygfryd do pomocy
Nie stanął, byłby uległ Gunter jej przemocy;
Lecz młodzian doń się zbliża i za rękę rusza.
Gunter widzieć go nie mógł, — zamarła w nim dusza.
453
„Cóż mnie tam ruszać może?“ myślał sobie z trwogą,
Oglądnął się w koło, — nie ujrzał nikogo, —
A Zygfryd: „To ja,“ szepnął, „twój przyjaciel wierny!
„Śmiało stój! Trwogi przed nią pozbądź się niezmiernej
454
„Puść tarczę z ręki, daj mi, niech jaja potrzymam,
„Ty uważaj, co mówię i czego się imam,
„Naśladuj moje ruchy, ja czyn spełnię skrycie!“
Gdy król go poznał, nowe weń wstąpiło życie.
455
„Zachowaj tylko moje sztuki w tajemnicy,
„A myślę, że nie uda się możnej dziewicy
„Z twego pogromu sławę pozyskać, jak żąda.
„Patrz, jak dumnie i śmiało królowa spogląda!“
456
Wtem Brunhilda do rzutu oszczep wymierzyła
Na tarcz Guntera, — wielka była rzutu siła,
Ale puklerz trzymało Zygelindy dziecię, —
Posypały się iskry, jak gdy wiatr je miecie.
457
Ostry grot przebił tarczę na wylot, — z zbroicy
Jasne iskry prysnęły od rzutu dziewicy.
[86]
Obaj męże, choć silni, zachwiali się przecie,
Gdyby nie płaszcz, nie byłoby obu na świecie.
458
Zygfrydowi buchnęła z ust krew całą strugą,
Ale zerwał się rychło i nie zwłócząc długo
Oszczepem, co mu przebił tarczy twarde zwoje,
Oddać chciał silnym rzutem dziewicy za swoje.
459
Lecz pomyślał: „Zaszkodzić nie chcę pięknej dziewce!“
Więc grot w tył, wprzód oszczepu zwrócił twarde drzewce,
Zmierzył i z taką siłą wyrzucił go z ręki,
Ze zbroja jej głośnymi zadudniła dźwięki.
460
Prysnęły iskry, jakby za wichru podmuchem,
W tym rzucie Zygfryd dzielnym okazał się zuchem,
Na ziemię się dziewica musiała powalić.
— Nie mógłby takim rzutem Gunter się pochwalić.
461
Lecz raźno się zerwała, zawołała śmiało:
„To ci się doskonale, Gunterze, udało!“
Myślała, że to jego było skutkiem siły,
Tymczasem to silniejsze ręce ją pobiły.
462
Poszła szybko, — a w duszy siła z gniewem rosła, —
Kamień ciężki do góry wysoko podniosła,
I z całej siły wreszcie wyrzuciła z ręki,
Skacząc za nim — a z zbroi w dal zabrzmiały szczęki.
463
W oddaleniu dwunastu sążni kamień leżał,
Ale skok dziewki jeszcze tę metę przebieżał.
Poszedł teraz i Zygfryd po kamień i dźwignął,
Gunter ruch naśladował, ale witeź śmignął.
464
Był dość krzepki z natury i długi i rosły —
I rzut był dalszy, dalej nogi go poniosły.
[87]
A sztuką siłę taką posiadł, iż w podskoku
Uniósł z sobą Guntera, trzymając u boku.
465
Skok był dalszy i kamień bardziej oddalony
A na mecie stał tylko Gunter ucieszony.
Brunhilda pokraśniała — gniew jej w duszy wierci.
Tak Zygfryd swego druha zachował od śmierci.
466
Więc do swych dworzan rzecze królowa rozgłośnie
(Widziała, iż król stoi zdrowo i radośnie):
„Zbliżcie się, druhy moje i krewni kochani!
„Odtąd już Gunterowi jesteście poddani.“
467
Zaraz też jej rycerze broń kornie złożyli
I kolejno królowi do nóg się skłonili,
Niejeden dzielny wojak nisko przed nim padał,
Myśleli, że królewnie Gunter klęskę zadał.
468
On ich witał uprzejmie, bo znał obyczaje, —
A dziewica szlachetna rękę mu podaje
I w jego dłonie składa swą potęgę całą,
Ucieszył się tem Hagen odważny nie mało.
469
Potem wiodła go z sobą w swych pałaców ściany.
A kiedy tak szczęśliwie bój był dokonany,
Układnie się dworzanie zasłużyć pragnęli
Gościom, — Dankwart i Hagen chętnie to widzieli.
470
Przebiegłym był i szczwanym wiele Zygfryd żwawy,
Odniósł płaszcz, kiedy widział, że już koniec sprawy,
Powrócił wnet, gdzie rzędem siadły białogłowy
I do króla chytremi tak przemówił słowy:
[88]
471
„Czemuż jeszcze zwłóczycie? Czas już począć, panie!
„Królewna wam niemałe stawiła zadanie,
„Zobaczym, jaki koniec będzie tej zabawy!“
Udawał chytrze, jakby nieświadom był sprawy.
472
A królewna doń rzecze: „Jakże to być może,
„Iż nie wiecie, Zygfrydzie, jeszcze o tej porze,
„Jak w rycerskich zapasach Gunter się odznaczył?“
Więc jej Hagen z Burgundyi sprawę tak tłómaczył:
473
„Pani, gdy nabawiały trwogą nas zapasy,
„Zygfryd się do okrętu wybrał pod te czasy
„I nie widział, jak Gunter zwycięztwo odnosił
„W ciężkiej walce.“ — Wiadomość taką Hagen głosił.
474
A jeszcze Zygfryd dodał tę mowę otwartą:
„Rad jestem, ze nareszcie pychy wam przytarto,
„Że żyje ktoś na ziemi, co was zwalczy snadnie!
„Teraz nad Ren wam jechać, królowo, wypadnie“.
475
Lecz krasawica rzecze: „Nie zaraz to będzie!
„Pierwej krewnych i druhów powiadomię wszędzie.
„Nie łatwo to na zawsze rozstać się z krainą,
„Wpierw wici za przyjazną roześlę drużyną “
476
Zaraz też rozesłała gońce po wszej ziemi
Za rodziną, druhami, wassalami swymi,
Aby na gród stołeczny przybyli warowny,
Tam czekał na każdego podarek kosztowny.
[89]
477
Więc codziennie od rana do wieczora rzesza
Dzielnych mężów na zamek gromadnie pospiesza.
„Na honor,“ rzecze Hagen, „trwogę we mnie budzi
„Ten liczny zjazd oddanych Brunehildzie ludzi.
478
„Jeżeli ich zbyt wielka zgromadzi się siła,
„(Któż wie, co dziewka o nas tam postanowiła, —
„Może gniew jej nam skutki rokuje złowieszcze),
„To kłopoty nie małe wynikną ztąd jeszcze!“
479
A Zygfryd na to: „Niedbam o tych mężów tłuszczę!
„Czego się obawiacie, spełnić nie dopuszczę.
„Wnet na pomoc przywiodę wam wojaków sprawnych
„Orszak spory, walecznych, dobranych i sławnych.
480
„Jadę zaraz, — nie miejcie o mnie żadnej troski —
„A waszą cześć rycerską pieczy zlecam boskiej.
„Wnet przybędę i mężów przyprowadzę tysiąc,
„Ze odważnych i dzielnych, śmiało mogę przysiądz.“
481
— „Lecz nie zabaw się długo!“ Gunter mu przerywa,
„Twa pomoc w samą porę iście nam przybywa.“
Zygfryd odrzekł: „Pospieszę z powrotem, jak mogę,
„Brunhildzie mówcie, żeście wysłali mnie w drogę!“
VIII.
Jak Zygfryd pojechał po swoich rycerzy Nibelungów.
482
Zaraz wymknął się Zygfryd przed bramę stolicy
W płaszczu swym na brzeg, gdzie stał statek na kotwicy.
[90]
Siadł weń skrycie i milczkiem Zygmuntowic śmiały,
Popłynął żywo, jakby wiatry w dal go gnały.
483
Nikt na pokładzie statku nie widział sternika,
Lecz czółno, parte siłą Zygfryda, pomyka
Raźno, iż każdy myślał, że wiatr je tak goni,
A to Zygfryd je pędził siłą swojej dłoni.
484
Za jednę dobę Zygfryd do kraju przypłynął,
Co nad inne bogactwem i potęgą słynął:
Sto mil na długość może albo więcej mierzy
Kraj Nibelungów, — skarbiec Zygfryda tam leży.
485
Wylądował na ostrów szeroki, rozległy,
Przywiązał statek młodzian w każdej sztuce biegły
I do grodu, co blisko na górze się wznosił,
Szedł i jako podróżny o schronienie prosił.
486
Wrota były zamknięte, bo zamku mieszkance
Strzegli bacznie swej pieczy powierzone szańce.
Więc Zygfryd począł w bramę kołatać zawartą,
Lecz wejście było silną obsadzone wartą.
487
Stał tam wewnątrz na straży zamku olbrzym duży,
Obok leżała zbroja, co mu w walce służy.
Pytał: „Któż tam tak w wrota kołace zamkowe?“
A Zygfryd mu odrzecze, odmieniwszy mowę:
488
„Jam rycerz, ty co prędzej otwieraj podwoje.
„Niejednego zgniewają dzisiaj czyny moje,
„Coby wolał spokojnie zalegać posłanie!“
Zbudziło gniew w odźwiernym Zygfryda wołanie.
489
Natychmiast zbroję na się kładzie bez mitręgi,
Wdziewa szyszak i żywo wybiega chłop tęgi
Z puklerzem w ręku, bramę otwiera niezwłocznie
I Zygfryda odrazu gniewnie łajać pocznie.
[91]
490
Jak śmie możnym rycerzom przerywać spoczynek.
Zaraz się między nimi począł pojedynek,
Zygfryd bronił się, ale olbrzym tak uderza,
Że silnym ciosem rozbił wiązanie puklerza
491
Waląc żelaznym drągiem. Zygfryd się wywinął,
Ale ledwie go jeden cios śmiertelny minął,
Olbrzym na nowe razy siły swe wytęża.
Cieszył się Zygfryd w sercu z czynów swego męża.
492
Walczyli zapalczywie; trząsł się zamek cały,
Ciosy się w Nibelungów sali rozlegały, —
Wreszcie młodzieniec pobił i związał klucznika,
A szczęk walki po całej ziemicy pomyka.
493
Usłyszał zgiełk walczących w jaskini odległej
Dzielny karzeł Alberyk, szczęki go dobiegły,
Wdziewa zbroję i spieszy, ale już nie wstrzyma
Klęski, bo oto rycerz powiązał olbrzyma.
494
Zawrzał gniewem Alberyk, siłę miał nie małą,
Na głowie hełm, pancerzem całe odział ciało,
W ręku wywijał ciężką złocistą maczugą,
Więc biegł wprost na Zygfryda, nie zwlekając długo.
495
Siedem guzów wisiało ciężkich u tej pałki,
Począł nimi uderzać silnie, aż w kawałki
Rozpadł się puklerz, musiał od ciosów popękać,
Zygfryd o swoje życie począł się już lękać.
496
Rzucił tarczę strzaskaną od razów maczugi,
I co prędzej do pochew schował oręż długi,
Bo nie chciał zabić sługi wiernego, — więc wstrzymał
Gniew, jako zawsze drogi rycerskiej się imał.
[92]
497
Objęły Alberyka wpół ramiona młode,
A jedną ręką chwycił staruszka za brodę
I szarpał silnie. Karzeł krzyczał w niebogłosy
Z wielkiego bolu, gdy mu z brody rwano włosy.
498
I zawołał: „Rycerzu, wypuść mnie żywego!
„Gdybym mógł,“ dodał chytrze, „mieć pana drugiego,
„Bo jednemu już w służbę pierwej się oddałem,
„Słuchałbym, jako pana, ciebie w życiu całem!“
499
Jak olbrzyma powiązał witeź Alberyka,
Temu po walce ciało srogi ból przenika.
Pytał karzeł: „Coś ty zacz, rycerzu wybrany?“
— „Jam Zygfryd,“ odpowiedział książę, „już wam znany“.
500
A Alberyk zawoła: „Radosne nowiny!
„Przekonały nas snadnie te rycerskie czyny,
„Że się panem tej ziemi możecie zwać słusznie.
„Puśćcie mnie, a rozkazy spełnię wam posłusznie.“
501
Więc Zygfryd mu rozkazał, niech żwawo pobieży
I zawoła do niego najlepszych rycerzy
Z krainy Nibelungów tysiąc, by tu przyszli.
Nikt nie wiedział, co młodzian z nimi począć myśli.
502
Pozdejmował z olbrzyma i karła okowy,
Alberyk biegł, gdzie do snu poskładali głowy
Rycerze, więc ich budził — (pot mu kapał z czoła) —
Naglił: „Prędzej, wojacy, bo Zygfryd was woła!“
503
Porwali się wnet z łoża i zbierali chętnie,
Uzbroiło się tysiąc rycerzy odświętnie
I pobiegło, gdzie znaleść mieli swego pana,
Skłonili się i kornie ugięli kolana.
[93]
504
Gorzały w sali świece, wraz podano wina,
Zygfryd za pośpiech grzecznie dziękować poczyna
I rzecze: „Pojedziecie ze mną w dal za morze!“
Chętnie byli posłuszni męże w każdej porze.
505
Nazbierało wojaków się ze trzy tysiące,
Z nich tysiąc wybrał, — a wnet szyszaki błyszczące
Przyniesiono i całą rycerską ich odzież,
Do Brunehildy kraju miała iść ta młodzież.
506
„Posłuchajcież mnie,“ rzecze Zygfryd na ostatek,
„Trzeba wziąć z sobą sukni bogatych dostatek,
„Tam na was patrzeć będą rozkoszne dziewoje,
„Więc trzeba co najlepsze zabrać z sobą stroje.“
507
Na dzielnych koniach, w strojnej przybrani odzieży,
Buńczucznie do Brunhildy ruszali rubieży.
Pięknego ranka w podróż wreszcie się wybrali —
Licznym pocztem Zygfryda męże otaczali.
508
Na blankach grodu stały krasawice śliczne
A królewna pytała: „Komuż znane liczne
„Statki, co tam z daleka sterują do brzegu?
„Porozwijali żagle, co bielsze od śniegu!“
509
Nadreński władca rzecze: „Mnie ta rzesza służy,
„Niedaleko za nami zostali w podróży,
„Posłałem po nich, oto przybywają prawie!“
Wszyscy na obcych gości patrzyli ciekawie.
510
A zdaleka spostrzegli Zygfryda na przedzie
W pięknym stroju, z nim męże, których z sobą wiedzie
Królewna pyta znowu: „Powiedzcież mi, panie,
„Czy naprzeciw rycerzy iść na powitanie?“
[94]
511
Gunter rzekł: „Pójść naprzeciw z witaniem należy,
„By widzieli, iż my im i radzi i szczerzy!“
Jako król sobie życzył, zrobiła królowa,
Do Zygfryda jedynie nie rzekła ni słowa.
512
Rozdano im gospody, schowano odzienie,
A tak liczne na dworze było zgromadzenie,
Iż cisnęli się goście tłumami całemi.
Wreszcie wojacy chcieli wracać do swej ziemi.
513
Rzekła królewna: „Bardzo prosiłabym o to,
„By kto zechciał rozdzielić me srebro i złoto
„Pomiędzy naszych gości, jest go tam niemało!“
Więc Dankwart, Giselhera druh, jej rzecze śmiało:
514
„Szlachetna pani, zechciej klucze mi powierzyć!
„Postaram się każdemu, co trzeba, wymierzyć,
„Będzie kto miał za mało, niech srom na mnie spadnie!“
Że umiał hojnie dawać, okazał dokładnie.
515
Bo kiedy skarbów dziewki wziął na się szafunek,
Każdemu umiał znaleść cenny podarunek.
Ktoby grzywnę miał dosyć, dostał złota tyle,
Iż biedak zakosztował nawet szczęścia chwilę.
516
Rozdawał po sto funtów może bez rachunku,
A niejeden już nosił z tego podarunku
Strój bogaty, choć pierwej chodził w poniewierce.
Widziała to królowa, bolało ją serce,
517
I rzekła: „Królu, tego przecieżbym nie chciała,
„By po tem ugoszczeniu dla mnie nie została
„Ni jedna suknia. Dankwart złoto me marnuje;
’,Niech„Niech mu kto przerwie, pięknie za to podziękuję.
[95]
518
„Cóż to on sobie myśli? Hojnie dary miecie,
„Wszak jeszcze nie umieram, wszak jeszczem na świecie!
„Zresztą sama potrafię strwonić ojca zbiory!“
Nikt lepszego skarbnika nie miał do tej pory!
519
Ale Hagen jej rzecze: „Pani, wiedzcie o tem,
„Nasz król nad Renem może szatami i złotem
„Tak obdarzyć, iż obejść snadnie się możemy
„I waszych skarbów wozić nie potrzebujemy.“
520
— „Ale dla mej potrzeby“, Brunehilda na to,
„Chciałabym skrzyń dwadzieścia napełnić bogato
„Złotem i jedwabiami, by obdarzać niemi
„Dworzan, gdy do Guntera zajedziemy ziemi.“
521
Więc klejnotami jęli ładować te skrzynie,
Lecz jej tylko dworzanie przy tem byli ninie,
Dankwartowi już ufać nie chciała bezpiecznie.
Śmiali się z tego Gunter i Hagen serdecznie.
522
Pytała się królowa: „Komuż kraj powierzę?
„Musim przecież oboje myśleć o tem szczerze!
A król rzekł: „Z waszych mężów jednego, tak radzę,
„Wołajcie, kogo chcecie; temu zdajcie władzę!“
523
A był tam przy jej dworze pewien możny krewny,
Tego więc zawołała — (był wujem królewny):
„Powierzam waszej pieczy grody i dzierżawy,
„Póki Gunter nie zjedzie, by sam sądził sprawy.“
524
Wybrała dwa tysiące mężów z swej czeladzi,
Do burgundzkiej ją ziemi ten huf odprowadzi
Wraz z owych Nibelungów tysiącem. Do drogi
Zbierają się, nad morskie jadą już rozłogi.
[96]
525
Jechało ośmdziesiąt sześć niewiast za morze
I sto dziewek, — u każdej liczko jakby zorze —
Nie zwlekali już, mieli wsiadać na okręty;
Wtedy te, co zostały, poczęły lamenty.
526
Z godnością opuszczała dziewka swą ziemicę,
Całowała serdecznie swoich krewnych lice,
Żegna się przed odjazdem z każdym po zwyczaju
Nigdy już nie wróciła do swych ojców kraju!
527
Nie brakło im po drodze wszelakiej zabawy,
Że się nudzić nie mogli podczas tej przeprawy.
Wiatr im sprzyjał w podróży, miłą była droga,
W każdej duszy wesołość panowała błoga.
528
Lecz nie chciała królowi rozkoszy miłosnej
Dziewka dozwolić, zwłócząc aż po dzień radosny
Wesela, kiedy staną w wormackiej stolicy,
Dokąd z królewską parą płyną wojownicy.
IX.
Jak Zygfryda do Wormacyi posłano.
529
Kiedy już upłynęło dziewięć dni podróży,
Rzecze Hagen: „Słuchajcie, nie wypada dłużej
„Zwlekać, lecz uwiadomić Wormacyi mieszkańce.
„Już w Burgundyi powinni być wasi posłańce.“
530
A król Gunter zawoła: „Dobrze on powiada!
„Ale nam do tej drogi nikt tak się nie nada,
„Jako wy, mój Hagenie, — pojedźcież wy przodem,
„Nikt jak wy nie rozpowie nowin przed narodem!“
[97]
531
— „Jać tam“, odrzecze Hagen, „na gońca nie zdatny —
„Lepiej usłużę, jako podskarbi i szatny.
„Będę strzegł szat niewieścich, zostawcie mnie z niemi,
„Póki ich nie przystawim do burgundzkiej ziemi.
532
„Proście raczej Zygfryda, niech przodem pobieży,
„On to poselstwo spełni pewnie, jak należy;
„A jeżeli odmówi, proście, by to zrobił
„Dla siostry waszej, by do drogi się sposobił“
533
Posłał król po Zygfryda. Kiedy ten się stawił,
Rzecze król: „Trzeba, żebym posła dziś wyprawił
„Z oznajmieniem przybycia do mej siostry drogiej
„I do matki, iż nad Ren powracamy z drogi.
534
„Proszę was, cny Zygfrydzie, weźcież to na siebie!“
Mówił król, „ja wam wdzięcznie wygodzę w potrzebie!“
Lecz dzielny wojak naprzód od tego się wzbraniał, —
Król go zasię usilnie do drogi nakłaniał.
535
Mówił: „Jedźcież, rycerzu, i dla mej miłości
„I dla siostry Krymhildy wdzięków i piękności.
„Ja odpłacę i smukła dziewka wam odsłuży!“
Gdy to usłyszał Zygfryd, nie wzbraniał się dłużej,
536
I rzekł: „Dajcież rozkazy, wykonam je święcie,
„Bo dla dzieweczki miłe każde przedsięwzięcie.
„Jakżebym jej odmówić mógł czego na świecie?
„Dla niej chętnie wykonam, czego tylko chcecie?“
537
— „Więc powiedźcie mej matce, królowej Uocie,
„Iż wracamy z podróży w wesołej ochocie.
[98]
„Donieście braciom wszystko, czegośmy dopięli
„I wieści rozpowiedzcie między przyjacieli.
538
„A do siostry to jeszcze daję wam zlecenie:
„Nieście jej moje i od żony pozdrowienie!
„A powiedzcie też druhom i całej czeladzi,
„Że już mamy, czegośmy tak pragnęli radzi.
539
„Do Ortwina miłego zanieś też zlecenia:
„Niech każe przygotować nad Renem siedzenia.
„A trzeba też uprzedzić pokrewieństwo całe,
„Iż wesele z Brunhildą wyprawię wspaniałe.
540
„Siostrze powiedz odemnie, by, skoro doniosą,
„Iż statki już nasz orszak ku lądowi niosą,
„Powitała uprzejmie mą oblubienicę:
„Za tę łaskę wdzięcznością otoczę dziewicę!“
541
Zygfryd w drogę się zbiera, więc żegna się grzecznie
Z Brunehildą, jak każe obyczaj koniecznie,
I z drużyną, a potem wprzód rączo pomyka.
— Nie mógł Gunter lepszego obrać posłannika.
542
Dwudziestu czterech mężów liczył w swym orszaku,
A gdy ujrzano, że o królu ani znaku,
Zasmucili się wszyscy w płaczu i żałobie,
Bo myśleli z pewnością, że ich król już w grobie.
543
Zsiedli z koni rycerze, dumnie wznieśli czoła.
A już bieży Giselher i z daleka woła,
Z zapytaniem też Gernot żywo ku nim idzie,
Gdy Guntera nie ujrzał zdala przy Zygfrydzie:
544
„Witajcież nam rycerzu, a mówcie tej chwili
„Gdzieście mi brata mego, króla, utracili?
„Pewnie mu Brunehildy siła śmierć przyniosła!
„Tożby nam z tych zalotów zgryzota urosła!“
[99]
545
— „Porzućcie troski“, Zygfryd wesoło odpiera,
„Oto wam pozdrowienie niosę od Guntera,
„Odjechałem go zdrowym! Przodem do krainy
„Posłał mnie, bym wam wszystkie powiedział nowiny.
546
„A pomyślcie łaskawie, jako się to stanie,
„Bym mógł mieć u królowej matki posłuchanie,
„I u siostry też waszej i zaniósł od króla
„I żony pozdrowienie. Szczęśliwa ich dola!“
547
A Giselher mu rzecze: „Idźcież do niej żywo,
„Zgotujecie jej przez to godzinę szczęśliwą,
„Bo dawno już o brata królewna się dręczy.
„Ujrzy was chętnie, słowo moje za to ręczy!“
548
A Zygfryd na to: „Gdy się przysłużyć królewnie
„Mogę, z całego serca wykonam to pewnie.
„Lecz któż paniom oznajmi o tem, jak należy?“
Więc zaraz do nich dzielny Giselher pobieży.
549
A kiedy do niewieściej dostał się świetlicy,
Rzecze raźno do matki swej i do dziewicy:
„Stanął Zygfryd, Żuławski książę, tu na dworze!
„Gunter go jako posła przodem szle przez morze.
550
„On nam opowie, jak się królowi powodzi,
„Więc pozwólcie mu panie, niech na dwór przychodzi,
„O Islandyi prawdziwe niech nam mówi wieści!“
Kobiety się nie mogły utulić w boleści.
551
Zerwały się, by zaraz włożyć szaty na się,
I prosiły, by Zygfryd przybywał w tym czasie.
Przyszedł młodzian, bo pragnął ujrzeć ich oblicze
A na wstępie usłyszał te słowa dziewicze:
[100]
552
„Witajcież nam Zygfrydzie, rycerzu wybrany!
„Gdzież Gunter się obraca, brat mój ukochany?
„Zda mi się, że Brunhilda zgubiła go srodze!
„Biadaż mi na tym świecie, biadaż mi niebodze!“
553
A rycerz: „Dajcież panie za poselstwo chleba
I otrzyjcie łzy wasze! Płakać nie potrzeba!
„Odjechałem go zdrowym, mogę za to ręczyć.
„Przybywam, od obojga wieści wam doręczyć:
554
„Uprzejme pozdrowienie dzielny Gunter w dani
„Wraz z swą oblubienicą, śle wam, można pani.
„Przestańcie płakać, rychło ujrzycie ich społem!“
Nikt dawno nie pocieszył słowem tak wesołem.
555
Więc żywo łzy ociera rąbkiem szaty śnieżnej
Dziewczę z pięknego oka, — podzięki należnej
Nie poskąpiła za te wieści młodzianowi.
A koniec nastał długim płaczom i żalowi.
556
Prosiła go, by usiadł. Posłuchał jej grzecznie.
Królewna rzekła: „Wierzcie, radabym serdecznie
„Złotem wam płacić, ale ubliżyć się boję
„Przyrzekam wam przychylność więc i względy moje.“
557
A Zygfryd na to: „Choćbym władał nad obszarem
„Trzydzieści razy większym, nie wzgardziłbym darem
„Z waszej ręki!“ — Więc rzekła: „Przekonam się o tem!“
I kazała, by jeden z dworzan szedł za złotem.
558
Dwadzieścia cztery dostał bogato sadzonych
Naramienników w okup trudów położonych.
Przyjął, lecz nie zatrzymał, rozdał o tej porze
Dworzanom, co w królewny stawali komorze.
[101]
559
Królowa mu też względów okazała wiele.
„Powiem wam jeszcze więcej,“ rzecze rycerz śmiele.
„Czego król po was żąda na swoje przybycie,
„A wdzięcznie wynagrodzi, jeżeli spełnicie.
560
„Prosi, byście przyjęły panie w łaskawości
„Podróżną rzeszę jego i naprzeciw gości
„Wyjechały na Renu piaszczyste wybrzeże.
„O to król prosić kazał serdecznie i szczerze.“
561
A królewna mu na to: „Chętnie to uczynię,
„Zawsze służę mu chętnie, usłużę i ninie
„I spełnię jego wolę w uprzejmej miłości!“
A na jej licach jasny rumieniec zagości.
562
Nigdy poseł lepszego nie doznał przyjęcia;
Królewna by go chętnie ujęła w objęcia,
Gdyby można, — nareszcie pożegnał ją mile,
Burgundowie rad jego słuchali w tę chwilę.
563
Sindold i Hunold, z nimi Rumold, rycerz tęgi
Przyrządzali usilnie wszystko bez mitręgi,
Budowali wspaniałe nad Renem namioty.
Mieli dworzanie króla dosyć do roboty.
564
Ortwin i Gere też się do roboty wzięli:
Zaraz między przyjaciół chyże wici pchnęli
I radosne drużynie oznajmili gody,
Dziewczęta na uciechę stroją się w zawody.
565
Ozdobiono pałacu ściany okazale
Na przyjęcie cnych gości, a Guntera sale
Przystrojono, by obce spocząć mogły rzesze.
Poczęły się te gody w szczęściu i uciesze.
[102]
566
Więc ciągną do stolicy już wszystkimi szlaki
Na te radosne wieści trzech królów krewniaki,
By przyjąć okazale zagraniczne woje.
A z skrzyni też wspaniałe wydobyto stroje.
567
Wtem nagle wieść gruchnęła, że goście już jadą,
Że się Brunhildy męże zbliżają gromadą,
Począł się ruch niezwykły po całej krainie.
— Ileż zuchów po obu stronach stało ninie!
568
Królewna do swych dziewek rzecze: „Hej dziewczęta,
„Która chce widzieć ze mną, jak będzie przyjęta
„Obca drużyna, niechże ubierze się strojnie.
„Goście za to pochwałą obdarzą was hojnie.“
569
Przyszli też i rycerze a czeladź przed nimi
Niesie siodła, sadzone ozdoby złotemi;
Jechać miały naprzeciw niewiasty szlachetne.
Nie każdy ma dla koni takie rzędy świetne.
570
Jakże tam na rumakach lśnił ten połysk złoty!
Wędzidła też drogimi błyszczały klejnoty.
Stawiano stołki złote na świetne kobierce
Dla niewiast do wsiadania. — Śmiało się im serce!
571
Na podwórzu już stały rumaki gotowe
Dla kobiet, na nich siodła błyszczały godowe.
Rzemienie wąskie miały, pięknie zdobne konie
Najwspanialszym jedwabiem, jaki jest w tej stronie.
572
Idą przodem zamężne w czepcach białogłowy,
Było ich ośmdziesiąt sześć; koło królowej
Stanęły, po nich szaty w dół spływały jasne, —
Wyszły do nich dziewczęta postrojone, krasne.
[103]
573
Było ich tam pięćdziesiąt, z tej burgundzkiej ziemi
Najpiękniejsze stanęły dziś pomiędzy niemi.
Z pod pięknych wstęg spływały jasnych włosów zwoje.
Jako król sobie życzył, stawały dziewoje.
574
A wszystkie wzięły na się strój cudny, bogaty
Na przyjęcie rycerzy, — śliczne miały szaty,
A dorównała piękność oblicza sukienkom.
Szalony chyba, ktoby nie uległ tym wdziękom!
575
Były futra sobole tam i gronostaje —
A piękne ramię jeszcze piękniejszem się zdaje
W jedwabiach, — na nich błyszczą złociste obręcze,
Nikt godnie nie opisze tych strojów, zaręczę.
576
Jasne suknie wokoło otaczał im złoty
Pas suty, piękny, długi, kunsztownej roboty,
Ściągając te arabskiej tkaniny postawy.
Dziewki miały radości wiele i zabawy.
577
Na ich piersiach agrafa połyska wspaniała, —
Ale pewnie by każda gorzko zapłakała,
Gdyby blasku odzienia nie ćmiła uroda!
Takie dziewki nie każda ma królewna młoda.
578
Skoro się ustroiły, zbliżyli się wreszcie
Ci, co mieli prowadzić to grono niewieście,
Liczny orszak rycerzy, a za każdym wloką
Tarczę i jesionową kopię wysoką.
[104]X.
Jak Brunhildę w Wormacyi przyjęto.
579
Po drugiej stronie Renu jechali rycerze
Za królem licznym pocztem na Renu wybrzeże,
Inni rumaki niewiast prowadzą za wodze,
Tamci też już przybyli, by ich witać w drodze.
580
A gdy hufce islandzkie przeprawiać się miały,
I Nibelungi, co ich przywiódł Zygfryd śmiały,
Zbliżali się do brzegu, raźno wodę prując,
Stali tamci na drugim brzegu oczekując.
581
Królowa też Uota z zamku się wybrała,
Z nią przybyła służebnych dziewek rzesza cała,
Które na to przyjęcie wzięła na wybrzeże,
Wnet zawarły znajomość dziewki i rycerze.
582
Książę Gere prowadził aż po zamku bronę
Konia Krymhildy, tutaj oddał służby one
Zygfrydowi, co śliczną jej wielbił urodę.
Pozyskał za to względy i łaskę w nagrodę.
583
Ortwin jechał u boku królowej Uoty,
Rycerze koło panien, wdzięcząc się w zaloty.
Przyjęcie było bardzo wspaniałe i śliczne,
Rzadko ujrzysz tak pięknych niewiast grono liczne.
584
Po drodze się w rycerskiej popisywał wprawie
Niejeden rycerz, — (było to koniecznem prawie) —
Niejeden w całym pędzie aż do statków goni.
Tam nareszcie kobiety pozsadzano z koni.
585
Już król stanął na brzegu z gości rzeszą całą,
Co się tam kopij w oczach niewiast zgruchotało!
[105]
A po tarczach zagrzmiały i razy i ciosy,
Szczęk żelaza, chrzęst broni wzbił się pod niebiosy.
586
Piękne panny nareszcie stanęły w przystani, —
Wychodzi król i goście, ochoczo witani.
Brunhildzie podał rękę Gunter, król bogaty —
Świetnie błyszczą w zawody klejnoty i szaty.
587
Przystąpiła Krymhilda skromnie i statecznie
Witając Bruhildę i orszak jej grzecznie.
Białą ręką zasłony usunęły sobie
I szczerym pocałunkiem witały się obie.
588
Przemówiła królewna Krymhilda uprzejmie:
„Witajcież! Kraj was cały gościnnie podejmie!
„Witam was ja i matka i przyjaciół rzesza!“
Więc Brunhilda w podziękę skłonić się pospiesza.
589
Ponownie panie sobie upadły w objęcia, —
Niełatwo kto dożyje takiego przyjęcia,
Jak tu oblubienicy panie zgotowały.
Matka z córką jej usta szczerze całowały.
590
Kiedy wyszły Brunhildy panny na wybrzeże,
Przyskoczyli już ku nim uprzejmie rycerze,
Każdy chciał ścisnąć rączkę i prowadzić za nią.
Statecznie piękne panny stanęły przed panią.
591
Trwało to powitanie z wszystkimi godzinę.
Każdy rycerz całował w usteczka dziewczynę,
A potężne królewne stały wciąż przy sobie.
Rycerze wzrokiem prawie pochłaniali obie
592
I napawali oczy a wierzyli wieści,
Co głosiła, że takiej urody niewieściej
Nigdzie w świecie nie znajdzie; przyznali to śmiele, —
Nie miały też fałszywej ozdoby na ciele.
[106]
593
Rycerze, co się znali na niewiast piękności,
Sławili Brunehildę z wdzięków szlachetności.
Ale mówili starsi, wytrawni rycerze,
Że ją Krymhilda jeszcze przewyższa w tej mierze.
594
Przyszły wreszcie niewiasty razem i dziewoje,
Na ich pięknych postaciach błyszczą sute stroje.
A stały tam namioty jedwabne, wspaniałe,
Napełniając Wormacyi otoczenie całe.
595
Cisnęło się krewniaków króla liczne grono,
Więc królewne prześliczne obie uproszono,
By weszły do namiotu z dziewicami swemi,
A powiedli rycerze je z burgundzkiej ziemi.
596
Goście tymczasem także już na konie siedli
I z rozgłośnym tarcz chrzęstem turnieje zawiedli.
Jak od pożaru pole w dal się zakurzyło.
Poznać było, kto większą odznacza się siłą.
597
Przyglądaj się panny wesołej ochocie,
A Zygfryd przewodniczył swej rycerskiej rocie,
Koło namiotów dzielnie staczając bój tłumny.
Za nim zaś Nibelungów pędził poczet dumny.
598
Aż przybył wreszcie Hagen na wezwanie króla
I uprosił rycerzy, by zjechali z pola,
Bo pył i kurz niewiastom dokuczać poczyna.
Usłuchała ochoczo i chętnie drużyna.
599
Rzekł Gernot do rycerzy: „Niech konie zostaną!
„Z wieczornym chłodem dalej zabawę przerwaną
„Wieść będziem przed pałacem w pięknych kobiet służbie,
„A króla odprowadzim do dom w licznej drużbie.“
[107]
600
Zakończono na polu rycerskie igrzyska,
A rycerz się niejeden do namiotu wciska,
By z niewiastami teraz poigrać układnie.
Tak mijał czas, aż znowu siąść na koń wypadnie.
601
Kiedy słońce się wieczór miało do zachodu
I powiał chłodny wietrzyk, poczęli do grodu
Zbierać się wszyscy razem, rycerze i panie.
Młodzieńcy wciąż miłośnie spoglądali na nie.
602
Niejedna piękna szata w niwecz się podarła
Po rycerskim zwyczaju, nim rzesza dotarła
Do zamku a król zesiadł przed bramą pałacu.
Koło niewiast rycerze dotrzymali placu.
603
Rozdzieliły się wreszcie przemożne królowe,
Uota poszła z córką w obszerną alkowę,
Z niemi panny służebne, aby użyć wczasu.
Dom się od wesołego trząsł cały hałasu.
604
Biesiada ich czekała. Zasiadł król u stoła
Z gośćmi, a przy nim stała z koroną u czoła
Piękna Brunhilda, teraz Burgundów królowa,
— Bogata to i wielce można białogłowa. —
605
Stały w około długie dla rycerzy ławy,
Uginały się stoły pod ciężarem strawy,
Niczego tam nie brakło, — uczta była świetna,
Przy królu siadła rzesza rycerzy szlachetna.
606
Wodę w czarach złocistych niósł zastęp usłużny
Pokojowców królewskich. Trud by to był próżny,
Wszystko mówić, a gdyby rzekł kto, iż w tej mierze
Lepiej było gdzieindziej, nigdy nie uwierzę.
[108]
607
Lecz zanim król do wody wziął się, przybył snadnie
Dzielny Zygfryd do niego, zbliżył się układnie
I przypomniał królowi dawną obietnicę,
Zanim się w Brunehildy wybrali ziemicę.
608
Rzecze doń: „Pomnij królu, coś mi przysiągł święcie,
„Że gdy dobrze się skończy nasze przedsięwzięcie,
„Dasz mi siostrę za żonę. Gdzież rycerskie słowo?
„Jam dla was w tej podróży nakładał i głową.“
609
A król na to odpowie: „W dobrą rzekłeś chwilę;
„Przysiąg moich nie złamię, nadziei nie zmylę
„I wszystko wnet wypełnię, jako wasza wola!“
Posłano po Krymhildę, by przyszła do króla.
610
Przyszła, a z nią dziewczęta służebne do koła,
Lecz Gizelher doń bieży ze schodów i woła:
„Dziewczęta niech się wrócą w komnatach pobawić!
„Przed królem ma się tylko siostra moja stawić.“
611
Przywiedziono dziewicę przed króla oblicze,
Do koła stały obcych mężów wojownicze
Postacie, — sala była wielka i wspaniała —
Właśnie się Brunehilda do stołu zbliżała.
612
Wtedy Gunter przemówił: „Siostro urodziwa!
„Zaklinam, rozwiąż mojej przysięgi ogniwa.
„Przyrzekłem cię druhowi, — gdy mu oddasz rękę,
„Pozyskasz moją wdzięczność i tkliwą podziękę.“
613
Królewna na to: „Drogi bracie mój i panie,
„Wam nie prosić przystoi, wasze przykazanie
„Dla mnie święte! — Wypełnię, czego żądacie, —
„Chętnie przyjmę za męża, kogo przeznaczacie!“
[109]
614
Krasnym rumieńcem męskie spłonęły wnet lica
Zygfryda, gdy go chętnie przyjęła dziewica.
Otoczyli rycerze kołem piękną parę,
Pytając, czy małżeńską przysięgnie mu wiarę?
615
Wstydziła się, jak zwykle dziewczę przed zamęściem,
Lecz młodzieńca los takiem udarował szczęściem,
Że się do tego związku okazała skłonną.
On je i miłość i wierność poprzysiągł dozgonną.
616
A kiedy się odbyły nagłe zrękowiny,
Nie chciał z objęć wypuścić prześlicznej dziewczyny
Zygfryd, tuląc do piersi jej wdzięki dziewicze,
I w obec wszystkich cudne całował oblicze.
617
Rozdzieliła się służba. Przy biesiadnym stole
Siadł Zygfryd po przeciwnej stronie w mężów kole
Z swoją Krymhildą w druhów służebnych orszaku,
Stało przy nim rycerzy tysiąc jego znaku.
618
Siedział Gunter za stołem, przy nim jego żona,
Lecz ciężkim była dzisiaj smutkiem przygnębiona,
Gdy widziała Krymhildę u Zygfryda boku;
Łzy po licach jej biegły w rzęsistym potoku.
619
A król rzecze troskliwie: „Jakiż smutek mroczy
„Twoją twarz, miła żono? czemuż we łzach oczy?
„Ciesz się raczej i wesel! krajów szereg długi
„Masz i grodów i mężów dosyć na usługi!“
620
— „Jak nie płakać,“ Brunhilda przemówi do króla,
„Kiedy mnie smuci pięknej siostry twojej dola,
„Co lennikowi wzbronić nie mogła swej ręki!
„Płaczę, że w poniewierkę idą takie wdzięki.“
[110]
621
Ale Gunter jej na to: „Daj pokój tej sprawie,
„Innym razem ci wszystkie powody wyjawię,
„Dlaczego mu Krymhildę za żonę oddałem.
„Dobrze jej pewnie będzie przy nim w życiu całem!
622
Lecz ona rzecze: „Szkoda wdzięków i urody!
„Gdybym mogła, rzuciłabym raczej te grody
„I nie ległabym nigdy przy tobie na łoże,
„Nim poznam, co tych związków powodem być może.“
623
Król odpowie: „Posłuchaj! On także posiada
„Kraje takie, jak moje, i potężnie włada.
„Król to możny, wiedz o tem, dlatego bez sromu
„Daję za żonę dziewkę mu z mojego domu.“
624
Ale choć jej tłómaczył, nie była wesoła.
W tem poczęli rycerze już wstawać od stoła,
Rozpoczęto turnieje, zamek brzmiał od wrzawy,
Lecz królowi za długo trwały te zabawy.
625
Myślał, że przy małżonce spocząć lepiej iście,
A serce w tej nadziei biło mu ogniście,
Spodziewał się rozkoszy i tkliwej pieszczoty,
A więc słodkiem spojrzeniem rozpoczął zaloty.
626
Proszono, by przestali zabaw biesiadnicy,
Królewskie pary iść już miały do łożnicy, —
A na wschodach się obie królowe spotkały,
Brunhilda i Krymhilda, — (jeszcze się kochały). —
627
Przyszła czeladź, z pochodem nie zwlekano dłużej,
Dworzanie nieśli światła, huf rycerzy służy
Układnie obu królom i kroku przyspiesza.
Za Zygfrydem szła liczna i pokaźna rzesza.
[111]
628
Zaszli panowie, kędy zgotowano łoże;
Radowali się, jakiej w małżeńskiej komorze
Użyją dziś rozkoszy; serce raźniej biło. —
Zygfrydowi spłynęła noc weselna miło.
629
Kiedy przy lubej piersi spoczął i w objęcia
Miłośnie tulił wdzięki ślicznego dziewczęcia,
Byłby dla niej poświęcił i mienie i życie
I marzyć nawet nie chciał o innej kobiecie.
630
Nie będę opowiadał dalszej ich pieszczoty,
Lecz posłuchajcie, ile Gunter miał zgryzoty
Z Brunhildą owej nocy. Bohater ten żwawy
Wolałby z inną zażyć miłosnej zabawy.
631
Poszli rycerze, poszły służebne dziewoje,
A za sobą zamknęli komnaty podwoje.
Uściskać szczerze żonę nie brakło ochoty,
Ale nie dozwoliła Brunhilda pieszczoty.
632
W białej jak śnieg koszuli do łoża się kładnie —
Król myślał: „Otóż teraz pozyskam już snadnie,
„Czego pożądał, czego pragnął zapał krewki!“
Ujęła go niezmiernie uroda tej dziewki.
633
Więc by zamysł wykonać, za kotarą świecę
Stawia, idzie, gdzie znaleść miał śliczną dziewicę,
Kładnie się przy niej blisko, żądzą rozpalony
I rozkoszną niewiastę obejmie w ramiony.
634
Do miłosnej zabawy miał dosyć ochoty,
Ale dziewka szlachetna wzbraniała pieszczoty
I gniewać się poczęła, — król się zmartwił srodze:
Zamiast rozkoszy, znalazł przeszkodę na drodze.
635
Ona rzekła: „Rycerzu, wstrzymajcie te chęci!
„Nim wybadam, jak sprawa z Krymhildą się święci,
[112]
„Nie odpłacę pieszczoty wzajemną miłością
„I dziewicą zostanę!“ — Gunter zawrzał złością.
636
Chciał ją siłą przymusić, darł bieliznę w szmaty,
A dziewka pochwyciła pasek, co nim szaty
W biodrach zawsze wiązała, — rzemień to był gruby —
Omal nim nie przywiodła Guntera do zguby.
637
Ręce i nogi wiąże pasem niespodzianie,
Niesie go, gdzie hak sterczał, i wiesza na ścianie.
Że jej we śnie przeszkodził, pieszczoty wzbroniła.
Dała mu się wre znaki boleśnie jej siła!
638
Błagał ten, co miał panem być i rozkazywać:
„Rozwiąż te więzy, pani, a nigdy używać
„Nie chce siły nad tobą, przyrzekam to święcie,
„Nie obrazi cię więcej śmiałe przedsięwzięcie.“
639
Nie zważała nań, sama zalegając łoże —
Wisiał przez noc na haku, aż powstały zorze,
Aż się blaskiem słonecznym szyby zaświeciły.
Nie znać było po królu wielkiej jego siły!
640
„No jakże, cny Gunterze, będzie wam do smaku,“
Rzekła dziewka, „gdy słudzy znajdą was na haku
„I ujrzą, jak związały was niewieście ręce?“
Król na to: „Źlebyś wyszła ty na mojej męce,
641
„A jabym też nie wiele zyskał na powadze.
„Dla twej sławy, do siebie dopuścić mnie radzę,
„A jeśli moja miłość tak wstręt w tobie budzi,
„Przysięgam, moja ręka już cię nie utrudzi.“
642
Wstała, zdjęła go z haku, gdzie wisiał noc całą,
Więc przy żonie na pościel położył się białą. —
[113]
Leżał z dala, jej szaty dłoń nie tknęła krewka.
Miała spokój, a tego tylko chciała dziewka.
643
Przyszła służba i szaty przyniosła im nowe,
Co na ślubny poranek od dawna gotowe,
Wszyscy byli weseli, lecz ciężko strapiony
Był król, choć go nad innych wznosił blask korony.
644
Jak każe stary zwyczaj i odwieczne prawo,
Poszedł Gunter z Brunhildą do kościoła żwawo,
By wysłuchać mszy świętej; przybył Zygfryd z żoną
Ścisk był wielki w kościele, liczne wiernych grono.
645
A przyniesiono, co się królowi należy,
Korony i królewskiej zapasy odzieży.
Ksiądz ich pobłogosławił, a gdy msza skończona,
Na czterech głowach jasno błyszczała korona.
646
Wiele pacholąt, sześćset może albo więcej
Miecz rycerski z prawicy dostało książęcej,
Radość wielka powstała po krainie całej —
W ręku młodych rycerzy kopie pękały.
647
W oknach stały dziewoje, patrząc na igrzyska,
Przed niemi moc puklerzy w słoneczku połyska.
Lecz król rzucił zabawy i rycerskie koło,
Wśród wesołej ochoty posępne miał czoło.
648
Niejednako się młodym małżonkom powiodło!
Wiedział rycerz odrazu, co króla ubodło,
Więc przystąpił poufnie i począł go badać:
„Jakże tam dziś wypadło? Raczcież opowiadać!“
649
A Gunter rzekł: „Doznałem haniebnego sromu,
„Ot, sprowadziłem dyabła, nie żonę, do domu,
„Chciałem ją czule pieścić, ona mnie tymczasem
„Na haku powiesiła, związanego pasem.
[114]
650
„Wisiałem przez noc całą na gwoździu do ranka,
„A na łożu wygodnie leżała bogdanka!
„Więc usilnie cię proszę, poradź co w tej mierze!“
Zygfryd na to: „Prawdziwie, żałuję cię szczerze.
651
„Dopomogę, gdy na to twa miłość przystanie,
„Że dzisiaj jeszcze legniesz przy niej na posłanie
„A ona ci najtkliwszych pieszczot nie odmówi!“
Miłą ta obietnica była Gunterowi.
652
A Zygfryd dodał: „Dzisiaj będzie w twojej mocy!
„Lecz jakże nam się różnie wiodło w ślubnej nocy!
„Twoja siostra nad życie milsza mi, nad duszę.
„Lecz i tobie Brunhildę do pieszczot przymuszę.
653
„Dziś wieczór będę w twoim pokoju sypialnym,
„Przyjdę w płaszczu cudownym, będę niewidzialnym,
„By nikt nie poznał moich sztuk i skrytych planów,
„Ty wcześnie do gospody odeślij dworzanów.
654
„W ręku pacholąt zgaszę świecę niewidzialny,
„Po tem poznasz, że wszedłem do izby sypialnej
„I służyć chcę: — do tego ci żonę przywiodę,
„Że dzisiaj ci ulegnie, lub życie dam młode.“
655
— „Tylko dziewiczej cnoty nie narusz!“ król powie —
„Wszakże to moja żona; zresztą zamiarowi
„Twemu nie będę szkodził, a choćbyś ją ubił,
„Mniejsza o to, bom straszną kobietę poślubił.“
656
— „Przysięgam ci,“ — rzekł Zygfryd — „że jej nie naruszę
„Dziewiczej cnoty; twoja siostra mi nad duszę
„Droższa, i z żadną inną jużbym się nie bawił!“
Chętnie wierzył król Gunter, co mu Zygfryd prawił.
[115]
657
Turnieje się zaczęły, trudów i zabawy
Mieli rycerze dosyć. Lecz bojowej wrzawy
Zakazano, gdy panie miały iść do sali.
Pokojowcy się gościom ustąpić kazali.
658
Znikły z dziedzińca konie i rycerzy kupa,
Szły panie, każda wsparta o ramię biskupa,
Kędy miały przy królach znów zasiąść przy stole.
Dzielnych zuchów niemało miały w swoim kole.
659
Król siadł wesół, radością błyszczały mu lica,
Na myśli mu Zygfryda stała obietnica,
Ten dzień trwał mu tak długo jak innych trzydzieści.
Marzył o tem, jak z żoną wkrótce się napieści.
660
Ledwie zdołał już końca biesiady doczekać.
Nie wypadało dłużej Brunehildzie zwlekać,
Poszła do swej komnaty, Krymhilda do swojej...
Za każdą siła dzielnych rycerzy się roi.
661
Zygfryd u boku pięknej żony się umieścił,
Siedział wesół a z lubą bawił się i pieścił,
Ona ściskała jego ręce dłonią białą, —
Nagle — znikł, już go oko żony nie widziało.
662
A kiedy to się stało — prawie w środku słowa,
Rzekła do służebnego orszaku królowa:
„Dziwo, gdzie król się podział? Wszakżem go widziała?
„Jak wyjął ręce, które jam w dłoni trzymała?“
663
Więcej pytać nie chciała. On się skrycie skrada,
Kędy ze światłem w ręku pacholąt gromada,
I pocznie w rękach paziów świece gasić zdradnie.
Że Zygfryd już przybywa, poznał Gunter snadnie.
[116]
664
Wiedział, po co przychodzi, — więc służbie kobiecej
Kazał precz pójść; gdy wyszły niewiasty z świetlicy,
Król możny sam dziś urząd sprawuje klucznika
I drzwi na dwie zasuwki żelazne zamyka,
665
A świecę za kotarą ustawia wspaniałą.
Zaraz rozpoczął Zygfryd, jako wypadało,
Wdzięczną igraszkę, niby prosząc o roskosze.
— Gunter cieszył się z tego i trapił potrosze.
666
Położył się na łożu Zygfryd blisko przy niej:
Ona rzekła: „Daj pokój, boć znowu uczyni
„Jak przeszłej nocy, wielką przykrość moja siła!“
— Potem się na Zygfrydzie strasznie za to mściła.
667
Zygfryd się nie odzywał, nie wyrzekł ni słowa,
A Gunter, choć nie widział, poznał, że dochowa
Przysięgi i rozkoszą z nim się nie podzieli.
Oni zaś nie spoczęli dzisiaj na pościeli!
668
Zygfryd udawał męża i ujął w objęciu
Silnie wspaniałe kształty pięknego dziewczęcia,
Lecz ona go na ławę wyrzuciła z łóżka,
Iż głowa zatrzeszczała o krawędź podnóżka.
669
Zerwał się jednak zaraz i chciał po raz drugi
Siłą swą do miłosnej zmusić ją posługi,
Lecz doznał wiele od niej w tej próbie boleści.
— Nie wiem, czy która inna tak broni swej cześci. —
670
Bo gdy nie chce ustąpić, lecz się do niej tuli
Zerwała się z posłania. — „Nie drzej mi koszuli!
„Nieskromny jesteś oto! ale pożałujesz,“ —
Zawołała — „i znowu siłę mą poczujesz!“
[117]
671
Obejmuje ramiony tęgiego rycerza
I jak wprzódy Guntera wiązać go zamierza,
Aby mogła na łożu spocząć bez przeszkody
I zemścić się, iż podarł jej bieliznę wprzódy.
672
Niepomogła mu siła i potęga cała.
Dowiodła mu dziewica mocy swego ciała, —
Niesie go, chociaż różne on przeszkody czyni,
I przyciska przy ścianie gwałtownie do skrzyni.
673
„Źle!“ myślał sobie rycerz. — „Jeśli stracę życie
„I będę musiał uledz dzisiaj tej kobiecie,
„To wnet się białogłowy zbuntują zuchwale
„Swym mężom, chociaż dotąd posłuszne im wcale.“
674
Słyszał król, co się dzieje, i wielce się trwożył.
Zygfryd wstydem i gniewem strasznie się rozsrożył,
I począł się opierać Brunehildzie, w trwodze
Wszystkie siły w obronie wytężając srodze.
675
Długim się czas królowi wydawał, aż w walce
Uległa mu, — tak silnie ścisnęła mu palce,
Że krew z nich wytrysnęła, — boleść mu dodała
Siły, wreszcie uległa dziewica wspaniała,
676
I zaniechać musiała uporczywej chęci.
Król milczał, ale słyszał wszystko, co się święci,
Zygfryd zasię do łóżka przyparł ją, aż krzykiem
Zdradziła ból i nagły strach przed przeciwnikiem.
677
Sięgała jeszcze bokiem, by go związać pasem,
Lecz jej Zygfryd w tych chęciach przeszkodził tymczasem
I przygniótł, aż w jej ciele trzeszczeć jęły członki —
Więc wreszcie obowiązkom uległa małżonki.
[118]
678
I rzekła: „Możny królu, przebacz mi łaskawie!
„Com zrobiła przykrego, wszystko to naprawię —
„Opierać się nie będę twej chęci napróżno,
„Widzę, że umiesz zmusić, bym była usłużną.“
679
Zygfryd ustąpił z łoża, gdzie dziewka leżała,
Jakoby prędko szaty chciał pościągać z ciała,
Lecz pierwej jeszcze ujął królowę za rączkę
I zgrabnie, że nie czuła, ściągnął jej obrączkę
680
A wziął i pas jej także, ową piękną wstęgę.
Nie wiem, czy chciał jej swoją pokazać potęgę —
Dał ją żonie, lecz potem pożałował snadnie.
Tymczasem legł król w łożu przy dziewce układnie.
681
Uchwycił ją w objęcia gorąco i tkliwie.
Musiała wnet zapomnąć o wstydzie i gniewie.
A po tem uściśnięciu dziewka nieco zbladła,
Owa siła niezmierna zaraz jej odpadła.
682
Jako innej kobiecie, tyle jej zostało.
Gunter wciąż obejmował miłośnie jej ciało,
Choćby chciała się oprzeć, zabrakło by mocy,
Tak ją Gunter poskromił miłością tej nocy.
683
Leżała już roskosznie teraz koło niego
Żona w tkliwej pieszczocie, aż do dnia białego —
Zaś Zygfryd do swej żony tymczasem pospieszył
I serdecznem przyjęciem wielce się ucieszył.
684
Wymijał zręcznie, kiedy pytała, gdzie bywał,
A co przyniósł jej z sobą, tak długo ukrywał,
Aż w jego kraju wreszcie chodziła w koronie,
Wtedy nie chował więcej, co przyniósł swej żonie.
685
Na drugi dzień twarz króla jaśniała weselej,
Niż wczoraj, więc na dworze bawiono się śmielej
[119]
I w całej ziemi było nie mało radości,
Król podejmował hojnie zaproszonych gości.
686
Trwały gody wspaniałe aż przez dwa tygodnie
A wciąż się gwar wesoły rozlegał swobodnie
Wśród rozlicznej zabawy, i huczna ochota. —
Ze skarbca wydawano bez rachunku złota.
687
Krewni króla dawali za jego rozkazem
I na cześć jego szaty, złoto, srebro razem
I rumaki, by hojnie obdarzyć minstrele.
Miała biedna drużyna uciechy tam wiele.
688
Zygfryd zasię, żuławski królewicz bogaty,
I jego tysiąc mężów dali wszystkie szaty,
W których w nadreńską ziemię przyjechali strojnie,
Dali rzędy i konie! Umieli żyć hojnie!
689
A zanim się bogate szaty rozdzieliło,
Niejednemu już czekać i za długo było, —
Nigdzie goście weselszej nie mogli mieć doli.
Tak się gody skończyły po Guntera woli.
XI.
Jak Zygfryd z żoną do swego kraju powrócił.
690
Rozjechali się wreszcie wszyscy z tej gościny,
Wtedy rzekł Zygmuntowic do swojej drużyny:
„Czas i nam się wybierać już w ojczystą stronę!“
A wieść ta ucieszyła wielce jego żonę.
691
Pytała męża: „Kiedyż udamy się w drogę?
„Lecz pomnij, ja zbyt nagle wybrać się nie mogę,
[120]
„Pierwej od braci moją część odebrać muszę!“
Zmartwił się Zygfryd, że jej to zaprząta duszę.
692
Przyszli doń trzej książęta i rzekli uprzejmie:
„Wiedzcież, panie Zygfrydzie, nic wam nie odejmie
„Prawa do wiernej służby naszej aż do trumny!“
Pokłonił się za łaskę wdzięcznie młodzian dumny.
693
A Gizelher doń rzecze: „Podzielim się z wami
„Tem, co mamy, i ziemią naszą i grodami.
„Damy wam część obszernych królestwa rubieży,
„Jak się to wam i siostrze Krymhildzie należy.“
694
Ale cny Zygmuntowic na to im odpowie,
Gdy spostrzegł, jakie chęci żywią dlań panowie:
„Niech waszego dziedzictwa strzeże łaska Boga
„I poddanych też waszych! Moja żona droga
695
„Obejdzie się bez wiana i należnej części,
„Gdy w mojej ziemi wdzieje koronę, poszczęści
„Lepiej się jej, niż komu innemu na świecie.
„Zresztą chętnie usłużę wam, jako zechcecie.“
696
Na to rzecze Krymhilda: „Jeśli nie chcesz ziemi,
„Toć wzgardzić przecież trudno druhami naszymi:
,Każdy„Każdy król chętnie w swoim orszaku ich liczy.
„Niechże mi łaska wasza mężów tych użyczy.“
697
Więc rzecze Gernot: „Wybierz sama sobie druhów!
„Pójdzie z tobą z ochotą dosyć naszych zuchów.
„Z trzech tysięcy rycerzy, weź tysiąc, byś miała
„Liczny orszak przyboczny!“ Więc zaraz posłała
698
Krymhilda do Hagena gońce i Ortwina,
Czy wejdą do niej w służbę, z nimi ich drużyna,
Ale Hagen jej gniewnie odpowiedzieć każe:
„Nikomu nas nie może Gunter oddać w darze!
[121]
699
„Niech tam inni za wami jadą w obce kraje!
„Wszak wam znajome naszej rodziny zwyczaje,
„Że musimy przy królu pozostać na dworze
„I służyć będziem dalej, jako o tej porze!“
700
Nie proszono ich więcej. — Inni przyszli radzi,
A Krymhilda wybrała do siebie z czeladzi
Trzydzieści i dwie panien i pięćset rycerzy.
Graf Ekewart oświadczył, że za nią pobieży.
701
Żegnali się na drogę, męże, pacholęta,
Niewiasty, dziewki — z dawna rzecz to już przyjęta —
Pocałunkiem żegnali się jeszcze miłośnie
I ruszyli z Guntera krainy radośnie.
702
Towarzyszą im w drodze przyjaciół szeregi,
A wszędzie zgotowano już naprzód noclegi,
Gdzie im było najmilej aż po ziemi krańce.
Do Zygmunta już przodem bieżeli posłańce,
703
By prędzej do rodziców dobiegła wieść chyża,
Że Zygfryd, z nim Uoty córa się przybliża,
Śliczna owa Krymhilda z nadreńskiej krainy.
Nikt im nie mógł weselszej powiedzieć nowiny.
704
„Dzięki Bogu!“ — rzekł Zygmunt — „żem tego dnia dożył,
„Bym na Krymhildy skronie koronę położył.
„Wielkie to na mą ziemię spadają honory.
„Niechajże Zygfryd królem będzie od tej pory.“
705
Zygelinda posłańcom daje aksamity
Czerwone, w złocie, w srebrze podarek sowity
Za wieści, co ją taką przejęły radością.
A orszak się służebny stroi z troskliwością.
[122]
706
Mówią posłowie, kogo Zygfryd tu prowadzi,
Więc namioty dla gości sposobili radzi,
Gdzie w koronie miał stanąć z pocztem okazale.
Wyjechali naprzeciw Zygmunta wassale.
707
Nie wiem, czy kogo lepiej przyjęto, jak ninie
Rycerzy przyjmowano w Zygmunta krainie,
Zygelinda naprzeciw synowej przybyła
Z niewiastami, a za nią cnych rycerzy siła.
708
Jechali dzionek cały, nim gości spotkali —
Swoi i cudzy wiele niewygód doznali,
Nim przybyli pod zamku rozległego bronę,
— Santen gród zwano. — Potem wzięli tam koronę.
709
Powitali radośnie sędziwi rodzice
Pocałunkiem i syna i oblubienice,
Bo się mogli nareszcie rozstać z swą tęsknotą,
I drużynę przyjęto gościnnie, z ochotą.
710
Powiedziono cnych gości pod sali podwoje,
A z rumaków na ziemię zsadzono dziewoje,
Nie brakło tam rycerzy, każdy rad był snadnie
Pięknym dziewkom się pilnie przysłużyć a składnie.
711
Prawda, że gody były nad Renem wspaniałe,
Lecz i tu dano zuchom szaty okazałe,
Jakich nigdy nie mieli, bogate i drogie.
Można by o przepychu mówić cuda mnogie:
712
Gdy zasiedli, — a było wszystko, jak należy, —
Orszak cały w złocistej nosił się odzieży,
Po niej drogie klejnoty połyskały strojnie,
Bo Zygelinda wszystkich obdarzyła hojnie.
713
Usłyszała te słowa przyjazna drużyna:
„Oznajmiam oto wszystkim krewnym mego syna,
[123]
„Iż od dzisiaj królewską koronę on bierze!“
Chętnie to usłyszeli żuławscy rycerze.
714
Zdał nań Zygmunt koronę i władzę i sądy.
Zygfryd więc ujął berło i odzierżył rządy
A sprawował je dzielnie, iż wszyscy lennicy
Bardzo się obawiali męża krasawicy.
715
W potędze i honorach panował zaiste
Lat dziesięć i te rządy sprawował sprężyste,
Aż mu wreszcie Krymhilda porodziła syna,
— Bardzo się tem cieszyła królewska drużyna.
716
Ochrzczono go bez zwłoki, a imię mu dano
Wuja Guntera na chrzcie. Dobrze je wybrano!
Jeśli wda się po wuju, może wyjść na człeka.
Nad dzieckiem zawsze baczna czuwała opieka.
717
W tym czasie Zygelinda do grobu zstąpiła,
Po niej Uoty córa władzę odzierżyła,
Jako się godzi pani tak rozległej ziemi.
Wielu po matce łzami płakało rzewnemi.
718
Tymczasem, jak nam wieści mówią, porodziła
Gunterowi dziedzica Brunehilda miła
W Burgundyi ponad Renem, a dziecko przybiera
Na chrzcie imię Zygfryda, cnego Bohatera.
719
Troskliwie go rodzice chowali i strzegli:
Podług woli Guntera wychowawcy biegli
W rycerskich obyczajach ćwiczyli dziecinę!
Lecz niestety wnet całą utracił rodzinę!
720
Po wszystkie czasy sławią mnogie opowieści,
Jako dzielni rycerze w zabawie i cześci
Wesoło sobie żyli w Zygmunta krainie:
Podobnie też się wiodło Guntera drużynie.
[124]
721
Miał Zygfryd Nibelungów ziemię na usługi,
(Takich skarbów nie posiadł z jego rodu drugi).
Miał rycerzy Szilbunga, miał skarby i grody,
Więc wysokie zamysły roił witeź młody.
722
Skarbiec miał najbogatszy, jakim kiedy władał
Mąż — (wyjąwszy tamtego, co go wprzód posiadał) —
Z wnętrza góry go silne ramię wydostało,
Zabiwszy w walce mężów walecznych nie mało.
723
Ale wciąż więcej pragnął czci, honoru, chwały:
Lecz i tak każde usta przyznać mu musiały,
Iż nigdy lepszy rycerz na koniu nie siedział.
Bał się go, kto o jego strasznej sile wiedział.
XII.
Jak Gunter zaprosił Zygfryda na gody.
724
Tymczasem Brunehilda zachodziła w głowę:
„Skąd w Krymhildzie ta duma i dąsy takowe?
„Wszakże Zygfryd lennikiem, a tu czas tak długi
„Minął, a on nie myśli stawić się w usługi“.
725
Trapiło ją to wielce i skrycie bolało,
Że ich u dworu niema; dziwnem się widziało,
Iż rzadko kto z Zygfryda ziemi tu się zjawi.
Co by to znaczyć miało, bardzo się ciekawi.
726
Więc w półsłówka do króla, czy to być nie może,
By się znowu z Krymhildą spotkała na dworze.
[125]
Poufnie to Brunhilda mówiła mężowi,
Ale snać nie w smak była ta mowa królowi.
727
„Jakże ich tu sprowadzić?“ Gunter jej przerywa —
„Tak daleko mieszkają, — rzecz to niemożliwa!
„Wszak to dalekie światy, nie śmiałbym i prosić“
Lecz ona nie przestała tej prośby zanosić.
728
„Wszak lennik najmożniejszy zawahać się zgoła
„Nie śmie, gdy go w usługi pan lenny powoła.“
Uśmiechnął się król Gunter, — wiedział, że choć zjedzie
Zygfryd, to go ze sobą w służbę nie powiedzie.
729
A ona rzekła dalej: „Małżonku i panie!
„Uczyń dla mnie, niech Zygfryd z Krymhildą tu stanie
„Na dworze, byśmy znowu widzieli ich przecie,
„Większej sobie roskoszy nie życzę na świecie.
730
„Bo twojej siostry wdzięki, cnotę i urodę,
„Pomnę zawsze, jakośmy dwie niewiasty młode
„Siedziały ongi razem śród weselnych gości.
„Dziewka godna zaprawdę Zygfryda miłości.“
731
Prosiła tak wytrwale, aż się król zmiłował:
„Wierzaj, żem nigdy milszych gości nie przyjmował,
„Więc łatwo mnie uprosić“ — rzecze, — „i tej chwili
„Posyłam gońce do nich, by nad Ren przybyli.“
732
A królowa mu na to: „Powiedzcież mi panie,
„Kiedy posły pojadą, i kiedy tu stanie
[126]
„Droga siostra z małżonkiem swoim w naszym dworze?
„A posły niech wprzód w mojej zgłoszą się komorze“.
733
„Dobrze.“ król rzecze — „poślę rycerzy trzydzieści!“
Powołano ich na dwór, a król im obwieści
Sam, co zwiastować mają w Zygfryda krainie.
Brunhilda piękną odzież dawała drużynie.
734
Mówił krół:król: „Jako zawsze szczerą miłość noszę
„Dla Zygfryda i siostry — (nie przepomnieć proszę) —
„Powiedzcie im ode mnie; niech mają w pamięci,
„Że nikt dla nich życzliwszych nie zdoła mieć chęci.
735
„Proście, aby oboje nad Ren tu przybyli,
„Wywdzięczym się im za to z żoną każdej chwili,
„A w gody tu obaczą łaskawi przychodnie
„Mężów siła, co gości obcych uczczą godnie.
736
„Uprzejme też zanieście Zygfrydowi słowa,
„Jako dlań szczere chęci serce nasze chowa —
„A siostrę mą naglijcie, by nad Renu wody
„Przybyła, piękne dla niej przysposobię gody.“
737
Brunehilda, Uota i ich białogłowy
Kazały też pozdrowić uprzejmemi słowy
I damy i rycerzy i swe służby niosły.
Aż za radą przyjaciół wyruszyli posły.
738
Puścili się w tę drogę, a zbroje i konie
W czas wybrano — więc żwawo ciągnęli ku stronie,
Kędy im ukazano cel onej wyprawy;
Glejt bezpieczny na drogę dał im król łaskawy.
739
Dobili się do celu wreszcie w trzy tygodnie
Do twierdzy Nibelunga dalecy przychodnie.
[127]
— Witeź wtedy w Norwegskiej przebywał dzielnicy —
Bardzo konie zmachali w drodze posłannicy.
740
Wiedział już Zygfryd o tem i królowa pani,
Że przybyli rycerze, uczciwie odziani,
Jako zwyczaj w Burgundyi, wystawnie, pokaźnie;
Więc z wezgłowia Krymhilda zerwała się raźnie.
741
I wysłała służebną do okna na zwiady.
Ujrzała dziewka, jak tam śród mężów gromady
Stał dzielny Gere, przy nim towarzyszów rzesza.
Ta wieść ją po tęsknoty długich dniach pociesza!
742
Rzecze do króla: „Patrzcie, na dziedzińcu ano
„Stoją męże, których tu w dół Renem przysłano
„Z mężnym Gerem; nie chybi, od brata Guntera.“
Zygfryd na to: „Więc tu ich powita dłoń szczera!“
743
A czeladź się już zbiegła około przybyszy,
Witając i przyjmując, a każdy posłyszy
Miłe słowa, każdego pytają o zdrowie
Rad był i Zygmunt, że doń zjechali posłowie.
744
Dostał gospodę Gere i rycerska rzesza, —
Konie wzięto do stajni, — więc zaraz pospiesza
Z poselstwem do komnaty, kędy Zygfryd bawił
Z Krymhildą, bo kazano, by się zaraz stawił.
745
Powstał król wraz z małżonką, by powitać posły.
Poczestnie był przyjęty Gere, mąż wyniosły
Z Burgundyj, z nim Guntera wojowników grono,
By usiadł możny Gere, uprzejmie proszono.
746
„Dozwólcież, niechaj poprzód z poselstwa się sprawię,
„Choć zmęczon drogą; potem spoczniemy na ławie.
[128]
„Musimy wam obwieścić posłanie od króla
„I Brunhildy, — im szczęsna uśmiecha się dola, —
747
„I od pani Uoty, waszej cnej macierzy
„Gizelhera, Gernota i innych rycerzy,
„Krewnych wam i przyjaznych, co nas tu przysłali:
„Służby wam swe powolne oświadczyć kazali.“
748
„Bóg zapłać“ — rzecze Zygfryd — „za łaskę i chęci,
„Wiem, że wszyscy w życzliwej mają nas pamięci,
„Pewnym ja i małżonka moja. — Mówcież dalej
„Jakże się tym powodzi, co w domu zostali?
749
„Czyli kto nie pokrzywdził mojej żony braci?
„Jak się mają kochani też powinowaci?
„Powiedzcie, — moje serce podzieli ich smutek,
„Zanim wrogi poczują mej pomocy skutek.“
750
A margraf Gere na to, mąż cny i stateczny:
„Dom królewski w pomyślność opływa bezpieczny
„I na gody was w ziemię nadreńską zaprasza, —
„Chętnie was tam powitać chce rodzina wasza.
751
„A was też, można pani, proszą“, dodał goniec,
„Byście do nich przybyli, — niedługo już koniec
„Zimy, — a gody będą, gdy najdłuższy dzionek!“
— „Trudno to będzie!“ — rzecze Krymhildy małżonek —
752
Ale Gere z Burgundyi dodawał ochoty:
„Przywożę prośby także od pani Uoty —
„Prosi Gernot, Gizelher, byście przyjeżdżali —
„Codzień się skarżą że tak mieszkacie w oddali.
753
„Brunhilda się ucieszy i jej dwór niewieści
„Nie mało, gdy pomyślne opowiem im wieści —
„Z radością tam posłyszą przyrzeczenia słowa.“
Rada była tej mowie prześliczna królowa.
[129]
754
Gere był jej pokrewnym, więc król go zaprasza,
By usiadł, — wraz poczęła krążyć z winem czasza.
Przybył i Zygmunt, gdy się o posłach dowiedział —
I do Burgundzkich zuchów te słowa powiedział:
755
„Witajcież mi, rycerscy Guntera lennicy,
„Skoro syn mój poślubił małżonkę z ziemicy
„Waszej, toćby was częściej widzieć się godziło
„U nas gdyby o naszą przyjaźń wam chodziło.“
756
„Przybędziemy, gdy takie żywicie nam chęci!“
Odrzekli — a tak byli uprzejmie przyjęci,
Że zapomnieli trudów z drogi i zmęczenia, —
Kazał też Zygfryd podać dostatnio jedzenia.
757
Dziewięć dni pozostali w wesołej ochocie
Przynaglani codziennie, aż już o powrocie
Myśleć przyszło, by ujrzeć znowu swą krainę,
Król Zygfryd zaś powołał przyjaciół drużynę.
728
Czyli nad Ren ma jechać, pytał ich o radę:
„Gunter oto, mój szwagier, prosi na biesiadę
„I gody uroczyste, — prosi i rodzina.
„Jechałbym, lecz daleko bardzo ich kraina.
759
„Proszą też, by Krymhilda wybrała się w drogę;
„Radźcież mi przyjaciele, czyli jechać mogę?
„A tu serce mi każe dla onej przyjaźni
„Na kraj świata pociągnąć dla nich bez bojaźni.“
760
A rycerze mu na to: „Kiedy serce rade
„Jechać na gody, przyjmcie od nas taką radę:
„Weźcie tysiąc rycerzy i jedźcie szczęśliwie,
„By się w Burgundzkim kraju pokazać uczciwie“.
761
Na to Zygmunt, co królem był w Żuławach wprzódy:
„Czemuż mi nie mówicie, że tam będą gody?
[130]
„Toć i ojciec się stary z wami też przypyta.
„Wezmę stu zuchów, większa będzie wasza świta.“
762
„Jeżeli wasza wola, ojcze mój kochany.“
Rzecze Zygfryd — „toć szczerze będziesz pożądany.
„Za dni dwadzieścia ziemie porzucimy swoje!“ —
— Kto żądał, dostał zbroję i konie i stroje. —
763
A kiedy król już powziął zamiar tej podróży,
Dzielnych posłów nie chciano zatrzymywać dłużej.
Król kazał odpowiedzieć Krymhildy rodzinie,
Że go ujrzą niechybnie nad Renem w gościnie.
764
Obdarowali posłów po swoim zwyczaju
Królestwo tak bogato, że ledwo do kraju
Mogły te dary donieść juczne ich rumaki.
— Starczył na to królewski dostatek wszelaki. —
765
A już Zygfryd i Zygmunt stroili swą świtę,
Zaś dzielny graf Ekewart przeglądał dobyte
Z komory niewiast stroje, dobierając szaty
Najwspanialsze, jak starczyć mógł skarbiec bogaty.
766
Przygotowano tarcze i stalowe szczyty,
A rycerzom i damom ze Zygfryda świty
Dawano, czego jeno zapragnęła dusza.
— Wspaniały mężów orszak w tę drogę wyrusza.
767
Posłowie zasię do domu pomykali raźnie,
A kiedy przybył Gere, przyjęto przyjaźnie
Mężów z drogi dalekiej, żywo pozsiadali
Z koni w dworze Guntera, przed oknami sali.
768
Przyszli starzy rycerze, młodzi pachołkowie,
Pytając o nowiny, a rycerz im powie:
[131]
„Gdy królom opowiem, każdy będzie wiedział.“
I poszedł z swą czeladzią, kędy Gunter siedział.
769
Król się porwał ze stołka, ucieszył się snadnie,
Że tak prędko wrócili; dziękowała ładnie
Brunehilda im piękna, — a Gunter ich wita
I jak się tam ma Zygfryd, druh kochany, pyta.
770
A Gere rzecze: „Toć się z czerwienił z radości,
„I on i wasza siostra, — a w większej szczerości
„Nikt nie słał pozdrowienia przyjaznej drużynie,
„Jako wam szle przezemnie Zygfryd z ojcem ninie.“
771
Więc zapytała znowu margrafa królowa:
„Cóż, przyjedzie Krymhilda? i czy zawsze chowa
„Wdzięk i cnoty niewieście, jak miała w zwyczaju?“ —
Gere na to: „Ujrzycie pewnie ją w tym kraju.“
772
Prosiła też Uota, by posłowie do niej
Wnet przybyli, a każdy łacno poznał po niej
Jak wieści o córeczki zdrowiu była radą.
Gere mówił, co widział, i że wnet przyjadą.
773
Powiadali posłowie, jaki dar bogaty
Spotkał ich od Zygfryda, — więc złoto i szaty
Przywieźli, by oglądał podarki dwór cały,
I wychwalali króla za ten dar wspaniały.
774
„Nie sztuka dawać hojnie!“ — rzekł Hagen — bezpiecznie
„Może szafować złotem, chociażby żył wiecznie —
„Z skarbu Niblunga czerpie rękami pełnemi.
„Hej, żeby on się dostał do Burgundzkiej ziemi!“
775
I czeladzi wesoła znaczyła się pora
Gdy goście zjechać mieli; — codzień do wieczora
[132]
Krzątali się ochoczo trzech braci dworzanie,
Aby zgotować na czas wszystko byli w stanie.
776
Hunold dzielny i Sindold nie mieli spokoju
Dozorując roboty — a zwijał się w znoju
Stolnik króla i cześnik ustawiając ławy.
Pomagał Ortwin; wdzięczen był im król łaskawy.
777
Rumolt, kuchmistrz nadworny, pilnował czeladzi,
Co mu była podwładna — Co tam kotłów, kadzi
W kuchniach dworskich stanęło, cebry, garnki, dzieże.
Przysposabiano strawę, bo zjadą rycerze.
XIII.
Jak na gody jechali.
778
Porzućmy teraz dworzan kłopoty rozliczne
A mówmy, jak Krymhilda i jej dziewki śliczne
Nad Ren się wybierają z Nibelungów ziemi:
Nigdy konie pod szaty nie szły wspanialszemi.
779
Szły z podróżnym przyborem przodem konie juczne,
Ruszył Zygfryd, z nim grono krewniaków buńczuczne,
Z nimi królowa, rada na podróży skutek.
— Ale podróż cierpienie niosła im i smutek. —
780
Pozostawili w domu maleńkiego syna
Królestwo, boć w tę drogę nie mogła dziecina.
Ale smutek dlań wyrósł z podróży dalekiej,
Bo w niej ojca i matkę utracił na wieki.
[133]
781
Jechał też z nimi w drogę i Zygmunt sędziwy.
Gdyby przewidział, jaki będzie żałośliwy
Koniec tych godów, raczej pozostałby w domu.
— Cięższych strapień nie zdarzył los może nikomu.
782
Wysłano przodem gońców z wieścią do Guntera,
Więc się na przywitanie piękny huf wybiera
Z dworu Uoty, z nimi moc lennego męża.
Król, by godnie ich przyjąć, swe siły wytęża.
783
Szedł, kędy się królowa bawi po zwyczaju.
„Jako cię przyjmowała Krymhilda w tym kraju,
„Tak ci wypada przyjąć dziś Zygfryda żonę“.
— „Dobrze,“ rzekła, „me serce dla niej niezmienione“.
784
Więc król rzecze jej na to: „Zbierajże się ano,
„Chceszli witać, bo zjadą do nas jutro rano!
„Nie będziemy ich czekać w grodu samotności,
„Lecz wyjedziem naprzeciw ukochanych gości“.
785
A królowa kazała swej służbie niewieściej
Wybierać co piękniejsze stroje z skrzyń, gdzie mieści
Odzież się lepsza, i wdziać sukienki od święta,
Chętnie się i wesoło stroiły dziewczęta.
786
Pośpieszyli uprzejmie Guntera lennicy,
Bo król pościągał wszystkich mężów z okolicy;
Wyruszyła wspaniała Brunehilda z nimi —
Serdecznie się witano z gośćmi kochanymi.
787
I radośnie czcią krewnych otaczano wszelką.
Ani Krymhilda niegdyś z uciechą tak wielką
Nie witała Brunhildy. — Kto nie znał tych gości,
Poznał w nich cnót wszelakich przykład i zacności
788
Nadjechał wreszcie Zygfryd z rycerską swą rzeszą:
Rycerze już po polach harcują, już śpieszą
[134]
Tu i tam, w prawo, w lewo, hufcem silnie zwartym:
Ścisk powstał i kurzawa na polu otwartem.
789
A kiedy król obaczył Zygfryda na czele
I Zygmunta, rzekł, — w piersiach grało mu wesele: —
„Szczerze witam, panowie, z mymi przyjacioły
„Dzień waszego przybycia szczęsny i wesoły!“
790
„Bóg zapłać!“ rzecze Zygmunt, czci wszelkiej łakomy, —
„Odkąd się te królewskie spokrewniły domy,
„Pragnąłem was oglądać i poznać na oczy“.
— „I ja się szczerze cieszę!“ rzekł Gunter ochoczy.
791
Z czcią przyjęto Zygfryda, jako się godziło,
Żadne serce niechęci k’niemu nie żywiło.
Przyszedł Gernot, Gizelher, cnych witając gości,
Nikt przyjezdnych nie witał w tak szczerej radości.
792
Zbliżyły się ku sobie królowe nadobne,
Rycerze raźno siodła rzucili ozdobne,
By kobiety rękami znieść na ziem z rumaków.
Hej! co się w służbie niewiast kręciło junaków!
793
Zsiadły z koni, do siebie zbliżyły się panie.
Rycerstwo się cieszyło, widząc powitanie
Przyjazne, szczere, pełne wdzięku i uroku —
A inni już przy dziewic zwijali się boku.
794
WitałiWitali się uprzejmie, podając prawice,
Rycerze, a niewiasty i skromne dziewice
Ukłonem, pocałunkiem; poglądając bokiem
Cieszyli się wojacy tym miłym widokiem
795
Nie zwlekano już dłużej i do miasta raźnie
Wyruszono, a Gunter chciał wskazać wyraźnie,
[135]
Jak chętnie podejmuje Zygfryda i siostrę.
Rycerze wobec dziewic gonili na ostre.
796
Hagen i Ortwin mieli tu sposobność wszelką
Pokazać wszystkim, jaką siłę mieli wielką.
Nikt się im oprzeć nie miał mocy ni śmiałości.
Ochoczo się zwijali na cześć drogich gości.
797
Brzmiały pod zamku bramą rozdźwięcznym odgłosem
Tarcze, to ostrym grotem rażone, to ciosem.
Długo czekał król, zanim wjechała drużyna,
Bo w igraszce nieznacznie minęła godzina.
798
Nareszcie przed pałacem wstrzymali rumaki
Po nich świetne i strojne spływały czapraki
Pięknym krojem z pod siodeł, na nich piękne panie
Siedziały. Wnet przybiegli Guntera dworzanie.
799
Gości zaraz do pięknej wprowadzono sali,
A Brunehilda coraz spogląda z oddali
Na Krymhildę. Tę zdobił cudnych wdzięków wieniec —
A przy złocie uroczo błyszczał jej rumieniec
800
W mieście gwar, głośna wrzawa po każdym zakątku —
Król upraszał Dankwarta, ażeby porządku
Dopilnował i baczył na wszelkie wygody.
On też dobre po mieście rozdawał gospody.
801
W pałacu i w podwórzu stoły zastawiono, —
Nigdzie pewnie tak suto obcych nie goszczono.
Wszystko na ich rozkazy, czego stało w domu,
Król był możny, — niczego nie brakło nikomu.
[136]
802
Uwijała się służba, ochocza, wesoła.
Król Gunter zasiadł z gośćmi swoimi u stoła
Zygfryd siedział na dawnem miejscu; posadzono
Obok niego lenników jego dzielne grono.
803
Dwanaście set rycerzy, a każdy mąż tęgi,
Zasiadło. — „Toć nie może większej mieć potęgi“,
Myślała Brunehilda, — „drugi człek poddany“.
Jeszcze był jej dziś miły dość i pożądany.
804
Tymczasem wino strugą oblewało stroje
W wieczór on, gdy król gościł przyjacioły swoje,
Bo cześnicy dawali pełne roztruchany
Biegając na wyścigi, by uraczyć pany.
805
A jako zawsze, kiedy zjadą się na gody,
Białogłowom i dziewkom nie brakło wygody.
Doznawał życzliwości króla ród niewieści,
Nie poskąpiono żadnej przynależnej cześci.
806
Gdy po biesiadnej nocy błysnął ranek złoty,
Zalśniły na odświętnych sukienkach klejnoty
Które z podróżnej skrzyni dobywały panie,
Dobierając co lepsze, strojniejsze ubranie.
807
A zanim rozedniało, przed sali podwoje
Przyszli rycerze, giermki, — wnet szczęknęły zbroje.
Kiedy na mszę poranną dwór się cały zbiera,
Harcowali już, biorąc pochwały Guntera.
808
Rozgłośnym w dali dźwiękiem zagrzmiały puzony,
Z niemi trąby i flety, — a głos oddalony
Brzmiał szeroko po murach wormackiej stolicy:
Wszędzie koni dosiedli dzielni wojownicy.
809
Wszczął się po całej ziemi turniej okazaly: —okazały: —
Gonią młodzi rycerze, bo im dodawały
[137]
Młode serca ochoty do takiej zabawy,
Więc stanął pod puklerzem niejeden mąż prawy.
810
A w oknach siadły damy, patrząc na zapasy,
I panny w blasku strojów i niewieściej krasy
Przyglądały się z góry na turniej wesoły,
Aż i gospodarz wjechał na harc z przyjacioły.
811
Tak czas mijał, nie znudził się ni jeden z tłumu —
Aż ozwały się dzwony, — wzywają do tumu.
Przyprowadzono konie, damy jadą wprzódy —
A za niemi się ciśnie niejeden zuch młody.
812
Zsiedli nareszcie z koni u tumu podwoi,
Jeszcze królowa łaski nie zmieniła swojej.
W koron blasku królestwo weszli do świątnicy —
Wnet radość się skończyła z zawiści kobiecej.
813
Wysłuchawszy pobożnie mszy, wyszli z kościoła
Z wielkimi honorami, i znów się wesoła
Poczęła uczta, brzmiały ochoczo toasty —
Aż tych godów dzień wreszcie nadszedł jedenasty.
XIV.
Jak królowe połajały się nawzajem.
814
Po południu, nim miały począć się nieszpory,
Zabawiali się goście, — korzystając z pory,
Rycerskie na dziedzińcu wszczęło się igrzysko. —
Naszło się ludu dosyć na to widowisko.
815
Koło siebie zasiadły dwie możne królowe
I o dwóch bohaterach poczęły rozmowę. —
[138]
Rzekła piękna Krymhilda: „Mam męża takiego,
„Iż wszystkie ziemie winny należeć do niego“.
816
Brunhilda na to: „Wszak to nie może być przecie,
„Chyba, żeby on jeden był tylko na świecie,
„Wtedy pewnieby posiąść mógł te wszystkie kraje —
„Lecz póki Gunter żyje, płonnem się to zdaje!“
817
A Krymhilda: „Toć spojrzej, niech widzą twe oczy,
„Jak wspaniale przed gronem rycerzy on kroczy —
„I rej wodzi, jak miesiąc na gwiaździstem niebie!
„Szczycę się nim, i szczęsną z nim mianuję siebie“.
818
Brunhilda na to: Prawda, że on z tych rycerzy
„Najdzielniejszy, cny, piękny, lecz miejsce należy
„Najpierwsze Gunterowi, co cię siostrą zowie,
„Z nim nie pójdą w zawody nawet i królowie.“
819
Lecz Krymhilda odpowie: „Tak mi mąż mój drogi,
„Że nad innych go mogę wynosić bez trwogi.
„Sławę sobie pozyskał wielką w każdym względzie —
„Wierzaj, że chyba równym Gunterowi będzie“.
820
— „Nie bierz mi za złe“ — rzekła Brunhilda, — „tej mowy —
„Bo ja nie bez podstawy mowię temi słowy,
„Sami mówili, gdym ich pierwszy raz poznała
„W walce, gdym Gunterowi poddać się musiała,
821
„Kiedy mą miłość w walce zyskał mąż kochany, —
„Sam Zygfryd mówił, że on Guntera poddany.
„Więc go za poddanego mam, jakom słyszała“.
Na to Krymhilda: „Toćby krzywda mnie się stała! —
822
„Czy myślisz, że oddaliby mnie bracia moi
„Mężowi, coby woli nie zdołał mieć swojej?
[139]
„Proszę cię, Brunehildo, więc w szczerej przyjaźni,
„Niech nas na przyszłość słowo tak przykre nie drażni.“
823
— „Jakże go nie wymówić, czyliż się wyrzeczem
„Tylu mężów, co służyć nam powinni mieczem,
„Jako nasi poddani?“ — odrzekła królowa —
Gniew zapalił Krymhildy lica na te słowa.
824
„Tego wyrzec się musisz, by się służby twojej
„Jął kiedy Zygfryd dzielny! Wszak on wyżej stoi
„Niż Gunter, brat mój, co go kocham najgoręcej,
„A tej mowy od ciebie nie chcę słyszeć więcej!
825
„Dziwić się jeno muszę, jako to być może,
„Skoro cię naszą panią mamy zwać w pokorze,
„Że tak dawno wam Zygfryd nie złożył daniny?
„Nie powinnam i słuchać próżnej gadaniny.“
826
— „Zbyt się dumnie wynosić śmiesz,“ — rzecze królowa —
„Badam też ujrzeć, czyli dla ciebie on chowa
„Cześć taką, jak mnie wszyscy oddają z radością.“
Obie niewiasty w sercu rozgorzały złością.
827
A Krymhilda: „Dziś jeszcze zgryziesz się wynikiem!
„Śmiesz twierdzić, że mój Zygfryd twoim niewolnikiem?
„Otóż jawnie dowiodę wśród rycerzy tłumu,
„Że przed żoną królewską wnijść mogę do tumu.
828
„Obaczysz, iżem wolna, szlachetnego stanu,
„A że miły mój Zygfryd w niczem twemu panu
„Nie ustąpi, to przyszłość ukaże niedługa.
„Dziś się jeszcze przekonasz, jako twoja sługa
[140]
829
„W zacnych mężów orszaku na burgundzkim dworze
„Przewodzi, bom świadoma, jakom wyższa może
„Od niejednej królowej w korony ozdobie“.
Zapałały zawiścią panie przeciw sobie.
830
Brunhilda na to: „Jeśli możesz się ośmielić
„Tak dalece, to z mojej świty się oddzielić,
„Gdy pójdziem do kościoła, chyba ci wypada“.
A Krymhilda odpowie: „Uczynię to rada“.
831
„— Zbierzcie się dziewki!“ — woła więc Krymhilda raźnie —
„Bym mogła w waszem gronie wystąpić pokaźnie.
„Niech odzież na was będzie strojna i wspaniała —
„Niech odwoła Brunhilda, co wygadywała!“
832
Rada była nie trudna. — Otworzono skrzynie
I dano stroje każdej damie i dziewczynie.
Już Brunhilda się z niewiast zjawiła orszakiem. —
Nadeszła i Krymhilda w ubraniu wszelakiem.
833
Czterdzieści i trzy panien tworzyło jej świtę,
Na nich z arabskich tkanin lśniły szaty lite.
Tak przed kościoła bramę szły śliczne dziewoje
A przed domem Zygfryda czekali już woje.
834
Dziwowali się ludzie, jakim rzeczy torem
Poszły, że dwie królowe, każda swoim dworem,
A nie razem, jak wprzódy, do kościoła idą.
— Wielu mężom to troską groziło i biedą.
835
Stanęła przed świątynią małżonka Guntera;
Miło dla niejednego było bohatera
Nacieszyć się, na śliczne napatrzeć kobiety;
Aż nadeszła Krymhilda, z nią niewiasty świty.
[141]
836
Najlepsze stroje, jakie gdzie rycerskie dziecię
Nosiło, przy tych szatach niczem było przecie,
Tak hucznie wystąpiła, iż ani trzydzieści
Królewnych by niestało na ten strój niewieści.
837
Chociażby się upierał, przyznać musiał snadnie
Każdy, że takich strojów nie widział gromadnie,
Jakie teraz błyszczały na smukłych dziewojach.
Na złość Brunhildzie w takich wystąpiła strojach.
838
Zeszły się panie razem przed kościoła bramą —
A Brunhilda przez zawiść tylko i złość samą
Krzyknęła, aby przed nią wpierw nie weszła druga:
„Wszak przed króla małżonka wejść nie może sługa!“
839
A Krymhilda jej na to wnet odrzecze gniewnie:
„Gdybyś milczała, lepiej byłoby ci pewnie,
„Ale własną cześć sama plamisz sobie pono!
„Czyż może nałożnica być królewską żoną?“
840
— „Kogoż“ — rzecze królowa — „nałożnicą zowiesz?“
— „Ciebie,“ — Krymhilda na to — „bo cóż na to powiesz,
„Że Zygfryd pierwszy twymi wdziękami się bawił?
„Nie mój brat cię zaprawdę dziewictwa pozbawił.
841
„Taką sztuką cię wzięli, a tyś chyba zmysły
„Postradała, gdy posiadł cię człowiek zawisły,
„Więc gniew twój próżny!“ — Na to Brunhilda odpowie:
„Poczekaj, zaraz powiem wszystko Gunterowi“.
842
— „Cóż mi na tem zależy? Duma cię uwiodła,
„Mówiłaś, żem ja twoja służebnica podła —
[142]
„Przykro mi bardzo, ale miejże to na względzie,
„Między nami już szczerej przyjaźni nie będzie!“
843
Brunhilda w płacz. — Krymhilda i jej dziewic grono
Szło teraz do kościoła przed królewską żoną.
Stąd zawiść i gniew srogi poczęły się właśnie —
Wiele łez z jasnych oczu wylały te waśnie.
844
Uroczyste obrzędy i śpiewy rozgłośne
Brunhildzie się wydały długie i nieznośne:
Bo jej serce i duszę ciężki objął smutek. —
Wielu mężów tych sporów miało uczuć skutek.
845
Stanęła przed kościołem, z nią dziewic gromada,
Myślała: „Niech Krymhilda dalej się wygada,
„Kiedy raz wymówiła to porywcze słowo,
„Jeśli Zygfryd to mówił, przypłaci on głową“.
846
Nadeszła i Krymhilda z rycerską drużyną
A Brunhilda jej rzecze: „Zatrzymaj się jeno,
„Zwałaś mię nałożnicą, dajże na to dowód —
„Bo w twych słowach do ciężkich zmartwień moich powód“.
847
Krymhilda na to: „Raczej nie zatrzymuj, proszę!
„Dowodem pierścień, który ot na palcu noszę,
„Przyniósł go Zygfryd, kiedy pierwszy raz cię pieścił!“
Nigdy dzień takich zgryzot Brunhildzie nie wieścił.
848
Lecz odrzekła: „Ten pierścień ukradł ktoś przed laty
„I ukrywał, żem mojej nie mogła dojść straty.
„Wiem teraz, kto to zrobił i posądzać kogo“.
Obie panie zawiścią rozgorzały srogą,
[143]
849
Ale Krymhilda rzekła: „Przecież ja nie złodziej,
„Milcz lepiej, gdy o twoją cześć ci jeszcze chodzi!
„Boć i pas, co go noszę dowodem jest pono,
„Że nie kłamię, iż Zygfryd uczynił cię żoną“.
850
Był to pasek jedwabny, niniwskiej roboty,
Bogaty, szlachetnymi sadzony klejnoty.
Spostrzegła go Brunhilda i płakać poczyna.
Króla i wszystkich miała smutna dojść nowina
851
Zawoła Brunehilda: „Poproście tu króla,
„Niechajże sam posłyszy, jeśli jego wola,
„Czego doznawać muszę tu od jego siostry!
„Zygfryda mnie kochanką lży jej język ostry.“
852
Przyszedł król z rycerzami, we łzach ją obaczył —
I z dobrocią się ozwać do małżonki raczył:
„Powiedz mi, droga żono, co ci się to stało?“
A królowa mu na to: „Smucić się przystało.
853
„Bo mnie z cześci kobiecej chce obedrzeć wcale
„Twoja siostra, więc tobie chyba się użalę.
„Zygfryda mnie publicznie nałożnicą lżyła“.
Gunter na to: „Zaprawdę, źle to uczyniła“.
854
— „Nosi pasek mój dawno zgubiony na sobie
„I pierścionek mój złoty. — Toć żal mi w tej dobie,
„Żem na świat się rodziła! Ty uwolń mnie królu.
„Chceszli wdzięczność mą zyskać, od hańby i bólu“.
855
Więc Gunter na to rzecze: „Wołajcie Zygfryda,
„Jeżeli się tem chełpił, niechże sam się wyda
„Lub zaprzeczy, bo trzeba, by prawdę wyjawił“
Posłano poń, by zaraz przed królem się stawił.
[144]
856
Gdy Zygfryd przed ich gniewnem znalazł się obliczem,
Pytał szybko, bo jeszcze nie wiedział o niczem:
„Czemuż płaczą kobiety, mówcie, bom ciekawy,
„I do jakiej król Gunter wzywa mnie tu sprawy?“
857
A król Gunter mu rzecze: „Przykrość się tu stała.
„Oto mi Brunehilda właśnie powiedziała,
„Żeś się chełpił, jakobyć pierwszemu królowa
„Miłośnie uledz miała, — twej żony to słowa“.
858
A Zygfryd wnet odpowie: „Tego nie daruję,
„Jeżeli to wyrzekła, ciężko pożałuje,
„Najświętszą ci przysięgę śród twych mężów grona
„Złożę, że tego z ust mych nie słyszała żona“.
859
Gunter mu powie na to: „Dajże mi dowody,
„Przysięgę możesz złożyć i tu bez przeszkody
„A zgładzisz podejrzenie wszelkie i uwierzę“.
Zaraz stanęli kołem burgundzcy rycerze.
860
Dzielny Zygfryd prawicę podał bez wahania
A król rzecze: „Toć znowu i bez przysięgania
„Znana mi twa niewinność, — prawdą mi się zdaje,
„Żeś tego nie uczynił, coć siostra zadaje,“
861
On na to: „Jeśli cieszyć mogłaby się skutkiem,
„Iż takim nabawiła Brunehildę smutkiem,
„Wierzaj, nie mógłbym tego przenieść na sumieniu“.
Spoglądali po sobie rycerze w zdumieniu.
862
Mówił dalej: „Tak trzeba trzymać białogłowy,
„By zaniechały gniewów i porywczej mowy,
„Zakażże twojej żonie, ja zakażę swojej.
„Wstydzę się za nią, bo to żonie nie przystoi“,
[145]
863
Nie schodziły się więcej panie na rozmowę,
Trapił ból Brunehildę i smutki takowe,
Że żałowali męże Guntera niebogiej.
Przyszedł na to i Hagen w swej królowej progi,
864
Pytał, coby jej było, widząc we łzach panią:
Powiedziała, — on przyrzekł, iż pomści się za nią
Na Krymhildy małżonku, i przysięgę złożył,
Klnąc się, że dnia by chyba szczęsnego nie dożył.
865
Przyszedł także i Ortwin, i Gernot się zjawił.
Radzono, ktoby życia Zygfryda pozbawił.
Przyszedł wreszcie Gizelher, syn zacnej Uoty
I rzekł szczerze, bo szczery był i pełen cnoty:
866
„Czemuż mu, cni rycerze, zagubę knujecie?
„Zygfryd takiej zawiści nie zasłużył przecie, —
„Aby miał za swe winy marnie stracić życie —
„Toż wiemy, jak to łatwo zgniewać się kobiecie“.
867
— „Mamyż bękarty chować?“ — Hagen mu odpowie —
„Niewiele sławy zyskać mogą stąd mężowie,
„Iż się chełpił mej drogiej królowej pieszczotą.
„Musi dać głowę, albo ja umrę z ochotą!“
868
A król rzecze: „On zawsze uczciwie, statecznie
„Cześć nam jednał i korzyść, — niech żyje bezpiecznie —
„Godziż się gniewem naszym karać go namiętnie?
„On zawsze nam był wiernym, a czynił to chętnie.“
869
Lecz dzielny Ortwin z Metzu na to raźno rzecze:
„Ni jego wielka siła pomsty nie odwlecze,
„Niech tylko król pozwoli, a poniesie karę“.
Bez powodu rycerzy złamali mu wiarę.
[146]
870
Dano spokój tej sprawie teraz, lecz codziennie
Doradzał Gunterowi Hagen to niezmiennie —
Mawiał, iż po Zygfrydzie weźmie wielkie kraje.
Król milczał, ale z żalu serce mu się kraje.
871
Ucichł spisek na razie, — w turnieju wesołym
Ileż kopij strzaskano o tarcz przed kościołem
W obec żony Zygfryda, wiodąc ją do sali.
Lecz Guntera rycerze ponuro patrzali.
872
Król im mówił: „Porzućcie te zawzięte złości.
„Doznamy jeszcze przezeń szczęścia, czci, radości.
„Zresztą, gdy siłacz zdradę pozna nam po twarzy —
„Będzie się strzegł, i nikt się potykać nie waży!“
873
„Nic z tego,“ rzecze Hagen — „nie dajcie po sobie
„Poznać, a ja wam skrycie wszystko przysposobię,
„Iż te łzy Brunehildy zapłaci nam hojnie.
„Od dnia tego, ja, Hagen, z nim w zaciętej wojnie“.
874
Pytał jeszcze król Gunter, jak począć wypadnie? —
A Hagen mu odpowie: „Obaczycie snadnie.
„Uczyńcie, niech nas obcy posłowie nawiedzą,
„Których nie zna, ci niby wojnę wypowiedzą.
875
„Powiecie wtedy gościom, iż z zbrojną drużyną
„Wyruszacie na wojnę, — gdy się dowie jeno,
„Zechce wam Zygfryd służyć — dosłuży się grobu,
„Bo od żony się dowiem na niego sposobu“.
876
Posłuchał na nieszczęście król Hagena rady,
A nim się kto dowiedział, poczęli knuć zdrady
Cni rycerze, sposobnej wyczekując pory.
— Wielu mężów zginęło przez dwóch kobiet spory. —
[147]XV.
Jak Zygfryda zdradzono.
877
Czwartego dnia ujrzano jadących do dwora
Trzydziestu dwóch rycerzy, — a zaraz wieść skora
Doniosła Gunterowi, iż mu niosą wojnę.
Za to kłamstwo kobiety łzy wylały hojne.
878
Dozwolono im stanąć przed króla obliczem.
Rzekli, jako ich panem po prawie lenniczem
Liudger, co mu przódy Zygfryd zadał klęski
I jako jeńca przywiódł witeź on zwycięzki.
879
Król pozdrowił i siadać prosił, jak należy.
„Dozwól nam postać, królu,“ rzekł jeden z rycerzy —
„Aż się sprawim z poselstwa, jak nam polecono:
„Nieprzyjaciół nie mało liczysz królu pono.
880
„Liudgast wam i Liudger wojny szlą wyzwanie,
„Co tyle wycierpieli niegdyś przez was, panie.
„Zbrojna drużyna wtargnąć w wasz kraj już gotowa“.
Zgniewał się król, gdy słyszał te poselstwa słowa.
881
Nie poskąpiono zdrajcom wygody gościnnej.
Jakżeby zdołał Zygfryd, albo i kto inny
Zdradliwe ich zamysły wyczytać na czole? —
Lecz przez to zgotowali i sobie niedolę.
882
Król miewał z przyjaciółmi wciąż szepty tajemne.
Hagen mu spocząć nie dał, knując spiski ciemne.
Jeszcze pogodzić chciało ich kilku dworzanów,
Lecz Hagen nie odstąpił od powziętych planów.
[148]
883
Na tych szeptach ich zeszedł raz Zygfryd, — zdziwiony
Począł pytać ich z Żuław bohater wsławiony:
„Czemuż król z dworem smutny? dla jakich kłopotów“?
„Gdy kto przykrość wyrządził, jam ją pomścić gotów!“
884
Więc Gunter na to powie: „Mam smutku przyczynę:
„Ot Liudger i Liudgast piękną mi nowinę
„Zwiastowali, iż zbrojnie wtargną w mą ziemicę“.
A dzielny Zygfryd rzecze: „Na moją prawicę
885
„Spuśćcie się, a dokonam, co honor nakaże.
„Jakem pierwej uczynił i teraz się ważę:
„W niwecz zniszczę ich grody i spustoszę kraje,
„Zanim powrócę, w zakład głowę moją daję.
886
„Wy pozostańcie doma śród waszych rycerzy,
„Ja wyjadę z drużyną, co tu ze mną leży.
„Iż chętnie wam usłużę, obaczycie sami,
„Bo krwawo się obejdę z waszymi wrogami!“
887
„Bóg zapłać za te słowa!“ — król odrzec pośpieszył
Jakoby się na prawdę pomocą ucieszył,
I obłudnie się skłonił wiarołomca zdradny;
Zygfryd rzekł: „Bądź spokojny, nie miej troski żadnej“.
888
Poczęto zbierać czeladź zaraz od tej pory.
Zygfryd i jego męże widzieli przybory
Wojenne, więc on także zwołał zuchy swoje,
A Żuławscy rycerze gotowali zbroje.
889
„Drogi ojcze,“ rzekł Zygfryd do Zygmunta króla, —
„Zostańcie tu, my wrócim, jeśli Boża wola,
[149]
„Niebawem, gdy się naszej poszczęści wyprawie!
„Wam niech z królem czas zejdzie na miłej zabawie.“
890
Przytroczyli chorągiew, jak na wojnę zwykli;
WielnWielu było rycerzy, ale nie przenikli
Zdradnych planów i wiedzieć nie mogli wyniku.
Przy Zygfrydzie stanęła drużyna bez liku.
891
Władowano na konie hełmy i pancerze,
I do drogi się jęli gotować rycerze.
W tym czasie na Krymhildy wszedł Hagen pokoje,
Niby chcąc się pożegnać, nim ruszą na boje.
892
Krymhilda rzekła: „Iście szczęśliwą się czuję,
„Że mam męża, co tak swych przyjaciół ratuje,
„Jako mój Zygfryd braciom dziś na pomoc spieszy.
„To mnie“, rzekła królowa — „raduje i cieszy.
893
„Pomnij mój przyjacielu, kochany Hagenie,
„Jam zawsze ci życzliwa i szczerze cię cenię.
„Odwdzięcz się Zygfrydowi, niech on nie odpowie
„Za to, iż ja Brunhildę obraziłam w mowie.
894
„Wycierpiałam“ — mówiła — „nie małą pokutę,
„Bom od męża za karę wzięła plagi sute,
„Iż wyrzekłam, co srodze królowe strapiło.
„Obelgę jego ramię sowicie pomściło“.
895
— „Przecież zgoda nastąpi niedługo w tej sprawie,
„Miłościwa Krymhildo, — lecz racz mi łaskawie
„Powiedzieć, jaką pomoc ma mieć Zygfryd ze mnie
„Chętniej niźli innemu wam się odwzajemnię“.
896
Krymhilda na to: „Czekać mogłabym w spokoju,
„Iż mu życia odebrać nikt nie zdoła w boju,
[150]
„Gdyby się nie narażał czasem tak zuchwale:
„Mógłby przecież być pewnym i bezpiecznym wcale.“
897
— „Pani“ — rzecze jej Hagen — „jeśli o to chodzi,
„Powiedz mi, czyli rana jaka mu zaszkodzi,
„I jaką sztuką na to posłużyć się muszę.
„Będę go strzegł i na krok odeń się nie ruszę“.
898
Ona na to: „Tyś bliski mi rodem i krewny,
„Więc ci polecam męża i ufam, że pewny
„Będzie w twojej opiece, gdy wesprzesz go siłą“.
Powiedziała, co lepiej zamilczeć by było.
899
„Wiem“, rzekła, „iż odważny i silny z natury.
„A kiedy niegdyś smoka zabił u stóp góry,
„Ukąpał się w posoce Zygfryd mój waleczny,
„Odtąd w boju przed mieczem wroga on bezpieczny.
900
„Ale troskam się zawsze, gdy w bojowym ścisku
„Z ręki wojaków pocisk pada po pocisku,
„By mnie małżonka dziryt jaki nie pozbawił.
„Ach, ileż on mi trwogi i troski już sprawił!
901
„W zaufaniu powierzam, przyjacielu miły,
„Że nie zdradzisz, co moje usta ci mówiły, —
„Gdzie memu można małżonkowi zadać ranę.
„Wiedz, — lecz to w zaufaniu wielkiem powiedziane:
902
„Kiedy z otwartej rany płynęła posoka —
„A Zygfryd się w gorącej kąpał jusze smoka,
„Padł mu między łopatki z lipy jeden listek —
„I tam go zranić można. Stąd mój smutek wszystek“.
[151]
903
A na to Hagen z Tronje: „Dla twego spokoju
„Oznacz miejsce na szacie, a gdy staniem w boju
„Będę wiedział, gdzie bronić trzeba od oręża“.
Chciała pomódz — to śmiercią było dla jej męża.
904
Rzekła: „Cienkim jedwabiem wyszyję na szacie
„Maleńki krzyżyk, poznać tak miejsce zdołacie,
„Gdzie go bronić potrzeba, gdy przyjdzie do bitwy —
„Gdy z wrogami rozpocznie bojowe gonitwy.“
905
— „Tak uczyńcie,“ — rzekł Hagen — „pani ukochana!“
Myślała, iż stąd pomoc będzie pożądana.
Ale przez to małżonek jej został zdradzony.
Pożegnał się z nią Hagen, — odszedł ucieszony.
906
Drużyna króla była ochocza i rada.
Nigdy się może taka nie spełniła zdrada,
By się rycerz jął takiej chytrości niezmiernej,
Jak wtedy, gdy ufała jego ręce wiernej.
907
Na drugi dzień otoczon tysiącem rycerzy
Wyjechał mężny Zygfryd ochoczy i świeży.
Myślał, iż jedzie pomścić swych przyjaciół stratę.
Hagen trzymał się blisko i oglądał szatę.
908
A kiedy ujrzał krzyżyk, wysłał dwóch z drużyny
Tajemnie, aby inne przynieśli nowiny,
Iż spokojną ma zostać kraina Guntera.
Z takiem poselstwem mieli iść od Liudgera.
909
Zygfryd z wyprawy do dom powracał niechętnie,
Byłby się pomścił krzywdy na wrogach pamiętnie.
Ledwie skłonić go mogła Guntera drużyna:
Więc pojechał do króla, ten dzięki poczyna:
[152]
910
„Bóg zapłać ci Zygfrydzie, iżeś taki skory
„I spełniasz, o co proszę, chętnie każdej pory.
„Wdzięcznym będę ci zawsze, jako się należy —
„Wierzaj, że tobie ufam ze wszystkich najszczerzej.
911
„Ale gdyśmy się zbyli wojennych zapasów,
„Pojadę zapolować do Wazgijskich lasów
„Na niedźwiedzie i dziki, jakom nieraz robił.“
Wszystko to wiarołomny Hagen przysposobił.
912
„Więc powiadomić trzeba wszystkich moich gości,
„Skoro świt jutro jedziem, — niechże w gotowości
„Będzie, kto z nami, ale kto chce, niech zostanie,
„By ucieszną igraszką poweselić panie“.
913
A Zygfryd rzecze, godnie zawsze i wspaniale:
„Na polowanie z tobą jadę chętnie wcale,
„Ale mi chyba strzelca użyczysz do czasu,
„I ogarów, gdy z wami mam jechać do lasu“.
914
— „Chceszli tylko jednego?“ rzecze król „wszak snadnie
„I czterech, co najlepszych, co znają dokładnie
„Las i zwierza kryjówki, użyczyć ci mogę.“
„Potem oni ci wskażą do gospody drogę“.
915
Więc wybrał się on witeź dzielny ku domowi
Do swej żony, — a Hagen powiedział królowi,
Jakie środki obmyślił na jego zagładę.
— Nikt się na taką puszczać nie powinien zdradę.
[153]XVI.
Jak Zygfryda zabito.
916
Gunter z Hagenem razem, dwaj rycerze śmiali,
Podstępnie w kniei łowy owe urządzali;
Z oszczepem się puszczali na dziki i tury
I niedźwiedzie. Czyż śmielej puści się mąż który?
917
Zygfryd świetnie wystąpił, jadąc na te łowy.
Wieźli z sobą do lasu dość spiży gotowej.
Tam przy zimnej krynicy życie stracił zdradą, —
Stało się to za możnej Brunehildy radą.
918
Poszedł Zygfryd odważny do komnaty żony
A świetny strój myśliwski już był wyłożony
Dlań i dla towarzyszy, (bo się wybrać miano
Za Ren). Tam zastał żonę strapioną, stroskaną.
919
Całował ją serdecznie w usta na rozstanie:
„Daj Boże, bym cię ujrzał, luba, w zdrowym stanie
„I sam stanął przed tobą zdrów! Przy twej rodzinie
„Bawże się tu wesoło, — ja odjeżdżam ninie.“
920
Pomyślała, iż było niepotrzebnem wyznać
Hagenowi rzecz tajną, (nie śmiała się przyznać) —
Jęła szlochać, że kiedy światło dnia ujrzała,
— Bez miary Zygfrydowa małżonka płakała.
921
I do męża, tak rzekła: „Nie jedź dziś na łowy
„Do kniei! Oto w nocy miałam sen takowy,
„Iż dwa odyńce ciebie ścigały przez błonie, —
„Kwiaty zakwitły krwawo, — dla tego łzy ronię.
922
„Drżę na myśl, iż cię jaka spotkać może zdrada,
„Może ktoś obrażony słowem się zasiada,
[154]
„Jeden z tych, co boleśnie zaszkodzić ma władzę.
„Zostań w domu, mój mężu, serdecznie ci radzę!“
923
Lecz on rzekł: „Toć powrócę rychło, moja droga,
„A nie wiem, w kim na dworze miałbym tutaj wroga.
„Z twej rodziny mnie każdy chętny i przychylny,
„Jako słuszna, bom wierny był dla nich i pilny“.
924
— „Strach mnie srogi przenika, mój Zygfrydzie miły,
„Miałam sen, że nad tobą dwie się zawaliły
„Góry, iżem cię widzieć nie mogła nieboga.
„Gdy pojedziesz, żal dla mnie zostanie i trwoga“.
925
Lecz on objął ramiony czule piękną postać
Żony i pocałunkiem żegnał; nie chciał zostać,
Odszedł wnet i niebawem wybrał się na łowy.
— Niestety, już do domu nie powrócił zdrowy.
926
Odjechali, a wkrótce dla miłej zabawy
Weszli głęboko w lasy. Niejeden zuch żwawy
Jechał w łowczym orszaku za królem Gunterem,
W domu zostali jeno Gernot z Giselherem.
927
A z nim się jeszcze z domu wybrała drużyna,
Wyprawiono na koniach i chleba i wina
Dostatek, mięsa, ryby, wszelakich zapasów.
Słusznie się tak król możny wyprawia do lasów.
928
Rozłożyli się łowcy pod zielonym lasem,
Kędy zwierz zwykł wychodzić, strwożony hałasem,
Na szerokiej równinie; i Zygfryd się stawił,
Wnet ktoś pobiegł do króla, by mu to objawił.
929
Zaraz na stanowiskach łowcę z każdej strony
Stanęli, — wtedy pyta siłą swą wsławiony
[155]
Zygfryd: „Dzielni rycerze, któryż będzie taki,
„Co nam w kniei pokaże, kędy zwierza szlaki?“
930
A Hagen rzekł: „Rozdzielmy się i swoim dworem
„Każdy niech w las się puści, jakim zechce torem.
„Wnet poznam ja i pozna pan mój miłościwy,
„Który tu między nami najlepszy myśliwy.
931
„Podzielim między siebie i ludzi i sfory,
„I puścim się do kniei rozmaitymi tory,
„Kto się najlepiej sprawi, weźmie dank niemały“.
Niebawem się myśliwskie grona rozjechały,
932
A Zygfryd rzekł: „Na łowy cóż po całej sforze?
„Wystarczy ogar jeden, co mi wskazać może
„Tropy zwierza i dobrze powiedzie po kniei,
„Boć i tak osiągniemy cel naszej nadziei.“
933
Wziął stary jeden łowczy z sobą psa dobrego
I za godzinkę małą zawiódł pana swego
Do ostępu, gdzie zwierza dość, — ruszy się jaki,
Wnet go łowców zwyczajem ubiją junaki.
934
Co jeno pies wystraszył, zaraz ubił żwawy
Zygfryd, którym się szczycą ojczyste Żuławy,
Gnał jego rumak, że mu nie mógł ujść zwierz wszelki,
Więc w tych łowach on witeź dank pozyskał wielki.
935
Dzielnym był i odważnym siłacz każdej pory!
Pierwszym zwierzem, co spotkał, był warchlak już spory;
Powalił go cios jeden dobrze wymierzony.
Aliści lew mu zaszedł drogę rozjuszony.
936
Gdy tego pies wystraszył, Zygfryd się doń składa
Z łuku i ostrą strzałą cios srogi mu zada.
[156]
Podskoczył lew po strzale trzy razy, padł potem —
A orszak dzięki składał za trafny strzał grotem.
937
Padł z jego ręki jeszcze bawół, łoś rogaty,
Cztery żubry, olbrzymi jeleń rosochaty,
Rumak niósł go tak chyżo, iż nic ujść nie zdoła
Więc jelenie i łanie padały do koła.
938
Wytropił ogar dzika olbrzymiego w lesie,
Uciekał zwierz, a rumak Zygfryda już niesie,
Bo mistrz łowców tej pięknej zdobyczy nie rzucił.
Wściekły odyniec wprost się ku niemu obrócił.
939
Krymhildy mąż powalił dzika jednem cięciem, —
Nikt by się nie uporał tak snadnie z zwierzęciem.
Gdy padł, odprowadzono ogara na smyczy,
A łowcy przyglądali się świetnej zdobyczy.
940
Rzekli: „Jeśli bez ujmy jakiej być to może,
„Toć nam zostaw, cny panie, coś zwierzyny w borze,
„Bo inaczej dziś góry wypróżnisz i knieje“.
Na te słowa on rycerz dziarski się rozśmieje.
941
Tymczasem się w około gwar rozległ donośny,
Krzyk ludzi, psów szczekanie i hałas tak głośny,
Iż echem brzmiały bory i górskie manowce,
Bo sfor dwadzieścia cztery rozpuścili łowcę.
942
Padło zwierzyny dosyć tego dnia; każdemu
Chciało się, by pierwszeństwo w łowach przyznać jemu,
Lecz napróżno kto siły w tych zabiegach trawił,
Kiedy się siłacz Zygfryd przy ognisku stawił.
943
Kończyć się miały łowy, więc co kto pozyska
I ubije, to wreszcie znosi od ogniska,
[157]
Skóry, futra, zwierzynę poznosili radzi
I mięsa w bród do kuchni dla króla czeladzi.
944
Wtedy król kazał łowcom ogłosić do koła.
Iż nadszedł czas przekąski, więc ich głośno woła
Głos rogu — tak wzywano mężów do ogniska,
Dano znać, że król czeka u obozowiska.
945
Z Zygfryda towarzyszy rzekł jeden: „Ot, panie,
„Słyszę róg; umówione to dla nas wezwanie,
„By wracać. Niech dźwięk rogu odpowiedź zaniesie!“
Więc poczęto myśliwych strębywać po lesie.
946
Zygfryd rzecze: „Wracajmy, i ja trąbkę słyszę!“
Poniósł go rumak przodem, za nim towarzysze,
Zerwał się zwierz przed nimi, strwożony hałasem,
Dziki niedźwiedź, a Zygfryd rzekł łowcom tymczasem:
947
„Wyprawię figla waszej łowieckiej drużynie,
„Spuśćcie psa, ot, niedźwiedzia zoczyłem tu ninie,
„Niechże i on pojedzie z nami do ogniska,
„Chyba że wprzódy umknie i wolność pozyska“.
948
Spuszczono psa, a niedźwiedź umyka po lesię,lesie,
Zygfryd w czwał za nim, myślał, że go koń poniesie
Równo z zwierzem, lecz nagle wjechał między kłody
Powalone, a niedźwiedź mógł mu ujść bez szkody.
949
Więc skoczył Zygfryd z konia i raźno poskoczył
Za niedźwiedziem, co sobie bezpiecznie już kroczył,
Bo widział, że go kłody wstrzymały. Dogonił
Zwierza i związał silnie, choć się niedźwiedź bronił.
950
Nie zdołał ugryść, ani pazurem junaka
Szarpnąć, bo go do siodła przypiął i rumaka
[158]
Dosiadł. Tak do ogniska wiózł swą zdobycz rzadką,
By towarzyszom sprawić zabawkę tą gratką.
951
Dumnie zjeżdżał do ognia on, rycerzy chluba.
W górę strzela kopia, potężna i gruba,
Koncerz aż ku ostrodze zwiesił się na toku,
A złoty róg myśliwski miał rycerz u boku.
952
Nikt się do lasu w lepszej nie wybrał odzieży:
Czarna jedwabna szata na rycerzu leży
I kołpak sobolowy bogato zdobiony,
Zaś na sajdaku lite błyszczą się galony.
953
Wonną pantery skórę narzucił na barki
Zygfryd, a na ramieniu wisiał mu łuk szparki,
Lecz aby łuk ten napiąć, trzeba się posłużyć
Korbą, on jeden tylko mógł tej broni użyć.
954
Cały był obleczony w odzież z wydrzej skóry,
Po niej futro bogate od dołu do góry,
A między jasnym włosem błyszczą z każdej strony
Złote druty, bo niemi był strój ozdobiony.
955
Miał też i Balmung z sobą, broń szeroką, piękną
A tak ostrą, iż hełmy by najtwardsze pękną
Niezawodnie od ciosu, bo klingę ma tęgą.
Więc dumny był myśliwy swą wielką potęgą.
956
By wszystko opowiedzieć, — miał on naostatek
W kołczanie pięknie zdobnym strzał ostrych dostatek
Z złotą obrączką, z grotem szerokości dłoni,
Zginie wnet, kogo takim pociskiem dogoni.
957
Tak okazale jechał Zygfryd do stannicy.
Ujrzeli go z daleka Guntera lennicy,
[159]
Biegną ku niemu, konia chwytają za wodze
A tam u siodła niedźwiedź wielki, silny srodze.
958
Gdy Zygfryd wreszcie z konia zesiadł u ogniska,
Zdjął niedźwiedziowi pęta i z łapy i z pyska,
Psiarnia poczęła warczeć, ujadać i szczekać,
Krzyk powstał, niedźwiedź myślał do lasu uciekać.
959
Ale wrzawą spłoszony zabieżał zwierz srogi
Do kuchni między kotły, a kuchty nuż w nogi!
Przewracały się kotły, głownie rozleciały
A potrawy wyborne w popiół powpadały.
960
Zerwali się panowie i orszak lenniczy,
Niedźwiedź jął gniewnie mruczeć, król kazał ze smyczy
Pospuszczać całą psiarnię, — wesoły prawdziwie
Byłby dzień, gdyby tak się zakończył szczęśliwie.
961
Ten łuk porwał, ten dzidę, by powalić zwierza
I puścili się w pogoń, kędy niedźwiedź zmierza,
Lecz nikt nie chciał ugodzić, bo psów było siła, —
Wrzawa się aż o góry pobliskie odbiła.
962
Niedźwiedź przed psiarni zgrają czmychał, gonił, krążył,
A nikt oprócz Zygfryda dopędzić nie zdążył,
Ten mieczem dopadł wreszcie i ubił go z bliska
I znowu zaniesiono zwierza do ogniska.
963
Każdy przyznał, iż siłacz z Zygfryda nielada!
Zaproszono do stołu, czekała biesiada
Dla myśliwych na pięknej zastawiona łące;
Podano im potrawy smaczne, woniejące.
964
Brakło jeno cześników, coby dali wina,
Zresztą lepszej biesiady nie miała drużyna.
[160]
Gdyby jeno nie knuli chytrze tajnej zdrady,
To wstydzić się nie było czego tej biesiady.
965
Więc rzecze dzielny Zygfryd: „Dziwny zwyczaj taki!
„Niosą nam z kuchni różne wyborne przysmaki,
„Lecz wina niema! Na nas pamiętać się godzi,
„Inaczej niech kto inny na łowy wam chodzi.
966
„By o mnie lepiej dbano, zasłużyłem snadnie!“
A król mu z poza stołu odpowiedział zdradnie:
„Czego tu braknie, będę starał się dołożyć.
„Hagen zawinił, chce nas pragnieniem umorzyć!“
967
Na to Hagen odrzecze: „Miłościwy panie,
„Jam myślał, że w Spessarcie dzisiaj polowanie,
„I wino tam wysłałem, miejcie to na względzie,
„Dziś się obejdźmy, więcej tego już nie będzie!“
968
— „A bodaj was —!“, rzekł Zygfryd, „po takiej pogoni
„Trzeba z winem i miodem z siedem jucznych koni.
„Gdy było niemożebnem, to było ognisko
„I ten obóz rozłożyć gdzieś nad Renem blisko“.
969
Hagen na to: „Przebaczcie, dzielni wojownicy!
„Wiem ja tu niedaleko o zimnej krynicy
„(Nie bierzcie tego za złe), tam gaśmy pragnienie!“
Niejednemu stąd gorzkie wynikło strapienie.
970
Zygfrydowi dokucza pragnienie i pali,
Więc nagli, by co rychłej od stołu powstali.
Chciał biedź zaraz pod górę, pić wodę u źródła,
— Radę taką poddała mu zdrada ich podła.
971
Na wozach powieść mieli zwierzynę do dworu,
Którą Zygfryda ramię spolowało w boru.
[161]
Kto widział stos zdobyczy, chwalił łowca snadnie,
Lecz Hagen Zygfrydowi wiarę złamał zdradnie.
972
Mieli pójść, gdzie nad zdrojem wielka lipa ściele
Cień szeroki, a Hagen rzekł: „Słyszałem wiele,
„Że Zygfryda nie dogna nikt, kiedy się lotem
„Puści; możeby zechciał przekonać nas o tem!“
973
A na to rzecze witeź żuławski on młody:
„Spróbujcież, kiedy chcecie! Biegajcie w zawody
„Ze mną aż tam do zdroju, a który dobieży
„Pierwszy, niech dank odbierze; jako się należy“.
974
— „Spróbujemy!“ rzekł Hagen, dzielny w każdej sprawie,
A Zygfryd dodał: „Ja się położę na trawie
„U stóp waszych, biegajcie, nim powstanę z ziemi!“
Gunter słyszał te słowa, radował się niemi.
975
Jeszcze Zygfryd powiedział: „Na niekorzyść moje
„Poniosę w biegu z sobą caluteńką zbroję,
„Oszczep, tarcz i myśliwską odzież.“ Miecz potężny
Przypasał więc i kołczan ujął młodzian mężny.
976
Tamci wnet pozrzucali przyodzienie całe,
Iż im jeno na ciele gzła zostały białe,
I jak dzikie pantery polem pobieżeli,
Lecz przy zdroju już pierwej Zygfryda ujrzeli,
977
Co przed innymi pierwszym był w wszelakiej sprawie.
Odpiął miecz żywo, kołczan położył na trawie,
O lipę oparł oszczep, którym celnie ciska, —
Stał dzielny młodzian, kędy zdrój żywy wytryska.
978
Pokazał, jaką cnotę nosi w sercu swojem:
Tarczę ciężką z ramienia położył nad zdrojem,
[162]
Ale choć pragnął wielce i bieg go też zmęczył,
Czekał na króla. Ten mu szpetnie się odwdzięczył.
979
Woda była czyściutka, dobra do ochłody, —
Gunter spragniony zaraz schylił się do wody,
Gdy się napił dość, powstał pokrzepion z nad brzegu.
Więc Zygfryd chciał też wody napić się po biegu.
980
Tu zyskał swojej cnoty plon młodzieniec dzielny.
Hagen miecz mu na stronę uniósł i łuk celny,
Wnet gdzie oszczep stał, biegiem chyżym się przybliża
I na sukni Zygfryda szuka znaku krzyża.
981
A kiedy rycerz pijąc nad zdrojem zawisnął,
Wbił mu oszczep w to miejsce, aż z rany wytrysnął
Brocząc Hagena suknie, krwawy strumień z serca.
Gdzież kiedy śród rycerzy był taki morderca?
982
Zbrodzień zostawił oszczep w ranie srogiej tkwiący
I uciekał pospiesznie z miejsca czynu drżący,
Jako nigdy przed wrogiem nie uciekał w polu.
Zygfryd, kiedy po pierwszym przyszedł do się holu,
983
Zerwał się jak szalony od krynicznej strugi,
W plecach sterczał głęboko wbity oszczep długi,
Witeź szukał, gdzie miecz mu i łuk się zatracił,
Byłby Hagen swą zbrodnię wnet życiem przypłacił.
984
Lecz ni miecza nie znalazł, ani innej broni
I nic oprócz puklerza nie miał do pogoni,
Chwycił tarcz, na Hagena gwałtownie naciera, —
Nie zdołał ujść pogoni wojownik Guntera.
985
A Zydfryd chociaż ranny, walił z taką siłą,
Iż z tarczy się niemało klejnotów wybiło,
[163]
Lecąc na wszystkie strony, tarcz poszła w kawały,
Bo krwawej zemsty żądał on witeź wspaniały.
986
Upadł Hagen na ziemię pod Zygfryda ciosem
Tak silnym, że aż pola zagrzmiały odgłosem,
Gdyby miał miecz, morderca byłby zginął marnie.
Zygfryd wrzał gniewem, straszne bo cierpiał męczarnie.
987
Zbladł i na nogach dłużej ustać nie miał siły,
Bo moc i dzielność ciała wnet go opuściły,
Kiedy śmiertelna bladość okryła mu lice.
— Nie mało łez wyłaływylały stąd piękne dziewice.
988
Pada rycerz, gdzie kwiaty jaśniały na łące,
Z rany płyną obficie strugi krwi gorące,
Więc gdy nieposkromiony ból mu w sercu wierci.
Łaje tych, co przyczyną byli jego śmierći.
989
Wołał śmiertelnie ranny: Tchórze, podli tchórze!
„Mógłżem myśleć, że tego u was się dosłużę?
„Byłem wam zawrze wierny, za toż cierpię ninie?
„Wy gotujecie straszną zakałę rodzinie.
990
„Ród wasz shańbion, shańbione, co się kiedy zrodzi,
„Potomstwo wasze późne, bo tak się nie godzi,
„Mścić na nieprzyjacielu krzywdy ni cierpienia!
„Niegodniście uczciwych rycerzy imienia!“
991
A już na miejsce zbrodni przybiegło niemało
Rycerzy, niejednego serce zabolało!
Kto cenił cześć rycerską, żałował go szczerze,
Jako zasłużył witeź, dzielny w każdej mierze.
992
I król burgundzki skargi z innymi wywodzi,
A rycerz na śmierć ranny rzecze: „Czyż się godzi,
[164]
„By ten kłamał, kto krzywdę wyrządził ochotnie?
„Daj pokój, bo się hańby doczekasz sromotnie!“
993
Na to Hagen ponury: „O cóż takie żale?
„Żeśmy troski i cierpień pozbyli się wcale?
„Któż się teraz potędze naszej oprzeć zdoła?
„Cieszę się, żem mu dumę starł nareszcie z czoła!“
994
— „Chełp-że się!“, rzecze Zygfryd, „łatwo się naśmiewać!
„Gdybym mógł się zbójeckich zasadzek spodziewać
„Po was, żyłbym swobodnie pewnie i bez trwogi!
„Nic mi też nie żal, jeno Krymhildy mej drogiej.
995
„Niech wam Bóg nie pamięta, iż synek mój mały
„Z waszej winy wyrzutu dozna i zakały
„Kiedyś, że skrytobójcę liczył w swej rodzinie!
„Gdybym mógł, na to tylko narzekałbym ninie.
996
Jeszcze mówił żałośnie mąż tchnieniem ostatniem:
„Królu szlachetny, jeśli przywiązaniem bratniem
„Chcecie komu usłużyć, pod waszą obronę
„I łaskę wam polecam ukochaną żonę
997
„Niechaj od was braterskiej doświadczy miłości.
„Polecam ją książęcej waszej uczciwości.
„Mnie długo będzie ojciec, drużyna czekała —
„Nigdy małżonka większej straty nie doznała!“
998
Na około się kwiaty zbroczyły krwi strugą.
Zygfryd walczył ze śmiercią, lecz walczył nie długo,
Bo go nieubłaganie ranił grot śmiertelny,
Iż nie mógł dłużej mówić bohater on dzielny.
999
Gdy ujrzeli panowie, iż skonał, więc zwłoki
Położyli na puklerz złocisty, szeroki,
[165]
I radzili, jakiego sposobu się chwycą,
Ażeby czyn Hagena został tajemnicą.
1000
Mówiło wielu: „Otóż stała się nam bieda!
„Ukryjcie wszyscy prawdę, niechaj się nie wyda;
„Mówcie, iż się zapuścił w bory bez drużyny
„A zbójcy go zabili śród leśnej gęstwiny.“
1001
Ale Hagen z Tronje, rzekł: „Ja go odstawię
„Do domu, a choć dowie się o całej sprawie
„Ta, co Brunhildzie tyle zadała katuszy,
„Nie dbam o to i płacz jej wcale mnie nie wzruszy.“
XVII.
Jak Krymhilda opłakiwała małżonka i jak go pogrzebiono.
1002
Poczekali do zmroku, w nocy Ren przebyli.
Nigdy rycerze gorzej łowów nie odbyli,
Ich zdobycz opłakały szlachetne kobiety
I przypłaciło wielu rycerzy, niestety!
1003
Posłuchajcie, opowiem wam sprawkę zuchwałą,
Srogą zemstę Hagena. Kazał martwe ciało
Zygfryda, co panował w Nibelungów ziemi,
Zanieść przed drzwi Krymhildy i złożyć pod niemi.
1004
Kazał służbie, niech tak go ostrożnie ułoży,
Aby go obaczyła, skoro drzwi otworzy
Idąc przed świtem na mszę ranną do kościoła;
Bo nigdy jej od tego sen wstrzymać nie zdoła.
[166]
1005
Odezwał się, jak zwykle, dzwon zwołując ludzi.
Piękna Krymhilda zaraz dziewki swoje budzi,
Każe dać sobie zaraz światła i odzieży.
Wtem zaszedł jeden z służby, kędy Zygfryd leży.
1006
Widzi, że we krwi cały i szata krwią zlana, —
Lecz nie wie, że w tym trupie widzi swego pana,
I niesie do komnaty światło, jak kazała;
Przez niego się Krymhilda o tem dowiedziała.
1007
Gdy z niewiastami miała wryjść już do kościoła
Wtedy dworzanin, „Pani, wstrzymajcie się!“ woła
„Tam przed domem jakiegoś rycerza są zwłoki!“
Jęknęła, żal ją nagle przeraził głęboki.
1008
Zanim się dowiedziała, że to męża ciało,
Zapytanie Hagena jej się przypomniało,
Jako ma go ochraniać, — boleść w niej zawierci, —
Wyrzekła się radości od Zygfryda śmierci.
1009
Padła na ziem i wyrzec nie mogła ni słowa,
Leżała w swem strapieniu piękna białogłowa
A ból wzmagał się w piersi, — po zmysłów utracie
Ocknęła się, krzyk głośny rozległ się w komnacie.
1010
Mówiła czeladź: „Może to obcy człek leży!“
Lecz jej na to krew strugą przez usta uderzy —
I rzecze: „Nie! To Zygfryd, mój małżonek drogi!
„Z rady Brunhildy Hagen uczynił to srogi.“
1011
Kazała się prowadzić, gdzie trup bohatera,
I piękną jego głowę na ręce opiera,
Poznała, chociaż we krwi, że to mąż nieżywy
Tak leżał, z Nibelungów rycerz nieszczęśliwy.
[167]
1012
Więc zawołała z piersi boleścią ściśniętej:
„Biada mnie biednej, biada! Twój puklerz nie tknięty
„Od ciosu miecza! Padłeś z skrytobójczej dłoni —
„Gdzie zbójca? Przed mą zemstą nic go nie uchroni,“
1013
Płakała czeladź cała i jękiem rozgłośnym
Zawodziła wraz z panią, — bo smutkiem żałośnym
Tknęła wszystkich utrata pana, domu głowy,
Zbyt okrutnie mścił Hagen obrazę królowej.
1014
Rzecze nieszczęsna: „Niechże idzie tam kto z ludzi
„I Zygfryda drużynę natychmiast pobudzi.
„Do Zygmunta też smutna niech dojdzie nowina,
„By ze mną walecznego opłakiwał syna.“
1015
Pobiegł posłaniec rychło, gdzie po domach stali
Rycerze, co z Zygfrydem tutaj przyjechali,
I radość ich zamącił, niosąc straszne wieści.
Nie wierzyli, aż doszedł jęk i płacz niewieści.
1016
Przybył poseł niebawem do sypialni króla.
Czuwał Zygmunt, sen dawno powiek mu nie stula,
Snać poczuł po trwożliwem swego serca biciu,
Co się stało, — iż syna nie ujrzy już w życiu.
1017
„Wstajcie, królu Zygmuncie!“ rzekł poseł, „przychodzę
„Od mej pani Krymhildy, którą boleść srodze
„Dotknęła i żałośnie serce jej uciska.
„Płaczcie z nią, bo to sprawa i wam bardzo bliska.“
1018
Zerwał się Zygmunt mówiąc: „Jakaż boleść gniecie
„Piękną Krymhildę ninie? O czem mówisz przecie?“
[168]
— „Nie śmiem milczeć“, rzekł poseł a płacz mu serdeczny
Przerwał mowę, — „zabity Zygfryd wasz waleczny!“
1019
A Zygmunt na to: „Porzuć te żarty niewczesne,
„Na miłość Boga, i te nowiny bolesne!
„I nie mów mi, że Zygfryd zginął, bo ta strata
„Okryłaby mnie żalem w najpóźniejsze lata!“
1020
— „Królu, jeżeli wiary mym słowom nie dacie,
„Sami słyszeć możecie, jak po jego stracie
„Krymhilda i jej czeladź jęk zawodzą smutny.“
Przeląkł się Zygmunt, żal go przeniknął okrutny,
1021
Skoczył z łoża, z nim jego porwali się męże,
Chwycili w dłonie długie, ostre swe oręże,
Bieżąc, gdzie narzekanie smutne się rozległo;
Za nimi tysiąc mężów Zygfryda nadbiegło.
1022
Gdy słyszeli, że kobiet jęk tam się rozchodzi,
Zapóźno przypomnieli sobie, że się godzi
Wdziać odzież, — nagła boleść tak ich uderzyła
I głęboko w ich serce rycerskie się wryła.
1023
Przybył król, gdzie Krymhilda stała łzawa, blada
I jęknął: „Ach, nieszczęsna to podróż! Och, biada!
„Któż śmiał morderczym ciosem w uprzejmej gościnie
„Mnie syna zabić, tobie męża wydrzeć ninie?“
1024
— „Ha,“ rzecze ona, „gdybym poznała mordercę,
„Nie znałoby litości ni łaski me serce
„I takiej strasznej zemsty doznałby z mej ręki,
„Iżby druhy w głos po nim zawodzili jęki!“
[169]
1025
Zygmunt upadł przy trupie, ujął go w objęcia,
W koło płaczem ryknęli przyjaciele księcia
I krzyk boleści rozległ się w domu i w sali
A po mieście jęk głośny szedł dalej i dalej.
1026
Krymhilda na pociechy głucha, choć ją błaga
Orszak; aż rozebrano już zwłoki do naga,
Wymyto ranę, ciało złożono na mary.
A w piersiach druhów znów się odnowił żal stary.
1027
Mówiła Nibelungów drużyna waleczne:
„Ścigać będzie mordercę pomsta nasza wieczna!
„On tu w zamku być musi, niegodziwy zbrodzień!“
Więc pobiegli do zbroić i rycerskich odzień.
1028
Z puklerzem na ramieniu wróciło do razu
Tysiąc sto męża, wszyscy słuchali rozkazu
Króla Zygmunta, — pomsty żądali rycerze
A król stary też syna pomścić pragnął szczerze.
1029
Lecz nie wiedzieli, kogo wstępnym zwalczać bojem,
Chyba Guntera z jego wojowników rojem,
Bo z nimi się cny Zygfryd wybrał na te łowy.
Widziała to Krymhilda, żal ją ścisnął nowy.
1030
Chociaż smutek ją gnębi i nieszczęsna dola,
Chce przeszkodzić, bo snadnie z rąk drużyny króla
Mogą poginąć męże, to ją dręczy trwogą, —
Więc powstrzymała zuchów przyjazną przestrogą:
1031
„Królu Zygmuncie,“ rzecze, a drżał jej głos rzewny,
„Co poczynać myślicie? Czyś już prawdy pewny?
„Krół„Król Gunter ma walecznych wojowników mnogo,
„Gdy nań uderzysz, wszyscy twoi zginąć mogą.“
[170]
1032
Lecz oni wzniósłszy tarcze, płoną żądzą boju,
Ona prosi, by w miejscu zostali w spokoju,
To znów słowem rozkazu chce ich udobruchać, —
Cierpiała gorzko, że jej nie chcieli posłuchać.
1033
Rzekła: „Nie dobywajcie, Zygmuncie, oręża,
„Aż się wszystko odkryje, a drogiego męża
„Pomszczę z wami, gdy pewnie całą prawdę zbadam.
„Niecnemu ja mordercy straszną mękę zadam.
1034
„Tu nad Renem potęgą przemożni zuchwalce,
„Więc nie radzę wam losu doświadczać w tej walce —
„Na jednego trzydzieści może stanąć pięści.
„Niech im, jak zasłużyli, Bóg za nas poszczęści!
1035
„Zostańcie ze mną, dzieląc mój smutek; gdy dzionek
„Zaświta, cni rycerze, niechaj mój małżonek
„Z waszą pomocą będzie złożony do grobu!“
Więc rycerze się tego chwycili sposobu.
1036
Nikt tego opowiedzieć ni opisać w stanie,
Jako płakali teraz rycerze i panie;
Po ulicach się jęki ozwały, a rzeszą
Liczną zacni mieszczanie też na zamek spieszą.
1037
I oni narzekali pospołu z drużyną,
Nie wiedzieli, co mogło być Zygfryda winą
I dla czego ten rycerz dzielny stracił życie.
Więc z paniami mieszczanki łzy lały obficie.
1038
Zwołano rzemieślników; ze srebra i złota
Kowano trumnę, mocna to była robota,
[171]
Bo ją okuto pręty silnymi ze stali.
A ludzie smutno na te roboty patrzali.
1039
Przeszła noc i już świtać począł brzask poranka,
Więc pani rozkazała zanieść do krużganka
Kościelnego Zygfryda kochanego ciało.
Szło za nim płacząc wiernych przyjaciół niemało.
1040
Gdy go w tumie złożono, ozwały się dzwony,
Po świątyni się rozległ śpiew księży stłumiony.
Przyszedł Gunter, z nim orszak jego nadszedł cały,
Przyszedł i Hagen srogi, kędy jęki brzmiały.
1041
Rzecze król: „Droga siostro, żałować cię trzeba,
„Że wam nie oszczędziły tej boleści nieba!
„Wiecznie żałować będziem utraty Zygfryda.“
Na to rzecze Krymhilda wnet: „To się nie przyda.
1042
„Żyłby, gdyby wam na tem zależało wiele,
„Mój Zygfryd! Ale teraz mogę wam rzec śmiele:
„Zapomnieliście o mnie chyba, śmierć mu dając.
„Radabym wskrzesić męża, siebie poświęcając!
1043
Wypierali się święcie, więc znów głos zabierze:
„Dowiedzcież niewinności, wtedy wam uwierzę,
„Niechaj każdy przystąpi do zwłok tu na marze,
„I prawdziwość swej mowy dowodnie ukaże.“
1044
Rzecz to iście cudowna, a często się zdarza:
Gdy trup ofiary bliskość poczuje zbrodniarza,
Poczyna z ran krew płynąć. Tak się i tu stało
I to Hagena winę w morderstwie wydało.
1045
Popłynęła krew znowu, jakby z świeżej rany,
Rozległ się płacz drużyny niepohamowany
A Gunter rzecze: „Wiedzcie, to nic nie wskazuje, —
„Hagen niewinny, — w lesie zabili go zbóje!“
[172]
1046
— „Znam tych zbójów!“ Krymhilda rzecze żałośliwa,
„Da Bóg, druhów prawica dosięgnie ich mściwa,
„Bo to wasza, Gunterze i Hagenie, sprawa “
Myśleli męże, że już na walkę zakrawa,
1047
Lecz rzekła dalej: „Dzielcie ze mną żal głęboki!“
W tem nadeszli w te miejsca, gdzie leżały zwłoki,
Gernot, jej brat, a za nim tuż Giselher młody
I obaj narzekali z innymi w zawody,
1048
Żałowali Zygfryda szczerze. Lecz dzwon woła,
Bo msza się ma poczynać, a więc do kościoła
Szli ludzie, — mąż, niewiasta tu idzie, tam dziecię,
Bo i obcy go ludzie żałowali przecie.
1049
Rzekł Gernot i Giselher: „Siostro moja droga,
„Pociesz się po tej stracie! Taka wola Boga!
„Póki życia, nieść będziem losu ci osłodę.“
Próżne słowa, któż taką wynagrodzi szkodę?
1050
Do południa już trumnę zrobiono wspaniałą,
Zdjęli go z mar, na których spoczywało ciało, —
Ale żona go jeszcze nie dała pochować,
— Stąd przyszło wszystkim trudu wiele zakosztować.
1051
W całun bogaty ciało spowito bez ducha.
U nikogo źrenica nie została sucha,
Płakała też Uota po dzielnym wojaku,
Z nią płakały niewiasty społem z jej orszaku.
1052
A gdy się rozlegała w świątyni pieśń klesza,
Gdy trumnę zabijano, cisnęła się rzesza,
Mnogo ofiar za niego złożono w kościele,
Bo obok nieprzyjaciół miał przyjaciół wiele.
[173]
1053
Krymhilda rzecze temu, co przy niej z urzędu
Komornika zostawał: „Niechajże obrzędu
„Dopełnią ci, co wiernie nam służą z ochotą,
„A za duszę Zygfryda dzielcie jego złoto.“
1054
Wyrostek, co zaledwie przyszedł do rozumu,
Spieszył na tę ofiarę z starszymi do tumu,
Sto mszy śpiewano, zanim zamknęła się trumna,
A zbiegła się Zygfryda druhów rzesza tłumna.
1055
Po mszy do dom gromadnie lud się garnął bramą,
Krymhilda rzecze wtedy: „Nie zostawcież samą
„Mnie tej nocy, cni męże, i uczyńcie zadość
„Mej boleści, bo dla mnie skończyła się radość.
1056
„Niech trzy dni i trzy nocy stoi na widoku,
„Bym się dała napatrzeć zbolałemu oku,
„A może wnet za mężem Bóg mi pójść pozwoli,
„I może tak się końca doczekam niedoli.“
1057
Więc do domu rozeszli się mieszkańce miasta,
Ale księży i mnichów prosiła niewiasta,
By zostali, toż druhów, co stali przy ciele.
Mieli trzy dni i nocy utrapienia wiele.
1058
Zostało mężów mnogo bez jadła, napitku, —
Chociaż spiży i wina stawiano do zbytku
Dla tych, coby pragnęli, — król Zygmunt dbał o to, —
Lecz rycerze trud wszelki znosili z ochotą,
1059
A przez te trzy dni całe klecha jaki taki
Co mszę mógł jeno śpiewać, trud nie ladajaki
Musiał znosić, bo liczne spływały ofiary,
I biedak zebrał sobie plon suty bez miary,
[174]
1060
Bo choć zdarzył się może kto z próżną skarboną,
To mu z Zygfryda skarbu złota naliczono,
Aby niósł na ofiarę Przy żałosnym końcu
Płynął za jego duszę tysiąc po tysiącu.
1061
Dzieliła hojnie ziemie, dając ją na wieki
Między klasztory, chore ludzie i kaleki,
Biednych darzyła srebrem i pokaźną szatą.
Tak królowa bolała szczerze nad swą stratą.
1062
Trzeciego dnia, gdy dzwonek wzywał na mszę świętą,
Roił się cmentarz rzeszą, szczerym bólem zdjętą
I płakał rzewnie ludek z okolicznych włości,
Co na pogrzeb pospieszył ze szczerej miłości.
1063
A mówią iż rozdano trzydzieści tysięcy
Grzywien przez te dni cztery — a może i więcej —
Ubogim, by za duszę niebu nieśli modły.
Tak życiu i urodzie przyszedł koniec podły.
1064
Kiedy po nabożeństwie śpiew się skończył smutny,
Lud jęczał jeno, w piersi tłumiąc żal okrutny, —
Miano go już z kościoła nieść do grobu; zaczem
Przyjaciele żałosnym wybuchnęli płaczem.
1065
Lud idzie za nim, jęczy, narzeka i szlocha,
W żadnem sercu wesela nie stało ni trocha.
Zanim trumnę spuszczono, śpiew się wzbił ponury
I zabrzmiały nad grobem licznych księży chóry.
1066
A nim do grobu zaszła Zygfrydowa żona,
Taki żal jej zawiercił śród wiernego łona,
Że aż wodą musiano ją krzesić po drodze,
Bo ją rozpacz i straszny ból przygniotły srodze.
[175]
1067
Cudem iście, że zdrowa, została i żywą, —
Orszak kobiecy skargę łączył żałośliwą:
„Hej, wy Zygfryda druhy, błaganie zanoszę,
„I przez mą wierność dla was, zlitujcie się, proszę.
1068
„Niech mi los w mej boleści tę pociechę zdarzy,
„Bym się raz jeszcze jego przypatrzyła twarzy.“
Nie przestała żałośnie błagać i napierać,
Iż trzeba było trumnę raz jeszcze otwierać.
1069
Przyszła, gdzie zwłoki były, na ręce podniosła
Śliczną głowę i rzekłbyś pocałunkiem zrosła
Się z małżonkiem, do trupa przywarta ustami
A oczy jej krwawemi zapłakały łzami.
1070
Straszne było rozstanie od drogiego ciała.
Ponieśli trumnę, ona na miejscu została
I bez zmysłów upadła, tak ją żałość sroga
Zdjęła, iż mogła życiem przypłacić nieboga.
1071
A gdy zacnego pana już złożono w grobie,
Długo za nim płakali w smutku i żałobie
Ci, co z nim z Nibelungów ziemi tu przybyli.
Zygmunt odtąd wesołej nie zaznał już chwili.
1072
Byli tacy, co trzy dni przy zwłokach strawili
I przez trzy doby całe nie jedli, nie pili,
Aż ciało się o swoje upomniało prawa
I jak zwykle strudzonych posiliła strawa.
[176]XVIII.
Jak Zygmunt do kraju powrócił.
1073
Do komnaty Krymhildy król Zygmunt przychodzi
I rzecze: „Już do domu powracać się godzi.
„Myślę, żeśmy nad Renem gośćmi niemiłemi.
„Krymhildo droga, wracaj ze mną do mej ziemi.
1074
„A za zbrodnię na mężu twym spełnioną zdradnie
„W tym kraju, zemstę Bogu zostawić wypadnie.
„U mnie miłość ojcowską, przychylne przyjęcie
„Znajdziesz, na pamięć syna przyrzekam ci święcie.
1075
„Będziesz miała i mocy tyle i potęgi.
„Ile ci oddał niegdyś Zygfryd, rycerz tęgi,
„Koronę i kraj cały szeroki i długi
„I męże jego chętnie pójdą w twe usługi.“
1076
A kiedy zamiar króla doszedł do czeladzi,
Wnet do koni pobiegli pachołkowie radzi,
Bo się im sprzykrzył pobyt w tej krainie wrogiej,
Dziewczęta się i panie zbierały do drogi.
1077
Lecz gdy król Zygmunt w podróż zbierać się poczyna,
Jęła Krymhildę prosić usilnie rodzina,
Aby została przy swej starej rodzicielce.
Ona na to: „Ta prośba dla mnie przykrą wielce.
1078
„Chcecie, bym serce miała krwawić sobie codzień,
„Gdy mi przed oczy stanie nienawistny zbrodzień?“
[177]
Lecz i Giselher błagań nie poszczędził rzewnych,
By została przy matce i przy swoich krewnych.
1079
„Wszakże ci do usługi owi okrutnicy
„Niepotrzebni, ty zostań na mojej dzielnicy.“
Ona na to: „Nie mogę, zbyt wielka to cena,
„Umarłabym, raz jeszcze ujrzawszy Hagena.“
1080
— „I na to się, siostrzyczko, rada znaleść może.
„Będziesz u mnie, a starań wszelakich dołożę,
„By ci po śmierci męża błysła dola błoga.“
— „Ach, tego niepotrzeba!“ — odrzekła nieboga. —
1081
A do młodego króla prośby i pieszczoty
Łączyły się też głosy Gernota, Uoty
I innych krewnych. „Własnej nie rzucaj krainy,“
Mówili, „tam nie znajdziesz domu ni rodziny.“
1082
Gernot mówił: „Do obcych nie odchodź rycerzy!
„Śmierć silniejszą od człeka, to pomnieć należy.
„Rozważ to a pociechę znajdziesz w twoim smutku
„Zostań z nami, o dobrym przekonasz się skutku.“
1083
Nareszcie Giselhera błaganie niebogę
Wzruszyło. Tam drużyna zbierała się w drogę,
Wiodła konie, by wracać w ojczyste rubieże;
Już zbroje na rumaki złożyli rycerze.
1084
Poszedł więc stary Zygmunt na pokoje wdowie
I rzekł: „Oto czekają Zygfryda mężowie
„Przy rumakach, więc wnet się zbieraj do podróży,
„Bo nie rad u Burgundów pozostaję dłużej.“
1085
Lecz Krymhilda mu rzecze: „Powiadają szczerzy
„Przyjaciele, iż z nimi zostać mi należy;
[178]
„Mówią, żem obca całkiem w Nibelungów ziemi.“ —
Zygmunt bardzo słowami zasmucił się temi.
1086
I odrzekł jej: „Nie słuchaj wcale, co ci radzą,
„Przed moim rodem będziesz koroną i władzą
„Pierwsza, jakoś władała niegdyś, bo nikt tobie
„Nie ubliży dla tego, że nasz Zygfryd w grobie.
1087
„Wracaj z nami, by syna otoczyć pieszczotą,
„Nie powinnaś go przecież zostawiać sierotą.
„Gdy dorośnie, pociechę znajdziesz i obronę, —
„Tymczasem masz w usługi szyki doświadczone.“
1088
Lecz ona na to rzekła: „Nie pojadę, panie!
„Muszę zostać z moimi, niech się co chce stanie!
„W ich gronie będę męża opłakiwać ninie “
Ta jej odpowiedź przykrą była cnej drużynie.
1089
Więc rzekli męże na to: „Wyznać prawdę szczerą
„Trzeba, iż to największą przykrością dopiero
„Dla nas, że zostać chcecie u naszego wroga.
„Nigdy rycerzom gorsza nie wypadła droga.“
1090
Ona rzekła: „Niech zdrowo wiedzie was Przedwieczny!
„Postaram się, iż powrót wasz będzie bezpieczny.
„Jedźcie do domu! Syna powierzam wam śmiele
„I zdaję go na waszą łaskę, przyjaciele.“
1091
Więc kiedy usłyszeli, że taka jej wola
Załkali głośno dzielni wojownicy króla
Zygmunta; on się z żalem serdecznym rozstawał
Z Krymhildą, w pożegnaniu folgę smutkom dawał.
1092
Wołał nękany żalem: „Nieszczęsne to gody!
„Nigdy większej nie doznał królewski dom szkody
[179]
„Gwoli błahej igraszce, jako nas spotkała.
„Toć więcej nas ta ziemia nie będzie widziała.“
1093
Lecz rycerze Zygfryda mówili bez trwogi:
„Kto wie, może nam przyjdzie powrócić w te progi,
„Pomstę niosąc, jeśli się morderca wykryje —
„By go ukarać, od nas wyruszy, kto żyje!“
1094
Król całował Krymhildę i z boleścią w duszy
Mówił do niej, gdy ujrzał, że jej nic nie wzruszy:
„Bez wszelakiej pociechy wracamy do domu,
„Cierpień naszych dopiero świadomi ogromu.“
1095
Wyjechali bez glejtu nad Renu wybrzeże
Za miasto; między sobą ułożyli szczerze,
Iż ramię Nibelungów dadzą poznać srodze,
Jeśliby kto ich wrogo chciał napaść na drodze.
1096
Bez pożegnania chcieli odjechać z tej ziemi,
Lecz Gernot i Giselher przyjaźnie za niemi
Pojechali; strapieni tym rzeczy obrotem,
Chcieli króla Zygmunta też przekonać o tem.
1097
Więc Gernot rzecze: „Mogę poświadczyć się Bogiem
„Ziem tej śmierci niewinien, i żeby kto wrogiem
„Był mu lub nienawistnym tu pomiędzy nami,
„Nie wiedziałem; więc skarżę się pospołu z wami“.
1098
Giselher młody z nimi jechał do granicy
I bacząc pilnie w koło wywiódł ich z ziemicy,
Aż król wreszcie żuławskich dobił się rubieży.
Wieść smutna wnet do druhów Zygfrydowych bieży.
[180]
1099
Jak się im potem wiodło, o tem nie wiem wcale.
Lecz tu Krymhildy można było słyszeć żale,
Że nikt jej nie pocieszy w żałości niezmiernej,
Tylko Giselher, — on był dlań dobry i wierny.
1100
Brunehilda zaś w dumę i pychę urosła,
Krymhildy skarg słuchała zimna i wyniosła,
Ni serca do niej nigdy nie skłoni życzliwie.
Potem ją ukarała Krymhilda dotkliwie.
XIX.
Jak skarb Nibelungów do Wormacyi przywieziono.
1101
Gdy szlachetna Krymhilda tak została wdową,
Został margraf Ekewart z drużyna bojową
Przy niej w kraju, nie szczędząc w służbie jej mozołu
I opłakując pana z królową pospołu.
1102
W Wormacyi koło tumu dom jej postawiono,
Budowlę nową, wielką, pięknie ozdobioną.
Tam z czeladzią osiadła na wdowiej oprawie
A w kościele spędzała większą część dnia prawie
1103
Na grób ukochanego chodziła codziennie
(Rzadko to opuściła) — bolejąc niezmiennie:
Za spokój jego duszy modląc się do Boga,
Wiernie opłakiwała małżonka nieboga.
1104
Choć ją Uota z swemi niewiasty cieszyła,
W sercu Krymhildy rana tak bolesna tkwiła,
[181]
Iż ulgi dać nie mogło jej pociechy słowo,
Bo nigdy żal nie miotał może białogłową
1105
Tak, jako po swym mężu Krymhilda płakała.
W niedoli też dopiero cnota jej jaśniała, —
Opłakiwała męża do samego grobu —
Aż do zemsty strasznego użyła sposobu.
1106
I tak, odkąd ją krzywda spotkała niestarta,
Żyła po śmierci męża już roku półczwarta,
Guntera wciąż milczeniem obojętnem karząc
A wrogiego Hagena spojrzeniem nie darząc.
1107
Rzekł raz Hagen do króla: „Spróbować by warta,
„Czy wasza siostra w złości zawsze tak uparta.
„A może Nibelanga skarby do tej ziemi
„Sprowadzi, — nie źle będzie obłowić się niemi.“
1108
Król rzekł: „Spróbować można, bracia nam pomogą.
„Prośmy ich, niech łagodzą jej zawziętość srogą
„I wymogą, by skarb tu przywieść po jej woli.“
— „Ja myślę,“ — rzecze Hagen, —„że nam nie pozwoli.“
1109
Więc od króla na dwór jej wysłań margraf Gere
I Ortwin. Na wezwanie, niosąc prośby szczere
Poszedł i Gernot do niej i Giselher młody,
Wiernie bratniej przyjaźni dając jej dowody.
1110
Gernot, książę burgundzki, tak do niej przemawia:
„Pani, już ci po mężu żal serce zakrwawia
„Za długo, toż bolesne skargi przestań mnożyć.
„Król chce swej niewinności dowody ci złożyć.“
1111
— „Ja go przecież nie winię! to Hagena dzieło!“
Rzekła, „Mnie się niebacznie słóweczko wymknęło,
[182]
„Gdzie męża zranić można, alem nie myślała,
„Iż ku niemu tak srogą nienawiścią pała.
1112
„Inaczej bym go w ręce nie wydała wroga,
„A teraz łez bolesnych nie lała nieboga:
„Ale też mej przyjaźni nie zyska morderca.“
Więc ją Giselher błagał znów z całego serca,
1113
Aż się nareszcie króla pozdrowić zgodziła.
Przyszedł Gunter, z nim druhów co najlepszych siła,
Tylko Hagen przed oczy jej się nie pojawił,
Świadom był winy, że ją strapienia nabawił.
1114
Godziło się i jemu przyjść, kiedy Guntera
Przyjmuje i gniew dawny pocałunkiem ściera.
Pewnie byłby się przed nią stawił bez bojaźni,
Gdyby swą radą mąk jej nie zadał i kaźni.
1115
Nigdy ugody bardziej łzami nie oblano
Między krewnymi; w żalu nad niezapomnianą
Stratą, oprócz jednego, wszystkim przebaczyła,
Jeno mordercę męża z zgody wyłączyła.
1116
Niedługo potem oni umieli przesadzić,
Że Krymhilda swe skarby kazała sprowadzić
Z ziemi Niblungów; do niej należał szafunek
Tego złota, bo to jej ślubny podarunek.
1117
Po skarb się wybierali Giselher z Gernotem,
Ośm tysięcy mężów miało się tem złotem
Obładować, z jaskini przywożąc go skrytej,
Kędy pod Alberyka strażą był ukryty.
1118
A gdy po skarb spieszących ujrzano, jak biegli,
Alberyk do przyjaciół rzekł, co skarbu strzegli:
[183]
„Wzbraniać skarbu nie możem, nie mamy doń prawa,
„Gdyż należy się ślubna królowej wyprawa.
1119
„Ale nigdyby pewnie nie przyszło do tego,
„Gdybyśmy nie stracili płaszcza cudownego
„Z Zygfrydem razem; onby pomódz mógł zbawiennie,
„Ale go mąż Krymhildy brał na się codziennie,
1120
„I niestety korzyści nie odniósł stąd wiele,
„Że nam płaszcz on cudowny odebrał tak śmiele
„I kraj zwojował cały!“ — Tak do siebie mruczy
Wierny klucznik i smutno idzie szukać kluczy.
1121
Stali męże Krymhildy i krewniaków spor
Pod górą, — ano skarb już wynoszą i biorą
Na statek, co na morskiej kołysał się fali,
Potem z nim w górę Renem do dom pojechali.
1122
A można o nim dziwy słyszeć niewymowne:
Dwanaście wozów, wszystkie wysoko pakowne,
Siusiało, obracając trzy razy, z pieczary
Wozić przez cztery doby z góry te ciężary.
1123
Było tam jeno złoto i drogie kamienie.
A skarbiec ten ni grzywny nie straciłby w cenie,
Choćbyś z niego świat cały hojnym żołdem wspierał.
— Wiedział Hagen, dla czego skarbu się napierał.
1124
Najdroższa złota różczka leżała pod spodem
Ktoby się na niej poznał, mógłby nad narodem
Każdym władzę mieć, ziemię opanować całą.
Poszło Albryka krewnych z Gernotem niemało.
[184]
1125
A gdy skarby do ziemi zwieźli Gunterowej
I oddali je w ręce Zygfrydowej wdowy,
Wnet nimi napełniono wieże i komory.
Takich bogactw nie widział tu nikt do tej pory.
1126
Lecz choćby tego było tysiąc razy więcej,
A Zygfryd mógł żyć zdrowo, ona najgoręcej
Pragnęła by z nim zostać choć w jednej koszuli.
Nigdy bohater żony wierniejszej nie tuli.
1127
Więc kiedy skarb już miała, przybywało siła
Obcych rycerzy do niej, a ona dzieliła
Między nich te bogactwa z książęcą hojnością,
Iż każdy się zdumiewał szczodrą łaskawością.
1128
I biednych i bogatych obdarzała złotem.
„Jeśli tak dalej pójdzie,“ mówił Hagen o tem,
„To sobie wnet w usługi zyska szyki chrobre
„Mężów dzielnych, a to nam nie wyjdzie na dobre.“
1129
Ale Gunter rzekł: „Skarby jej należą z prawa,
„Jakże to mam odmienić, jako je wydawa?
„Ledwiem doszedł, iż na mnie spojrzała z ochotą, —
„Nie troszczmy się, jak srebro wydaje i złoto.“
1130
Hagen na to: „Człek mądry, jako się należy,
„Nigdy kobiecie takich skarbów nie powierzy.
„Bo ona hojnym tego dokona szafunkiem,
„Iż tę jej szczodrość krewni przypłacą frasunkiem.“
1131
Lecz Gunter odpowiedział: „Wszakżem jej ślubował,
„Iż ją będę bezpiecznie w moim kraju chował,
„I dotrzymam, — wszak siostra to moja jedyna.“
Hagen na to: „Niech na mnie spadnie cała wina!“
[185]
1132
— Ale przysięgę potem złamali panowie
I skarb on wielki wkrótce odebrali wdowie.
Hagen zabrał jej klucze. Srogi gniew Gernotem
Zawładnął, kiedy rycerz dowiedział się o tem.
1133
A Giselher rzekł młody: „Złość Hagena szkodzi
„Za wiele siostrze; już to powstrzymać się godzi.
„Gdyby nie był mym krewnym, dałby za to głowę!“
Wdowa zaś teraz skargi rozpoczęła nowe.
1134
Gernot mówił: „Na wieki przyjdzie nam się kłócić
„O te skarby, więc lepiej w wody Renu rzucić
„Te bogactwa; niech leżą tam w rzece bez pana!“
Do Giselhera siostra przyszła zapłakana
1135
I rzekła: „Ach pamiętaj o mnie, bracie drogi,
„I weź w obronę mienie i życie niebogi!“
On odrzekł: „Tak uczynię i dokonam, tuszę,
„Skoro wrócę, bo teraz w drogę jechać muszę.“
1136
Król się właśnie za kraju wybierał rubieże.
Z nim krewni i z drużyny co lepsi rycerze,
Hagen sam został, straszną zawiścią pałając
Ku Krymhildzie: jej szkodzić zamierzał zostając.
1137
Bo zanim król z wyprawy do domu powrócił
Hagen zabrał skarb cały i do Renu rzucił,
Topiąc go koło Lochheim; pewnie o tem marzył,
Że zeń kiedyś skorzysta, — los inaczej zdarzył.
1138
Wreszcie z liczną drużyną wrócili książęta
A Krymhilda im szkodę skarży, żalem zdjęta,
Z nią dziewki i niewiasty, bolejąc niezmiernie.
Chętnie by jej Giselher chciał dopomódz wiernie,
[186]
1139
I wszyscy zgodnie rzekli: „Hagen źle postąpił!“
Ale ten pierwszej złości swych panów ustąpił,
Powróciwszy znów łaskę ich zyskał bezpiecznie
Lecz Krymhilda mu zawiść poprzysięgła wiecznie.
1140
Pierwej nim Hagen ukrył skarb w rzeki odmęcie
Wszyscy sobie nawzajem poprzysięgli święcie,
Iż miejsca nie wydadzą — gdzie ukryty został.
Ani im, ani innym potem się nie dostał.
1141
Krymhilda znowu miała do żalu powody,
Płakała straty męża i tej nowej szkody,
Iż skarby utraciła, a skargi i żale
Aż do grobowej deski nie ustały wcale.
1142
Po śmierci męża, — mówią prawdziwe powieści, —
Mieszkała tam trzynaście lat w ciężkiej boleści,
Nie przestając się swojej doli wdowiej żalić.
Wierną była, lud cały musiał jej to chwalić.
XX.
Jak król Ecel do Burgundyi po Krymhildę posyłał.
1143
W tych czasach panią Helkę do grobu złożono
A król Ecel za inną oglądał się żoną.
Do Burgundyi się zwrócić radzili druhowie,
Gdzie żyła dumna wdowa, Krymhilda się zowie.
1144
Kiedy śmierć mu zabrała pięknej Helki postać,
Mówili: „Jeśli chcecie godną żonę dostać,
„Najlepszą, jaką kiedy monarcha poślubił,
,Bierzcie„Bierzcie tę; nią się niegdyś siłacz Zygfryd chlubił.“
[187]
1145
— „Jakżeby to być mogło?“ rzekł król znamienity,
„Jam poganin i chrzestną wodą nie obmyty,
„A ona chrześcianką, a więc nie przystanie.
„Cudem chyba się uda moje zalecanie.“
1146
Ale dziarscy mu na to mówili druhowie:
„Macie sławę i siłę nie małą, — a kto wie?
„Nuż się uda? — Toć warto by niewiastę zyskać,
„A potem śliczną kibić miłośnie uściskać!“
1147
Więc rzecze król szlachetny: „Jest tu który taki,
„Co by znał tamtych ludzi i nadreńskie szlaki?“
A margrabia Rydygier z Bechlarn mu odpowie:
„Znani mi od dzieciństwa tamtejsi królowie.
1148
„Gunter i Gernot, mężni, szlachetni rycerze,
„Trzeci zwie się Giselher, wszyscy w każdej mierze
„Znakomici, — cnotami rodzina to sławna,
„A tem się ich przodkowie szczycili od dawna.“
1149
Więc Ecel na to rzecze: „Druhu, — powiedzże mi,
„Godnaż ona koronę nosić w mojej ziemi?
„Jeśli tak, jak mówicie, piękna w każdym względzie,
„To tej rady z was żaden żałować nie będzie.“
1150
— „Pięknością się porównać może z panią Helką,
„Możną moją królową; a urodą wielką
„Żadna jej nie wyrówna, ni gładkością lica.
„Szczęśliwy, komu rękę poda krasawica!“
1151
Więc król: „Dla mej miłości, jeśli to być może,
„Staraj się, bym z Krymhildą mógł podzielić łoże,
„A prawa do wdzięczności zyskasz sobie wiecznej.
„Bo dogodzisz najlepiej mej chęci serdecznej.
[188]
1152
„Rozkażę wydać tobie tyle z mych zapasów,
„Abyś z drużyną wszelkich mógł używać wczasów;
„Bierz koni, ile zechcesz, — bierz szaty godowe,
„A do drogi wnet wszystko niech będzie gotowe.“
1153
Ale na to mu margraf Rydygier odetnie:
„Pożądać twego mienia, toć by było szpetnie!
„Chętnie pojadę w drogę, — sam się oporządzę, —
„Mam z twej łaski dobytek własny i pieniądze.“
1154
Więc król możny mu rzecze: „Kiedyż do podróży
„Po ślicznotkę się zbierzesz? Niechaj Bóg ci służy,
„I czcią ciebie i przyszłą żonę mą osłoni!
„Niechże niebo ku naszej prośbie ją nakłoni!“
1155
Rydygier rzekł: „Nim kraje opuścimy twoje,
„Muszę szaty wspaniałe zgotować i zbroje,
„Ażeby tam wystąpić godnie, jak należy!
„Powiodę z sobą nad Ren pięciuset rycerzy.
1156
„Kiedy mnie i drużynę ujrzą Burgundowie
„W swoim kraju z poselstwem, niechże każdy powie,
„Że nigdy król tak świetnie posłów nie wyprawił,
„Jako twój orszak ninie nad Renem się stawił.
1157
„Wspomnę jeno, — czy ci to przykrem się nie wyda, —
„Że ona już miłości uległa Zygfryda,
„Cnego Zygmuntowica; widziałeś go przecie,
„I wiesz, iż czci wszelakiej najgodniejszy w świecie“
1158
Ecel rzekł: „Choć się Zygfryd cieszył jej pieszczotą, —
, Był„Był to rycerz tak wielką znamienity cnotą,
[189]
„Iż to jej w moich oczach nie wyjdzie na szkodę,
„I naprzód się już cieszę na tę jej urodę!“
1159
Więc margrabia mu powie; „Kiedy tak, to w drogę!
„Za dni dwadzieścia cztery snadnie jechać mogę,
„I mojej Gotelindzie donoszę w tę porę,
„Iż sam się po Krymhildę do Renu wybiorę.“
1160
Pchnął gońca, — wnet do Bechlarn zabiegła nowina —
Na pół z smutkiem, z radością na pół margrabina
Usłyszała, iż jedzie dobijać się ręki
Krymhildy. — Pięknej Helki snać wspomniała wdzięki,
1161
Bo kiedy usłyszała wieść tę niespodzianą,
Łzy pociekły jej strugą niepohamowaną
Na myśl, jak jej zastąpi dawną pani nowa,
Jej, co królowej Helki pamięć w sercu chowa.
1162
W siedmiu dniach z Hunnów ziemi Rydygier wyrusza, —
Ecel wesół, nadzieją wezbrała mu dusza, —
Już w Wiedniu dla drużyny świetne szaty stroją, —
Margrabia chciał co prędzej odbyć podróż swoją.
1163
W Bechlarn już Gotelinda czeka niecierpliwie,
A młoda margrabianka wygląda tęskliwie
Ojca z drogi, — a młode w drużynie panięta, —
Więc oczkami ich śledzą nadobne dziewczęta.
1164
Nim do Bechlarn przyjechał Rydygier bogaty
Z Wiednia, już dostawiono mu wspaniałe szaty,
Któremi wnet podróżne ładowano juki;
Wiózł je zbrojny poczt mężów, nie brakło ni sztuki.
[190]
1165
Gdy do Bechlarn przybyli, margraf o gospody
Dla towarzyszy prosił i wszelkie wygody.
Posłużono mu chętnie, bo pod własną strzechą
Witała Gotelinda małżonka z uciechą.
1166
I młoda margrabianka, jego córa miła,
Serdecznie się przybyciem ojca ucieszyła,
Junaków z huńskiej ziemi oglądała rada —
Więc z uśmiechem powabnym dziewczę tak zagada:
1167
„Witajże mi, mój ojcze, z twą chrobrą drużyną!“
A w podziękę rycerze przed młodą dziewczyną
Kłaniają się i hołdy margrabianka zbiera.
— Znała już Gotelinda umysł Rydygiera.
1168
I kiedy nocą przy nim na łożu leżała,
Przymilając się, swego małżonka pytała:
„W czyjeż cię to król Ecel posyła rubieże?“
On na to: „Żono droga, opowiem ci szczerze:
1169
„Wybieram się dla króla przywieść drugą żonę,
„Skoro już pięknej Helki wdzięki dlań stracone,
„I nad Ren po Krymhildę jadę. Ona snadnie
„W ziemi Hunnów królewską potęgą zawładnie.“
1170
Ona rzekła: „Daj Boże, aby tak się stało,
„Bo słyszeliśmy o niej pochwały niemało.
„Ona jedna zastąpić może pierwszą żonę, —
„Niechże wdzieje królewską ziem Hunnów koronę.“
1171
Margrabia mówił dalej: „Żono moja miła,
„Pomnij, abyś dobytków żadnych nie szczędziła,
„Dla tych, którzy pojadą nad Ren w mojej świcie.
„Raźniej się jedzie, kiedy suto i obficie!“
[191]
1172
Ona rzecze: „Ni jeden nie znajdzie się taki,
„Komu by się nie dostał podarunek jaki,
„Nim mnie odjedziesz, z tobą drużyna bojowa!“
Więc margraf jej odpowie: „Dzięki za te słowa!“
1173
Już wynoszą bogate błamy z jej komory,
Dzielą między rycerzy wspaniałe ubiory,
Każdy od stóp do głowy odział się w strój drogi —
Rydygier sposobniejszych wybiera do drogi.
1174
Siódmego dnia pan zamku z rycerzy orszakiem
Ruszył z Bechlarn, — bawarskim puścili się szlakiem,
A zbroi i odzieży wielki zapas mieli.
Po drodze rzadko zbójcy napadać ich śmieli.
1175
Za dni dwanaście Renu dosięgli wybrzeży,
A wieść lotna przed nimi już na zamek bieży.
Dowiedział się król o tem i królewska świta,
Iż obcy goście jadą, — więc Gunter się pyta:
1176
„Który świadom, niech zaraz powie, kto to taki?
„Widać, że ciężkie juki niosą ich rumaki,
„Pewnie bardzo bogaty pan z swym jedzie dworem.“
Po mieście wnet gospody stanęły otworem.
1177
A kiedy zajechali nieznajomi wreszcie,
Wiele o obcych panach mówiono po mieście,
Skąd się tu ci rycerze stawili nad Renem.
Król, aby się dowiedzieć, posłał za Hagenem.
1178
Tronejczyk rzekł: „Jam gości tych nie widział jeszcze,
„Skoro ich ujrzę jeno, zaraz wam obwieszczę
[192]
„Skąd przybywają, — chyba że bardzo z daleka, —
„Inaczej wnet rozpoznam rycerskiego człeka.“
1179
Goście już po gospodach rozebrali leże,
Poseł bogatą odzież zaraz na się bierze,
Odziewa się z drużyną, jadą na dwór hucznie,
Okryci pysznym strojeni, przykrojonym sztucznie.
1180
A Hagen dzielny rzecze: „Miarkuję to jawno,
— „Jeno, żem tego pana nie widział już dawno —
„Ten poczt mi przypomina orszak Rydygiera
„Z ziemi Hunnów, mężnego wielce bohatera!“
1181
— „To być chyba nie może!“ rzecze król potężny, —
„Skąd by się wziął w tej ziemi z Bechlarn rycerz mężny?“
Ale nim się królowi te słowa wyrwały,
Już cnego Rydygiera poznał Hagen śmiały
1182
I żywo na dziedziniec z swym orszakiem goni.
Tam właśnie owych pięćset pozsiadało z koni, —
Uprzejmie przyjmowano mężów z huńskiej ziemi,
Posłowie wszystkich dziwią szatami świetnemi.
1183
Hagen, dzielny Tronejczyk, wołał ku nim głośno:
„Bóg was to przyprowadził nam w porę radosną,
„Pana z Bechlarn, i jego walecznych wojaków!“
Z czcią wielką przyjmowano z huńskich ziem junaków.
1184
Najbliżsi krewni króla przypadli do gości
A Ortwin z Mecu rzecze pełen uprzejmości:
„Nigdy jeszcze tak miłych gości nasze kraje
„Nie przyjmowały; słowo rycerskie wam daję!“
[193]
1185
Więc goście za przyjęcie takie dziękowali
I z dworzanami razem ruszyli do sali,
Gdzie śród dzielnych rycerzy swych król Gunter siedział.
Powstał z krzesła, bo zawsze, jak się znaleść, wiedział.
1186
Z wyszukaną grzecznością posunął do gości.
Obaj, Gunter i Gernot, znani z gościnności
Witali posła z jego całem otoczeniem
I pozdrawiali gości szczerem uściśnieniem.
1187
Król go zawiódł do krzesła, gdzie sam siedział wprzódy,
A tu już gości raczą: co najlepsze miody
I wina im wytrawne leją do szklenicy,
Jakie się jeno rodzą w nadreńskiej ziemicy.
1188
Na to jeszcze nadeszli i Giselher z Gerem,
Także kiedy się Dankwart dowiedział z Volkerem
O tych gościach, nadbiegli, — weseli i szczerzy
W oczach króla witali tych obcych rycerzy.
1189
A w tem Hagen z Tronje tak do króla powie:
„Wieczystą wdzięczność winni czuć moi panowie
„Za to, jak się nam niegdyś margrabia przysłużył,
„Mąż Gotelindy wielką nagrodę zasłużył.“
1190
Król Gunter rzekł do posłów: „Zapytać się godzi,
„Mówcież mi prędko, jak się u was tam powodzi
„W kraju Hunnów? A Ecel, Helka co porabia?“
— „Zaraz na to odpowiem!“ odrzecze margrabia.
1191
Powstał z krzesła, z nim jego rycerze powstali,
A on tak mówić począł: „Gdyście rozkaz dali
[194]
„I pozwalacie mówić, więc natychmiast głoszę,
„Jakie do was poselstwo ze sobą przynoszę.“
1192
Król rzekł na to: „Co jeno głosić macie wolę,
„I bez rady przyjaciół obwieścić pozwolę.
„Mówcież wobec drużyny, co usłyszeć mamy,
„A poselstwa waszego ze czcią wysłuchamy.“
1193
Więc rzecze poseł prawy: „Śle wam służby wierne
„Mój pan, co ma obszary i ziemie niezmierne,
„Was i przyjaciół waszych uprzejmie pozdrawia
„I poselstwo to do was w przyjaźni wyprawia.
1194
„Kazał się wam poskarżyć Ecel w swej żałobie:
„Lud nasz osierocony, bo królowa w grobie,
„Zona władcy naszego, można pani Helka.
„Płacze po niej w sieroctwie dziewic rzesza wielka,
1195
„Córek książęcych, które w domu swym chowała.
„W ziemi naszej żałoba dziś zapanowała,
„Braknie troskliwej ręki pięknych dziewic rzeszy.
„A król się w swoim smutku nie prędko pocieszy!“
1196
— „Niechże mu Bóg,“ rzekł Gunter, „stokrotnie zapłaci,
„Że tak życzliwy dla mnie i dla moich braci,
„Za jego pozdrowienie szczerze dziękujemy
„I wierną za nie służbą odwdzięczyć się chcemy.“
1197
A na to rzekł z Burgundyi Gernot, rycerz śmiały:
„Prześlicznej Helki może żałować świat cały,
„Bo jaśniała nad inne urodą i cnotą!“
Hagen tym słowom także przyświadczył z ochotą.
1198
Zaś szlachetny margrabia tak rzecz ciągnął dalej:
„Gdyście mi, możny królu, pozwolenie dali,
[195]
„Ufam, że i słów dalszych posłuchać zechcecie
„Od króla, gdy po Helce tęsknota go gniecie.
1199
„Powiedziano królowi, iż Krymhilda wdową,
„Iż Zygfryd, mąż jej, umarł. Więc rzeczą takową,
„Jeżeli pozwolicie, niech koronę nosi
„Śród Ecela rycerzy. O to król mój prosi.“
1200
A król grzecznie mu na to odrzecze tej chwili:
„Powiem jej moją wolę, czyli się przychyli,
„I za trzy dni dopiero stanowczo odpowiem.
„Jakżebym odpowiadał, nim się od niej dowiem.“
1201
Tymczasem dogadzano gościom w każdej mierze,
A Rydygier przyznawał, że reńscy rycerze
Szczerą dlań przyjaźń żywią, — miał wszystkie wygody.
Hagen służył mu chętnie, jak on jemu wprzódy.
1202
Czekał trzy dni Rydygier, czy swego nie dopnie.
Król obesłał swą radę, — (było to roztropnie) —
Chciał wiedzieć, jakie o tem krewnych jego zdanie,
Jeśli Krymhilda żoną Ecela zostanie.
1203
Wszyscy zgodnie radzili. — Hagen sam się stawił
Przeciw temu, — do króla Guntera tak prawił:
„Maszli rozum, to temu na przeszkodzie stawaj,
„I pozwolenia, choćby pragnęła, nie dawaj!“
1204
— „A to czemu?“ rzekł Gunter. „Dlaczego jej szkodzić?
„Jeżeli królowej mogę w czem przecie wygodzie,
„To czynić mogę śmiało i sam na to łożyć,
„By siostrze mej rodzonej zaszczytu przymnożyć.“
1205
Lecz Hagen na to: „Lepiejbyście nie gadali!
„Gdybyście wy Ecela tak, jako ja, znali,
[196]
„Widzielibyście jawno, że tych ślubów skutek
„Byłby jeno żal ciężki, zgryzota i smutek!“
1206
— „Dla czegóż?“ spyta Gunter. „Nie chcę go obrażać,
„Ni się na zawiść króla napróżno narażać.
„Oddając mu Krymhildę, gniew jego rozbroję.“
Lecz Hagen zawsze mówił: „Ja przy swojem stoję!“
1207
Jeszcze za Giselherem słano i Gernotem,
Ażeby swoje zdanie objawili o tem,
Czy siostrę za huńskiego wydać bohatera.
Hagen wciąż przy swem zdaniu twardo się upiera.
1208
Więc doń książę Giselher przemówi w te słowa:
„Pokażże nam, czy wierność serce twoje chowa.
„Krzywdę, coś jej wyrządził, masz ninie nagrodzić,
„Wszakże ci jej pomyślność nie może zaszkodzić.“
1209
I mówił jeszcze dalej: „Ma siostra doznała
„Z twej przyczyny cierpienia tyle, żeby miała
„Powód słuszny do gniewu, bo nigdy na świecie
„Nie wyrządzono takiej boleści kobiecie.“
1210
Lecz Hagen się upierał: „Wiem ja, co nas czeka,
„Gdy zań pójdzie! Pokaże chwila niedaleka,
„Iż nam kiedyś bolesne zada jeszcze razy,
„Mając wojaków mnóstwo na swoje rozkazy.“
1211
Lecz Gernot śmiały taką odpowiedź mu daje:
„Wszakże nie potrzebujesz zwiedzać one kraje,
„Póki jedno z nich jeszcze świat Boży ogląda.
„Bądźmy wierni, bo tego cześć rycerska żąda.“
1212
Hagen znów swoje mówił: „To mnie nie przekona!
„Gdy się Krymhildzie Helki dostanie korona,
[197]
„Dokaże tego, że nam cierpień wiele zada.
„Więc porzućcie te myśli, taka moja rada.“
1213
Na to rzekł mu Uoty syn, Giselher, gniewnie:
„Wszystkich byś nas zdrajcami chciał porobić pewnie!
„Cieszyć nas winno, jeśli zaszczyt na nią spada.
„Ja jej służę, a Hagen niech tam, co chce, gada!“
1214
Zmilkł Hagen zadąsany na te słowa ostre.
Więc Gernot i Giselher, by pocieszyć siostrę,
Z Gunterem możnym wkrótce na to się zgodzili,
Iż pozwolą, jeżeli ona się przychyli.
1215
„Zaraz ją powiadomię“, — rzecze książę Gere,
„Iż wolno jej wysłuchać króla prośby szczere.
„Ma on rycerzy mnóstwo i może jej śmiało
„Wynagrodzić tę boleść, którą życie dało.“
1216
I pobiegł do Krymhildy rycerz, a królowa
Przyjęła go łaskawie. On w te zaczął słowa:
„Zasłużyłem przyjęcie dobre i nagrodę,
„Bo oto wam w nieszczęściu przynoszę osłodę.
1217
„By waszą zyskać miłość, przysłał do nas posły
„Król po nad wszystkie króle tej ziemi wyniosły.
„W jego imieniu orszak dobrany was prosi
„Mężów szlachetnych. To wam brat Gunter donosi.“
1218
Lecz ona smutno rzekła: „Niechże Bóg was chroni
„I wszystkich mych przyjaciół, byście na mnie broni
„Szyderstwa próbowali! Czemże ja niestety
„Dla męża, co zna słodycz miłości kobiety?“
1219
I gorzko narzekała, lecz nadeszli potem
Dwa jej bracia, Giselher pospołu z Gernotem,
[198]
I cieszyli ją w smutku, obiecując szczęście,
Jeśli na to zaszczytne zgodzi się zamęście.
1220
Namawiali, lecz żaden namówić nie może,
By jeszcze kiedy z mężem podzieliła łoże,
Więc prosili: „Cokolwiek w przyszłości się stanie,
„Niechże przynajmniej poseł zyska posłuchanie.“
1221
Tej prośbie się królowa dłużej nie opiera
I rzecze: „Chętnie u mnie ujrzę Rydygiera,
„Z cnót słynnego, lecz gdyby król innego raczył
„Posła przysłać, na oczy by mnie nie obaczył.
1222
„Niechajże jutro przyjdzie do mojej komnaty.
„Wysłucham, co mi przezeń mówi król bogaty,
„I sama mu stanowczo powiem moją wolę.“
I znów poczęła skargi na swoją niedolę.
1223
Rydygier też szlachetny nic więcej nie żądał,
Prócz tego, by królowe na oczy oglądał,
Wiedział, że gdy ją ujrzy, siłą swej wymowy
Zdoła pokonać upór zacięty królowej.
1224
Więc drugiego poranku, gdy się msza skończyła,
Przychodzą cni posłowie. Stało ludzi siła
Cisnąc się do rycerzy, co z nim na pokoje
Mieli iść, i wspaniałe podziwiając stroje.
1225
W smutnych myślach siedziała Krymhilda wyniosła;
Czekała Rydygiera, szlachetnego posła
A była osłoniona zwykłą jeno szatą,
Chodź czeladź się odzieżą okryła bogatą.
1226
Wyszła naprzeciw gości aż do progu sali
I łaskawie przyjęli Ecela wassali, —
[199]
Rydygier jedynastu miał z sobą rycerzy.
Cześć mu oddano, jaka posłowi należy.
1227
Przyniesiono im krzesłakrzesła. Usiedli posłowie
A przed królową stali obaj margrabiowie,
Ekewart z Gerem, obaj rycerze wybrani!
Nikt tam nie był wesoły, kiedy smutna pani.
1228
Naokoło się rzesza pięknych niewiast mieści,
Śród nich Krymhilda ciężkiej oddana boleści,
Na piersi łzy gorące spływały potokiem;
Nie uszło to przed bacznym margrabiego okiem.
1229
Więc poseł rzekł: „O córo królewskiego rodu!
„Pozwól, abym ja poseł z obcego narodu
„Z towarzyszami mymi przed tobą się stawił
„I jako nam kazano, z poselstwa się sprawił.“
1230
— „Chętnie na to zezwalam,“ odpowie królowa,
„I wysłucham, co wieszczą mi poselstwa słowa.
„Wszak posła tak zacnego zawsze słuchać miło.“
Po tym wstępie już kilku nadzieję straciło.
1231
Lecz pan z Bechlarn Rydygier rozpocznie w te słowa:
„Król Ecel, można pani, wieczną dla was chowa
„Miłość, przez moje usta głosi to i wielu
„Rycerzy dzielnych do was w posły śle w tym celu.
1232
„Obiecuje wam szczerą miłość, póki stanie
„Życia, i niezwalczone, stałe przywiązanie,
„Jako niegdyś szlachetną Helkę umiłował,
„Po której żal głęboki długo w sercu chował.“
1233
— „Zacny margrabio“, rzecze królowa do posła,
„Ktoby znał, com ja cierpień i zgryzoty zniosła,
[200]
„Toby mnie do ślubnego nie skłaniał pierścionka.
„Jam najlepszego w świecie straciła małżonka.“
1234
On na to: „Cóż nam w smutku pociechy udziela,
„Jeżeli nie szczerego miłość przyjaciela,
„Jeszcze jeżeli można wybrać podług woli?
„To najlepsza pociecha w serdecznej niedoli.
1235
„Jeśli mojego pana raczycie poślubić,
„Dwunastu koron władzą możecie się chlubić,
„W trzydziestu książąt rządzić będziecie dzielnicy,
„Których zwojował Ecel siła swej prawicy.
1236
„Stanie wam na rozkazy mężów rzesza wielka,
„Których miała w usługach niegdyś można Helka,
„I szlachetne niewiasty, któremi władała
„Niegdyś ona, w orszaku swoim będziesz miała.
1237
„Jeżeli się podzielić raczysz z nim koroną,
„To król ci daje, pani, nieograniczoną
„Władzę, jaką się szczycić mogła zmarła żona.
„Twych skinień słuchać będzie rzesza niezliczona.“
1238
Lecz królowa odrzekła: „Czyż mnie może nęcić
„Miłość i do wtórego małżeństwa zachęcić?
„Po pierwszem żal i boleść sroga w sercu wierci,
„Iż chyba już pociechy nie znajdę do śmierci.“
1239
Ale Hunnowie na to: „Potężna królowo,
„Życie wam u Ecela upłynie różowo,
„Gdy doń serce skłonicie, — prawdziwa was czeka
„Rozkosz, — król niejednego ma dzielnego człeka.
1240
„Jeśli wasze dziewczęta i niewiasty Helki
„Na naszym dworze w orszak połączą się wielki,
„To dla rycerzy radość niemała wyrośnie!
„Ach, pani, jakże życie spłynie nam radośnie!“
[201]
1241
Ona rzekła poważnie: „Przerwijmy rozmowę,
„A jutro rano raczcie znów nawiedzić wdowę,
„A stanowczą odpowiedź będziecie już mieli.“
Więc rycerze rozkazu posłuchać musieli.
1242
Kiedy posłowie do swej odeszli gospody,
Zażądała, by przybył brat Giselher młody
I jej matka, i smutno powiada do krewnych;
Iż dla niej nic na świecie niema prócz łez rzewnych.
1243
Brat Giselher jej na to: „Mówią wszyscy zgoła,
— „A ja też chętnie wierzę, — iż król Ecel zdoła
„W tym związku w radość twoją przemienić katuszę.
„Niech co chcą, inni mówią, — ja ci radzić muszę.“
1244
I mówił dalej: „On cię uszczęśliwić może!
„Od Renu aż po Rodan, od Łaby po morze
„Nie ma nad niego króla mocniejszego pono;
„Więc możesz się pocieszyć, będąc jego żoną!“
1245
— „Jak możesz, miły bracie, taką dawać radę?
„Mnie jeno łzami zlewać już oblicze blade —
„Jakżebym śród rycerzy na dworze stanęła?
„Piękność ma, jeśli kiedyś była, już minęła.“
1246
Więc znów pani Uota tak do niej zagada:
„Posłuchaj twoich braci, bo dobra ich rada,
„I posłuchaj przyjaciół; doli polepszenie
„Znajdziesz, — ach, już tak długo widzę twe cierpienie!“
1247
A ona się do Boga szczerze modli o to,
By mogła znowu dzielić szaty, srebro, złoto,
[202]
Jako niegdyś przyjaciół wraz z mężem darzyli.
Nigdy już tak radosnej nie miała mieć chwili.
1248
To znów sobie myślała: „Mamże za kochanka
„Wziąć sobie poganina? Ja, ja chrześcianka?
„Aby świat cały na mnie kamieniem mógł ciskać?
„Nie, nigdy, choćbym miała ziemię całą zyskać!“
1249
Tak się rozstali. — Ona całą noc do rana
Leżała bez snu, ciężką troską kołatana.
Z jasnych oczu łez płynął strumień nieustanny,
Aż ją na mszę powołał pierwszy brzask poranny.
1250
Przybyli i królowie na mszę, po obrzędzie
Znowu ją zachęcali, radząc w każdym względzie,
By się zgodziła łoże z Ecelem podzielić,
Lecz żaden jej nie zdołał czoła rozweselić
1251
Wezwano na dwór króla huńskiego rycerzy,
— Oni radzi już wracać do swoich rubieży,
Czy się Krymhilda zgodzi, czy się nie przychyli.
Przyszedł Rydygier. Jego męże mu radzili,
1252
Aby zawczasu zdanie Guntera wybadał
Stanowczo, — pomysł wszystkim do smaku przypadał,
Bo długą drogę mieli do ojczystej chaty.
Wszedł Rydygier nareszcie w Krymhildy komnaty.
1253
Więc na nowo rozpoczął rycerz prośby tkliwe,
By powiedzieć raczyła, czy słowa życzliwe
Będzie mógł z sobą zawieść w kraje Ecelowe,
Ale na wszystkie prośby znajdował odmowę
1254
Mówiła, iż już ręki mężczyźnie nie poda
Ale margrabia na to: „Toć by była szkoda!
[203]
„Miałaż by więdnąć marnie taka śliczna postać?
„Słusznego jeszcze męża możesz pani dostać?“
1255
Prosili wszyscy, ale prosili daremnie,
Aż Rydygier słów kilka rzekł do niej tajemnie,
Iż — ile w jego mocy, — stratę jej nagrodzi.
— Na te słowa królowej smutek się łagodzi.
1256
Mówił: „O pani, proszę, byś łzy powstrzymała!
„Choćbyś między Hunnami mnie jednego miała
„I mych wiernych krewniaków i lennych rycerzy,
„Ktoby cię skrzywdził, karę wziąłby, jak należy.“
1257
Te słowa wreszcie chętne znalazły przyjecie;
Rzekła do margrabiego: „Przysięgnij mi święcie,
„Iż każdą krzywdę moją pomścisz bez wahania!“
Więc Rydygier natychmiast do tego się skłania.
1258
Zaprzysiągł jej margrabia pospołu z drużyną,
Iż wiernie służyć będą, i nic nie pominą
Ku jej czci, gdy w Ecela zajadą ziemicę;
To ślubując rycerską podał jej prawicę.
1259
Ona zaś tak myślała: „Gdym przyjaciół tyle
„Pozyskała, to może obaczę tę chwilę,
„Iż moja ręka pomstę za Zygfryda zada
„Wrogom, a świat niech o mnie, jak tam zechce, gada!
1260
„Ecel ma dość rycerzy; gdy nad nimi władzę
„Odda mnie, wtedy sama sobie już poradzę,
„I złota nie zabraknie mi do zapłacenia.
„Ach, Hagen nienawistny pozbawił mnie mienia!“
1261
Rzekła do Rydygiera: „Jeślibym wiedziała,
„Że on nie poganinem, jużbym mu oddała
[204]
„Rękę i chętnie jego spełniła żądanie.“
Poseł na to: „Królowo, porzuć to wahanie!
1262
„Ma on tylu rycerzy chrześcian przy sobie,
„Iż krzywdy nie wyrządzi nikt twojej osobie.
„A cóż, jeśli się ochrzci wodą poświęconą:
„Czyż nie warto dla tego zostać jego żoną?“
1263
Bracia mówili siostrze: „Dajże przyrzeczenie!
„Niech wszystkie twoje smutki pójdą w zapomnienie!“
Prosili ją tak długo, aż przeszedłszy mękę
Straszną, przyrzekła oddać Ecelowi rękę
1264
I rzekła: „Więc was muszę posłuchać nieboga! —
„Wnet mnie czeka daleka, w Hunnów ziemię droga.
„Ale mnie odprowadzą druhowie w te kraje!“
I na znak zgody rękę posłowi podaje.
1265
A margrabia jej rzecze: „Choćby jeno z wami
„Dwóch poszło, to pospołu z cnymi rycerzami
„Ze czcią was przeprowadzę za Ren w tej podróży,
„Byle w burgundzkiej ziemi nie bawić się dłużej.
1266
„Pięćset lennych i krewnych na mój rozkaz staje,
„Tych wam, pani, w usługi zupełnie oddaję
„Wraz z sobą, i w tej ziemi i w krajach ojczystych:
„Nigdy się nie powstydzę przysiąg uroczystych.
1267
„Niech służba wasza jeno sprzęt podróżny zbiera,
„A nie pożałujecie rady Rydygiera.
„I dziewki niech się do tej gotują wyprawy:
„Naprzeciw nam wyjedzie niejeden z nich żwawy.“
1268
Z Zygfryda czasów jeszcze rzędy im zostały
Bogate, iż dziewice mogły bez zakały
[205]
Konie przybrawszy jechać, dokąd je chęć wiodła,
Więc dla niewiast kosztowne wyniesiono siodła,
1269
I z szatni, jakie jeno najlepsze odzieże
Która miała, na podróż tę ze sobą bierze.
Kiedy im powiedziano, jako król on słynie,
Długo pozamykane otworzyły skrzynie.
1270
Schludnie złożone suknie wyjęły dziewczęta
I krzątały się raźno prawie dni półpięta,
Krymhilda zaś bogaty swój skarbiec otwiera,
Aby hojnie obdarzyć mężów Rydygiera.
1271
Miała jeszcze dostatki z Nibelungów ziemi
I Hunnów zamyślała poobdarzać niemi.
Było tyle, co ledwie sto uniesie koni,
Lecz Hagen się dowiedział tej nowiny o niej
1272
I rzekł: „Ona mi swojej łaski już nie wróci;
„To niechajże i złoto Zygfryda porzuci!
„Pocóż się ma nim cieszyć nieprzyjaciel który?
„Bo co ona z tem zrobi, przewiduję z góry.
1273
„Jeżeli skarb wywiezie, wiem naprzód z pewnością,
„Iż go rozdzieli, aby mi dokuczyć złością.
„Zresztą i koni pod te kosztowności niema. —
„Powiedzcież jej, że Hagen te skarby zatrzyma.“
1274
Na wieść tę ona znowu smuci się i żali,
Wnet też o tem królowie wiadomość dostali,
Chcieli przeszkodzić, ale gdy to się nie stało,
Rzecze zacny Rydygier ucieszon nie mało:
1275
„Czemuż można królowo, trapić się o złoto?
„Król Ecel was miłuje tak, że da z ochotą
[206]
„Bogactw tyle, gdy postać waszą ujrzy cudną,
„Iż je i rozszafować, — ręczę — będzie trudno.“
1276
Ale Krymhilda na to: „Zacny Rydygierze,
„Nigdy królewna większej oprawy nie bierze,
„Jako ta była, której Hagen mnie pozbawił.“
A w tem idąc do skarbca Gernot się pojawił
1277
I w imieniu Guntera klucz wetknął we wrota:
Więc wywieziono ztamtąd dość Krymhildy złota —
Było tam z górą grzywien trzydzieści tysięcy, —
Dawał gościom, — tem Gunter cieszył się najwięcej.
1278
Ale mąż Gotelindy rzecze śród rycerzy:
„Chociaż to do mej pani Krymhildy należy,
„Co skarbów z Nibelungów przywieziono ziemi,
„Ani jej, ni ma ręka nie splami się niemi.
1279
„Nie chcę złota! Schowajcie nazad do skarbnicy!
„Jam tyle mego przywiózł z ojczystej ziemicy,
„Iż się obejdziem bez tej na drogę wyprawy
„I pewnie nam w podróży nie zabraknie strawy.“
1280
Tymczasem pierwej jeszcze dziewki złoto czyste
Zbierały, kładąc w skrzynie okute, zamczyste.
Było takich dwanaście, te zabrano z sobą
Wraz z niewieścią potrzebną do drogi ozdobą.
1281
Trwożył ją gniew Hagena, co przechodził miarę,
Więc tysiąc grzywien złota dała na ofiarę
Za duszę swego męża, cnego bohatera.
Ujęła ta jej pamięć wierna Rydygiera.
1282
„Gdzież moi przyjaciele,“ rzekła, „co się drogi
„Nie ulękną, ojczyste porzucając progi
„I ze mną się w dalekie, huńskie puszczą szlaki?
„Niech biorą skarb, niech sprawią stroje i rumaki.“
[207]
1283
A na to jej margrabia Ekwart rzecze: „Pani,
„Jam w twej służbie od pierwszej chwili, zawsze dla niej
„Wiernie się poświęcając, więc życie jak długo
„Wystarczy, chcę pozostać wiernym twoim sługą.
1284
„A z sobą pięćset lennych mężów poprowadzę
„I nad nimi zupełną wam oddaję władzę.
„Nie rozłączym się, chyba rozdzielą nas nieba!“
Dziękowała, słów takich tak jej było trzeba.
1285
Wyprowadzono konie, już się wybierali;
Krymhildy przyjaciele wnet się rozpłakali,
Szlochały piękne dziewki, płakała Uota
Za Krymhildą: łez wiele wyciska tęsknota.
1286
Ona dziewic bogatych sto ze sobą bierze,
Wszystkie miały pokaźne i strojne odzieże,
Ale wzdy z jasnych ocząt łezki im kapały —
U Ecla potem uciech niemało doznały.
1287
Przybył Giselher, za nim brat Gernot prowadzi,
Jako wypada, orszak bojowej czeladzi,
Mieli siostrze po wschodnim towarzyszyć szlaku,
A mieli z sobą tysiąc rycerzy w orszaku.
1288
Nadszedł i mężny Gere, za nim Ortwin spieszy,
Kuchmistrz Rumolt być musiał przy podróżnej rzeszy, —
Wszędzie noclegi aż po Dunaj zgotowali.
Gunter jeno za miasto wyjechał, nie dalej.
1289
Ale nim się z nad Renu wybierać zaczęli
Przodem do Huńskiej ziemi chyżych gońców pchnęli,
[208]
By królowi zanieśli wieści upragnione,
Że mu Rydygier zjednał Krymhildę za żonę.
XXI.
Jak Krymhilda do Hunnów jechała.
1290
Niechajże gońce jadą, rozpuszczając wodze,
Ja powiem, jak się wiodło królowej po drodze
Kiedy ją już Giselher i Gernot żegnali,
Co przy niej zawsze wiernie i usłużnie trwali.
1291
Jechali aż do Fergen na brzegach Dunaju,
Ztamtąd znów nad Ren mieli powracać do kraju,
Więc się żegnać poczęli, a przy pożegnaniu
Płyną łzy, jak przy dobrych przyjaciół rozstaniu.
1292
A Giselher tak rzecze do oblubienicy:
„Siostro, jeśli zażądasz kiedy mej prawicy
„Albo jeśli pomocy zapragniesz w potrzebie,
„Donieś jeno, a chętnie pospieszę do ciebie!“
1293
Więc szczerym pocałunkiem pożegnała krewnych,
Przy rozstaniu słów wiele wymienili rzewnych
Lennicy margrabiego, cnego Rydygiera.
Królowa dziewic pięknych ze sobą zabiera
1294
Sto i cztery: na każdej lśniły stroje krasne
Żywą barwa, koło nich lśnią puklerze jasne,
Bo rycerze się blizko panien uwijali.
Tamci zasię z powrotem do dom pojechali.
1295
Więc przez bawarską ziemię jechali pochodem,
Aż doniesiono, iż się nieznanym narodem
[209]
Roją drogi, gdzie klasztor wznosi się na skale,
Kędy Inn do Dunaju toczy swoje fale.
1296
Na passowskiej stolicy był biskup tej pory.
Wezwał męże, by swoje opuścili dwory,
Naprzeciw gości spieszył bawarską dzielnicą:
Spotkał się biskup Pilgrym tara z oblubienicą.
1297
Ale rycerzy jego droga ta nie nuży,
Kiedy z nią obaczyli dziewcząt orszak duży;
Więc każdy tyra widokiem chciał oczy napieścić
I prędko obmyślano, jak gości umieścić.
1298
Więc biskup z siostrzenicą wnet w Passowie stanie,
A gdy się dowiedzieli tamtejsi mieszczanie,
Iż to Krymhilda, córka siostry jego Uoty,
Witali grzecznie, pełni uprzejmej ochoty.
1299
Pilgrym myślał, że dłużej zostaną na dworze,
Ale margrabia Ekwart rzekł: „To być nie może!
„Musimy w Rydygiera wnet jechać rubieże,
„Bo nas tam uprzedzeni czekają rycerze.“
1300
Wiedziała Gotelinda o wszystkiem niemylnie,
Więc się krząta i córkę swą przystraja pilnie,
Bo Rydygier jej kazał woli swej udzielić,
By królowe przejęciem sutem rozweselić.
1301
I nakazał wyjechać w jego lennych gronie
Do Anizy naprzeciw. Więc męże na konie
Siedli, drogi na okół pełne były rzeszy
Orężnej, co naprzeciw gości chętnie spieszy.
1302
Już się do Ewerdingen podróżni zbliżyli.
Bawarowie, co łupiąc po drogach krążyli,
Gdyby swoim zwyczajem napadli tabory,
Sprawiliby w orszaku pewnie kłopot spory,
[210]
1303
Ale dzielny margrabia wszystkiemu zaradził,
Bo z sobą tysiąc dzielnych rycerzy prowadził,
A już przybyła jego Gotelinda śliczna,
Za nią hucznym orszakiem rzesza mężów liczna.
1304
Gdy przez Trunę na pola przybyli otwarte,
Już tam dla nich namioty stały rozpostarte,
By się wygodnie mogli na nocleg rozłożyć.
Rydygier myślał, jak im wygody przysporzyć.
1305
Więc Gotelinda zamku opuściła progi
Jadąc naprzeciw. Kędy spojrzałeś na drogi,
Wszędzie brzęcząc wędzidłem żwawy orszak spieszył.
Toż Rydygier z przyjęcia świetnego się cieszył.
1306
A kiedy się na polu zeszły rzesze obie,
Nuż toczyć koniem zgrabnie, nuż gonić ku sobie
Rycerskim obyczajem. Patrzyły dziewice
I Krymhilda to widząc rozjaśniła lice.
1307
Gdy hufce Rydygiera z tamtymi się zwarły,
A kopie na tarczach w kawałki się starły,
Wnet do góry wyrzucą drzewce pokruszone:
Na cześć kobiet rycerze zwiedli harce one.
1308
A kiedy ukończyli, dopiero witanie
Przyjazne i gościnne, — więc obiedwie panie
Zbliżyły się, a komu nie brakło ochoty
Służyć niewiastom, ten miał dosyć do roboty.
1309
Więc pan z Bechlarn podjechał, kędy jego żona
Szlachetna margrabina stała ucieszona,
Ze zdrów i taki odniósł z tej podróży skutek
I wielką się uciechą zakończył jej smutek.
[211]
1310
A kiedy się przywitał z ukochaną żoną,
Prosił, by zsiadła z konia a z nią niewiast grono.
Rzucili się rycerze, by chwycić za strzemię,
I grzecznie pomagali im zstąpić na ziemię.
1311
Gdy Krymhilda ujrzała, iż zsiadają z koni
I margrabina z dworem swoim idzie do niej,
Szarpnie lejcem, by konia na miejscu osadzić,
I rozkaże, by żywo na ziemię ją zsadzić.
1312
Więc na ramieniu wuja biskupa oparta
Szła do Gotlindy, mając u boku Ekwarta,
Ustępują jej wszyscy na okół z szacunkiem
A ona margrabinę wita pocałunkiem.
1313
Małżonka Rydygiera rzecze mową tkliwą:
„Witam was, droga pani, ach, jakżem szczęśliwą,
„Iż w tym kraju was oczy me oglądać mogą!
Ach, jakże błogosławię tę godzinę błogą!“
1314
— „Niechże Bóg wam zapłaci!“ — odrzecze królowa,
„A jeśli mnie z Ecelem przy zdrowiu zachowa,
„Ta godzina wam będzie zadatkiem radości!“
Nie wiedziały, co los im zgotuje w przyszłości.
1315
Skromnie się przybliżały niewieście orszaki,
Koło nich się uwija rycerz jaki taki,
Powitawszy się społem usiadły na trawie,
Przyglądali się obcym rycerze ciekawie.
1316
Nalewano im wina, — lecz że dzień ubiegał,
Więc orszak cały dłużej pola nie zalegał,
Jechali, gdzie namioty zgotowano wielkie,
Tam podróżni wygody mieli znaleźć wszelkie.
[212]
1317
Spoczywali wygodnie noc całą do rana.
Zamku Bechlarn mieszkance według woli pana
Przygotowali wszystko, aby zacnych gości
Przyjąć i nie uchybić w niczem gościnności.
1318
Rano ujrzeli w murach okna otworzone
I na ściężaj zamkową otworzono bronę,
Wjechali goście w zamek uprzejmie przyjęci.
Rydygier, co potrzeba dla nich, miał w pamięci.
1319
Wychodzi jego córa, z nią niewieścia świta
A potężna królowa łaskawie ją wita,
Była przy niej i matka, margrabiego żona,
Poczęło się witanie dziewiczego grona.
1320
Do sali zbudowanej w kunsztownym sposobie
Ująwszy się za ręce poszły panie obie,
Pod oknami Dunaju fale się toczyły,
Piękny widok zachwycał, — chłód powiewał miły.
1321
Wesoło się na zamku drużyna bawiła,
Aż się Krymhildy mężom nareszcie sprzykrzyła
Podróż długa, nie mogli oprzeć się tęsknicy.
Wybrali się też z nimi z Bechlarn wojownicy.
1322
Rydygier wiernie służył i radą i czynem
Krymhildzie, — ona drogich pierścieni tuzinem
Udarowała córkę jego i ozdobą
Najlepszą, jaką miała w podróży ze sobą.
1323
A chociaż jej zabrano Nibelungów złoto,
Każdy, kto ją obaczył, służył jej z ochotą,
Chociaż jeno datkami małymi obdarza;
Lecz hojnie opatrzyła służbę gospodarza.
1324
Zaś pani Gotelinda, także uprzejmości
Pełna, dawała dary dla nadreńskich gości,
[213]
Każdego z nich, z wyjątkiem chyba bardzo małym,
Obdarzyła klejnotem lub strojem wspaniałym.
1325
Gdy po posiłku orszak w drogę się wybiera,
Ofiaruje swe służby żona Rydygiera
Królowej, iż rozkazy jej spełni z ochotą.
A Krymhilda z jej córką żegna się z pieszczotą.
1326
„Jeżeli pozwolicie“, rzekło dziewczę do niej,
„To wiem, że mi i ojciec tej drogi nie wzbroni
„I do was mnie do kraju Ecela zabierze.“
Widziała ztąd królowa, że ją kocha szczerze.
1327
Drużyna już pod zamkiem w pogotowiu stała,
Więc się szlachetna pani już pożegnać miała
Z margrabiego małżonką i ślicznem dziewczęciem,
Panny też się żegnały szczerem uściśnięciem.
1328
Drugiego powitania los im już poskąpił. —
Kiedy orszak pod mury Mödlingu podstąpił,
Wyniesiono im wina pełne złote czary
Na drogę, — więc drużyna spełniła puhary. —
1329
Na onym zamku wtedy rycerz Astolt siedział.
Wskazał podróżnym drogę, jak najlepiej wiedział,
Do Austryi ku Mutaren zawsze w dół Dunajem.
Tam królową rycerskim czczono obyczajem.
1330
Tu biskup się rozstawał z siostrzenicą tkliwie,
Jako ma postępować, radził jej życzliwie,
By takiej czci nabyła, jaką miała Helka:
To też ją w Hunnów ziemi cześć spotkała wielka.
1331
Nareszcie orszak stanął u Trajzemy fali.
Rydygiera lennicy w jej usługach stali,
Póki Hunnowie swymi nie przybędą szlaki,
Doznała też królowa od nich czci wszelakiej.
[214]
1332
Miał tu król Hunnów zamek wielki i wspaniały
Nad Trajzemą, a ziemie dalekie go znały,
Zwąc go Murem Trajzemy, — tu siedziała Helka
Niegdyś, — a nigdy w świecie cnota taka wielka
1333
Nie zdarzy się, Krymhilda jedna sprostać może.
Więc się też doczekała, iż na Ecla dworze
Dobre imię i chwałę zyskała wszelaką,
Los jej smutki pociechą wynagrodził taką.
1334
Król Ecel tak był mocen i taki potężny,
Iż gdzie się jeno znalazł jaki rycerz mężny,
Przybywał na dwór jego, czyli to poganin
Starej jeszcze był wiary, czyli chrześcijanin.
1335
U niego, jakbyś pewnie próżno szukał wszędy,
Widziałeś chrześcijańskie i stare obrzędy,
A jako tam żył który, albo co wyznawał,
Król każdemu łaskawie z swych dostatków dawał.
XXII.
Jak Ecel zaślubił Krymhildę.
1336
Cztery dni już ją zamku ugaszczały mury,
Tymczasem się po drogach kurz wzbijał do góry,
Jakoby pożar dymu rozścielał tumany;
To przez Austryę jadą króla Ecla pany.
1337
W owym czasie do króla dobiegły już wieści,
Ulgę istną mu niosąc w serdecznej boleści,
Iż Krymhilda do jego zbliża się ziemicy;
Więc król żywo pospieszył do oblubienicy.
[215]
1338
Moc wielka bohaterów różnego języka
Żwawo po drodze z królem Ecelem pomyka;
Przed królową w wspaniałym występują szyku
Chrześcijańskie, pogańskie szeregi bez liku.
1339
Tu Greka, tam Rusina dziarski rumak nosi,
Owdzie czwałują mężni Polacy, Wołosi.
Końmi toczą, po błoniu harcują w zawody,
Okazując, czem w świecie słyną ich narody.
1340
Przybywał na przyjęcie niejeden zuch tęgi
Od Kijowa, i dzikie zjechały Pieczengi,
Z ich łuków godzą strzały w przelotne ptaszęta
I natychmiast znów silna cięciwa napięta. —
1341
Jest w austryackiej ziemi miasto nad Dunajem,
Tulln je zowią; tam mężów, obcych obyczajem,
Przybyło dość, jakich tu nigdy nie widzieli,
Ci wiele szkody kiedyś narobić tu mieli.
1342
Przed królem Eclem jedzie świta jego hucznie,
Wesoło a wspaniale, dworno a buńczucznie,
Dwudziestu czterech mężów godności książęcej;
Ujrzawszy panią, w życiu nie pragnęli więcej.
1343
Przodem Ramung, wołoski książę w czwał pomyka,
Za nim sunie siedmiuset cnego wojownika,
Wpadli, jako gromada leci dzikich ptaków.
Dalej książę Gibeke śród swoich junaków.
1344
Dzielny Hornbogen wiodąc z sobą tysiąc luda
Ze strony króla do swej królowej się uda,
Orszak jego po błoni z głośnym chrzęstem hula
I harcują do koła dzielnie krewni króla.
1345
Nadjechał z duńskiej ziemi Howart, rycerz żwawy,
Za nim Irwing przybywa, mąż godny i prawy,
[216]
Tuż Irnfryd, najdzielniejszy z turyngskich rycerzy.
Powitali Krymhildę wszyscy, jak należy.
1346
Tysiąc dwieście rycerzy mieli w swym orszaku,
Zaś trzy tysiące mężów dzielnych swego znaku
Przywiódł Bledel, Ecela brat z huńskiej ziemicy,
I wspaniale podjechał ku oblubienicy.
1347
Wreszcie przybył król Ecel, z nim jego szlachetny
Towarzysz, z Bern pan Dytrych, koło niego świetny
Orszak prawych rycerzy a potężnych siłą;
Na ten widok Krymhildzie serce żywiej biło,
1348
A w tem do niej margrabia Rydygier przemówi:
„Otóż tu się wypada przedstawić królowi;
„Powiem, kogo witając całować należy,
„Jednako wszystkich witać nie można rycerzy.“
1349
Więc królową co żywo z rumaka zsadzili,
Potężny Ecel także nie zwłóczył ni chwili,
Zsiadł z konia, zaczem jego towarzysze zsiedli
I króla do Krymhildy wesoło powiedli.
1350
Koło niej z każdej strony szedł książę bogaty
Towarzysząc i rąbek unosząc jej szaty,
Zbliżył się Ecel, za nim zbliżyła się świta,
A ona króla słodkim pocałunkiem wita.
1351
Całując uchyliła zasłony, a jasny
Złoty rąbek ukazał rumieniec jej krasny,
Przyznawali dworzanie, że takiej urody
Nie miała Helka. Obok stał Bledelin młody,
1352
Dostał też pocałunek na znak Rydygiera,
Toż Gibeke i Dytrych, — śród innych wybiera
[217]
Dwunastu, tych jednako pocałunkiem wita,
Zaś grzeczne pozdrowienie odebrała świta.
1353
A podczas kiedy Ecel stał przy przyszłej żonie,
Młodzi już swym zwyczajem skoczyli na konie:
Więc harce, więc gonitwy, więc rycerskie tany
Wiodą poganie, z nimi chrześcijańskie pany.
1354
Dzielnie się popisali Dytrycha rycerze:
Kopią w całym pędzie godzą o puklerze
A potrzaskane drzewce wnet wylecą w górę;
Niemcy w tarczach niejedną też wybili dziurę.
1355
A od ciosów po polu głośne grzmiały chrzęsty;
Nareszcie mężów huńskich zebrał się huf gęsty,
Przyszli królewscy goście, każdy z nich zuch mężny —
A prowadzi Krymhildę swoją król potężny.
1356
Stał obok namiot, na nim lśnią ozdoby śliczne,
Na błoniu w koło szopy ustawiono liczne,
By zmęczeni po trudach spoczywając siedli;
Tam teraz wojownicy dziewice powiedli
1357
Za królową; ta siadła na cudnem wezgłowiu,
Które margrabia kazał dla niej w pogotowiu
Położyć, takie strojne, iż wszyscy chwalili;
Cieszył się Ecel, iż tak wszystko urządzili.
1358
Nie wiem, co przy biesiadzie krółkról przemawiał do niej,
Jeno jej białą rączkę ściskał w swojej dłoni,
Patrzeli sobie w oczy, — na teraz daremnie, —
Rydygier baczył, by się nie zeszli tajemnie.
1359
Wreszcie kazano przerwać rycerskie zabawy,
Więc nareszcie rozgłośne skończyły się wrzawy,
[218]
Poszli rycerze spocząć, bo wczas na te gody
Przygotowane stały otworem gospody.
1360
Zakończył się nareszcie dzień wesoły; ano
Ledwie złocistym blaskiem zaświtało rano,
Już rycerze powstawszy znowu na koń siedli
I na cześć króla nowe turnieje zawiedli.
1361
Król pozwalał na wszystko swej wiernej drużynie
Z Tullna do miasta Wiednia pojechali ninie,
Czekały tam niewiasty, świetnie przystrojone
I z czcią wielką witały swego króla żonę.
1362
Tam wszelakich zapasów był dostatek hojny, —
Cieszył się na nie rycerz niejeden dostojny;
Wcześnie przygotowano dla wszystkich gospody
I wesoło królewskie poczęły się gody.
1363
W mieście nie można było pomieścić gromady,
Lecz sobie i w tej mierze dał Rydygier rady:
Prosił, aby się swoi po wsiach rozłożyli.
Dytrych jeno królowej ani jednej chwili
1364
Nie odstąpił, z nim jego druhowie zostali,
Nie spoczęli, o żadne wygody nie dbali,
Myśląc jeno, jak zacnych gości rozweselić.
Rydygier mógł z drużyną te uciechy dzielić.
1365
Przyszły Zielone Święta; właśnie o tej porze
Z lubą Krymhildą dzielił król małżeńskie łoże
W mieście Wiedniu. Tam tylu dzielnych pozyskała
Rycerzy, jak za męża pierwszego nie miała.
1366
Darzyła też tak hojnie w swej szczodrobliwości,
Iż jej wkrótce niejeden przyznać musiał z gości:
[219]
„Myśleliśmy, iż nie ma złota, ni dostatków,
„A ona cuda robi hojnością swych datków.“
1367
Całych dni siedmnaście wesele szumiało.
Jeszcze o żadnym królu słyszeć się nie dało,
Aby tak hucznie gody odprawował swoje.
Weselni gości nowe otrzymali stroje.
1368
A Krymhilda w Żuławach przy stole biesiadnym
Nigdy z takim orszakiem nie siadła gromadnym,
Bo choć Zygfryd miał dzielnych lenników nie mało,
Przecież nie tyle, ile przed Ecelem stało.
1369
I nikt pewnie z okazyi swojego wesela
Tylu dostatnich, sutych płaszczów nie rozdziela,
Bogatych szub, ni sukni tak poszytych strojnie
Jako Krymhildzie gwoli dawano tu hojnie.
1370
W jej przyjaciół i w obcych jak jeden duch wstąpił:
Żaden swojego mienia drugim nie poskąpił,
Czego jeno kto żądał, to natychmiast dostał,
Aż w końcu z nich niejeden bez okrycia został.
1371
Lecz królowe wspomnienie wzruszyło głęboko
Pierwszych godów, Zygfryda, — łzą jej zaszło oko.
Chciała to ukryć, aby nie spostrzegł kto z gości, —
Bo po niedoli przecież doznała radości.
1372
Lecz wszystkie szczodrobliwe i łaskawe datki
Przewyższył Dytrych; jakie jeno miał dostatki
Z łaski króla, rozdawał hojnie między gości —
Rydygier też nie szczędził nic w szczodrobliwości,
[220]
1373
A Bledelin, co w Ugrów panuje krainie,
Każe do dna wypróżnić swe podróżne skrzynie,
Pełne srebra i złota, wszystko to przehula:
Więc się wesoło goście bawili u króla.
1374
Werbel i Swemel, króla grajki ulubione
Brali dary obfite, hojnie udzielone,
Pewnie po tysiąc grzywien uzbierali z czubem,
Gdy się Krymhilda z Eclem połączyła ślubem.
1375
Ośmnastego ranka w dalsze mieli strony
Jechać. Więc znów niejeden pękł puklerz stalony,
Gdy kopia go ciosem trafiła ognistym.
Nareszcie się znaleźli w swym kraju ojczystym.
1376
Przenocowali naprzód, kędy Hainburg stary,
A nikt nie wiedział liczby drużyny, bo miary
Nie stało, by się tego doliczyć ogromu!
Hej, ileż pięknych niewiast płakało ich w domu.
1377
W bogatym Misemburgu wsiedli na okręty,
A Dunaj tak był cały statkami zajęty,
Iż wody nie obaczysz, taki ścisk był duży.
Odpoczęły niewiasty zmęczone z podróży.
1378
Statki jedne do drugich silnie przywiązali,
Że im szkodzić nie mogły uderzenia fali,
A nad nimi namioty rozbili troskliwie,
Jakby na lądzie jeszcze chodzili po niwie.
1379
A kiedy wieść do zamku Ecela dobiegła,
Cieszyła się drużyna, co mu domu strzegła,
A dziewice, co w Helki orszaku chodziły,
U Krymhildy szczęśliwej przyszłości dożyły.
1380
Czekały gości panny, co jeszcze w żałobie
Chodziły, odkąd Helka pochowana w grobie,
[221]
Siedm królewnych jeszcze było między niemi,
Których piękność słynęła po Ecela ziemi.
1381
Chowała je szlachetna Herrata dziewica,
Dytrycha narzeczona, Helki siostrzenica,
Nentwiny córka, rodem królewskim szlachetna,
W jej cnót nagrodę dola spotkała ją świetna.
1382
I ona się cieszyła na gości przybycie.
Przygotowano dla nich zapasów sowicie, —
Któż opisze, jak żyli wesoło na dworze!
Nigdy lepszej nie znali doli, jak w tej porze.
1383
Kiedy król z swoją żoną już podstąpił blizko
Pod zamek, ona naprzód wiedziała nazwisko
Każdej z dziewic, więc wszystkie uprzejmie witała,
Potem na miejscu Helki czeladzią władała.
1384
A wszyscy jej na dworze służyli z ochotą,
Królowa rozdawała i szaty i złoto
I srebro i klejnoty, i dostatek cały
Z ojczyzny przywieziony jej ręce rozdały.
1385
A służyła jej także królewska rodzina
I władzy jej poddana bojowa drużyna,
Nigdy Helka tak wielkiej władzy nie dzierżyła,
Jaką się aż do śmierci Krymhilda cieszyła.
1386
W kraju zaś taka była radość i ochota,
Iż dla miłości króla, dla królowej złota
Dwór ciągle coraz nowe igraszki oglądał
I każdy miał zabawę, jakiej jeno żądał.
[222]XXIII.
Jak krzywdy swoje Krymhilda pomścić zamierzała.
1387
Otoczony czcią ludu, na królewskim tronie
Siedm lat siedział Ecel szczęśliwie przy żonie,
A w tym czasie królowa powiła mu syna.
Rad był Ecel, radosna przyszła dlań godzina.
1388
Uzyskała Krymhilda, mając króla względy,
Iż jako chrześcijańskie żądają obrzędy
Ochrzczono go, Ortliba więc otrzymał miano, —
A po kraju się wielce z tego radowano.
1389
Starała się królowa pilnie swemi cnoty
Królowi pierwszej żony zastąpić przymioty,
Tutejszych ją zwyczajów uczyła Herrata,
Choć jej bolesną była pierwszej pani strata.
1390
Poznali cudzoziemce ją i własne sługi,
A wszyscy zaręczali, iż królowej drugiej
Jej podobnej nie znajdziesz, ni lepszej niewiasty.
Wśród takiej czci i chwały rok nadszedł trzynasty.
1391
Wiedziała, że się nikt jej nie oprze na dworze
I że na wojowników snadnie liczyć może,
— Dwunastu królów przed nią kłaniało się co dnia, —
Więc jej niezapomniana przyszła na myśl zbrodnia:
1392
Wspomniała, jak ją niegdyś wysoko postawił
Kraj Nibelungów, jak ją wszystkiego pozbawił
[223]
Hagen, gdy mąż jej Zygfryd padł z jego przyczyny,
Więc mu pomstą myślała odpłacić za winy.
1393
„Gdyby tu był, ach, straszną zadałabym mękę!“
Raz we śnie jej się zdało, iż wsparta o rękę
Giselhera, braciszka całowała we śnie.
— Ztąd wielu potem cierpieć musiało boleśnie!
1394
Z piekła jej przyszła chyba myśl ta wiarołomna,
Iż uroczystej zgody z Gunterem nie pomna
Zerwała przyjaźń, aby pomścić się na bracie. —
Rzęsiste łzy gorące spływały po szacie,
1395
Bo ją rano i wieczór myśl ta jeno bodła,
Iż ją sroga konieczność do tego przywiodła,
Że chrześcijanka męża miała poganina.
Sprawiła to Hagena i Guntera wina.
1396
A w piersi jej bez przerwy tajemny głos woła:
„Mam skarby, mam, co zechcę, dostatków do koła!
„Mogę szkodzić, — więc biada moim wrogom, biada!
„Zemsty! Hagena głowę w proch bym zetrzeć rada!
1397
„Za wiernymi druhami tęskni moje serce, —
„Ale gdybym niecnego obaczyć mordercę
„Mogła, pewniebym zemsty nie myślała zwlekać!
„Ach, gdyby się tej chwili nareszcie doczekać!“
1398
Rycerze jej wzbudzili takie przywiązanie
Dla siebie, że ich wszyscy kochali dworzanie,
Ekwart pozyskał sobie niejednego druha,
A królowej rozkazów każdy chętnie słucha.
[224]
1399
Tak sobie układała: „Będę prosić króla,
„A może się nakłonić raczy jego wola,
„Iż to sprawi, by do mnie krewni moi przyszli.“
Nikt odgadnąć nie zdołał jej zdradzieckich myśli.
1400
Gdy przy swoim małżonku raz leżała w nocy
(On ramieniem objąwszy, ściskał z całej mocy
Żonę, a skarb w niej widział, nad życie mu drogi),
Niewiasta właśnie na swe pomyślała wrogi.
1401
I do króla tak rzekła: „Mężu mój i panie,
„Mam prośbę wielką: z wolą waszą niech się stanie, —
„Niechaj widzę, czy dla was warta jestem tyle,
„Byście serce skłonili do mych krewnych mile.“
1402
Król na to (nie zna fałszu dusza jego wcale):
„Bądź pewną, iż co tylko ku ich czci i chwale
„Wypadnie, to usłyszę z weselem niemałem,
„Bo szlachetnych przyjaciół przez ciebie zyskałem.“
1403
A królowa mu rzecze: „Wszakże o tem wiecie,
„Że rodzinę mam zacną; więc mnie smutek gniecie,
„Iż nigdy mnie odwiedzić w tej ziemi nie raczą.
„Dlatego mnie sierotą zwą ludzie tułacza.“
1404
Król Ecel jej odpowie: „Żono moja droga,
„Jeśli nie za daleka tu od Renu droga,
„Tobym ich wszystkich chętnie do siebie zaprosił.“
Rada była, iż Ecel z tą myślą się nosił.
1405
Rzekła: „Jeśli mi radość chcesz zrobić prawdziwą,
„Niech do Wormscyi jadą posłowie co żywo,
„A skoro jeno moje oświadczą żądanie,
„Pewnie niejeden rycerz szlachetny tu stanie.“
[225]
1406
Król na to: „Rozkaż tylko, stanie się, jak żądasz!
„A pewnie ty ich sama chętniej nie oglądasz
„Odemnie! Radbym ujrzał cne Uoty syny, —
„Przykro mi, żem nie widział dawno twej rodziny.
1407
„A kiedy ci się, droga, tem przysłużyć mogę,
„Niechajże zaraz grajki moje jadą w drogę,
„Aby burgundzkie do nas przeprowadzić pany.“
Więc natychmiast po grajków posłano dworzany
1408
Przybiegli szybko, kędy król z królową siedział,
Ecel im zaraz wolę swoją zapowiedział,
Że jako gońców obu śle w dalekie kraje
I by ich przybrać strojnie, rozkazy wydaje.
1409
Więc odzież dla dwudziestu i czterech rycerzy
Zgotowano, a król im swą wolę powierzy,
Jak gości prosić mają przemową ozdobną:
Krymhilda jeszcze z nimi mówiła osobno.
1410
Mówił do nich król możny: „Nieścież pozdrowienia
„Odemnie druhom oraz najlepsze życzenia
„I prośbę: niechaj raczą przybyć do mej ziemi,
„Bom dawno się już gośćmi nie cieszył takimi.
1411
„A jeśli do mej woli Krymhildy się krewni
„Skłonić raczą, niech do mnie przybędą tem pewniej
„W lecie, a nie poszczędzę godów im bogatych,
„Pragnąc szczerze oglądać mych powinowatych.“
1412
Więc króla dumny grajek Swemelin zapyta:
„A kiedyż ona godów doba nam zawita?
[226]
„Na kiedyż gości waszych prosić mają gońce?“
Ecel rzekł: „Kiedy zacznie odwracać się słońce.“
1413
— „Stanie się wasza wola!“ — Werbel mu odpowie.
Krymhilda rozkazała, ażeby posłowie
Przyszli do niej, tam z nimi rozmawiała skrycie.
Stąd spłynął jeno smutek i boleść sowicie.
1414
Mówiła tak do posłów: „Jeśli się sprawicie
„Po mej woli, nagrodę Anielką zasłużycie.
„Powtórzcie w onym kraju wiernie moje słowa,
„A czeka złoto na was i szata godowa.
1415
„Kogokolwiek z onych druhów na wormackim dworze
„Ujrzycie, nie wyznajcie, iżem smutna może
„Albo strapienie jakie mam. Tego nie mówcie,
„Rycerzy jeno onych odemnie pozdrówcie.
1416
„Proście, by byli króla wezwaniu powolni,
„A i moja się dusza od smutku uwolni.
„Niech Hunnowie nie myślą, żem może sierotą,
„Rycerzem będąc, jabym jechała z ochotą.
1417
„A do brata Gernota takie nieście słowa,
„Iż wierniejszego serca ziemia mu nie chowa.
„Proście, niechaj drużynę przyprowadzi wierną
„Do nas, a w naszej ziemi znajdzie cześć niezmierną.
1418
„Niech też wspomni Giselher, mój braciszek młody,
„Żem nigdy z jego winy nie doznała szkody
„Ni cierpienia, więc radabym go mieć u siebie
„I wiernem się ramieniem posłużyć w potrzebie.
[227]
1419
„Mówcie matce, iż cześć mam wszelaką bez sromu.
„Zaś jeśli Hagen z Tronje chciałby zostać w domu,
„Któż powiedzie, któż drogę pokaże im taki?
„Jemu już od dzieciństwa znane huńskie szlaki.“
1420
Nie wiedzieli posłowie, czemu za Hagenem,
Tak stanowczo obstaje, ażeby nad Renem
Nie został. Ale powód wkrótce się wyjawił
I życia wielu dzielnych rycerzy pozbawił.
1421
Otrzymali rozkazy i listy do drogi,
Hojnie zaopatrzeni mieli żywot błogi,
Na ciele im ozdobnie lśni szata wspaniała, —
Nareszcie ich królewska para pożegnała.
XXIV.
Jak Werbel i Swemmel poselstwo spełnili.
1422
A gdy w nadreńskie kraje wysłał Ecel posły,
Już się z ziemi do ziemi wieści o tem niosły,
Z zaproszeniem na gody pobiegł szybki goniec
Wszędy. — Lecz tam niejeden smutny znalazł koniec.
1423
Tymczasem z huńskiej ziemi jechali posłowie
Do Burgundyi, z wezwaniem, ażeby królowie
Wszyscy trzej z całą swoich wojowników rzeszą
Do Ecela przybyli; więc w podróży spieszą.
1424
A gdy do zamku Bechlarn po drodze wstąpili,
Usłużono im chętnie, przez nich polecili
Margrabiostwo rycerzom z burgundzkiej krainy
Pozdrowienie od siebie i córy jedynej.
[228]
1425
Na odjezdnem znów posłów obdarzono hojnie,
By w podróży żyć mogli godnie i spokojnie;
Uoty synom mieli rzecz od Rydygiera,
Iż w jego sercu dla nich gości wierność szczera.
1426
Dla Brunhildy leż nieśli z sobą pozdrowienia,
Służby i pomyślności wszelakiej życzenia.
Wysłuchawszy, iść mieli znów w pochód daleki —
Gotlinda dla nich nieba błagała opieki.
1427
Zanim bawarskiej ziemi granicznego słupa
Dosięgli, Werbel żwawy odwiedził biskupa,
Ale jakie on wieści słał swojej rodzinie
W nadreńskie kraje, tego pieśń nie mówi ninie.
1428
Jeno złotem czerwonem hojnie obdarzywszy
Posłów, rzekł biskup Pilgrym: „Byłbym najszczęśliwszy,
„Gdybym u siebie siostry mej oglądał syny.
„Mnie tak trudno się wybrać nad Ren do rodziny.“
1429
Niewiem, jakimi szlaki nad Renu wybrzeże
Dostali się, lecz srebro i strojne odzieże
Przenieśli cało, strzegła ich potęga pana,
Bo szlachetnego króla moc powszechnie znana.
1430
Dwanaście dni jechali, aż nad Renem w mieście
Wormacyi obaj grajki stanęli nareszcie,
A już król się dowiedział z dworzanami swymi,
Iż doń posłowie z obcej przybywają ziemi.
1431
Więc rzecze pan z nad Renu: „Któryż z was mi powie,
„Z jakich to ziem ci obcy zjechali posłowie?
[229]
„Kto oni zacz?“ Lecz żaden z drużyny nie wiedział,
Aż ich obaczył Hagen z Tronje i powiedział:
1432
„Patrzcież! Wnet się ciekawych nowin każdy dowie!
„Poznałem ich, — to króla Ecela grajkowie.
„Zapewne siostra wasza przysyła ich tędy.
„Przyjąć ich każą słuszne dla Ecela względy.“
1433
A tamci już stanęli u podwoi sali,
— Nigdy grajki tak hucznym pocztem nie jechali —
Powitał ich królewski wnet orszak usłużny
I wskazawszy gospody, sprzęt schował podróżny.
1434
Mieli na sobie z drogi szatę tak wspaniałą,
Iż się w niej i przed królem mogli stawić śmiało,
Ale chcąc się na dworze pokazać inaczej,
Pytali, czy kto od nich suknie, przyjąć raczy.
1435
Znaleźli się też zaraz ludzie jednej miary,
Co chętnie skorzystali z łaskawej ofiary.
A z gości wnet się każdy w sutą szatę stroi,
Jak potężnego króla posłowi przystoi.
1436
Więc kędy stał na sali króla tron wyniosły,
Za jego przyzwoleniem stawili się posły,
Hagen naprzeciw spieszył aż do progu sali
I wprowadził ich, — dzięki posłowie składali.
1437
On pytał, bo był wielce ciekaw tej nowiny:
„Jak tam zdrowie Ecela i jego drużyny?“
A grajek odpowiedział: „Kraj w szczęście opływa
„A ludek nasz, jak nigdy, wesela zażywa.“
[230]
1438
Przyszli do króla. Pełna była cała sala,
Jak najuprzejmiej jeno obyczaj pozwala
Witać posły, przyjęcie takie ich spotkało;
Werbel ujrzał przy królu rycerzy niemało.
1439
Gunter z uprzejmym wdziękiem zaraz ich powita:
„Witajcież w moim kraju, wy i wasza świta!
„Witam was, których sztuka mężów rozwesela.
„Mówcież, czy przybywacie z rozkazu Ecela?“
1440
Na to Werbel oddając ukłon uniżenie:
„Pan i król mój zasyła szczere pozdrowienie,
„Toż królowa wam mówi ustami mojemi;
„Oni nas po przyjaźni ślą do waszej ziemi.“
1441
A możny król odpowie: „Szczerze się raduję!“
I o Ecla pomyślność jeszcze zapytuje
Posłów i o Krymhildy, siostry swojej, zdrowie.
„Zaraz was powiadomię!“ skrzypek mu odpowie.
1442
„Pewnie na całym świecie znajdzie ludzi mało
„Tak szczęśliwych, jak oni, mogę to rzec śmiało.
„Służy szczęście rycerzom, krewnym i drużynie;
„Cieszyli się, gdy do was jechałem tu ninie.“
1443
— „Dzięki za pozdrowienie“ król odrzec pospieszy,
„Eclowi i Krymhildzie. Wielce mnie to cieszy,
„Iż mu pomyślność wiernie służy w każdej sprawie,
„Przyznam się, iż pytałem istotnie w obawie.“
1444
A tymczasem dwaj młodzi królowie przybyli,
Usłyszawszy o posłach dopiero w tej chwili.
Giselher do swej siostry przywiązany szczerze
Rad ich widział i pierwszy zaraz głos zabierze:
[231]
1445
„Pewniebyśmy was jeszcze witali weselej,
„Gdybyście częściej do nas przyjeżdżać zechcieli,
„Bo was tylu przyjaciół uprzejmych tu czeka,
„Przyjazne serce, wierność szczera i opieka.“
1446
A Swemmel na to: „Wiemy, czego się spodziewać
„Po was mamy! Lecz ani podołam opiewać,
„Jak was czule pozdrawia Ecel i szlachetna
„Siostra wasza. Im zawsze służy dola świetna.
1447
„Wspomina łaskę waszą i wierność królowa,
„Iw sercu wam prawdziwą miłość zawsze chowa,
„A oto nas z poselstwem król Ecel przeznaczył
„Prosząc, aby dwór cały doń zajechać raczył.
1448
„Powtórzył nam swą wolę pewnie kilka razy
„Możny Ecel i dał nam surowe rozkazy;
„Mamy zapytać króla, czem obraził przecie
„Ecel was, iż odwiedzić swej siostry nie chcecie?
1449
„Czemu dla was tak obcą ziemia Ecelowa?
„Bo chociażby wam siostrą nie była królowa,
„Możnaby przecież kiedyś nawiedzić sąsiada
„Iżby się wielce cieszył z tego, król powiada.“
1450
Więc Gunter mu odrzecze: „Odpowiedź udzielę
„Za dni siedm; usłyszę, co mi przyjaciele
„Powiedzą. Wy tymczasem wróćcie do gospody,
„Spocznijcie, a nie braknie żadnej wam wygody.“
1451
A Werbel jeszcze rzecze: „Jeśli to być może,
„Prosimy, by nas przyjąć raczyła na dworze
„Można pani Uota, zanim do gospody
„Wrócimy.“ — Na to rzecze im Giselher młody:
1452
„Jeżeli wola wasza, nikt wam nie zabroni.
„Uraduje się wieścią, gdy zajdziecie do niej,
[232]
„Matka, a siostrę moją mając na pamięci,
„Ręczę wam, iż będziecie uprzejmie przyjęci.“
1453
Giselher do macierzy poprowadził gości.
Chętnie ich obaczyła pani, łaskawości
I cnót wszelakich pełna, i witała rada.
Począł Swemmul, jak dworska wymaga ogłada:
1454
„Powolne służby swoje i wierność prawdziwą
„Oświadcza wam królowa! Jeśliby możliwą
„Rzeczą było, by częściej was mogła obaczyć,
„Większą by jej pociechę los nie mógł uraczyć.“
1455
Na to królowa rzecze: „Trudno przeinaczyć!
„Chociaż bym ją gorąco pragnęła obaczyć,
„To za daleko wasza mieszka mi królowa.
„Niechajże ją z Ecelem Bóg szczęśliwie chowa
1456
„Bądźcież u mnie, nim znowu do waszej krainy
„Powrócicie. Oddawna tak miłej nowiny
„Nie przynieśli mi z obcej posłowie ziemicy.“
Więc przyrzekli jej wolę spełnić posłannicy.
1457
Odeszli do gospody swojej huńskie zuchy:
Gunter zaś wnet obesłał swoje wierne druhy
I pytał, jako im się posłów zaprośmy
Podobały. Więc radził niejeden z drużyny,
1458
Iż śmiało jechać może w Ecela rubieże;
Mówili to najlepsi, jakich miał, rycerze
Prócz Hagena; on ciężką troską zdjęty siedział.
— „Chyba zguby pragniecie!“ — cicho doń posiedział.
1459
„Wszakże wam o przeszłości nie trzeba rozprawiać.
„Wiecie, że się Krymhildy musimy obawiać,
[233]
„Jam jej zabił małżonka rękami własnemi, —
„Więc mamyż teraz jechać do Ecela ziemi?“
1460
Ale król na to rzecze: „Wszak się przeprosiła
„I pocałunkiem przecież z nami pogodziła
„Przed odjazdem, a chyba was jeno, Hagenie,
„Nie tyczyło Krymhildy owo przebaczenie“.
1461
— „Niechże was“, rzecze Hagen, „nie uwodzi przecie
„Posłów mowa! Jeżeli ją odwiedzić chcecie,
„I cześć waszą i życie możecie utracić,
„Krjmhilda długo czeka, aby nam odpłacić“.
1462
Lecz Gernot swoje zdanie do rady dołoży:
„Ze Hagen w swojej winy poczuciu się trwoży
„I śmierci może lęka, czyliż nam to szkodzi?
„Zaniechać tych odwiedzin przecież się nie godzi!“
1463
Jeszcze Giselher temi przemówił doń słowy:
„Jeśli on się poczuwa do winy jakowej,
„Może zostać i życia swego strzedz na dworze.
„Kto ma czyste sumienie, z nami jechać może!“
1464
A Tronejczyk odpowie, rozgniewany srodze:
„Niechcę, ażeby kto wam towarzyszył w drodze,
„Coby śmielszym się ważył pokazać nademnie.
„Ja pojadę, skoro was ostrzegam daremnie.“
1465
Zaś kuchmistrz Rumolt rzecze: „Dość zapasów w domu,
„Aby swoich i obcych ugościć bez sromu;
„Pocóż w obczyznę jechać? Zostańcie, jak radził
„Hagen, — on jeszcze nigdy przecież nas nie zdradził.
[234]
1466
„A jeżeli Hagena nie słuchacie mowy
„Posłuchajcie Rumolta, co zawsze gotowy
„Służyć wiernie, więc bacznie na moje błaganie!
„Niech sobie przy Krymhildzie król Ecel zostanie!
1467
„Cóż wam lepsze da szczęście, jak ojczyste progi?
„Tu was pewnie zawistne nie dosięgną wrogi,
„W szatni dla was wspaniały gotów przy odziewek,
„Wina dość, jest na dworze dosyć pięknych dziewek,
1468
„Macie jadło wybredne, jakiem się nie raczy
„Żaden król w świecie. Jeśli to wam nic nie znaczy,
„Rozważcie, czy tu żonę samotną zostawić,
„Czy na szwank cześć i życie dziecinnie wystawić?
1469
„Pozostańcie! Bogaty kraj macie wormacki, —
„Łatwiej was też tu z jakiej wybawić zasadzki
„Niż w Hunnów ziemi, — zresztą, kto wie, co się stanie?
„Posłuchajcie Rumolta! Pozostańcie, panie!“
1470
— „Nie zostaniemy!“ rzecze Gernot. „Wszak zaprasza
„Do siebie nas przyjaznem sercem siostra nasza
„I król Ecel: możemyż wzgardzić tem bez sromu?
„Kto nie chce jechać, niechaj pozostanie w domu!“
1471
Więc Hagen odpowiedział: „Niechże moje zdanie
„Nie wyda się opacznem, cokolwiek się stanie.
„Jeszcze dla bezpieczeństwa dodam tę przestrogę,
„Abyście z zbrojnym hufcem wybrali się w drogę.
1472
„Gdy posłuchać nie chcecie, co wam radze szczerze.
„Niechaj na dwór się stawią najlepsi rycerze,
[235]
„A ja wam z tego tysiąc ludzi wybrakuję, —
„By nam niezaszkodziło, co Krymhilda knuje.“
1473
— „W tem chętnie was posłucham!“ król Gunter odpowie.
Zaraz się rozjechali po kraju posłowie,
Wnet też stanęło mężów trzy tysiące z górą.
— Nie wiedzieli, na jaką biedę się wybiorą.
1474
Wesoło się na dworze stawił jaki taki,
A tam już rozdawano stroje i rumaki
Każdemu, co opuścić kraj z królem zamierza.
Pozyskał Gunter wiele dzielnego rycerza.
1475
Hagen zaś Dankwartowi wydał rozkaz taki,
By nad Ren co najlepsze przywiódł swe junaki.
Przyszło ich osiemdziesiąt. Okryci w pancerze
Strojno na dwór Guntera zjechali rycerze.
1476
Przybył i dzielny Volker, skrzypek wyśmienity,
Trzydziestu ludzi z swojej przyprowadził świty
W szatach, jakieby nosić przystało królowi.
Że z nim do Hunnów jedzie, mówił Gunterowi.
1477
A kto ten Volker taki, zaraz wam opowiem
Szlachetny był to rycerz, pan możny, albowiem
Miał odważnych lenników, drużynę dobraną,
Że ślicznie grał na skrzypcach, dostał skrzypka miano.
1478
Wybrał Hagen nareszcie z nich tysiąc wassali,
Takich, co dzielnych czynów w boju dokazali
Albo których już dzielność poznał w każdej rzeczy.
Żadnemu z nich nikt pewnie męztwa nie zaprzeczy.
1479
Posłom przykrą już była zwłoka przeciągana,
Bo się bardzo swojego obawiali pana.
[236]
Prosili o odpowiedz, by dłużej nie czekać,
Lecz Hagen umiał odjazd roztropnie przewlekać.
1480
„Mówił do króla: „Jeszcze przeciągnijmy dłużej,
„Nie puśćmy ich, aż sami będziem do podróży
„Gotowi; w tydzień po nich jedźmy do Ecela.
„Tak poznamy, czy mamy tam nieprzyjaciela.
1481
„Bo Krymhildzie w ten sposób na przygotowanie,
„Gdy zdradę knuje, czasu zamało zostanie;
„A jeżeli co pocznie, pewnie się nie uda,
„Gdy powiedziemy tyle dobranego luda.“
1482
Nagotowano dosyć tarcz, siodeł, oręża
I strojów, by każdego zaopatrzyć męża,
Co się z królem do kraju Eceia wybiera.
Wtedy wezwano posłów’ wreszcie do Guntera.
1483
A Gernot rzekł, gdy na dwór przyszli posłannicy:
„Król przyjął zaproszenie. Do waszej ziemicy
„Pojedzie na te gody, a z nim jego krewni,
„Aby siostrę odwiedzić. Bądźcież tego pewni“.
1484
Król Gunter zaś zapyta: „Powiecie mi może,
„Kiedy te gody będą i w której to porze
„Przybyć mamy?“ Więc Swemmel odpowie za gońce:
— „Kiedy po dniu najdłuższym odwróci się słońce.“
1485
A że posłowie mimo długiego czekania
Nie mieli u Brunhildy jeszcze posłuchania,
Król pozwolił im chętnie, aby do niej przyszli.
Temu przeszkodził Volker, królowej po myśli.
1486
„Brunhilda, pani moja, nie jest teraz w stanie“,
Rzekł rycerz, „by zezwolić na to posłuchanie,
[237]
„Poczekajcie, a jutro pójść możecie śmiało“
Czekali, lecz się podług życzenia nie stało.
1487
A możny król, iż posłom przychylny był szczerze,
Nakazał szczerem złotem napełnić puklerze
I zanieść w podarunku, — skarbów miał bez miary.
Zaś jego przyjaciele także nieśli dary.
1488
Tak Giselher z Gernotem, i Gere z Ortwinem,
Że mieli serca hojne, dowodzili czynem;
Takie dary obfite posłom dawać chcieli,
Iż z obawy przed panem ci przyjąć nie śmieli.
1489
Więc rzecze Werbel, poseł układny a gładki:
„Królu, niechaj zostaną przy was te dostatki!
„My ich przyjąć nie możem, bo przyjmować dary
„Król zabronił, a mamy i swego bez miary.“
1490
Ale się tem rozgniewał król z nad Renu bardzo,
Iż posłowie królewskim podarunkiem gardzą;
Musieli wreszcie złoto wziąć i sute stroje
I powieźli bogate dary w kraje swoje.
1491
Przed odjazdem Uocie pokłonić się chcieli,
Więc Giselher do matki powiódł skrzypicieli,
A ona swojej córce pozdrowienie zleci,
Mówiąc, iż szczęściem dla niej pomyślność jej dzieci.
1492
I nakazała wdowa, złoto i galony
Dawać posłom, Krymhildzie gwoli ulubionej
I jej mężowi, iżby jechać mogli raźniej.
Mogli przyjąć, co z szczerej dawano przyjaźni.
1493
Odjeżdżając, żegnali po starym zwyczaju
Rycerzy i niewiasty, i do Szwabów kraju
[238]
Podążyli wesoło; Gernot dał rozkazy,
By ich odprowadzono, strzegąc od obrazy.
1494
Towarzyszył im orszak w drodze tak daleko,
Aż stanęli pod króla Ecela opieką,
Więc ich nie śmiał nikt strojów ni koni pozbawić.
Spieszyli się, by wcześnie przed królem się stawić.
1495
A po drodze, gdzie jeno jacy przyjaciele
Mieszkali, powiadają, że za dni niewiele
Zjadą burgundzkie zuchy do Hunnów krainy.
Dowiedział się i biskup Pilgrym tej nowiny.
1496
Kiedy zaś koło zamku Bechlarn przejeżdżali,
Rydygierowi donieść też nie omieszkali,
I pani Gotelindzie, zacnej margrabinie,
Cieszyli się oboje, że ich ujrzą n nie.ninie.
1497
Teraz już grajki raźniej popędzali konie
I znaleźli Ecela w zamku Ostryhonie,
A gdy mu oświadczyli szczere pozdrowienia
Od królów, temu radość lice zarumienia.
1498
Kiedy się do królowej doniosła nowina,
Że do niej z po nad Renu przyjedzie rodzina,
Ucieszyła się wielce i szczodrymi dary
Wynagrodziła grajków, darząc ich bez miary.
1499
Rzekła do nich królowa: „Powiedzcież mi pewniej,
„Którzy się na te gody wybierają krewni,
„Z tych, cośmy zaprosili do naszej krainy,
„I co Hagen powiedział na te zaprosiny?“
1500
Odpowiedzieli: „Przyszedł, jako król go wzywał
„Do rady dnia jednego, ale się odzywał
„Nieprzychylnie; a kiedy podróż uchwalili,
„Z gniewem rzekł, by się własną wolą nie gubili.
[239]
1501
„Zjada więc wasi bracia, wszyscy trzej królowie
„Z pocztem licznym, lecz w drodze, którzy im druhowie
„Towarzyszą, na pewno powiedzieć nie mogę.
„Wiemy jeno, że Volker wybiera się w drogę.“
1502
— „O tego mi nie chodzi,“ królowa odpiera,
„I łatwo mogła bym się obejść bez Volkera,
„Ale Hagena lubię, bo to rycerz prawy,
„I cieszę się, iż do tej należy wyprawy.“
1503
Poszła królowa, kędy król siedział samotnie
I do małżonka swego przemówi pieszczotnie:
„Miłeż ci wieści, drogi królu mój i panie?
„Otóż się spełnia serca mojego żądanie!
1504
— „Szczerze mnie to raduje“, król odrzec pospieszył,
„Wierzaj, jam się na przyjazd mych krewnych nie cieszył
„Tyle, kiedy odwiedzić mieli mą ziemicę.
„Przyjazd twych braci wszelką rozwiał mi tęsknicę.“
1505
Królewscy urzędnicy zwijali się skrzętnie,
Przybierając pałace i sale odświętnie,
Zastawiając siedzenia dla tak miłych gości.
Lecz ci im potem wiele sprawili przykrości.
XXV.
Jak panowie wszyscy do Hunnów jechali.
1506
Niechże się tu na gości przybycie gotują, —
W Burgundyi zaś tymczasem męże się szykują
[240]
Do drogi, opatrzeni ręką króla hojną:
Więc wystąpili hucznie, i strojno i zbrojno.
1507
Potężny król z nad Renu z zapasów odzieży
Tysiąc sześćdziesiąt okrył na drogę rycerzy,
Także dziewięć tysięcy pachołków wiódł z sobą.
— Ich rodziny się potem okryły żałobą.
1508
Niesiono przez dziedziniec i rzędy i miecze,
A stary jeden biskup ze Spiry tak rzecze
Do Uoty: „Już pewnie wkrótce się wybierze
„Gunter na gody, niechaj Bóg ich w drodze strzeże!“
1509
Lecz szlachetna Uota namawia swe syny:
„Ach, raczej nie rzucajcie ojczystej krainy,
„Bo tej nocy widziałem sen złowieszczy taki,
„Iż w całym kraju wszystkie wyginęły ptaki.“
1510
Ale Hagen jej odrzekł: „Kto w sny jakie wierzy,
„Nie wie pewnie, co robić, co czynić należy,
„I swoją cześć rycerską zbyt łatwo uroni.
„Niech król się z pożegnaniem niewiastom pokłoni.
1511
„A zbierajmy się żywo do onej podróży,
„Tam królowi prawica rycerska posłuży,
„Kiedy przyjedziem patrzeć na Krymhildy gody.“
Radził Hagen, lecz potem wielkiej doznał szkody.
1512
Byłby pewnie oiradzał raczej, lecz go wstydził
Gernot i bez litości słowem z niego szydził,
Przypominał Zygfryda, męża siostry swojej
Mówiąc: „Dlatego Hagen tam jechać się boi.“
1513
Lecz Hagen rzekł: „Odradzam wcale nie przez trwogę,
„Skoro każecie jechać, nuże dalej w drogę!
[241]
„Chętnie pojadę z wami w Ecela rubierze.“
— Wnet tam od jego ciosów pękały puklerze.
1514
Stały już w pogotowiu do przewozu statki,
Więc składano w nich szaty, zbroje i dostatki;
Ledwie się uporali wieczorem z robotą,
Opuszczali dom ojców z wesołą ochotą.
1515
Rozpinano namioty na przeciwnym brzegu
Renu i postawiono szopę dla noclegu.
Lecz króla, by pozostał, błaga piękna żona
Pieszczotliwie go w nocy tuląc w swe ramiona.
1516
Jeno ranek zaświtał, flety i puzony
Dały hasło do drogi, więc objął ramiony
Każdy drogich przyjaciół, jadąc w kraj daleki.
— Rozdzieliła ich potem Krymhilda na wieki.
1517
Mieli królowie zucha jednego w drużynie,
Co był wierny i dzielny nad wszystkich; gdy ninie
Wyjeżdżali, do króla rzekł tajemnie jeszcze:
„Ta podróż troski budzi w mem sercu złowieszcze!“
1518
Był to Rumołt, mąż chrobry nad inne rycerze,
Pytał: „Któż od was władzę nad krajem odbierze?
„Że też nikt was nie zdołał odwieść od podróży!
„To poselstwo Krymhildy dobrego nie wróży.“
1519
A król rzecze: „Twej pieczy poruczam me kraje
„I syna, i około niewiast służbę zdaję.
„Kogo we łzach obaczysz, dodaj mu wesela,
„Przecież nas nie wytraci małżonka Ecela.“
1520
Konie już w pogotowiu króla i drużynę
Czekały; więc całuje w ostatnią godzinę
[242]
Każdy swoich a potem żywo na koń skacze.
— Gorzko na to niejedna niewiasta zapłacze.
1521
Gdy rycerze do koni pospieszyli, stały
W koło smutne niewiasty i gorzko bolały,
Mówiło im przeczucie, ile to niedoli
Gotuje ta rozłąka, więc serce zaboli.
1522
Wreszcie w drogę burgundzkie wyruszyły szyki;
W całej ziemi szlochanie, płacz, bolesne krzyki,
Wszędzie w żalu niewiasty i męże płakali,
Tamci jadąc wesoło na płacze nie dbali.
1523
Jechało mężów tysiąc, a wszyscy okuci
W pancerz żelazny. Żaden z nich już nie powróci!
Po nich smutne niewiasty w domu pozostały. —
— Krymh ldę— Krymhildę jeszcze rany Zygfryda bolały.
1524
Skierowali się króla Guntera rycerze
W górę Menu, gdzie wschodnie frankońskie rubieże;
Wiódł ich Hagen z tą drogą obeznany całkiem,
A Dankwart, zuch burgundzki dzielny, był marszałkiem.
1525
Do Szwanfeldu drużyna jechała z Frankonij
Szykiem dumnym i butnym, a poznałeś po niej,
Jakim się jej panowie rządzą obyczajem.
W dni dwanaście król stanął wreszcie nad Dunajem.
1526
Dzielny Tronejczyk Hagen wysunął się przodem,
— Do pomocy on pierwszy pomiędzy narodem, —
Stanął, z konia na piasek skoczył nie leniwo
I rumaka do drzewa przywiązał co żywo.
[243]
1527
Strumień z brzegów wystąpił; statki poznikały,
To Nibelungom troski zadało nie małej;
Jak przejechać? Szeroko strumień się roztoczył, —
Więc rycerz jaki taki z konia na ziem skoczył.
1528
„Bieda!“ rzekł Hagen, „łatwo możesz doznać szkody,
„Możny królu, szeroko rozlały się wody.
„Obacz sam, jakim na dół wartkim pędem rwie się.
„Boję się, że nam zucha niejednego zniesie.“
1529
„Czemuż to mnie“, król rzecze, „wyrzucasz, Hagenie?
„Nie trap mnie jeszcze, wielkie i tak mam zmartwienie.
„Kaczej patrz, czy się jakie nie znajdą gdzie brody,
„By konie i odzieże przeprawić bez szkody!“
1530
— „Wszak mi się nie sprzykrzyło życie tak dalece“
Rzekł Hagen, „bym się pragnął utopić w tej rzece.
„Raczej niech padną z ręki mej jacy rycerze
„U Ecela, na chęci nie braknie w tej mierze.“
1531
„Zostańcie tu przy wodzie“, rzekł do wojowników,
„Ja pójdę, gdzie na brzegu szukać przewoźników,
„Coby nas przeprawili do kraju Gelfrata.“
To mówiąc ramię sobie puklerzem oplata.
1532
Był dobrze uzbrojony, tarcz miał na ramieniu,
Hełm na głowie, co jasno lśnił w słońca promieniu,
A u boku mu wisiał miecz jasny, szeroki,
Długi i wyostrzony na obadwa boki.
[244]
1533
Szukając przewoźników idzie, śledzi, słucha, —
Doleciał go szum wody, więc nastawił ucha:
Boginki to gdzieś w modrej pluskały topieli,
Co chciały się ochłodzić i użyć kąpieli.
1534
Ujrzał je Hagen, skrycie skrada się, przybliża
Gdy szelest usłyszały, wnet gromadka chyża
Uszła, pełna radości, że unikła szpiega.
Hagen jeno im szaty pozabierał z brzega.
1535
Rzecze ta, co nosiła Hadeburgi miano:
„Hagenie, mężu dzielny, wiedzże o tem ano,
„Jeżeli naszej szaty nie zatrzymasz dłużej,
„Przepowiem, co was czeka w tej waszej podróży“,
1536
Trzepocą się po fali przed nim jak ptaszynki, —
Wiedział, że prorokować umieją boginki
I przyszłość przepowiadać, więc im chętnie wierzył,
Bo dobrze pewnie wiedzą, co pytać zamierzył.
1537
Rzekła: „Możecie jechać w Ecela rubieże
, Bez„Bez trwogi, moją cnotą ręczę za to szczerze.
„Nigdy rycerze w obcej ziemi nie zyskali
„Takiej czci, z jaką was tam będą przyjmowali.“
1538
Ucieszył się proroctwem o skutku podróży
Hagen i oddał suknie, nie zwlekając dłużej,
Lecz kiedy na się szaty cudowne przywdziały,
Dopiero mu proroczo prawdę powiedziały.
1539
Rzekła druga boginka, Zygelindą zwana:
„Ostrzegam cię, Hagenie, synu Aldryana!
„Ona skłamała, szaty chcąc zyskać stracone,
„Przekonasz się, gdy wjedziesz w huńskie ziemie one.
[245]
1540
„Wracaj nazad, powracaj jeszcze tej godziny,
„Bo zagubą wam grożą owe zaprosiny;
„Wszystkim wam w Ecla ziemi przeznaczono zginąć,
„Kto tam pojedzie, tego śmierć nie może ominąć.“
1541
A Hagen jej odpowie: „Kłamiecie bez celu!
„Więc że tam zawiść w jednym wre nieprzyjacielu,
„Czyliż przeto z drużyny każdy trupem padnie?“
Lecz boginki mu przyszłość wieściły dokładnie.
1542
Mówi jedna: „Przepadło! Tego nie odwróci!
„Ani jeden z was cało do dom nie powróci,
„Jeno króla kapelan; widzimy to jasno:
„On jeden tylko ziemię swą obaczy własną.“
1543
Więc Hagen rozgniewany okrutnie odpowie:
„Nie dowiedzą się tego proroctwa królowie,
„Iż wszyscy wyginiemy w Ecela krainie.
„Pokażcie raczej drogę przez wodę, boginie.“
1544
— „Kiedy niechcesz“, odrzekła, „zmienić woli swojej,
„Idź w górę, tam nad wodą dom gospodny stoi,
„Tam jeno, nigdzie indziej znajdziesz przewodnika!“
Już Hagen nie pytając więcej tam pomyka.
1545
Odbiegł gniewny, a jedna za nim jeszcze woła:
„Gdzież tak spieszno? Poczekaj, nie spóźnisz się zgoła!
„Posłuchaj, czego wam się spodziewać wypada:
„W tej okolicy Elsę, pan potężny włada.
1546
„A brat jego, pan Gelfrat w bawarskiej ziemicy
„Ma moc wielką, więc trudno będzie do granicy
[246]
„Dostać się bez wypadku, — strzeżcie się więc pilnie,
„A tego przewoźnika pilnujcie usilnie!
1547
„To człek straszny i zadrzeć się z nim niebezpiecznie,
„Obchodzić się z nim trzeba ostrożnie i grzecznie!
„Chcecie, by przewiózł, hojną niech będzie zapłata.
„On strzeże kraje, jako przyjaciel Gelfrata.
1548
„A jeżeli się na czas nie stawi u łodzi,
„Wołajcie, ze Amalryk do niego przychodzi,
„Mąż, przez wrogich z tej ziemi wygnali towarzyszy.
„Przyjdzie przewoźnik, skoro to imię usłyszy.“
1549
Na to zuchwały Hagen boginkom się skłonił
Nic nie mówiąc, i zaraz do góry pogonił,
Widać było, jak spieszył ponad brzegiem wody,
Aż dojrzał na przeciwnym brzegu tej gospody.
1550
Począł go więc przyzywać i w głośnym okrzyku,
„Hej, przewieź mnie coprędzej“, wołał „przewodniku!
„A złoty naramiennik dostaniesz w nagrodę.
„Przewieź mnie, bo koniecznie przebyć muszę wodę.“
1551
Nie służył za pieniądze przewoźnik bogaty
I nie brał od wędrowców za przewóz zapłaty,
A pana obyczajem parobcy zuchwali.
I Hagen wciąż samotnie stał z tej strony fali.
1552
Więc krzyknął głosem wielkim, aż zadrżały wełny
Daleko, bo miał rycerz głos silny i pełny:
„To ja, Amalryk! Słuchaj, to ja, druh Elsego,
, Co„Co mnie wrogi wygnali z kraju ojczystego.“
[247]
1553
Naramiennik na mieczu zatknął i do słońca
Migał, a obręcz była piękna i błyszcząca, —
Tą nagrodą za przewóz w oczy mu zaświecił,
A przewoźnik zuchwały wnet wiosło pochwycił.
1554
Człek był przykry, a z ludźmi nie łatwo się zgadza,
Lecz zbytnia chciwość często zły koniec sprowadza.
Skusiło go Hagena złoto, ale dożył
Tego, iż miecz rycerza trupem go położył.
1555
Przybył spiesznie na łodzi ku wybrzeżu blisko:
Nie widząc tego, czyje usłyszał nazwisko,
Rozgniewał się, ujrzawszy Hagena nad rzeką:
Wołał gniewnie, a głos się rozlegał daleko:
1556
„Nie przeczę, abyś ty się Amalryk nazywał,
„Ale nie jesteś owym, kogom oczekiwał!
„On mi z ojca i matki brat przecież rodzony!
„A skoroś mnie oszukał, zostańże z tej strony.“
1557
— „Nie, nie!“ zawołał Hagen „na Boga cię proszę,
„Jam rycerz obcy, z miecza żyję, co go noszę!
„Przewieź mnie, a w nagrodę weź oto me złoto
„Za twój trud! Proszę ciebie po przyjaźni o to!“
1558
Lecz przewoźnik odrzecze: „Nie będzie nić z tego!
„Pan mój ma z tamtej strony wroga niejednego,
„Więc z mą wolą na drugi brzeg nikt nie przechodzi.
„Jeśli ci życie miłe, wyłaźże mi z łodzi!“
1559
— „Cicho!“ rzekł Hagen, „nie mam do żartów ochoty;
„Weź sobie na pamiątkę naramiennik złoty
[248]
„I przewieź tysiąc ludzi nas i tysiąc koni.“
Lecz przewoźnik rzekł gniewnie: „Niech mnie Pan Bóg broni!“
1560
I porwał silne, grube i szerokie wiosło
Na Hagena, (stąd biedy wiele mu urosło),
Zamierzył się, z zamachu w łodzi się potyka.
Hagen zapalczywszego nie znał przewoźnika.
1561
Bo ten, chcąc, aby karę odniósł gość zuchwały,
Uderzył go drygawką, aż pękła w kawały
Na szyszaku Hagena; siły był niezmiernej,
Lecz gorzko to przypłacił Elsego mąż wierny.
1562
Hagen, gniewem zapalon, bez namysłu sięga
Do pochwy, klinga w pochwie spoczywała tęga,
Błysnął nią, zdjął łeb z szyi, rzucił do topieli —
A wnet się Burgundowie o tem dowiedzieli.
1563
W tej chwili, kiedy to się z przewoźnikiem stało,
Prąd mu statek pochwycił; miał biedy niemało,
Dobrze zmachać się musiał, nim go nakierował,
Potężnie też on rycerz Guntera wiosłował.
1564
Zwraca więc statek wprawna wojownika ręka,
Aż gruby drąg od wiosła na kawałki pęka;
Radby na bok ku brzegom statek poprowadzić, —
Nie miał wiosła. Lecz umiał i na to poradzić.
1565
Wiąże je silnie wąskim od puklerza pasem
I statek w dół kieruje, gdzie czekał pod lasem
Król Gunter niecierpliwie stojąc u wybrzeży,
Więc biegło mu naprzeciw niemało rycerzy.
1566
Hej, jakże go druhowie witali gorąco!
Ale w statku ujrzeli krew jeszcze dymiącą,
[249]
Co z rany przewoźnika strugą się polała.
Co to znaczy, drużyna ciekawie pytała.
1567
Także Gunter, gdy ujrzał krwi kałużę na dnie
Statku, zdumiony obces Hagena zagadnie:
„Powiedzże mi, gdzieś twego przewoźnika zgubił?
„Domyślam się, iżeś go własną ręką ubił.“
1568
Hagen skłamał: „Tam w górze, gdzie wierzby i łozy,
„Był statek, a jam jeno odwiązał powrozy.
„Przewoźnika szukałem w około daremnie,
„A nikt dziś jeszcze krzywdy nie doznał odemnie.“
1569
Na to się ozwał znowu głos króla Gernota:
„Otóż mnie towarzyszy miłych los kłopota, —
„Cóż po statku? Nie mamy przewoźnika przecie.
„Jak przejedziemy? Wyznam, że mnie troska gniecie.“
1570
Hagen głośno zawołał: „Chłopcy, rąk dołożyć!
„Zdjąć zaraz rzędy z koni i na trawie złożyć!
„Jam niegdyś przewoźnikiem był najlepszym prawie,
„Toć i dziś was do ziemi Gelfrata przeprawię.“
1571
Więc aby się na drugi brzeg przeprawić raźniej,
Wpędzili konie w wodę, płyną bez bojaźni,
Iż żadnego z nich siła nie uniosła prądu
I zmęczone, choć niżej, dobiły do lądu.
1572
Znieśli w statek zapasy w odzieży i złocie,
Bo już myśleć nie można było o powrocie,
Hagen wziął się do steru, do drugich wybrzeży
W kraje nieznane powiózł burgundzkich rycerzy.
[250]
1573
Najprzód przeprawił tysiąc królewskich wojaków,
Potem z swojej drużyny wytrawnych junaków,
Pachołków dziewięć razy, tysiąc za tysiącem.
Zwija się Hagen, potem oblany gorącym.
1574
A gdy na drugim brzegu wszystkich wreszcie zoczy,
Przypomniał sobie słowa przemowy proroczej,
Co mu dzika boginka powiedziała z rana.
O mało nie pozbawił życia kapelana.
1575
Stał biedak, gdzie kościelne położono sprzęty,
Przy skrzyni (w niej przybory były do mszy świętej);
Jednak swego zamiaru Hagen nie zaniecha,
I niemało ztąd biedy doznał biedny klecha.
1576
Porwał go i ze statku wyrzucił w odmęty.
„Stój!“ wołano, „Hagenie, stój! To człowiek święty!“
Przypadł Giselher młody, chciał jeszcze przeszkodzić,
Zawrzał gniewem, Hagena nie mógł ułagodzić.
1577
A Gernot temu zaraz gorzki wyrzut czynił:
„Cóż ci, Hagenie, biedny kapelan zawinił?
„Gdyby to inny zrobił, nie uszedłby kary!
„Z jakiegoż to powodu ma tonąć ksiądz stary?“
1578
Pływał klecha jak umiał, chciał się uratować,
Gdyby mu kto pomocy nie chciał pożałować;
Lecz Hagen nie pozwolił, by go kto ocalił,
I sam go na dno spychał. Nikt tego nie chwalił.
1579
Gdy biedak się przekonał, iż mu nie pomogą.
Obrócił się do brzegu, mękę wyznał srogą,
[251]
Lecz chociaż pływał licho, jakoś to się stało,
Iż się z pomocą Bożą lądu dobił cało.
1580
Stał nieborak na brzegu, otrząsał się z wody,
A Hagen poznał, czemu nie uwierzył wprzódy,
Iż prawdą, co mu morskie mówiły boginie,
Myślał: „Ot, rzesza cała do nogi wyginie!“
1581
Kiedy rycerze wreszcie opuścili statek
I na lądzie swój cały złożyli dostatek,
Hagen łódź rąbie, woda wnet kawałki bierze.
Bardzo się tem zdziwili odważni rycerze.
1582
A Dankwart spytał: „Bracie, nie szkodaż to promu?
„Jakże będziemy mogli dostać się do domu,
„Kiedy z Hunnów krainy pojedziem z powrotem?“
Lecz Hagen mówił, żeby nie myśleli o tem.
1583
Rzekł zuchwały Tronejczyk: „Dlatego to czynię:
„Jeżeliby tchórz jaki znalazł się w drużynie,
„Coby trwożnie uchodził, niech sobie ucieka!
„Tu nad rzeką go pewnie śmierć haniebna czeka.“
1584
A był jeden towarzysz w tej trudnej wyprawie,
Volker zwał się, wytrawny rycerz w każdej sprawie:
Pięknie umiał swe myśli słowami ubierać
A w każdej rzeczy lubił Hagena popierać.
1585
Czekały ich rumaki: władowano juki,
Nie mieli już przeszkody żadnej w drodze, póki
Nie przybyli do celu z całą swoją rzeszą,
Tylko kapelan króla wracał nad Ren pieszo.
[252]XXVI.
Jak Dankwart zabił Gelfrata.
1586
A kiedy się już cała przeprawiła świta,
„Któż nam drogę pokazać zdoła,“ król zapyta,
„Abyśmy po manowcach nie musieli błądzić?“
Więc dzielny Volker rzecze: „Pozwólcież mi rządzić!“
1587
Hagen mówił: „Słuchajcie druhy i czeladzi!
„Zawsze przyjąć należy, co przyjaciel radzi, —
„A oto wam dziś przykre mara powiedzieć słowo:
„Już do burgundzkiej ziemi nie wrócimy zdrowo.
1588
„To mi przepowiedziały dwie boginki wodne
„Dziś z rana. Ja zaś rady dam wam niezawodne:
„Wdziejcie zbroje, rycerze, a bądźcie ostrożni,
„Bo na okół wrogowie zagrażają możni.
1589
„Chciałem im kłamstwa dowieść, bo przepowiadały,
„Iż żaden z was do domu nie powróci cały,
„Jeno kapelan króla miał wrócić do kraju,
„Dlatego ja go chciałem utopić w Dunaju.“
1590
Z szerego do szeregu pobiegły nowiny
I pobladł wnet niejeden zuch śmiały z drużyny,
Bo każdemu stanęło w oczach blisko śmierci
Widmo blade, a przykra myśl aż w sercu wierci.
1591
Było to pod Mocingen, gdzie wsiedli na statek.
Tam przewoźnik Elsego ujrzał dni ostatek.
Hagen rzekł: „Już jednego mam na pewno wroga.
„Pewnie się bez napadu nie obejdzie droga.
[253]
1592
„Jam rano przewoźnika zabił u strumienia —
„Pewnie już o tem wiedzą. Więc dzisiaj ramienia
„Nie żałujcie, gdy Elsę i Gelfrat napadną
„Czeladź naszą; niech klęskę poniosą przykładną.
1593
„Zuchwalcy, oni tego nam nie puszczą płazem!
„Niech więc konie powoli idą, ale razem.
„By kto nie myślał, że my zmykamy przez pole.“
— „Posłucham!“ rzekł Giselher, waleczne pacholę.
1594
— „Ale któż będzie drogę wskazywał czeladzi?“
Odpowiedzieli wszyscy: „Niech Volker prowadzi,
„Zna manowce i drogi, skrzypek dzielny w wojnie.“
Nim wyrzekli, już Volker stanął przy nich zbrojnie.
1595
Dzielny grajek już szyszak przy pasał na głowę,
Jasno błyszczało jego odzienie bojowe,
Czerwony sztandar rychło przytwierdził do grotu.
A wnet wszyscy wielkiego doznali kłopotu.
1596
Pobieżał pewny poseł z wieścią do Gelfrata
O zgonie przewoźnika, — wiadomość przylata
Wnet do Elsego, jeszcze w tej samej godzinie.
Żałością zdjęci zaraz dali znać drużynie.
1597
Niedługa zbiegła chwila, a już do nich jadą
Ze wszystkich stron krainy rycerze gromadą,
Z których każdy już gorzko wrogom w walce szkodził,
Wnet siedmiuset rycerzom Gelfrat już przewodził.
1598
Ruszyli zatem w pogoń raźno całą rzeszą
Pod rozkazami panów, a ci bardzo spieszą,
[254]
By pomsty się doczekać i wrogów dogonić;
Lecz niejednego druha musieli uronić.
1599
Bo Hagen cały orszak dobrze uszykował,
— (Nigdy rycerz swych druhów lepiej nie pilnował) —
Sam z wojenną drużyną jechał w tylnej straży,
Z nim Dankwart, pilnie bacząc na to, co się zdarzy.
1600
Już minął jasny dzionek dla nich niepowrotnie,
Hagen o swych przyjaciół troszczył się markotnie;
Przez całą drogę tarczy z ręki nie puścili
W obcym kraju: w tem wroga ujrzą jednej chwili.
1601
Zatętniały kopyta z tej i z tamtej strony,
Ku drodze nieprzyjaciel pędzi rozwścieczony,
Więc Dankwart rzecze: „Otóż nowe udręczenie!
„Nuże, u hełmów lepiej przytwierdzić rzemienie!“
1602
Wstrzymali się w pochodzie, bo cóż robić mieli?
Śród ciemności błyszczących puklerzy dojrzeli,
A Hagen zmilczeć nie mógł, spytał bez wahania:
„Któż to po drodze nocą za nami się słania?“
1603
Więc z bawarskiej dzielnicy margrabia odrzecze:
„Szukamy nocą wroga, inaczej uciecze.
„Nie wiem, kto mi dziś rano zabił przewoźnika;
„Zuch to był, więc mnie strata niemała spotyka.“
1604
A Tronejczyk: „Więc z twojej przewoźnik drużyny?
„Nie chciał mnie przewieść, otóż przyznam się do winy:
„Zabiłem go, lecz sam mnie do tego przymusił,
„Bo inaczej mnie pewnie byłby na śmierć zdusił.
[255]
1605
„Dawałem mu i złoto i szaty w nagrodę,
„Aby nas do tej ziemi przeprawił przez wodę,
„Ale on się rozgniewał, pochwycił drąg duży,
„Nuż mnie bić, trudnoż miałem być spokojnym dłużej.
1606
„Dobyłem miecza, by go powstrzymać w zapale,
„Zraniłem go, i wyszedł na tem smutno wcale,
„Więc odpowiem wam za to wedle waszej chęci!“
Począł się bój, bo byli odważni i cięci.
1607
„Wiedziałem ja, u rzekł Gelfrat, „iż kiedy z drużyną
„Gunter tędy pojedzie, szkody nas nie miną
„Z ręki Hagena, ale nie ujdzie to płazem:
„Pomszczę śmierć przewoźnika na nim tem żelazem.“
1608
Więc do natarcia żywo kopie obniżą
Gelfrat i Hagen, żwawo ku sobie się zbliżą;
Obok Elsę i Dankwart stawili się butno,
By sił doświadczyć, walkę poczęli okrutną.
1609
Nigdy się lepszy rycerz swą siłą nie chwalił:
Wnet się zuchwały Hagen w tył przez konia zwalił,
Gdy mu ręka Gelfrata cios potężny zada, —
Pękł rzemień, poznał Hagen, jak się z konia pada.
1610
Trzeszczą kopie, w koło rzesza się potyka —
Powstaje Hagen, bo od ciosu przeciwnika
Runął jeno na trawę, a gdy się pokrzepił,
Już znowu zapalczywie Gelfrata zaczepił.
1611
Nie wiem, kto im potrzymał konie w tej potrzebie,
Ale Hagen z Gelfratem wkrótce obok siebie
[256]
Znaleźli się na ziemi i znów żwawo na się
Uderzyli, i czeladź walczyła w tym czasie.
1612
Choć Hagen całą siłą skoczył na Gelfrata,
Lecz margrabia mu puklerz tęgim ciosem płata,
Posypały się iskry, odpadł kawał spory, —
Byłby Hagen bez mała śmierć poniósł tej pory.
1613
Więc na Dankwarta głośno błagalnie zawoła:
„Pomagaj, bracie miły! Nie wytrzymam zgoła,
„Bo mnie tu rycerz jakiś wnet na śmierć zatrapi!“
— „Już idę!“ rzecze Dankwart i doń się pokwapi.
1614
Przyskoczy bliżej, mieczem ostrym się zamierzy,
Rąbnie i już na ziemi Gelfrat trupem leży.
Pragnął Else go pomścić, lecz się nie udało,
Musiał pierzchnąć, by z placu ujść z czeladzią cało.
1615
Zginął brat, jemu sroga też dolega rana,
Ośmdziesięciu druhów śmierć nieubłagana
Położyła mu trupem; miasto się potykać,
Musiał z pola przed rzeszą Guntera umykać.
1616
A kiedy uciekały bawarskie wojaki,
Słyszano szczęk oręży jeszcze czas niejaki,
Bo Hagena lennicy wsiedli im na karki
Bezpiecznie już, a w pogoń lot ich poniósł szparki.
1617
Wreszcie się mężny Dankwart ozwie śród pogoni:
„Powracajmy do naszych towarzyszów broni,
„Niech zmykają, krwią drogę zlewając przebytą!
„My wracajmy, gdzie czeka nas król z swoją świtą.“
1618
A kiedy powrócili znowu na plac boju,
Rzecze mu Hagen: „Teraz wypada w spokoju
[257]
„Policzyć, kto z drużyny w boju życie stracił
„I srogi gniew Gelfrata boleśnie przypłacił.“
1619
Zginęło jeno czterech, niewielka to strata,
A szkodę nagradzała sowita zapłata,
Bo bawarskich rycerzy stu zaległo trawę.
Tronejscy męże tarcze mieli mokre, krwawe.
1620
Tymczasem się miesiączek pokazał z za chmury
A Hagen rzecze znowu: „Niech nie zdradzi który
„Przed mym panem, co tu się stało w tylnej straży!
„Niech troska mu do rana nie zachmurzy twarzy.“
1621
Nadjechali rycerze, co walkę stoczyli
Ledwie się ruszać mogli, dość się natrudzili.
„Dalekoż jeszcze?“ pytał niejeden z drużyny,
Lecz Dankwart rzecze: „Dzisiaj nie znajdziem gościny.
1622
„Musicie jechać, póki dzionek nie zaświta!“
Volker, co strzegł czeladzi też marszałka pyta:
„Kiedyż gospodę jaką spotkamy w tej stronie,
„By panowie spoczęli i wytchnęły konie?“
1623
Lecz śmiały Dankwart rzecze: „Ziemia mi nieznana,
„Trzeba nam jechać będzie do samego rana,
„Potem się w dobrem miejscu położym na trawę.“
Przykro było rycerzom słyszeć tę odprawę.
1624
Nikt nie widział, że byli ciepłą krwią zbroczeni,
Aż rano słońce dzionek tysiącem promieni
Z poza góry przyniosło. Gdy król krwawe, świeże
Obaczył plamy, gniewnie zaraz głos zabierze:
1625
„Cóż to, druhu Hagenie? Gardzisz mą pomocą?
„Nie chcesz, bym był przy tobie, gdy pancerze nocą
[258]
„Broczysz krwią? Ale któż się ośmielił to zrobić?“
Hagen rzekł: „Else chciał nas nocną porą pobić.
1626
„By pomścić przewoźnika, w nocy nas napadał,
„Lecz brat mój Gelfratowi cios śmiertelny zadał,
„Else uciekł, bo zmykać kazała konieczność.
„Ich stu a naszych czterech przeniosło się w wieczność.“
1627
Nie wiem, gdzie rzesza na noc taborem zaległa,
Ale wieść chyża lotem po kraju pobiegła,
Iż na dwór króla jadą Uoty synowie.
Wspaniałe ich przyjęcie czekało w Passowie.
1628
Bo gdy się do biskupa doniosły nowiny,
Że jadą jego krajem cne Uoty syny
Z pocztem sowitym, Pilgrym nie mało się cieszył:
Że ich kocha, przyjęciem okazać pospieszył.
1629
Czekali ich na drodze przyjaźni druhowie,
A że miejsca dla wszystkich nie było w Passowie,
Musieli przejść przez wodę, tam pole zajęte
I namioty i szopy dla gości rozpięte.
1630
Wypadło tam zabawić przez jeden dzień cały
I przez noc. Uprzejmości doznali niemałej,
A potem w Rydygiera jechali krainę,
Wnet margrabia wesołą usłyszał nowinę
1631
Kiedy drogą strudzeni stanęli na leże,
A blizko margrabiego były już rubieże,
Ujrzeli na granicy uśpionego męża,
A Hagen go natychmiast pozbawił oręża.
1632
Ekewart zwał się rycerz, co miał stać na straży,
A smutek czarną chmurą zaległ mu na twarzy,
[259]
Iż swój oręż postradał a obcym się zdało,
Że Rydygiera ziemie strzeżone zbyt mało.
1633
„Otóż wstyd mi,“ te słowa rzekł Ekewart łzawe;
„Skarżyć się muszę na tę Burgundów wyprawę.
„Od utraty Zygfryda nie mam już pociechy.
„Ach panie Rydygierze, wielkie moje grzechy.“
1634
Poznał Hagen, jak z żalu rycerz on się męczy,
Dał mu miecz i darował sześć złotych obręczy.
„Weźże to i w pamięci zachowaj mnie szczerze!
„Tyś mąż dzielny, choć drzemiąc strzeżesz te rubierze.“
1635
Ekwart na to: „Niech Bóg wam za dary nagrodzi!
„Boję się, czy wyprawa ta wam nie zaszkodzi:
„Zabiliście Zygfryda, zemsta nie umiera, —
„Strzeżcie się pilnie! Taka rada moja szczera.“
1636
— Niechże nas Pan Bóg strzeże!“ Hagen mu odpowie,
„Lecz teraz innej troski nie mają panowie,
,Jeno„Jeno królom gospody znaleść i drużynie,
„Gdzieby się przespać mogli dzisiaj w tej krainie.
1637
„W dalekiej drodze koni nie mało nam padło,
„Głód cierpimy, bo nam się wyczerpało jadło, —
„Niema gdzie kupić, — więc nam gościny potrzeba,
„Kędy by nam łaskawie udzielono chleba.“
1638
A Ekwart na to rzecze: „Znam ja gospodarza,
„Jaki pewnie się w żadnej krainie nie zdarza,
„On was przyjmie i sercem ugości was szczerem.
„Jeślibyście się widzieć chcieli z Rydygierem.
1639
„Mieszka przy samej drodze; a z gościnnej cnoty
„Znany, bo w sercu jego kryją się przymioty,
[260]
„Jako kwiaty i trawki w słodkim maju rosną:
„Służyć gościom, to służbą dla niego radosną.“
1640
A król Gunter mu rzecze: „Więc pojedziesz może
„I zapytasz, czy przyjmie nas na swoim dworze
„Mój przyjaciel Rydygier na krótki spoczynek?
„Ile zdołam, odwdzięczę ten dobry uczynek.“
1641
— „Chętnie wam posłem będę!“ Ekewart odpiera.
Raźno się i ochoczo do drogi wybiera,
By donieść panu, co mu król rzec kazał jawno.
Rydygier milszej wieści nie słyszał już dawno.
1642
Widziano do Bechlaren spieszącego człeka,
A margrabia Rydygier poznał go z daleka,
„Oto widzę Krymhildy sługę, Ekewarta:
„Pewnie przed wrogiem cofnąć musiała się warta!“
1643
Spiesząc naprzeciw posła drzwi sali otworzył;
Ten odpiął miecz od pasa i na boku złożył,
Potem nie zwłóczy dłużej, ani się nie składa,
Lecz panu i drużynie wieści opowdada.
1644
Rzecze do margrabiego: „Przybywam tym razem,
„Za burgundzkiego króla Guntera rozkazem:
„I Giselher i Gernot i każdy z ich drużby
„Powolne wam kazali swe polecić służby.
1645
„Hagen i Volker także zlecenie mi dali:
„Wierne swe służby niosą; lecz opowiem dalej,
„Co mi marszałek króla rzekł, że ich drużynie
„Spieszno się znaleźć w waszej uprzejmej gościnie.“
1646
Rydygier na to, — uśmiech radosny go krasi:
„Otóż nowina miła, że druhowie nasi
[261]
„Nie gardzą moim domem! Przyjmę ich uprzejmie
„I zamek mych serdecznie cnych gości podejmie!“
1647
— „Marszałek Dankwart kazał jeszcze wam obwieścić,
„Ile to ludzi u was pragnie się pomieścić:
„Sześćdziesiąt bohaterów i tysiąc drużyny,
„Dziewięć tysięcy służby.“ Cieszył się z nowiny
1648
Pan zamku i wnet rzecze: „Raduję się szczerze,
„Iż zagoszczą w mym grodzie waleczni rycerze!
„Jeszczem nigdy im służyć nie miał sposobności.
„Jedźcież druhy i miłych powitajcie gości.“
1649
Biegli męże do koni, biegł każdy z czeladzi,
Bo rozkaz swego pana wypełniali radzi.
Lecz jeszcze tej radosnej nie słyszała wieści
Gotelinda w komnacie pracując niewieściej.
XXVII.
Jak przyjechali do Bechlaren.
1650
Więc margrabia co żywo pospieszył, gdzie panie,
Matka z córką, siedziały i miłe posłanie
Im przynosi, iż w zamku rycerskim zagości
Orszak podróżny braci królowej Jejmości.
1651
„Ukochana ma żono,“ margrabia jej powie,
„Niechże znajdą poczestne przyjęcie królowie,
„Gdy staną u bram zamku z pocztem swych rycerzy:
„Także Hagena mile powitać należy.
[262]
1652
„Przybywa z nimi rycerz jeden, Dankwart zwany,
„I drugi zasię Volker, wojak zawołany.
„Tych sześciu powitajcie, całując ich twarze,
„I grzecznie podejmujcie, jak obyczaj każe.“
1653
Wypełnić jego wolę obiecały panie
I zaraz z skrzyń poczęto dobywać ubranie,
By wyjść naprzeciw gości w przystojnej odzieży,
A orszak niewiast pilnie krząta się i bieży.
1654
Fałszywą krasą żadna nie popatrzyła lica,
Jeno na głowach wstęga złocista przyświeca
Bogatym wieńcem, razem przytrzymując kosy.
By się wiatru podmuchem nie rozwiały włosy.
1655
Porzućmy dziewki, niech się stroją, jak ich wola,
A obaczmy, jak oto w czwał pędzą przez pola
Mężowie Rydygiera, by witać książęta.
Godnie była drużyna w Bechlaren przyjęta.
1656
Kiedy mężny Rydygier obaczył ich zbliska,
Wykrzyknął, — a radością oko mu połyska:
„Witajcież mi panowie i rycerze ninie!
„Z serca się cieszę, w mojej widząc was krainie!“
1657
Skłonili się rycerze tak mile przyjęci,
A Rydygier swe szczerze okazywał chęci,
I osobno Hagena witał bohatera,
Znanego z dawna, tudzież z Burgundyi Volkera.
1658
Przywitał i Dankwarta, ale ten mu rzecze:
„Skoro nas podejmiecie, któż będzie miał pieczę
„O czeladź, którą z sobą wiedziemy w pochodzie?“
Margrabia rzekł: „Spędzicie noc w wielkiej wygodzie,
[263]
1659
„A czeladź, którą z sobą prowadzą królowie,
„Spocznie także, bo zaraz stróżów postanowię
„Nad końmi i nad całym odzieży zapasem.
„Iż ni jedna ostroga nie zginie tymczasem.
1660
„Hej, służba! Rozepnijcie namioty i chaty!
„Ja wam tu za wszelakie odpowiadam straty.
„Zdjąć wędzidła, rumaki niech idą na trawę!“
Gdzież gość przyjęcie znaleść mógł równie łaskawe?
1661
Stało się, jak rozkazał: więc się wszyscy cieszą
Odjechali panowie, a pachołki rzeszą
Pokładli się na trawie, wygodnie im było, —
Nigdzie im się wypocząć lepiej nie zdarzyło.
1662
Szlachetna margrabina z śliczną córą swoją
Wyszła przed bramę zamku, a koło niej stoją
Niewiasty i rozkoszne panny, śliczne dzieci,
Na nich złoto i suto zdobna odzież świeci.
1663
Błyszczą zdala klejnoty, co ubranie strojne
Ozdabiają, — dziewczęta piękne i przystojne.
W tem już goście przybyli i skoczyli z koni
A każdy się układnie i grzecznie pokłoni.
1664
Więc trzydzieści sześć dziewic i niewiast nie mało
Z rycerzami naprzeciw gości się udało,
Każda wdziękiem zachwyca i urodą nęci:
Mile byli rycerze na dworze przyjęci.
1665
Margrabianka witała przykładem macierzy
Pocałunkiem trzech królów, a po nich rycerzy.
Pierwszy stał groźny Hagen, — oblicze ponure
Strachem przejęło śliczną Rydygiera córę.
[264]
1666
Lecz nie śmiała się woli opierać rodzica,
Bladła, to znów rumieniec okrasił jej lica, —
Dankwarta i Volkera wita bez oporu, —
Ten odwagą dosłużył się tego honoru.
1667
Potem za rękę młoda ujęła dziewica
Giselhera, młodego Burgundyi dziedzica, —
Matka jej zaś o ramię Gunterowe wsparta
Wiodła gości, gdzie brama czekała otwarta.
1668
Zaś gospodarz Gernota prowadził do sali.
Tam obok niewiast zaraz wszyscy posiadali,
A już gościom starego kazał podać wina.
— Lepsza im się wydarzyć nie mogła gościna.
1669
Lecz ukradkiem spoglądał niejeden zuch młody
Na margrabiankę, dziewczę przecudnej urody,
I w myśli się rozkoszną jej kibicią pieści, —
Bo nad inne ją zdobił dziwny wdzięk niewieści.
1670
Różnie sobie myśleli, lecz wszystko napróżno,
A spojrzenia błądziły sobie drogą różną
Po dziewkach i niewiastach, jako się wydarza.
Skrzypek zaś nie opuścił prawie gospodarza.
1671
Jak każe zwyczaj, męże wreszcie się rozstali
Z niewiastami, — te poszły do osobnej sali.
Zastawiono biesiadne stoły na około
I cudzoziemskim gościom służono wesoło.
1672
A chcąc ich lepiej uczcić, siadła margrabina
Przy stole panów, — za to córka jej jedyna
Została przy dziewczętach, jako się godziło.
Nie po myśli to gościom, że jej tu nie było.
1673
Więc kiedy się napili wreszcie i najedli,
Znowu piękne niewiasty do sali przywiedli
[265]
I na żartach wesołych czas im mile schodził,
A Volker, rycerz sprawny, rej w tym kole wodził.
1674
Śród zabaw bez ogródki skrzypek się odzywa:
„Możny margrabio, uznaj, że Bóg na cię zlewa
„Łaski swe pełną ręką: dał wam w tej kobiecie
„Wdzięków tyle, — dał szczęsne, rozkoszne pożycie.
1675
„Choćbym księciem był jakim,“ mówił skrzypek dalej,
„I choćby mi koroną głowę pokrywali,
„Tobym za żonę jeno waszej pragnął córy,
„Bo urocza, szlachetna i dobra z natury.“
1676
Margrabia na to: „Skądbym takiego wziął zięcia?
„Gdzieżby król mógł zapragnąć mojego dziecięcia?
„Nie siedzę na mym własnym, ni na żony dworze,
„Piękność sama mej córce wiele nie pomoże.“
1677
A Gernot rzecze na to, wciąż składny a grzeczny:
„Gdybym żonę obierał po chęci serdecznej,
„Tobym taką dostawszy niemało się cieszył.“
A na to Hagen z taką przemową pospieszył:
1678
„Otóż właśnie Giselher, pan mój, ma się żenić,
„Toż umiemy ród zacny margrabiego cenić,
„A margrabianka sługi wierne w nas by miała,
„Gdyby koronę u nas na skronie przywdziała.“
1679
Przyjemnie takie słowo margrabiemu było
Słyszeć i jego żonie, boć ich to cieszyło,
Więc za sprawą rycerzy pannę zaręczono
Z Giselherem, — to wstydu nie przyniesie pono.
[266]
1680
Któż zdoła ujść, co w losu księgach zapisano?
Wnet szlachetną dziewicę do sali zwołano,
Młodzianowi przyrzekli dłoń bogdanki lubej,
On przyrzekł, iż świętymi z nią się złączy śluby.
1681
A w oprawę jej zamki oddaje i włości
Król, przysięgą swym słowom dodając trwałości,
Także Gernot, — tak słowem wiążą się panowie,
Iż układu nie zerwą. A margrabia powie:
1682
„Ja zamków nie mam, — wierność jeno w zakład stawię.
„Córce dam tyle srebra i złota w oprawie,
„Ile uniesie setka jucznego bydlęcia,
„By się nie mogli skarżyć krewni mego zięcia.“
1683
Więc narzeczoną parę postawiono w koło,
Jako obyczaj każe; zwarli się wesoło
Młodzieńcy, — ku dziewczęciu każdy rad podchodzi,
Myśląc sobie niejedno, jak zwyczajnie młodzi.
1684
A kiedy ją pytano, czy młodzieńca kocha,
I czy chce go za męża, zmieszała się trocha,
Choć jej serce dzielnego ukochało zucha, —
Lecz tego każde dziewczę z zawstydzeniem słucha.
1685
Ośmielił ją Rydygier, aby bez wahania
Przystała na ten wybór, — a kiedy się skłania,
Przypadł do niej Giselher i objął w ramiona.
— Ach, niedługo miłością cieszyła się ona!
1686
Margrabia rzekł: „Szlachetni panowie, gdy z drogi
„Będziecie znów w ojczyste powracali progi,
[267]
„Dam wam córkę; niech u was szczęśliwie się chowa,
„Niech jedzie z wami!“ — Na tem stanęła umowa.
1687
Zagrzmiał zamek od zgiełku, co się do wieczora
Rozlegał, aż dziewicom odejść przyszła pora.
I goście poszli spocząć. — Leżeli noc całą
A rano już śniadanie gotowe czekało.
1688
Gdy podjedli, wnet chcieli dosiadać już koni,
By w dalszą jechać podróż. „Niechże Pan Bóg broni,“
Rzecze gospodarz, „raczcie jeszcze u nas zostać!
„Nie często nam się zdarza takich gości dostać.“
1689
Lecz Dankwart mu odpowie: „To już być nie może, —
Wszakże by wam zabrakło i spiży w komorze,
„Gdyby tu wszyscy na noc zostali rycerze.“
A gospodarz rzekł: „Troskę mnie zostaw w tej mierze.
1690
„Moi mili panowie, zostańcie łaskawie,
„Ja i przez dwa tygodnie stoły wam zastawię,
„I drużynę wam całą ugoszczę przystojnie,
„Bo mnie mój pan, król Ecel, zaopatrzył hojnie.“
1691
Więc chociaż się wzbraniali, pozostali przecie
Do czwartego poranku, — a po całym świecie
Sławiono, jak ich uczcił Rydygier bogaty.
Rozdawał gościom hojnie rumaki i szaty.
1692
Ale wyjechać trzeba było naostatek.
Rydygier im bez żalu cały swój dostatek
Byłby dał, — czego jeno zapragnął kto z gości,
Dawał, i cześć pozyskał dla szczodrobliwości.
[268]
1693
Już giermkowie szlachetni przed bramę przywiedli
Posiodłane rumaki; zaraz na koń siedli
Cudzoziemscy z tarczami na ręku rycerze.
Tak mieli jechać w króla Ecela rubieże.
1694
Gospodarz podarunki rozdawał wspaniale,
Zanim goście szlachetni opuścili salę.
Był gościnny i sercem umiał dawać szczerem.
Tak święcił zrękowiny córki z Giselherem.
1695
Król Gunter, mąż wspaniały i bohater mężny,
Otrzymał, — co mógł godnie nosić król potężny,
Choć nigdy darów nie brał, — przecudną zbroicę;
Z pokłonem margrabiego uścisnął prawicę.
1696
Gernota także klingą obdarzył wspaniałą,
Którą ten później w walce z wielką dzierżył chwałą;
Cieszyła margrabinę radość gości szczera,
Lecz to potem na zgubę wyszło Rydygiera.
1697
Toż Hagenowi dary chciała dać, tembardziej
Gdy widziała, iż król sam podarkiem nie gardzi;
Prosiła, by z zapasów jej co do podróży
Wziął sobie, ale Hagen wzbraniał się najdłużej.
1698
Wreszcie rzekł: „Ze wszystkiego, com u was obaczył,
„Wziąłbym, gdyby gospodarz użyczyć mi raczył,
„Tarcz ową, która wisi na ścianie, tam oto.
„Tę w krainie Ecela nosiłbym z ochotą.“
1699
Gdy margrabina jego słowa posłyszała,
Wspomniała smutną przeszłość, łzami siesię zalała,
[269]
Bo jej to śmierć Nudunga na pamięć przywiodło
Z rąk Wittiga, co niegdyś strasznie ją ubodło.
1700
I rzekła do rycerza: „Weźże puklerz sobie!
„Dałby Bóg, żeby jeszcze był tu w swej osobie
„Ten, co go nosił, — ale w boju stracił życie
„I gorzkie łzy mnie biednej wycisnął kobiecie.“
1701
Powstała margrabina z krzesła, ręką białą
Zdjęła ze ściany tarczę ową okazałą,
Zaniosła Hagenowi dar, o który prosił.
On tarcz wziął i z honorem na ręku ją nosił.
1702
Na niej suto się z sukna jasnego kłąb wzdyma, —
Drugiej takiej zapewne w całym świecie niema,
Błyszczała od klejnotów, — między braćmi za nią
Tysiąc grzywien dać można, i to jeszcze tanio.
1703
Więc do czeladzi Hagen ów puklerz wyprawił,
A tymczasem i Dankwart na dworze się stawił,
Szatą go margrabianka obdarzyła hojnie,
W niej się w Hunnów krainie nosił potem strojnie.
1704
A gospodarz, choć darzył i dawał nad miarę,
Nie żałował, iż robi z dostatków ofiarę
I uprzejmie ich jeszcze prosił o przyjęcie.
— Oni potem z nim na śmierć walczyli zawzięcie.
1705
W reszcie Volker swe skrzypki ujął wprawną ręką,
Kornie przed margrabianka skłonił się z podzięką,
Jął grać i słodkie przytem swe piosenki nucić
W pożegnaniu, gdy zamek Bechlarn miał porzucić.
1706
Gotelinda do siebie każe przynieść skrzynię,
Darem go przyjacielskim chcąc obdarzyć ninie:
Tuzin złotych obręczy na rękę mu składa,
„Powieźcie w kraj Ecela to z sobą!“ powiada.
[270]
1707
„I na królewskim dworze strójcie się tem złotem;
„Fotem mi odpowiedzą za waszym powrotem,
„Czy się na godach rycerz mój popisał ładnie.“
Skrzypek wolę tej pani wypełnił dokładnie.
1708
A margrabia im rzecze: „Jedźcie bez obawy!
„Zostanę przy was wiernie do końca wyprawy
„I od wszelakiej szkody po drodze uchronię.“
Więc wnet podróżne juki wkładano na konie,
1709
Gospodarz też był gotów, z nim pięćset rycerzy
Konno, strojno i zbrojno; wy wiódł ich z rubieży
Ojczystych na te gody wesoło i śmiało, —
Żaden z nich do Bechlaren nie powrócił cało.
1710
Rzewnym się pocałunkiem żegna z wierna żona,
I Giselher uścisnął swoja narzeczoną,
Każdy piękną kobietę w swem objęciu pieści:
To też wielki był potem płacz i jęk niewieści.
1711
Mieli odjeżdżać. Okna stanęły otworem,
Gdy gospodarz na konia siadał z swym taborem.
Snać serca przeczuwały niedolę przyszłości,
Więc panny i niewiasty płakały w żałości.
1712
I tym, co odjeżdżali, serce boleść ściska,
Bo już nigdy przyjaciół śród murów zamczyska
Bechlarn widzieć nie mieli. Już do Hunnów kraju
Ochoczo nad brzegami jechali Dunaju.
1713
A do Burgundów rzecze podczas tej podróży
Zacny Rydygier: „Iście nie godzi się dłużej
„Zwlekać z wieścią, iż jedziem do Huńskiej krainy,
„Król Ecel nigdy milszej nie słyszał nowiny.“
1714
WiecWięc posłaniec rakuską ziemią spieszył przodem
I wszędzie rozpowiadał pomiędzy narodem,
[271]
Iż z Wormacyi z nad Renu jadą wojownicy.
Cieszyli się tą wieścią królewscy lennicy.
1715
Raźno posłaniec spieszy z wieścią do królowej,
Iż Nibelungi są już w ziemi Ecelowej.
— „Racz ich przyjąć uprzejmie, można moja pani,
„Bo dla ciebie to jadą bracia ukochani.“
1716
Krymhilda stoi w oknie, spogląda i słucha,
Czeka, jak druh miłego oczekuje druha, —
Widzi: z ojczystej ziemi jadą już rycerze —
Usłyszał król, z radości śmiać się począł szczerze.
1717
„Więc wreszcie pożądana zbliża się godzina,“
Rzecze Krymhilda, „krewnych nadjeżdża drużyna,
„Lśnią pancerze i szczyty, — kogo złoto nęci
„I ma wdzięczność, niech krzywdę moją ma w pamięci!“
XXVIII.
Jak Burgundowie przybyli do zaniku Ecela.
1718
Gdy Burgundzi w Ecela przybyli obszary,
Dowiedział się też o tem z Bern Hildebrand stary
I doniósł panu swemu; ten przeczuciem tknięty,
Prosił, aby poczestnie był orszak przyjęty.
1719
Hoży Wolfhart rozkazał wyprowadzić konie,
Wyjechał Dytrych w mężnych swych rycerzy gronie
W pole na przywitanie; u siodła przypięty
Wiózł każdy rycerz namiot wspaniały zwinięty.
1720
Daleko jeszcze byli, gdy ich Hagen zoczył
I z upomnieniem grzecznem do panów poskoczył:
[272]
„Z koni, panowie, z koni i pozdrówcie pieszo,
„Mężów, co na przyjęcie nasze aż tu spieszą!
1721
„Ot tam orszak przybywa, — znam go doskonale,
„To z ziemi Amelungów odważni wassale,
„Prowadzi ich pan z Berna; gardzić nie należy
„Przysługą takich dzielnych i światłych rycerzy.“
1722
I tamci, jako każą gościnności prawa
Zsiedli z koni, i rycerz i pachołek stawa
Przy Dytrychu i razem idą na spotkanie
Burgundów, miłe dla nich niosąc powitanie.
1723
A kiedy się spotkali na drogi połowie,
Dytrych grzecznie do synów Uoty tak powie
(Przyjazd ich trosk go ciężkich nie mało nabawił,
A myślał, iż Rydygier wszystko im wyjawił):
1724
„Witaj Gunterze! Witaj i ty Giselherze.
„Gernocie i Hagenie! Witaj mi Volkerze,
„I ty Dankwarcie! lecz czy na pamięci macie,
„Że Krymhilda wciąż płacze po Zygfryda stracie?“
1725
— „Niechże płacze do syta“, Hagen się odzywa,
„Zygfryd już od lat wielu pod ziemią spoczywa.
„Niechaj do Hunnów króla miłość swoją zwróci,
„Zygfryd już pewnie do niej z grobu nie powróci.“
1726
— „Nie mówmy o Zygfrydzie! niech z Bogiem spoczywa!
„Lecz wam nieszczęście grozi, póki ona żywa,“
Odrzecze Dytrych z Berna, przestrzegając gości,
„Więc ty, Burgundów panie, miej się na baczności!
1727
Gunter rzekł: „Jakże strzedz się, jak się było pytać?
[273]
„Król Ecel słał nam posły, iż nas chce powitać
„W swoim kraju, a siostra niepomna urazy
„W pozdrowieniu serdeczne słała nam wyrazy.“
1728
— „Przyjmijcież moją radę,“ Hagen na to powie,
„Proście, niechaj król Dytrych i jego druhowie
„Powiedzą wam, jak sprawy na dworze zawisły,
„Byście jasno poznali Krymhildy zamysły.“
1729
Poszli razem królowie trzej, Gunter z Gernotem
I Dytrych, by pomówić na uboczu o tem.
— „Racz-że nam opowiedzieć, dzielny z Berna panie,
„Jakie ty o zamiarach królowej masz zdanie.“
1730
A na to im odpowie bohater: „Cóż mogę
„Więcej rzec? Co poranka słyszę ją niebogę,
„Jak się skarży i wiecznie roni łzy żałośnie
„Po Zygfrydzie, że marnie zginął w życia wiośnie.“
1731
A dzielny grajek Volker te rozmowy skróci:
„Tego, czem tu nam grożą, los już nie odwróci!
„Jedźmyż więc, by na Hunnów przekonać się dworze,
„Co takich, jak my, zuchów złego spotkać może!“
1732
Więc Burgundowie na dwór wnet ruszyli przodem.
Jak każe ich obyczaj, wspaniałym pochodem.
Dziwią się huńscy męże, każdy widzieć żąda,
Jak też ów sławny Hagen z Tronje wygląda.
1733
Opowiadano o nim (a stąd urok wabił),
Iż on Zygfryda z Żuław własną ręką zabił,
Męża Krymhildy, w świecie pierwszego siłacza;
Więc go ciżba ciekawych na dworze otacza.
1734
Jużci człek był pokaźny, każdy mu to przyzna:
Pierś szeroko rozrosła, włosy już siwizna
[274]
Nieco mu przyprószyła, lecz krzepko go nogi
Długie nosiły, z oka blask mu strzelał srogi.
1735
Wnet po gospodach rzesza rozeszła się cała,
Czeladź Guntera miejsce osobne dostała,
Z rady królowej, co dlań żywi złość ukrytą.
Przez to potem pachołków w gospodzie pobito.
1736
Dankwart jako marszałek zarząd tam prowadzi,
Więc mu król oddał pieczę około czeladzi,
By tam ani napitku nie brakło ni strawy...
W każdej sprawie wygodzie umiał Dankwart żwawy.
1737
Wyszła piękna Krymhilda, za nią cała świta
Naprzeciw, i zdradliwie pocałunkiem wita
Giselhera, dłoń jego do swej biorąc rączki.
To widząc Hagen hełmu poprzyciągał sprzączki.
1738
I rzekł obces: „Po takiem przywitaniu gości,
Wypada nam rycerzom mieć się na baczności,
„Inaczej tu się królów wita, jak wassali, —
„Źleśmy się na te gody podobno wybrali.“
1739
A ona: „Niech was wita, kto was widzieć żądał!
„Nie za wami mój tęskny wzrok zdawna wyglądał.
„Cóż z domu przywozicie mi, co by mnie cieszyć
„Mogło, bym do was miała z powitaniem spieszyć?“
1740
— „Gdybym był wiedział“, Hagen na to jej odpowie,
„Że wam w gościnę dary mają wieźć panowie,
„Toć bym się tem nie bardzo był jeszcze zubożył,
„Gdybym wam w waszej ziemi podarunek złożył.“
[275]
1741
— „Więc raczcie mi o sprawie opowiedzieć mojej,
„Jako rzecz z owym skarbem Nibelungów stoi.
„Że on do mnie należał, wiadomo wam przecie.
„Myślałem, że go z sobą dla mnie przywieziecie.“
1742
— „Zaiste, już to ubiegł duży czasu kawał,
„Iżem na skarby owe baczenia nie dawał.
„Rzucon w Ren z woli panów moich, na dnie rzeki,
„Już on pewnie spoczywać będzie aż na wieki.“
1743
— „Dawno“, odrzekła „serce me to przeczuwało,
„Dotąd jam korzystała z niego bardzo mało,
„Chociaż on po słuszności mnie z dawna należy.
„To też mi w sercu smutek z ciężkiej krzywdy leży.“
1744
A Hagen na to mruknie: „Dyabła wam dostarczę!
„Dosyć się zmacham, ciężką mą dźwigając tarczę
„I mą zbroję żelazną i mój szyszak jasny
„I miecz, — nie dla was, ale dla potrzeby własnej.“
1745
Królowa do rycerzy na około rzecze:
„Tu broni się nie nosi, odpaszcie więc miecze
„I broń wszelką i dajcie mi na przechowanie.“
— „Na honor,“ na to Hagen rzekł, „to się nie stanie!
1746
„Takich względów nie pragnę, pani moja miła,
„Byś za mną do gospody mój puklerz nosiła
„I zbroję! Tyś królową! Na to nie pozwolę,
„I sam, jak ojciec uczył, służyć sobie wolę.“
1747
— „Biadaż mi biednej, biada!“ Krymhilda się żali,
„I brat i Hagen nie chcą, aby przechowali
[276]
„Ich tarczę! ktoś ich chyba przeciw mnie uprzedził:
„Kto to zrobił, niech by go skon rychły nawiedził!“
1748
A Dytrych zapłonąwszy gniewem jej odpowie:
„Tam ostrzegał, by zbroi nie dali panowie
„I Hagen! Jam zamiary im objawił twoje!
„Nuże, dyablico! gniewu twego się nie boję!“
1749
Zawstydziła się wielce Krymhilda, a znała
Moc Dytrycha, więc bardzo go się obawiała.
Ni słowa nie odrzekła idąc do swych progów,
Tylko dziko na swoich spoglądała wrogów.
1750
A tam do siebie dwaj się zbliżyli rycerze,
Dytrych i Hagen, ręce swe ściskając szczerze,
A Dytrych rzekł, w wszelakiej doświadczony doli:
, Zaiste,„Zaiste, podróż wasza do Hunnów mnie boli,
1751
„Iż waszemu przybyciu królowa nie rada.“
Lecz Hagen mu odpowie: „Będzie na to rada!“
Tak z sobą rozmawiali odważni rycerze.
Obaczył ich król Ecel, ciekawość go bierze.
1752
„Radbym też wiedzieć przecie, co to zacz,“ zapyta,
„On rycerz, co go Dytrych tak uprzejmie wita.
Z postawy już w nim zucha przypuszczać się godzi,
Rycerz to jakiś słuszny, ktokolwiek go rodzi!“
1753
A na to rzecze jeden z Krymhildy drużyny:
„Ojcem jego Aldryan z Tronejskiej rodziny.
„Mąż to groźny, choć teraz wygląda układnie.
„Że nie kłamię, przekonać mogę was dosadnie.“
[277]
1754
— „Jakżebym ja go kiedy mógł poznać z tej strony?
Rzecze król, — bo nie wiedział o zamiarach żony,
Ni jak pomścić się miała nad krewnymi swymi,
Iż żaden żywcem z Huńskiej już nie wyszedł ziemi.
1755
„Znałem ja Aldryana, u mnie się tu z chwałą
„Okrył jako mój lennik, i darów nie mało
„Otrzymał; tu rycerzem został, bo był wielki
„Ulubieniec mej pierwszej żony, wiernej Helki.
1756
„Stąd mi i Hagen znany. Raz mi w zakład dano
„Dwoje pacholąt, jego to wtedy przysłano
„I Waltera z Hiszpanii, jegom nazad wrócił,
„A Walter z Hildegundą skrycie dwór porzucił.“
1757
Zamyślił się król, wspomniał dzieje z przed lat wiela,
Gdy dzielnego z Tronje ujrzał przyjaciela,
Co mu się pacholęciem tak przysłużyć lubił —
A w starości mu druha niejednego ubił.
XXIX.
Jak Hagen nie powstał przed królową.
1758
Dwaj rycerze, co dotąd z sobą rozmawiali,
Hagen i Dytrych wreszcie już się pożegnali.
Hagen został, ogląda się i okiem goni
Za swymi, wnet zobaczył towarzysza broni.
1759
Ujrzał skrzypka w pobliżu obok Giselhera,
Więc by z nim razem poszedł, poprosił Volkera;
[278]
Wiedział, iż ten się w świecie niczego nie zlęknie
I w każdej sprawie tęgo sprawi się i pięknie.
1760
Panowie jeszcze wszyscy w podwórzu czekali,
A oni obaj poszli pod drzwi wielkiej sali
Przez obszerny dziedziniec krocząc. Ich nie trwoży
Wcale, choć się kto na nich strasznym gniewem sroży.
1761
Tam królowej Krymhildy sala była prawie.
Oni naprzeciw sali usiedli na ławie.
Na obu szata droga wspaniale połyska:
Kto ich widział, tych panów radby poznać z bliska.
1762
Hunnowie jak na dzikie gapili się zwierze,
Widząc, jak wyglądają zuchwale rycerze.
Ujrzała ich Krymhilda z okna i ponura
Zaległa piekne czoło ciężka smutku chmura.
1763
Wspomniała swoje krzywdy i łzy jej wytrysły.
Dworzanie w podziwieniu jęli snuć domysły,
Co może być powodem smutkowi nagłemu,
A ona rzekła: „Hagen oto winien temu!“
1764
„Cóż się stało?“ dworzanie dowiedzieć się silą,
„Wszakżeśmy was wesołą widzieli przed chwilą, —
„Ktoby was chciał pokrzywdzić, kara go nie minie, —
„Każcie pomścić, a śmiałek on natychmiast zginie!“
1765
— „Wdzięczna będę na wieki,“ Krymhilda zawoła,
„I nic nie wzbronię temu, co mnie pomścić zdoła.
„Klękam przed wami, u stóp waszych błagam ninie
„Pomsty na mego wroga! Hagen niechaj zginie!“
[279]
1766
Wnet sześćdziesięciu zbrojnych stanęło mścicieli,
Gwoli lubej królowej natychmiast iść chcieli
Na Hagena, co wrogów swoich był postrachem,
I skrzypka, by zbójeckim zabić ich zamachem.
1767
Lecz królowa ujrzawszy, ze rzesza tak mała,
Pełna gniewu do swoich mężów powiedziała:
„Raczej zawczasu rzućcie zamysł, jaki macie,
„W takiej liczbie Hagena pobić nie zdołacie.
1768
„Chociaż Hagen w odwadze niezrównany prawie,
„Lecz ten, co koło niego siedzi tam na ławie
„Jeszcze silniejszy; Volker rycerz to zuchwały.
„Nie poradzi mu nigdy hufiec taki mały.“
1769
Gdy widziała, że orszak stanął w pełnej zbroi,
Rzekła królowa znowu do drużyny swojej:
„Czekajcie jeno, stójcie, aż ja w tamte stronę
„Ku moim wrogom pójdę, przywdziawszy koronę.
1770
„Baczcie, jakie odemnie usłyszy wyrzuty
„Hagen z Tronje, Guntera lennik pełen buty.
„Nie zaprze się, zuchwałość znam ja tego człeka,
„Więc mnie to nie obchodzi, jaki los go czeka.“
1771
Skrzypek, zuch do oręża gracki i do smyczka,
Obaczył, iż po wschodach sroga przeciwniczka
Królowa z domu idzie i wprost ku nim zmierza:
Więc Volker do dzielnego tak rzecze rycerza:
1772
„Nadchodzi prosto ku nam ta, bracie Hagenie,
„Co nas tu przez swe zdradne zwlokła zaproszenie.
„Alem nigdy nie widział, żeby za kobietą
„Zbrojni męże chodzili taką wielką świtą.
1773
„Kto wie, czyli nie na nas godzi ta gromada?
„Miejcież się na baczności, taka moja rada,
[280]
„By ustrzedz czci i życia! Nie mylę się pewnie,
„Patrzcie, jak oni na nas spoglądają gniewnie!
1774
„Nie ma co tracić czasu! Zgubna może zwłoka —
„U kilku pierś mi jakoś nad miarę szeroka,
„Myślę, że jasny pancerz pod szatą ukryli.
„Trudno zgadnąć, na kogo tak się uzbroili.“
1775
A dzielny Hagen gniewem z jęty rzecze: „Ano
„Widzę ja, że to wszystko na mnie zgotowano,
„Że na mnie mają miecze ich błyszczące godzić,
„Lecz ci by mi w powrocie nie mogli zaszkodzić.
1776
„Daszli mi pomoc, dzielny druhu mój, Volkerze,
„Gdy mnie napadną tamci Krymhildy rycerze?
„Powiedz, czy dla przyjaźni staniesz w mej obronie?
„Ja wiernie w każdej sprawie będę po twej stronie.“
1777
A grajek mu odpowie: „Wiernie wam pomogę,
„Chociażby król wam jaki chciał zachodzić drogę
„Z całem wojskiem i walczyć; od twojego boku
„Póki żyję, z bojaźni nie ustąpię kroku!“
1778
— „Zacny druhu, niech Bóg was z nieba wynagrodzi!
„Gdy chcą walczyć, niech walczą! Cóż mnie to obchodzi,
„Jeżeli mi pomocy nie odmawiasz twojej.
„Niech przybędą, by w walce doświadczyć swej zbroi!“
1779
— „Gdy nadejdzie,“ rzekł grajek, „powstać nie zaszkodzi
„Z ławy, zawsze królowej cześć oddać się godzi.
[281]
„Złóżmy hołd jej wysokiej królewskiej godności.
„Jeszcze nikt źle nie wyszedł nigdy na grzeczności“.
1780
— „Nie, nie czyń tego!“ Hagen odrzecze skrzypkowi,
„Bo jeszcze ci rycerze pomyśleć gotowi,
„Iżem opuścił swoje siedzenie z obawy:
„Żaden z nich mnie nie zmusi, żebym powstał z ławy.
1781
„Raczej nam tu pozostać wypada uparcie.
, Po„Po cóż czcić tego, co mnie nie cierpi otwarcie?
„Nie, nie wstanę, dopóki krew mi w żyłach płynie,
„Nie dbam o to, czy bardziej rozsroży się ninie!“
1782
I w nadmiarze zuchwalstwa na kolana kładzie
Jasny miecz, — lśnił zielony jaspis na osadzie,
Przy nim i żywa barwa trawy mdłą się wyda:
Znała ten miecz Krymhilda, był to miecz Zygfryda.
1783
Poznała, odświeżając boleść wiekuistą,
Ową rękojeść złotą i pochwę złocistą,
Wspomniała przeszłość, z oczu strumień łez jej tryśnie.
— Myślę, że to jej Hagen zrobił naumyślnie.
1784
A Volker śmiały ujął swój smyk, bo miał prawie
Kształt miecza i położył przy sobie na ławie:
Oręż to był potężny, ostry, długi, srogi.
Tak siedzieli obadwaj rycerze bez trwogi,
1785
A serce ich tak dumnie i zuchwale biło,
Iżby ich nic na świecie powstać nie zmusiło,
Ni strwożyć. — A w tem, prawie trącając ich nogą
Szła królowa; witając rycerzy złowrogo
[282]
1786
Rzekła: „Któż was Hagenie zapraszał w gościnę.
„Żeś się ośmielił w moją przyjechać krainę,
„Świadom mej krzywdy? Raczej wam było nie jechać!
„Sam rozsądek wymagał tej drogi zaniechać.“
1787
— „Po mnie nikt nie posyłał,“ Hagen jej odpowie,
„Ale byli proszeni na gody panowie,
„Którym służyć winienem ja po lennem prawie,
„A nigdy mnie nie brakło żadnej w ich wyprawie.“
1788
— „Ale pamiętasz,“ rzekła, „co było przyczyną
„Mego gniewu i jaką ściągnąłeś go winą?
„Wszak Zygfryda mojego tyś życia pozbawił
„I o niepłakaną stratę mnie przyprawił.“
1789
— „Cóż o tem jeszcze gadać?“ rzekł. „Na co się przyda?
„Tak, ja jestem ów Hagen, co zabił Zygfryda,
„Pierwszego śmiałka! Musiał przypłacić to głową,
„Iżeś pani Brunhildę obraziła mową.
1790
„Tak, ja się nie wypieram, pani miłościwa,
„Iż cała wina na mnie jedynie spoczywa;
„Więc czy mąż, czy kobieta, — pomstę niech wywiera!
„Jam winien, bo się Hagen nigdy nie zapiera!“
1791
Ona na to: „Słuchajcież, jeszcze mi urąga!
„Nie zapiera się wcale, więc co na się ściąga,
„Wiedzcież rycerze, z tego nic sobie nierobie!“
Lecz tamci spoglądali bezczynnie po sobie.
1792
A gdyby ich zaczepić chciał kto, niezawodnie
Dwaj rycerze w tej walce obstali by godnie,
[283]
Jako w bitwach bez liku już dali dowody,
Lecz trwożnie milczą — ci, co przysięgali wprzódy.
1793
Jeden rzekł: Cóż patrzycie na mnie, jak na dziwo?
„Choć przyrzekłem, nie myślę począć, jako żywo!
„Życie tracić, do tego darem mnie nie zmusi, —
„Królowa, jak uważam, na zgubę nas kusi.“
1794
A drugi rzecze znowu: „I ja powiem szczerze,
„Choćby mi kto ze złota stawiał całe wieże,
„Tobym na tego grajka porwać się nie ważył!
„Straszne jego spojrzenie, — jam to zauważył.
1795
„I Hagena poznaję; znałem doskonale
„Go za młodu, i słyszeć o nim nie chcę wcale.
„W dwudziestu i dwóch bitwach jegom widział czyny.
„Hej, ileż niewiast z jego płakało przyczyny.
1796
„Toć oni z niejednego pieca chleb już jedli.
„Hagen z Hiszpanem owym nieraz tu zawiedli
„Bój dzielny, by królowi czci przysporzyć świeżej.
„Czołem panowie! Jemu cześć oddać należy!
1797
„Wtedy był jeszcze chłopcem ledwie, nie mężczyzna:
„Dziś mu starość włos bujny sprószyła siwizną,
„Nabrał rozumu, dłoń ta dziś potężniej władnie,
„A w ręku dzierży Balmung, pozyskany zdradnie.“
1798
Więc stanęło, że walki zaniechać należy.
Gniewało to królowe wielce; lecz rycerzy
Do walki niebezpiecznej nie zmusić nikomu, —
Zbierał ich strach przed grajkiem i poszli do domu.
1799
A ten rzecze: „Przynajmniej mamy już dowody,
„Iż nas tu zgubić pragną, jak mówiono wprzódy.
[284]
„Chodźmy do królów, przy nich staniemy na straży
„A pewnie nikt się na nich targnąć nie poważy.
1800
„Jak to niejeden trwożnie od walki odstąpi,
„Jeżeli druh druhowi pomocy nie skąpi!
„Dobrze robi, na rozum biorąc rzeczy wprzódy,
„Bo przezorność go nie raz uchroni od szkody.“
1801
— „Więc i ja idę z wami!“ Hagen mu odpowie,
Poszli, widząc że jeszcze stoją ich królowie
Na dziedzińcu, a mężów ścisk wielki do koła.
Więc Volker wielkim głosem na panów zawoła:
1802
„Pocóż tu, gdzie was ciżba tłoczy i napada
„Stać myślicie? Do króla przecież iść wypada,
„I obaczyć, co myśli on rozpocząć z nami!“
Więc szlachetni rycerze stanęli parami:
1803
Cny pan z Berna najpierwszy przy Gunterze staje,
Król Burgundów mu swoją prawicę podaje,
Irnfryd ujął Gernota, cnego bohatera
A Rydygier do dworu powiódł Giselhera.
1804
Ale chociaż się inni w pary szykowali,
Volker i Hagen zawsze razem się trzymali.
W ostatniej jeno walce rozeszli się wreszcie —
Gorzkie łzy wycisnęli niejednej niewieście.
1805
Za królami szło tysiąc szlachetnych rycerzy
Których tu od burgundzkiej przywiedli rubieży,
I sześćdziesiąt wojaków, których Hagen śmiały
Przyprowadził, — więc z królem szedł huf okazały.
1806
Hawart koło Irynga szedł, tuż za królami,
Obaj dzielni, głośnymi wsławieni czynami.
Z Dankwartem Wolfhart idzie, także rycerz prawy,
Obaj znaczni śród innych z wzięcia i postawy.
[285]
1807
Kiedy władca z nad Renu próg sali przekroczył,
Król Ecel nie dozwolił iść dalej, zeskoczył
Z tronu, naprzeciw gości biegnąc na spotkanie.
Rzadko można obaczyć tak szczere witanie.
1808
„Witajcież mi Gunterze, witaj sercem całem
„Gernocie, Giselherze! Pozdrowienie słałem
„Najszczersze przez mych posłów w burgundzką krainę!
„A uprzejmie też waszą pozdrawiam drużynę.
1809
„Wam też dzięki, że nasze spełnione życzenie,
„Wielce mężny Volkerze i możny Hagenie.
„Z mą małżonką pospołu witam was serdecznie,
„Wszak słała posłów, byście przybyli koniecznie.
1810
A Hagen mu odrzecze: „Łaska wasza znana!
„Gdybym tu nie miał przybyć w służbie mego pana,
„Przyjechałbym cześć oddać Waszej Łaskawości!“
A gospodarz za rękę ujął miłych gości
1811
I prowadził ku swojej ławie; tam puhary
Stały już zastawione, złote, wielkiej miary,
Pełne wina, wonnego morwiaku lub miodu:
Pito zdrowie przybyłych z obcego narodu.
1812
Ecel rzekł: „Powiem szczerze, wierzyć mi możecie,
„Iż mnie spotkać nie mogło nic milszego w świecie,
„Jak, że taki oglądam mych zaprosili skutek.
„Ustąpi też nareszcie mej małżonki smutek.
1813
„Dziwowałem się nieraz, szukając przyczyny,
„Iż mojej nie raczycie odwiedzić krainy,
[286]
„Choć dwór mój już nie mało zacnych widział gości.
„Gdym was ujrzał, nie małej doznałem radości.“
1814
A Rydygier, wspaniały rycerz mu odpowie:
„Iście, warto się cieszyć! Zacni to panowie!
„Ród królewski z wszelakich cnót rycerskich znany,
„Z nimi też zuch niejeden przybył zawołany!“
1815
Właśnie na dniu najdłuższym przybyli rycerze
Wieczorem do Ecela. Rzadko gdzie tak szczerze
Powitano przybyszów; — gdy godzina woła
Do posiłku, prowadził król gości do stoła.
1816
Więc koło niego cała drużyna zasiadła,
Podano im sowicie napitku i jadła,
Czego jeno żądali, już przed nimi stawa
Natychmiast, bo ich głośna poprzedziła sława.
XXX.
Jak Hagen z Volkerem na straży stali.
1817
Zgasło dnia światło, noc już naokoło mroczy,
Gościom drogą zmęczonym senność klei oczy,
Każdy myśli, gdzie spocznie, jakie znajdzie łoże.
Hagen nalegał, dłużej nikt zwlekać nie może.
1818
Więc Gunter rzekł do króla: „Niechaj Bóg was z nieba
„Ma w opiece! Żegnajcie! Już nam spać potrzeba;
„Jeżeli łaska wasza, jutro znów tu staniem.“
Król z wesołem odprawił gości pożegnaniem.
[287]
1819
Tłoczyli się, cisnęli rycerze dokoła,
Aż Volker gromkim głosem na Hunnów zawoła:
„Jak śmiecie moim panom tak pod nogi łazić?
„Na ustęp! Albom gotów którego obrazić!
1820
„I tego lub owego tak pokropię smykiem,
„Iż przyjaciele będą z lamentem i krzykiem
„Po nim płakać. Precz z drogi! Choć nam wspólne miano
„Rycerzy, lecz nam męstwo niejednakie dano!“
1821
Gdy im Volker te gniewne słowa w oczy rzucił,
Zuchwały Hagen także ku nim się odwrócił
I rzekł: „Otóż wam radzi dzielny grajek szczerze,
„Idźcie spać do gospody, Krymhildy rycerze.
1822
„Zaczepki szukać dzisiaj już za późno, ano
„Jeżeli taka wola, przyjdźcie jutro rano.
„Dzisiaj dajcie nam spokój! Myślę, że w tej mierze
„Tak sobie poczynają uczciwi rycerze.“
1823
Zaprowadzono gości do obszernej sali,
Tam już do koła łoża gotowe zastali,
Wielkie, długie, wygodne, zaścielone suto.
Tymczasem u królowej zgubę na nich knuto.
1824
Pościel była wspaniała; tkanina powabna
Z Arras lub materya arabska jedwabna
Jak najprzedniejsza każde posłanie zalega,
Świetnym galonem w koło zdobiona u brzega.
1825
Przykrycia z gronostajów lub z czarnych soboli.
Więc rycerze wygodnie wyspać się do woli
Mogli noc całą, póki nie zbudzi ich zorza;
Nigdy król z świtą nie miał wspanialszego łoża.
[288]
1826
„Smutny to nocleg,“ młody Giselher powiada.
„I biada naszym wiernym towarzyszom, biada!
„Bo choć siostra nas mową witała łaskawą,
„Boję się, że zginiemy wszyscy za jej sprawą.“
1827
— „Porzućcie troski!“ śmiały Hagen mu odrzecze.
„Stanę tę noc na straży i będę miał pieczę.
„Myślę, że was ustrzegę, aż nie zejdą zorze.
„Spijcie! Jutro niech każdy broni się, jak może.“
1828
Pokłonili się wdzięcznie, iż taką usługą
Im wygodził; spać poszli, za chwilę niedługą
Legli, by po podróży znojach odpoczywać,
A Hagen jął się zbroją wojenną okrywać.
1829
Ale w tem rzekł do niego skrzypek Volker śmiały:
„Jeżeli nie wzgardzicie, to aż po dzień biały
„Z wami, Hagenie, nocnej straży się podejmę“
Dziękował Hagen i te słowa rzekł uprzejme:
1830
„Bóg ci zapłać. Volkerze, żeś pomagać gotów.
„Niczego bym nie pragnął śród moich kłopotów,
„Jeno, abyś w niedoli zawsze pomógł szczerze.
„Odwdzięczę ja się, chyba że mnie śmierć zabierze!“
1831
Ogarnęli się raźno; kryty jasną zbroją,
Każdy zuch bez namysłu tarcz pochwycił swoją.
Stanęli u drzwi domu, gdzie królowie legli
I wiernie swoich druhów przez noc całą strzegli.
1832
Po chwili śmiały Volker tarcz wypróbowaną
Odejmuje z ramienia, opiera pod ścianą,
W raca nazad do sali i swe skrzypki bierze.
On swoim towarzyszom lubił służyć szczerze.
[289]
1833
Siadł sobie na kamiennej ławie podedrzwiami,
Ten grajek najdzielniejszy pomiędzy grajkami,
A kiedy z skrzypek słodkie popłynęły dźwięki
Wszyscy mu towarzysze jęli składać dzięki.
1834
Brzmiały struny, po domu rozległy się tony,
Boć on w sile i w sztuce równie wyćwiczony,
To znów druhom tak słodko, mile kwilić zacznie,
Iż zapomniawszy troski, zasypiali smacznie.
1835
A gdy spostrzegł, że wszyscy spoczęli w uśpieniu,
Złożył skrzypki, tarcz znowu zwiesił na ramieniu,
Wyszedł z domu, na straży stanął podedrzwiami,
By gości przed Krymhildy bronić rycerzami.
1836
O północy lub może nieco przed północą
Ujrzał Volker, jak przed nim szyszaki migocą
W dali pośród ciemności. Była to gromada
Mężów Krymhildy, obcym gościom szkodzić rada.
1837
Więc rzekł grajek: „Słuchajcie, druhu mój Hagenie!
„Wypada nam ze sobą podzielić strapienie:
„Widzę, iż ku nam zbrojni mężowie nadchodzą,
„Jeżeli się nie mylę, na nas oni godzą“
1838
— „Niech przyjdą bliżej!“ Hagen na to mu odrzecze,
„Nim nas spostrzegą, pierwej zrąbią nasze miecze
„Hełm niejeden, gdy na nich spadniem niespodzianie,
„Powrócą do królowej w nieszczególnym stanie.“
1839
Lecz jeden z napastników obaczył zawczasu,
Że przy drzwiach straż, więc szybko rzecze bez hałasu:
[290]
„Nic z tego! Jakoś nam się w zamiarach nie darzy,
„Bo spostrzegam, że grajek stoi tam na straży.
1840
„Jasny szyszak na głowie ma on rycerz hardy
„Z lśniącej stali, niezgięty, hartowny i twardy,
„A po pancerzu niby ogień się przesuwa.
„Przy nim Hagen, — wyborna straż nad nimi czuwa.“
1841
Więc z niczem powrócili, nie czekając dłużej.
Na ten widok w Volkerze krew się cała wzburzy.
„Pozwólcie, pójdę ku nim, chcę jeszcze pogadać
„Z zuchami, aby jedno pytanie im zadać.“
1842
— „Nie, gwoli mnie, daj pokój!“ Hagen mu odrzecze,
„Gdy odejdziesz od domu, mogą cię ich miecze
„W trudne przywieść opały; jużcić dopomogę,
„Lecz przez to mą rodzinę całą zgubić mogę.
1843
„Bo kiedy z tą czeredą my się będziem bili,
„Może się dwóch lub czterech dobrać w jednej chwili
„Do domu i tam takiej szkody nas nabawić
„Śród śpiących, że nikt tego nie zdoła naprawić.“
1844
Więc prosił Volker, aby mu pozwolić raczył
Choć na jedno: „Niech wiedzą, iżem ich obaczył,
„Aby jutro nam w oczy wyprzeć się nie śmieli,
„Iż nas dzisiejszej nocy zdradnie podejść chcieli.“
1845
I zaraz krzyknął na nich grajek z całej mocy:
„Przecz tak zbrojno chodzicie, rycerze, po nocy?
„Czyście wyszli na łupież? W wyprawie takowej
„Pomożemy wam obaj, hej, zuchy królowej!“
[291]
1846
Nikt mu nie odpowiadał, więc grajek zacięty
„Tchórze, tchórze obrzydli!“ wołał gniewem zdjęty.
„Chcieliście nas uśpionych mordować jak zbóje!
„Tego nie czyni rycerz, co swą godność czuje.“
1847
Gdy przyszli do królowej, strapiła się pani.
Iż nic wskórać nie mogli rycerze nasłani,
Więc jej serce zawzięte zamiar knuje świeży, —
Śmiercią to przypłacili dzielni bohaterzy.
XXXI.
Jak szli do kościoła.
1848
„Chłodno, i pod pancerzem zimno mi dolega,“
Ozwie się Volker, „myślę, że już noc ubiega,
„Wiatr się zrywa, jak zwykle, kiedy świtać zacznie.“
Więc szli budzić rycerzy, którzy spali smacznie.
1849
Jasny poranek w oknach sali już zaświtał,
Hagen budził uśpionych wojaków i pytał,
Czy nie chcą do kościoła spieszyć na mszę świętą.
A właśnie z wieży dzwonić na jutrznię poczęto.
1850
Nie jednaki śpiew zabrzmiał, bo się chrześcianie
Inaczej zwykli modlić, inaczej poganie.
Guntera mężów dzwonek do kościoła wzywa,
Więc z posłania zuch każdy bez zwłoki się zrywa
1851
I wspaniały ozdobny strój na siebie bierze;
Nigdy na obcym dworze tak suto rycerze
Nie wystąpili, ale Hagen tem się smucił,
I radził, aby orszak ten strój z siebie zrzucił.
[292]
1852
„Wiecie, jak rzeczy stoją, jaka grozi bieda,
„Zamiast róży w prawicy raczej miecz się przyda
„A szyszak jasny weźcie zamiast kapelusza,
„Wszak jawno, co Krymhildy zdradna knuje dusza.
1853
„Dziś was walka nie minie! Radzę, byście brali
„Zamiast koszul jedwabnych pancerze ze stali,
„Płaszczyk na nic, wszak lepiej tarczą się osłonić,
„Jeżeli was kto zaczepi, będzie czem się bronić.
1854
„Drodzy moi panowie, krewni i rycerze,
„Trzeba iść do kościoła, pomodlić się szczerze
„I u Boga w nieszczęściu poszukać opieki,
„Bo, wiedzcie to na pewne, zgon nasz niedaleki!
1855
„Niechaj każdy pokornie wyzna swoje grzechy
„I w pobożnej modlitwie poszuka pociechy.
„Ostrzegam was, rycerze, gdy Bóg nie oddali
„Tej biedy, to ostatniej mszy będziem słuchali.“
1856
Więc książęta z drużyną poszli do kościoła,
A na cmentarzu świętym Hagen znów zawoła:
„Nie rozdzielać się jeno, gdy poczną się tłoczyć!
„Nie wiemy, jak Hunnowie mogą nas zaskoczyć.
1857
„Stójcie! Tarcze przy nodze pospierać i baczyć,
„Jeżeli kto zaczepi, zaraz go uraczyć
„Śmiertelnym ciosem radzę. Przez taką odprawę
„Snadnie cześć zachowamy rycerską i sławę!“
1858
Volker razem z Hagenem zaś odeszli społem
I stanęli u bramy razem przed kościołem,
Gniew ich palił; choć tyle pragnęli uzyskać,
By królowa musiała przez nich się przeciskać.
[293]
1859
Nadszedł władca, szła przy nim jego piękna żona,
Za nimi rzesza liczna, świetnie przystrojona,
Koło królowej taki rój się mężów zwijał,
Iż wielki tuman kurzu wysoko się wzbijał.
1860
Gdy król ujrzał, iż rzesza cała zbroją kryta
I królowie też w zbroi pospiesznie zapyta:
„Czemuż was w hełmach widzę? Jeśli was spotkała
„Krzywda, to mnie największa przykrość by się stała.
1861
„Jak jeno zażądacie, pragnę wam nagrodzić,
„Jeśli wam kto dokuczyć śmiał albo zaszkodzić.
„Przekonam was, że krzywda wasza i mnie boli
„I postąpię natychmiast wedle waszej woli.“
1862
— „Nikt krzywdy nie wyrządził nam“, Hagen odpowie,
„Ale już taki mają obyczaj panowie,
„Iż trzy dni chodzą w zbroi, gdy zjadą na gody.
„Skarżylibyśmy sami, doznawszy tu szkody.“
1863
Słowa Hagena słyszy Krymhilda wyraźnie
I z pod oka nań jeno patrzy nieprzyjaźnie,
A choć w Burgundyi żyjąc mogła dobrze zbadać
Obyczaje, nie chciała kłamu teraz zadać,
1864
Choć była tak zacięta i wroga zażarcie.
Gdyby kto był królowi rzekł prawdę otwarcie,
Byłby późniejszych nieszczęść zapobiegł nawale;
Lecz w wielkiej bucie swojej milczeli zuchwale.
1865
Poszła królowa z świtą brać udział w obrzędzie,
Lecz owi dwaj rycerze ani na dwie piędzie
[294]
Nie chcieli jej ustąpić. Musiała się z trudem
Przeciskać, — gniew to budzi między huńskim ludem.
1866
Nie podobało się to Ecela czeladzi, —
Siłą śmiałków usunąć i zaczepić radzi,
Lecz się na to nie ważył nikt pod króla okiem,
Więc się zajście skończyło ciżbą i natłokiem.
1867
Kiedy po nabożeństwie powracać wypadło,
Wielu huńskich rycerzy na koniach przypadło.
Krymhilda szła w orszaku dziewiczej czeladzi,
Siedm tysięcy rycerzy konno za nią sadzi.
1868
Koło Ecla Krymhilda siadła i dziewice
Przy oknach (król przy sobie rad widział jej lice),
Patrzali, komu szczęście przy turniejach sprzyja,
Tam się obcych rycerzy wielka moc uwija
1869
Marszałek też królewski przybył, Dank wart śmiały,
Za nim szedł obozowej służby hufiec cały,
Co ją Burgundów rzesza za sobą przywiodła,
A na Niblungów konie powkładano siodła.
1870
Zaś kiedy przystąpili do koni gromadą,
Dzielny Volker im taką przysłużył się radą,
By odbywać turnieje, jak w ojczystym kraju.
Więc harcowali dzielnie po swym obyczaju.
1871
Wkrótce stanęło w szrankach sześciuset rycerzy,
Cu do orszaku króla Dytrycha należy,
Chcieli się z Burgundami nahasać do woli,
Nie brakło im ochoty, jeśli król pozwoli.
1872
Więc się wnet ku nim zewsząd rycerze zbiegają,
Lecz gdy Dytrych dowiedział się, co zamierzają,
[295]
Natychmiast im zapasów z Burgundami wzbronił,
Bał się o swoich, wcześnie od straty się chronił.
1873
A kiedy z szrank rycerze odjechali z Berna,
Nadjeżdża Rydygiera z Bechlarn rzesza wierna,
Ośmset mężów, tarcz dzierżąc, po przed okna sali.
Wolał margrabia, żeby tego zaniechali.
1874
Pojechał przed szeregi i radzić im pocznie,
Iż Guntera rycerze gniewni są widocznie
I nie będą oszczędzać, gdy ich kto zaczepi;
Ustępując dla siebie i dlań zrobią lepiej.
1875
Usłuchali go, z placu zjeżdżają przed nimi.
Znów rycerze z turyngskiej nadjechali ziemi,
Za nimi tysiąc dzielnych Duńczyków się ruszy.
Więc przy starciu niejedna kopia się kruszy.
1876
Jedzie Irnfryd i Hawart, gdzie harcują tłumnie,
Rycerze z po nad Renu czekają ich dumnie
I tańce zaraz zwiedli z Turyngami żwawe,
Wielu po starciu miało puklerze dziurawe.
1877
Aż w trzy tysiące koni pan Bledelin jedzie
Widział to król z królową, bo się turniej wiedzie
Pod ich okiem, Krymhilda skrycie tem się cieszy,
Myśląc, iż bieda grozi stąd burgundzkiej rzeszy.
1878
Także Szrutan z Gebekiem na turnieje jedzie,
Hornbog z Ramungiem huńskim zwyczajem się wiedzie
Przed Burgundami konie wstrzymali na placu
A drzewce poleciały nad ściany pałacu.
1879
Tak się rycerze z głośnym bawili hałasem
A głośny szczęk po sali rozległ się czasem,
[296]
Gdzie się tarczami starli dworzanie Guntera, —
Jego drużyna pochwał nie mało uzbiera.
1880
Igraszka się toczyła w wesołej ochocie,
Aż konie się pławiły prawie w białym pocie,
Co w kroplach po czaprakach spływał aż z pod siodła.
Drużyna swojej sztuki na Hunnach dowiodła.
1881
A dzielny grajek Volker rzecze do swych druhów:
„Do napaści odwagi brakło u tych zuchów!
„Tyle słyszałem o ich wielkiej ku nam złości,
„Toćby lepszej nie mogli znaleść sposobności.“
1882
A potem mówił znowu: „Do stajni by może
„Zaprowadzić już konie, przy stosownej porze
„Harc później ponowimy, nim wieczór nastanie;
„A może z ust królowej usłyszym uznanie.“
1883
Aż tu nadjechał ku nim jeden z taką butą,
Iż z Hunnów żaden równie nie wystąpił suto, —
Pewnie nań gdzieś kochanka patrzała z okienka,
Bo jechał wystrojony ku nim, jak panienka.
1884
A Volker rzecze: „Dobra zdarza się igraszka!
„Muszę ugodzić tego trefionego gaszka.
„Nic nie pomoże, musi za swoje otrzymać!
„Nie dbam, czy na to będzie królowa się zżymać.“
1885
— „Gwoli mnie dajcie pokój temu!“ — król się wdaje —
„Jeżeli my zaczniemy, każdy nas połaje;
„Raczej niechaj zaczepka z ich się pocznie strony.“
— Jeszcze Ecel wciąż siedział u boku swej żony. —
[297]
1886
Hagen rzekł: „Wznowię turniej, chcę jeszcze raz natrzeć,
„Mogą się białogłowy i męże napatrzeć,
„Jak się zwijamy; trzeba, byśmy się spisali,
„I tak pewnie na dworze nikt nas nie pochwali.“
1887
Więc Volker śmiały w szranki pierwszy spieszył przodem,
A wielu łez niewieścich przez to był powodem.
Bogatemu Hunnowi kopię wbił w ciało —
— Ileż to pań i panien gorzko opłakało!
1888
Nadjeżdżał Hagen z świtą, a kiedy to zoczył,
Z sześćdziesięciu druhami w całym pędzie skoczył
Na odsiecz Volkerowi, gdzie turniej stoczono.
Wszystko to z góry widział Ecel ze swą żoną.
1889
Królowie też dopuścić nie mogli, by skrzypek
Został tam wobec wrogich sam jeden zaczepek,
Tysiąc mężów za nimi pospieszyło tłumnie
W zgubnych harcach zręczności swej dowodząc dumnie.
1890
Tymczasem kiedy trupem legł ów Hunn bogaty,
Głośno krewniacy takiej żałowali straty.
„Kto to zrobił? Kto sprawcą?“ czeladź pytać pocznie.
— „Volker!“ odrzekli ci, co widzieli naocznie.
1891
Margrabiego krewniacy za miecze, za szczyty
Chwytają, — bo margrabią był ów człek zabity, —
Grożą śmiercią grajkowi za stratę dotkliwą.
Więc gospodarz od okna porwie się co żywo.
1892
Wszczął się hałas niemały: Hunnowie się żalą,
Królowie zsiedli z koni z orszakiem przed salą,
[298]
Konie w tył pchhnęli,pchnęli, aby można wolno chodzić;
W tem nadbiegł Ecel, zaczął powaśnionych godzić.
1893
Jednemu z margrabiego krewnych, co z tej strony
Właśnie stał, z ręki wyrwał oręż wyostrzony,
Gniewem zdjęty przymusił swoich do odwrotu.
„Cóż to? Czyli mnie chcecie nabawić kłopotu?“
1894
Wołał król, „Gdyby miała spotkać śmierć przychodnia
„Z naszej ręki na dworze, toćby była zbrodnia!
„Jam z góry dobrze widział, jak się grajek składał,
„Koń się z nim potknął, przez to cios śmiertelny zadał.
1895
„Niech mi się nikt zaczepić gości nie poważy!“
Prowadził ich do sali, wciąż idąc na straży.
Konie poszły do stajni, pod ręką czeladzi
Było dość, wszyscy służyć swoim panom radzi.
1896
Gospodarz do pałacu swych gości prowadził
I nie dopuścił, aby kto z nimi się wadził.
Zastawiono już stoły, przyszły konwie z wodą. —
Lecz Burgundów spojrzenia nieprzyjazne bodą.
1897
Minęła chwila, nikt się zasiadać nie kwapił, —
Lecz Krymhildę niepokój nieznośny wciąż trapił,
Więc rzekła: „Mości książę z Berna, rady twojej
„I twej wzywam pomocy, — sprawa ma źle stoi.“
1898
A na to jej odrzecze Hildebrand, zuch prawy:
„Kto Nibelungów gubić chce, mnie do tej sprawy
„I za skarby nie złowi; niechaj sam się sparzy!
„Nikt się bezkarnie na nich targnąć nie odważy.“
[299]
1899
Pan Dytrych zaś grzeczniejszą odpowiedział mową:
„Nie żądaj tego po mnie, można ma królowo!
„Żaden mi z twoich krewnych tyle nie zaszkodził,
„Abym z orężem w ręku wrogo na nich godził.
1900
„Wyznam, że taka prośba tobie nie przystoi.
„Nie godzi się, na zdradzie stać rodzinie swojej!
„Oni z całą, ufnością do tej ziemi przyszli. —
„Dłoń Dytrycha mścić twego Zygfryda nie myśli.“
1901
Kiedy nie mogła wskórać nic u pana z Berna,
Przyrzekła Bledelowi, że ziemia obszerna,
Którą Nuodung posiadał, jemu się dostanie.
(Potem go Dankwart ubił, — przepadło nadanie!)
1902
Mówiła: „Racz dopomódz, możny Bledelinie!
„Najgorsze moje wrogi są w tym domu ninie,
„Z ich ręki zginął Zygfryd, więc kto mi użyczy
„Pomocy w pomsty dziele, niech na wdzięczność liczy.“
1903
Lecz Bledelin odrzecze: „Pani, racz rozważyć!
„Wobec Ecela nie śmiem na to się odważyć,
„On ceni twoich krewnych i widzi ich chętnie,
„Nie zniósłby też zaczepki mojej obojętnie.“
1904
— „Tem się nie trap, rycerzu, ja ci za to ręczę,
„I hojnie się i srebrem i złotem odwdzięczę
„I dam ci Nuodunga śliczną narzeczone,
„Będziesz miał z niej powabną i rozkoszną żonę;
1905
„W posagu liczne ziemie i grody posiędziesz,
„Wierzaj mi, cny rycerzu, szczęśliwie żyć będziesz!
[300]
„Pomyśl, na Nuodunga włościach będziesz panem!
„Co ci przyrzekam, święcie będzie dotrzymanem.“
1906
Skusiła Bledelina nagrodą wysoką,
— A dawno mu już wpadła owa panna w oko, —
Więc postanowił walczyć, aby dziewczę lube
Zyskać w boju, lecz sobie zgotował tem zgubę!
1907
Rzekł do królowej: „Pani, powróćcie do stoła,
„Pocznę wralkę, nim który opatrzeć się zdoła,
„Pomszczę się krzywdy waszej, Hagena ukorzę
„I w pętach go niebawem u stóp waszych złożę.“
1908
I zawołał: „Do broni, kto żyje! W zawody
„Na wrogów! Obces do ich wtargniemy gospody!
„Królowa tego po nas żąda nieodbicie, —
„Pójdziemy i na szalę stawim nasze życie!“
1909
Widząc, iż Bledel żwawą żądzą walki pała,
Poszła; właśnie do stołu rzesza zasiadała,
Ona przy królu, w koło mężów huf dobrany. —
Straszne knuła królowa na swych gości plany,
1910
Myślała, jak u stołu powaśnić rycerzy,
Bo na sercu jej dawnych krzywd wspomnienie leży, —
Kazała, by do stołu syna jej podali.
— Możeż kobieta w zemście posunąć się dalej?
1911
Poszło natychmiast czterech Ecela dworzanów,
Królewicza Ortliba wraz do stołu panów
Podano. — Hagen siedział przy tym samym stole, —
Przez jego złość zawziętą zginęło pacholę.
1912
Kiedy syna przy sobie ujrzał król bogaty,
Ucieszon do rodziny rzekł powinowatej:
[301]
„Patrzcież, to mój jedynak, drodzy przyjaciele,
„Z Krymhildy, będziem z niego mieć pociechy wiele.
1913
„Jeśli wda się po wujach, będzie zeń zuch tęgi,
„Możny i urodziwy i godzien potęgi:
„Dwunastu królestw władzę w jego ręce złożę.
„Da Bóg, młody wam Ortlib przysłuży się może.
1914
„Więc proszę was, kochani przyjaciele, potem
„Kiedy się wybierzecie do domu z powrotem,
„Weźcie z sobą łaskawie waszej siostry syna
„I niech pod waszem okiem podrasta dziecina.
1915
„Chowajcie go, aż siły nie nabędzie męzkiej,
„A może on wam kiedy mścić pomoże klęski,
„Gdy mu przybędzie mocy i wzrośnie hart ciała.“
Całą mowę Ecela Krymhilda słyszała.
1916
„Mogli by mu bezpiecznie zaufać królowie,
„Gdyby męzkiego wieku dorósł,“ Hagen powie,
„Ale coś mi książątko zbyt wątłe i blade, —
„Wątpię, czy na dwór jego kiedy ja przyjadę.“
1917
Spojrzał król na Hagena, w prawdzie się nie kwrapił
Z odpowiedzią, lecz bardzo tą mową się strapił,
Smutek mu serce ścisnął, zmarszczyło się czoło. —
Hagen nie umiał wcale żartować wesoło.
1918
Każdego też boleśnie z biesiadników draśnie,
Jak króla, co o dziecku Hagen wyrzekł właśnie,
Przykro ich to musiało wszystkich usposobić, —
Nie wiedzieli, co Hagen niebawem miał zrobić.
[302]XXXII.
Jak Bledelina ubito.
1919
Tymczasem Bledelina męże się zbierali;
W tysiąc zbrojnych ruszyli, kędy zasiadali
Przy stołach pachołkowie pod okiem Dankwarta.
Wnet się sprzeczka i zwada poczęła zażarta.
1920
Kiedy Bledel się zjawił przy stole biesiadnym,
Marszałek go ukłonem powitał układnym:
„Witajcie w tej gospodzie, możny Bledelinie!
„Dziwo, co was tu ku nam przyprowadza ninie.“
1921
— „Nie witaj mnie,“ rzekł Bledel, „bo moje przybycie
„Znaczy, iż ci natychmiast przyjdzie stracić życie.
„Ciebie i wielu innych czeka ta zapłata
„Za to, że Zygfryd zginął z ręki twego brata.“
1922
— „Ależ panie,“ — rzekł Dankwart, — więc na to zakrawa,
„Że nam zgubą zagraża ta nasza wyprawa?
„Ja młodzieniaszkiem byłem przy Zygfryda zgonie, —
„Czem się więc naraziłem króla Ecla żonie?“
1923
— „Ja ci objaśniać bliżej nie będę przyczyny.
„Z Guntera i Hagena pochodzisz rodziny —
„Brońcie się nieszczęśliwi! Nikt nie ujdzie zdrowy!
„Wasza śmierć niech ukoi smutek mej królowej!“
1924
— „Jeśli na to nalegasz, żal mnie jeno zbiera,
„Żem prosił, — szkoda było!“ — Dankwart mu odpiera,
[303]
Bez namysłu z za stołu dzielny zuch się zrywa
I długi wyostrzo ywyostrzony miecz swój wydobywa.
1925
Złożył się. Bledelowi zadał raz tak srogi,
Iż się mu głowa z karku stoczyła pod nogi:
„Masz posag,“ rzekł, „w dodatku do oblubienicy
„Nuodunga, boć pięknej chciało się dziewicy.
1926
„Niech jej jutro nowego znajdą oblubieńca,
„To mu się o dar ślubny postaram do wieńca!“
(Bo mu się Hunn z tem zwierzył jeden zaufany,
Iż królowa zdradliwe na nich knuje plany).
1927
Widzieli Bledelina męże, jak żelazem
Cięty padł, więc nie chcieli puścić tego płazem,
Wznieśli miecze do góry i natarli gniewnie
Na czeladź, lecz niejeden pożałował pewnie.
1928
Zawołał na pachołków Dankwart wielkim głosem:
„Widzicie, zuchy, jakim grożą nam tu losem?
Brońcie się więc, biedacy! w tem nadzieja cała,
„Choć Krymhilda serdecznie nas tu zapraszała.“
1929
Kto nie miał miecza, sięgał pod ławę, i duży
Podnóżek albo stołek do obrony służy.
Nie myśleli żartować burgundzkie pachołki
I przez szyszaki guzów dość nabity stołki.
1930
Jak poczną cudzoziemcy bić, rąbać i siekać,
Musieli uzbrojeni przed nimi uciekać,
Lecz pięćset z górą trupa zostawili w domu.
Po Burgundach krew strugą spływała z pogromu.
1931
Boleśnie to dotknęło Ecela rycerzy,
Kiedy im doniesiono wieść o stracie świeżej,
Iż miecz wrogi Bledela i drużynę pobił
I że to brat Hagena z pachołkami zrobił.
[304]
1932
Nimby król się dowiedział, gniewem pałające
Hunny zbroić się poczną; może dwa tysiące
Albo i więcej rusza, kędy czeladź wroga.
Nie zdołała ni jedna ujść z pogromu noga.
1933
Natarli wiarołomcy swą siłą ogromną,
Bronią się pachołkowie z odwagą niezłomną,
Lecz cóż pomoże męstwo? Zgniotła przemoc wraża,
Potem się w godzin kilka rzeź sroga rozżarza.
1934
Okropne, straszne dzieje! Niech każdy posłucha!
Dziewięć tysięcy giermków wyzionęło ducha.
I dwunastu rycerzy z Dankwarta drużyny.
On w obec nieprzyjaciół został sam, jedyny.
1935
Umilkł zgiełk, już nie słychać ni szczęku, ni wrzawy,
Rzucił w około siebie okiem Dankwart żwawy
I rzecze: Biedne chłopcy! żaden się nie ostał, —
„Jam tylko jeden w obec nieprzyjaciół został.“
1936
A tu nań zewsząd mieczów naciera nawała,
— Niejedna to niewiasta gorzko opłakała,
Bo on tarcz ujął silniej, w ramieniu poprawił,
Począł rąbać, wnet pancerz niejeden zakrwawił.
1937
„Biadaż mi!“ — Aldryana wołało pacholę,
„Precz! Precz Hunny! Ustąpcie, bym wyszedł na pole!
„Niech mnie wietrzyk orzeźwi, strudzonego znojem!“
I zuchwale przez wrogów jął kroczyć przebojem,
1938
A choć walką zmęczony wybił się na pole,
Ale tam świeżych mieczów moc siecze i kole;
[305]
Tłum mężów, co nie widział czynów bohatera
Stojąc w dziedzińcu, teraz obces nań naciera.
1939
„Oby Bóg“, rzecze Dankwart, — „nadarzył mi posła,
„Aby się do Hagena wiadomość doniosła.
„W jakich jam tu upałach w tych mężów natłoku!
„Pomógłby albo zginął tu przy moim boku!“
1940
— „Sam będziesz tym posłańcem!“ wrzaśnie Hunnów kupa,
„Gdy mu przed oczy twego zaniesiemy trupa,
„Dopiero nad swą stratą będzie rycerz biadał!
„Tyś tu szkody niemało Ecelowi zadał!“
1941
Lecz on rzekł: „Ej, nie groźcie! Z drogi, gdzie ja kroczę,
„Albo tu niejednemu krwi jeszcze utoczę!
„Sam jeszcze na dwór króla wieść tę zanieść zdołam
„I w strapieniu do panów moich się odwołam!“
1942
Uderza znowu na nich i tak ich naciska,
Iż żaden nie śmie mieczem potykać się z bliska,
Godzą nań oszczepami, — moc ich w tarczy kwitła;
Więc rzucił tarcz na ziemię, bo mu zbyt ciężyła,
1943
Myśleli, że odkryty zginie; więc znów miecze
Nań godzą, ale Dankwart tak rąbie i siecze,
Iż padali na ziemię junaki jak kłody.
Niemałą cześć w tym boju zyskał Dankwart młody.
1944
Z każdej strony nań gęste przypadały roty,
Lecz niejeden wojennej pozbył się ochoty,
Bo on szedł tak obronną ręką przed wrogami,
Jako dzik zwykł się w polu opędzać przed psami.
[306]
1945
Gdzie kroczył, droga za nim krwią się ciepłą broczy, —
Nigdy rycerz utarczki chwalebniej nie stoczy
Sam jeden przeciw wrogom, jako on się ścierał.
Dzielnie się brat Hagena do domu przedzierał.
1946
Stolnicy i cześnicy słyszą głośne szczęki,
Niejeden strwożon dzbany z winem puścił z ręki
Lub potrawy, co właśnie nieśli na biesiadę,
Widząc u progów gniewnie walczącą gromadę.
1947
A Dankwart rzekł strudzony: „Stolnicy waszmoście,
„Takie to u was mają zachowanie goście?
„Nieścież smaczne przysmaki na stół, lecz przed sobą
„Puśćcie mnie, bym do panów mych poszedł z żałobą!“
1948
Śmiałka, co go na wschodach wyprzedzić się starał,
Ciął wnet miecza zamachem i tak go ukarał,
Że mu się wszystko z drogi ustąpić musiało.
Takich cudów rycerza męstwo dokazało.
XXXIII.
Jak Burgundowie z Hunnami walczyli.
1949
Kiedy nareszcie dotarł po pod sali progi,
Kazał Ecla czeladzi precz ustąpić z drogi,
Stanął cały krwią wrogów obficie zbroczony
A w ręku trzymał goły miecz swój doświadczony.
[307]
1950
Od progu wielkim głosem na brata zawoła:
„Hej, Hagenie! Za długo siedzicie u stoła!
„Wam i Bogu się skarżę, donosząc o szkodzie:
„Rycerze i pachołki wybici w gospodzie.“
1951
A ten głośno wołając pyta: „Kto to zrobił?
— „Bledel“ — rzekł Dankwart, — „z swoją drużyną ich pobił,
„Ale wiedzcie, że wnet go dosięgnęła zguba,
„Bom własną mu prawicą głowę zdjął z kadłuba.“
1952
— „Nie wielka szkoda!“ — Hagen na to się odzywa,
„Jeżeli o nim jeno mówi wieść prawdziwa,
„Iż poległ od prawego wojownika ciosu,
„Nie powinny niewiasty płakać jego losu.
1953
„Ale powiedz, Dankwarcie skąd ta krew na szacie?
„Cóż? Czy ci ciężkie rany dokuczają, bracie?
„Jeśli ten, co to zrobił, w tym kraju się chroni,
„Musi zginąć, chyba że djabeł go obroni.“
1954
— „Jam zdrów, jeno mi suknię potok krwi pobroczył,
„A krew to nieprzyjaciół, com jej z ran natoczył.
„Ilu dzisiaj w śmiertelną wyprawiłem drogę,
„Gdybym miał zliczyć, liczby zaprzysiądz nie mogę!“
1955
A Hagen rzekł: „Dankwarcie, stań u drzwi na straży,
„Pilnuj, niech z Hunnów żaden umknąć się nie waży!
[308]
„Ja tu z nimi pogadam, — tak każe konieczność,
„Bo niewinnie nam czeladź wyprawili w wieczność.“
1956
— „Jeśli mam być odźwiernym podczas waszych godów,“
Rzecze junak, „to pilnie będę strzegł tych schodów,
„I potrafię usłużyć tak potężnym panom!“
Gorzej stać się nie mogło Krymhildy dworzanom.
1957
A Hagen mówił dalej: „Radbym wiedzieć przecie,
„Co oni sobie szepczą do ucha w sekrecie!
„Zdaje mi się, jakby im ten odźwierny wadził,
„Co tę ważną nowinę nam Burgundom zdradził.
1958
„Słyszałem, że królowa z dawna się zaklina,
„Iż niedopuści, by nam płazem uszła wina.
„Pijmyż zdrowie! królowi podziękujmy ninie
„Za wino! Niech królewicz młody pierwszy zginie!“
1959
To mówiąc cios tak srogi zadaje chłopczynie,
Iż po mieczu na rękę krew mu strugą płynie.
A główka aż na łono królowej odskoczy,
I wnet rzeź się mordercza w całej sali toczy.
1960
Miecz oburącz trzymając godzi Hagen cięciem
Na ochmistrza, opiekę co miał nad dziecięciem,
Wnet głowa mu się z karku stoczyła przed stoły, —
Gorzką dostał nagrodę za swoje mozoły.
1961
Zwrócił się, przy królewskim stole Werbla zoczył
I gniewem zapalony ku niemu poskoczył,
Ciął, wnet grajkowi ręka od skrzypiec odpadnie:
„Masz! Iżeś do Burgundów posłował tak zdradnie!“
[309]
1962
— „Biadać mi!“ krzyknie Werbel, — „cóżem ja zawinił?
„Byłem posłem w Burgundy i, alem to uczynił
„Ufny w honor rycerski. Jak teraz piosenki
„Na skrzypkach mam wygrywać, ja grajek bez ręki!“
1963
Lecz nie dba Hagen o to, czy grajek nie zdoła
Skrzypek już wziąć do ręki, — tnie, rąbie do koła,
Śmiertelne niosąc ciosy, — ubił mężów wiele.
Po całym domu trupem nieprzyjaciół ściele.
1964
Volker się też od stołu porwał, w jego ręku
Smyk potężny rozgłośnie w hucznym zagrzmiał dźwięku,
Machał nim i wywijał srogo skrzypek dzielny,
Iż w Hunnach gniew ku sobie rozbudził śmiertelny.
1965
Skoczyli trzej królowie, rzuciwszy biesiadę,
Nim co gorszego zajdzie, chcą uśmierzyć zwadę,
Ale nie podołali stanąć im na drodze,
Gdy się Volker i Hagen zaciekli tak srodze.
1966
Widział władca z nad Renu, iż boju nie wstrzyma,
Więc i sam dobył miecza i walki się ima, —
Przez pancerze zadając wrogom ciężkie rany,
Dowiódł, że zeń bohater w bitwie zawołany.
1967
Nie obeszło się przytem bez zucha Gernota,
Mnogo rycerzy trupem legło od brzeszczota,
Co mu Rydygier niegdyś dał go w podarunku.
Mieli stąd huńscy męże nie mało frasunku.
1968
Toż młody syn Uoty nie żałował ręki,
Rąbał mieczem, rozgłośne ozwały się szczęki,
[310]
Kiedy stalowe hełmy ciął huńskiego ludu.
Zuchwały młodzian w walce dokazywał cudu.
1969
A chociaż i królowie i rycerze śmiele
Potykać się umieli, Giselher na czele
Napierał nieprzyjaciół, siła tak mu służy,
Iż przed nim się niejeden walał w krwi kałuży.
1970
Ale też i Hunnowie niezłomnie stawali,
Goście siekąc na okół hasają po sali
Z mieczami w górę, straszne staczając gonitwy, —
Słychać jeno jęk rannych mężów i zgiełk bitwy.
1971
Kto stał za drzwiami, w odsiecz ku swoim pomyka,
Lecz go w drzwiach niespodzianka niemiła spotyka;
Inny z sali uciekał, rad uniknąć szkody,
Ale Dankwart żadnego nie puścił na schody.
1972
Więc tłoczy się koło drzwi tłumnie jaki taki,
A miecze coraz głośniej dzwonią o szyszaki:
Znowu Dankwart w gorącej obaczył się łaźni.
Trwożył się o to Hagen w braterskiej przyjaźni
1973
I głośno na Volkera wołał: „Druhu miły,
„Patrzcie, jakie tam tłumy brata obstąpiły!
„Jak nań potężnym ciosem godzi mężów wielu!
„Nim go utracim, broń mi brata, przyjacielu!“
1974
A grajek na to rzecze: „Zaraz mu pomogę!“
Smykiem sobie przez salę jął torować drogę,
Często dzwonił po hełmach nie żałując ręki;
Burgundzi głośne za to składają mu dzięki.
1975
Stanął już przy Dankwarcie i rzecze śród boju:
„Wy dzisiaj nie małego zażyliście znoju,
[311]
„Brat mnie wasz prosił, abym stanął wam w obronie.
„Zasłońcież z tamtej strony, ja tu drzwi ochronię.“
1976
Więc zewnątrz stanął Dankwart i razów nie skąpił;
Jeśli który ze schodów bliżej doń postąpił,
Wnet rozgłośnie miecz dzwoni, szczękając po zbroi.
Wewnątrz tak samo Volker twardo u drzwi stoi.
1977
Wołał zuchwały grajek po nad tłumy wrogów:
„Hagenie, patrzcie, dobre zasuwki u progów!
„Drzwi Ecela potężną rogatką zaparte,
„Bo ręce dwóch rycerzy tysiąc ryglów warte!“
1978
Kiedy Hagen obaczył, jaka straż tam czuwa,
Zatrzymuje się, tarczę na plecy usuwa,
I dopiero na dobre pomsta się poczęła:
Nadzieja ocalenia dla wrogów zniknęła.
1979
Gdy ujrzał władca z Berna, jaka grozi strata,
Jak dzielny Hagen mieczem hełmy w sztuki płata,
Na ławę Amelungów cny książę wyskoczył
I rzekł: „Gorzkiego piwa Hagen tu natoczył!“
1980
Gospodarz oczywiście troskami się biada,
Tyle mu miłych druhów przed oczami pada,
Sam ledwie z życiem uszedł, więc przejęty bólem
Siedział trwożnie, — cóż pomódz może, że on królem?
1981
Woła na potężnego Dytrycha królowa:
„Pomagaj mi rycerzu, abym uszła zdrowa!
„Zaklinam cię na cnoty, co twoją rodzinę
„Zdubią! Gdy mnie dopadnie Hagen, pewnie zginę!“
[312]
1982
Lecz Dytrych jej odrzecze: „Jakże wam pomogę, —
„Można pani? O siebie sam uczuwam trwogę —
„Guntera męże takim strasznym gniewem płoną,
„Iż nie zdołam nikogo zasłonić obroną.“
1983
— „Nie odprawiaj mnie z niczem, cny a możny panie.
„Niech dzisiaj twoje męstwo na pomoc nam stanie!
„Wyprowadź mnie z tej sali, albo zginąć muszę!“
Słusznie królowe trwogi dręczyły katusze.
1984
— „Ha, więc zobaczę, czyli pomoc maco warta!
„Alem nigdy widział, by złość tak zażarta
„Płonęła w oczach mężów, jako w tej godzinie.
„Ot patrzcie, jak od ciosów krew po hełmach płynie!“
1985
Krzyknął zuch zawołany, gdzie walka wre sroga
Tak silnie, jakby płynął głos z turzego roga,
Aż zatrzęsły się grodu posady obszerne,
Bo Dytrych głos miał gromki i siły niezmierne.
1986
Słyszał Gunter, choć szumi walki zawierucha,
Jego głośne wołanie, więc nastawił ucha
I rzekł: „Otom Dytrycha głos słyszał tej chwili, —
„Czy mu nasi, broń Boże, kogo nie ubili?
1987
„Widzę, stoi na stole i ręką mnie wzywa. —
„Hej, ty z burgundzkiej ziemi drużyno życzliwa,
„Wstrzymaj walkę na chwilę! Słuchajcie, co rzecze, —
„Może mu szkodę nasze wyrządziły miecze.“
1988
Na takie prośby króla i rozkaz wyraźny,
Każdy miecz wstrzymał, chociaż cios miał zadać raźny,
[313]
Dowiodła, jak szanuje króla, rzesza wierna
A on pytał, czego by żądał rycerz z Berna.
1989
Mówił: „Zacny Dytrychu, jakich to kłopotów,
„Nabawili was moi? Jam natychmiast gotów,
„Dać zadośćuczynienie podług waszej woli,
„Wierzcie, iż wasza krzywda serdecznie mnie boli.“
1990
A Dytrych rzekł: „Ni szkodym nie doznał, ni sromu.
„Pozwólcie jeno, abym wyszedł z tego domu
„I raczcie druhom przejścia wolnego użyczyć.
„Możecie za to pewnie na mą wdzięczność liczyć.“
1991
— „Na cóż prośby?“ — głos gniewny ozwie się Woltharta,
„Wszak brama nie tak szczelnie przez grajka zawarta,
„Byśmy nie dokazali, iż otworem stanie!“
— „Milcz!“ krzyknie Dytrych, „djabła nie maluj na ścianie!“
1992
A król Gunter mu rzecze: „Macie wolność całą,
„Wyprowdzajcie z domu wiele albo mało, —
„Tylko nie moich Avrogów, ci muszą pozostać,
„Aby za moją krzywdę dziś zapłatę dostać.“
1993
Gdy to Dytrych usłyszał, otacza ramieniem
Królowe, — ta szła przy nim z bojaźnią i drżeniem, —
A drugą ręką króla Ecela prowadzi,
Za nim kroczyło sześćset dobranej czeladzi.
1994
Cny margrabia Rydygier też zapytał króla:
„Czy może wyjść bezpiecznie, — mówcie, jeśli wola, —
[314]
„Z tej sali ten, co wiernie wam służył i szczerze?
„Przyjaciół wiecznie wiąże niezłomne przymierze.“
1995
A Giselher odpowie mu, burgundzki książę:
„Z wami przymierze szczere i przyjaźń nas wiąże,
„Na waszą wierność wzajem liczyć możem wiecznie,
„Możecie z przyjaciółmi wyjść z sali bezpiecznie.“
1996
A więc kiedy Rydygier możny wyszedł z sali,
Szło za nim pięćset może druhów i wassali,
Których ze zamku Bechlarn przyprowadził z sobą.
— Oni potem Guntera okryli żałobą.
1997
Hunn jeden u Dytrycha boku ujrzał króla
Ecela; rad się wymknąć, doń się też przytula,
Ale grajek mu taki raz zadaje srogi,
Iż głowa aż przed króla stoczyła się nogi.
1998
Kiedy król na podwórzu ujrzał się szerokiem,
Obrócił się i rzucił na Volkera okiem:
— „Biadaż mi z tymi gośćmi, zgubę mi gotują.
„Oni wszystkich moich rycerzy wymordują!“
1999
Narzekał król: „Zabawa wielce nieszczęśliwa!
„Walczyć tam w sali jeden, Volker się nazywa,
„Mistrz na skrzypcach, a bije jak dziki odyniec.
„Dobrze, żem przed tym djabłem uszedł na dziedziniec.
2000
„Krwawo smyczkiem wywija, przykra jego śpiewka,
„A rycerzy na ziemię obala przygrywka.
„Ani wiem, co przyczyną jego zawziętości.
„To pewna, iżem nigdy gorszych nie miał gości.“
[315]
2001
Gdy salę opuściła przyjazna drużyna,
Dopiero się tam wrzawa i zgiełk rozpoczyna,
Dopiero goście mścili swe krzywdy bez braku.
Volker śmiały dziurawił szyszak po szyszaku.
2002
Wiedząc, skąd brzmią te dźwięki, Gunter się odzywa:
„Słyszycie wy Hagenie, jak Volker przygrywa
„Hunnom, jeżeli który ku drzwiom postępuje?
„Patrzcie, on na czerwono swój smyczek smaruje!“
2003
— „Żal mnie też wielki zbiera“, Hagen odpowiedział,
„Żem w tej sali u stołu wyżej, niż on, siedział.
„On wiernym moim druhem, i ja druhem jemu,
„Jeśli wrócim, znów będziem równi po staremu.
2004
„Widzisz, królu, że Volker służy ci z ochotą
„I dzielnie na twe srebro zarabia i złoto!
„Jego smyczek stal twardą aż na wskroś przerzyna
„I błyszczące znamiona u szyszaków ścina.
2005
„Nie widziałem, by grajek tak się kiedy sprawiał,
„Jako ten dzielny Volker dziś się wrogom stawiał.
„Jego pieśni przez hełmy brzmią i tarczy kręgi,
„Należy mu się świetny strój i zamek tęgi.“
2006
Co jeno Hunnów w sali biesiadnej siedziało,
Padło trupem, ni jeden nie wymknął się cało.
Ustał zgiełk, żaden więcej walczyć się nie sili, —
Więc rycerze nareszcie miecze odłożyli.
[316]XXXIV.
Jak ciała zabitych wyrzucali na dół.
2007
Posiadali panowie na ziemi znużeni.
Hagen zasię z Volkerem wychodzą do sieni,
Stanie jeden i drugi o swój puklerz wsparty
I zuchwałe prowadzić z sobą poczną żarty.
2008
Ale z Burgundy i młody Giselher powiada:
„Jeszcze, mili druhowie, spocząć nie wypada,
„Trzeba pierwej te trupy z domu powywlekać.
„Wierzcie, iż nowa napaść nie da na się czekać.
2009
„Niechże nie zawadzają trupy nam pod nogą!
„Zanim nas w walce huńscy wojownicy zmogą,
„Dosyć ran jeszcze nasze zadadzą brzeszczoty!
„Jam z tego rad, wojennej nie brak mi ochoty!“
2010
— „Otóż to mi pan dzielny!“ Hagen odpowiada,
„Jeno z ust bohatera wyjdzie taka. rada,
„Jakiej nam tu nasz młody królewicz udzielił!
„Warto, by temi słowy każdy się weselił.“
2011
Usłuchali więc rady i wynosząc z sali
Siedm tysięcy trupów za drzwi wyrzucali.
Po schodach się staczając wiele na dół pada
A rodzina zabitych głośno jęczy, biada.
2012
Był tam jeszcze niejeden lekko jeno ranny,
Co by mógł przyjść do zdrowia przy pieczy starannej, —
Ale dobił się każdy, z wysoka spadając.
Więc płaczą przyjaciele, głośno wyrzekając.
2013
A Volker śmiały szydził: „Jasno widzę ano,
„Iż z Hunnów tchórze! Dawno mi to powiadano!
[317]
„Narzekają jak baby, — łzy im z oczów cieką,
„Zamiast by mieli rannych otoczyć opieką!“
2014
Jakiś margrabia myślał, że to szczera rada,
Widział właśnie, jak krewny jego na stos pada.
Więc objął go ramiony i spiesznie uchodził,
Lecz go grajek tymczasem śmiertelnie ugodził.
2015
Gdy to inni ujrzeli, rozbiegła się szajka;
Złorzecząc głośno wszyscy przeklinali grajka.
On z ziemi oszczep twardy, ostry porwał, który
Pierwej był jeden z Hunnów wyrzucił do góry;
2016
Ujął go, po nad głowy tłumu, co stał w dali,
Rzucił go przez dziedziniec — więc w tył się cofali
Męże Ecela, zdala stanęli od gmachu,
Bo wszystkich siła grajka nabawiła strachu.
2017
Kilka tysięcy ludzi stało tam, tłum spory; —
Volker zasię i Hagen poczną rozhowory
Z królem Eclem i swoje objawiają myśli.
— Lecz zuchwali rycerze stąd do biedy przyszli. —
2018
Rzekł Hagen: „Ja bym sądził, iż ten co rej wiedzie
„W narodzie, stać powinien i w walce na przedzie,
„Jak każdy z moich panów czyni; gdzie zabłyśnie
„Ich miecz, wnet pękną hełmy i krew z ran wytryśnie.“
2019
Ecel miał dość odwagi, więc tarczy się ima
— „Ostrożnie, ej ostrożnie!“ Krymhilda go wstrzyma,
„Lepiej przyrzecz im złota, ile tarcz udźwignie,
„Bo śmierć pewna, gdy Hagen w walce cię doścignie.“
[318]
2020
Król się rwał, nie chciał słuchać ostrzeżeń, boć mężny
Był, jako rzadko teraz król jaki potężny.
Powstrzymuje za rzemień rzesza go trwożliwa,
Więc Hagen znów szyderską mową go przedrwiwa:
2021
„Bardzo chyba dalekie pokrewieństwo było,
„Co Ecela z Zygfrydem razem połączyło.
„Krymhildę, nim cię znała, pieścił junak gracki!
„Czemuż, tchórzliwy królu, mnie stawiasz zasadzki?“
2022
Słyszała to Krymhilda, co tam Hagen gada, —
Nowy smutek ją dręczy i na serce pada,
Iż szydzi z niej w rycerzy Ecla obecności:
Więc znowu zdrady knować poczyna na gości.
2023
Rzekła: „Ktoby miał serce ubić tego śmiałka
„I zdołał przynieść głowę uciętą pyszałka,
„Dostałby napełnioną złotem tarcz w zapłatę
„I grodów moc i włości wielkie i bogate!“
2024
— „Nie wiem,“ drwił grajek dalej, „po co zwlekać dłużej!
„Nie do wiary prawdziwie, że rycerz tak tchórzy,
„I dla takiej nagrody nikt się nie chce ważyć!
„Nie powinien by Ecel względami ich darzyć!
2025
„Żyją jeno bezczelnie na królewskim chlebie,
„A opuszczają pana haniebnie w potrzebie, —
„Stoją jak podli tchórze, chociaż taka harda
„Dusza niby w nich siedzi! Hańba im i wzgarda!“
[319]XXXV.
Jak Irynga ubito.
2026
A na to margraf Iryng z Danii się obruszył:
„Jam zawsze czci pożądał i kopie kruszył
„I zawsze mnie śród walki widziano na czele,
„Dajcie broń! Ja z Hagenem walczyć się ośmielę!“
2027
— „Nie radzę!“ — rzecze Hagen, — „lecz gdy cię chęć bierze,
„To powiedz, niech się cofną w tył huńscy rycerze;
„Bo jeśli ich poskoczy dwóch lub trzech ku sali,
„Tak ich przyjmę, iż nazad nie powrócą cali.“
2028
A Iryng mu odpowie: „To rzeczy nie zmienia!
„Jam już i równie groźne miewał położenia,
„I sam naprzeciw ciebie stanę z mieczem w dłoni.
„Wiedz, że cię ta zuchwała mowa nie obroni.“
2029
Więc staje w pogotowiu Iryng, zbroją odzian,
Przy nim Irnfryd z Turyngii, dzielny, śmiały młodzian,
I cny Ha wart i tysiąc dzielnego rycerza:
Wszyscy chcieli w tem pomódz, co Iryng zamierza.
2030
Widział grajek z wysoka, jak ta wielka rzesza
Z Iryngiem ku nim tłumnie i zbrojno pospiesza,
Hełm silnie przytwierdzony głowy im okrywa.
Więc Volker on zuchwały trochę się rozgniewa:
2031
„Patrzcie Hagenie, jak tam Iryng sunie!“ prawi,
„Chełpił się, że sam jeden do walki się stawi!
„Szpetna to rzecz! Rycerzom kłamać się nie godzi!
„Toż za nim mężów tysiąc może tu nadchodzi.“
[320]
2032
— „Nie zwij mnie kłamcą!“ — rzecze druh Hawarta gniewnie,
„Com ślubował przed chwilą, dotrzymam też pewnie!
„Niczego się nie zlęknę, nie cofnę się z drogi
„I będę się potykał, choć Hagen tak srogi,“
2033
Więc druhom się i krewnym Iryng do nóg chyli,
Prosząc, by go do walki samego puścili.
Czynili to niechętnie, bo im znana była
Zuchwałego rycerza burgundzkiego siła.
2034
Lecz on błaga usilnie i prośby nie skąpi,
Więc czeladź jego woli nareszcie ustąpi,
Widząc, że sławy pragnie. Cofa się drużyna, —
W tej chwili między nimi srogi bój się wszczyna.
2035
Iryng z Danii do góry wznosi oszczep w dłoni
A pierś zasię puklerzem od pocisku chroni
I naprzeciw Hagena aż pod salę biegnie.
Spotkali się, szczęk głośny zaraz się rozlegnie.
2036
Rzucili wnet oszczepy obaj z takiej siły,
Iż tarcz przebiwszy w jasnej zbroicy utkwiły,
Drzewce jeno wysoko sterczą, — a rycerze
Pędzą ku sobie, — każdy do miecza się bierze.
2037
Potężną siłę ręki miał Hagen zuchwały, —
Ciął Irynga, aż domu posady zadrżały,
Trzęsą się ściany sali i brama od cięcia:
Nie mógł on zuch dokonać swego przedsięwzięcia.
2038
Rzucił Iryng Hagena nie zadawszy rany
I pędzi, kędy grajek stoi zawołany.
Myślał, że mu się uda choć tego ugodzić,
Lecz umiał temu zwinny wojownik przeszkodzić.
[321]
2039
Ciął go mieczem tak silnie, że pancerza spięcia
Odleciały daleko od razu od cięcia,
Więc i tego porzucił, za trudna z nim sprawa,
I zasię na Guntera z Burgundyi nastawa.
2040
Do boju zapaśnicy godni siebie stają,
Gunter i Iryng, ciosy potężne zadają,
Rąbią, ale się z rany krew nie wydobywa,
Bo obu zbroja twarda i silna okrywa.
2041
Rzuca Guntera, zasię bieży na Gernota,
Sypią się iskry gęsto od ciosów brzeszczota,
Ale gdy Gernot siły swej potężnej zażył,
Uląkł się Iryng śmierci, walczyć się nie ważył,
2042
I odskoczył od księcia, a zgrabnie się zwija,
Wpadł między czeladź nagle i zaraz ubija
Czterech, co tu przybyli aż z nad Renu fali.
Na to Giselher srogim gniewem się zapali.
2043
„Dalibóg!“ krzyknie, „trzeba, byście zapłacili
„Za tych, co z waszej ręki zginęli w tej chwili!“
To mówiąc niewstrzymany wprost na niego bieży
I rąbie tak, że Duńczyk wnet na ziemi leży.
2044
Runął Iryng od ciosu, kędy się rozlały
Krwi kałuże, więc myślą wszyscy, że zuch śmiały
Już nie wstanie, ni walki będzie się już imał,
Lecz on od Giselhera rany nie otrzymał,
2045
Jeno kiedy zatrzeszczał szyszak i przed oczy
Mignął miecz, grzmiąc w żelazo, coś mu zmysły mroczy,
Szumi w głowie, przytomność całą mu odbiera, —
Taka była ogromna siła Giselhera.
[322]
2046
Ale gdy szum ustąpił i wracać poczęła
Przytomność, którą siła ciosu mu odjęła,
Myślał: „Toć żyję, — żadna nie boli mnie rana, —
„Ale mi teraz siła Giselhera znana.“
2047
Słyszał wrogów na okół, — gdy ujrzą, że żyje,
To czeka coś gorszego, może kto dobije.
Słychać i Giselhera blisko, — w myślach waży,
Jaka się tu sposobność do ucieczki zdarzy.
2048
Nagle się z krwi kałuży zrywa jak szalony,
— Jeno zwinnością swoją został ocalony, —
Wybiega raźno z domu, Hagena spotyka
I z całej siły znowu rąbie przeciwnika.
2049
Hagen pomyślał: „Teraz nic ci nie pomoże,
„Chyba djabeł przeklęty! Trupem cię położę!“
Lecz w tem przez hełm otrzymał ranę od Irynga
Mieczem Waske nazwanym, — potężna to klinga.
2050
Gdy Hagen poczuł, iż mu Duńczyk przeciął skórę,
Z ogromnym wnet zamachem miecz podnosi w górę, —
Cofa się druh Hawarta, ledwie się wymiga
Od śmierci, bo po schodach już go Hagen ściga.
2051
Iryng głowę puklerzem chroni od obrazy.
Lecz choćby były schody dłuższe i trzy razy,
Nie zdołał na Hagena z mieczem podnieść ręki,
Choć mu z hełmu od ciosów sypią się skier pęki.
2052
Wreszcie zdołał do swoich umknąć Iryng zdrowo,
Więc spowiada się z czynów swoich przed królową,
Jako Hagena w walce ranił, opowiada,
A Krymhilda dziękuje, tej nowinie rada:
[323]
2053
„Niechaj Bóg ci zapłaci, Iryngu waleczny,
„Iżeś mi tej pociechy przysporzył serdecznej.
„Widzę krew, jest czerwona na zbroicy plama!“
Ucieszona tarcz z ręki zdejmuje mu sama.
2054
Ale Hagen zawołał: „Nie warto dziękować!
„Godziłoby się może jeszcze raz spróbować!
„Jeśli przyjdzie, to przyznam, iż rycerz zeń śmiały!
„Z mojej rany, zaprawdę, pożytek wam mały!
2055
„Dopierom teraz żądny boju, gdy dokazał
„Tego, iż się krwią własną, puklerz mi pomazał, —
„Teraz gniew by mój poczuł on lennik Hawarta;
„Rana, którą mi zadał, wspomnienia nie warta!“
2056
Stanął Iryng na wietrze, siły swoje krzepił,
Chłodził się w zbroi, jeno hełm z głowy odczepił.
Chwalili wszyscy, jakie czyny on wyrabia,
Więc dął w górę i dumą, uniósł się margrabia.
2057
I rzecze znowu druhom: „Wiedzcież przyjaciele,
„Dajcie broń, jeszcze raz się spróbować ośmielę,
„Czy nie zdołam Hagena skarcić za przechwałki!“
Wziął tarcz nową, bo tamta pocięta w kawałki, —
2058
Jeszcze lepszą się zbroją okrył bez mitręgi,
A wziął z sobą do walki oszczep długi, tęgi.
Tak chciał Hagena nowych nabawić kłopotów,
Ale tamten go czekał, wciąż do walki gotów.
2059
Pragnął boju, na miejscu nawet nie doczekał
I biegł, a w drodze rzucił oszczep już i siekał,
Gdy dobiegł końca schodów, strasznie się rozsrożył.
Mało Iryng pożytku ze swej siły dożył.
2060
Tną po tarczach, a razy godzą tak ogniście,
Iż z stali jasne iskry sypią się rzęsiście,
[324]
Aż mu przez tarcz i zbroję, taką ranę srogą
Zadał Hagen, iż żadne leki nie pomogą.
2061
Gdy Iryng ból piekący poczuł nagle w ranie,
Podniósł puklerz do góry nad hełmu wiązanie,
Myślał, iż pełną miarę cierpień już odbiera,
Lecz mu gorzej zaszkodził wojownik Guntera.
2062
Ujrzał Hagen na ziemi oszczep, więc się chyli
Po niego i w Irynga nim godzi tej chwili,
Rzucił, wnet drzewce w górę z głowy mu wystercza,
Tak go raziła ręka Hagena mordercza
2063
Uciekł Iryng do swoich, co stali w oddali,
Lecz zanim szyszak z głowy odwiązać zdołali,
Wyrwano oszczep z rany, a śmierć go już mroczy. —
Więc wiernym przyjaciołom łzami zaszły oczy.
2064
I królowa ku niemu pospiesznie przychodzi,
Boleje nad nim, skargi i żale wywodzi,
Płacze nad raną, smutek serce jej owłada,
Lecz Iryng śród przyjaciół tak do niej powiada:
2065
„Nie narzekajcie, pani, na mój los! Czyż tracić
„Warto łzy nadaremnie? Ot, życiem przypłacić
„Przyjdzie tę srogą ranę; — śmierć mi nie dozwoli
„Bym wam albo królowi posłużył w złej doli.“
2066
Potem się do Turyngów i Duńczyków zwraca:
„Nie bierzcie złota, co niem królowa opłaca
„Usługi! Niech was darów jej nie zwiedzie cena,
„Bo w walce każdy znajdzie zgubę z rąk Hagena!“
[325]
2067
Pobladł, a już śmierć znamię niestarte wyryła
Na Iryngu, — więc boleść druhów przygnębiła,
Bo nigdy już Hawarta lennik nie powstanie.
Więc w bój, aby go pomścić, ruszają krajanie.
2068
Biegną Trnfryd i Hawart przed bramę pałacu,
Za nimi mężów tysiąc; a na całym placu
Wszczął się zgiełk, przeraźliwe zabrzmiały łoskoty.
Hej, jakże gradem godzą na Burgundów groty.
2069
Prosto na grajka pędem bieży Irnfryd śmiały,
Lecz się od niego szkody doczekał niemałej!
Bo skrzypek landgrafowi zadał silne cięcie
Smykiem przez twardy szyszak, — gniewem wrzał zawzięcie. —
2070
Irnfryd mu też potężnym ciosem się odwdzięczy,
Iż mu wyłamał kilka w pancerzu obręczy,
Posypały się iskry z żelaza: — lecz szybka
Śmierć dosięgła Irnfryda od oręża skrzypka. —
2071
Hawartowi wypadło na Hagena natrzeć.
Ktoby był przy tem, cudów mógłby się napatrzeć!
Padają miecze gęsto, rażą jak obuchem:
Wreszcie padł Hawart martwy przed burgundzkim zuchem.
2072
Turyngi i Duńczyki widzą, że ich pany
Polegli, — więc się hałas począł niesłychany.
Aż do drzwi się dobili ręką nieulękłą,
Lecz w starciu dość szyszaków i puklerzy pękło.
2073
„Puśćcie ich,“ rzecze Volker, „niech wejdą do sali!
„Wszak tego nie dokażą, o co się starali.
„Niech jeno wnijdą! Wkrótce wszyscy życie stracą,
„I za dary królowej gorzko tu zapłacą.“
[326]
2074
Więc wtargnęli przez sali podwoje zuchwalce,
Lecz niejednemu siła opadła w tej walce,
Iż musiał umrzeć, ciężkiem raniony żelazem.
Dzielnie się sprawiał Gernot i Giselher razem.
2075
Tysiąc i czterech mężów do domu się wciska
I już miecz koło miecza świszczy i połyska,
Nareszcie wszyscy legli po sali pokotem.
Jak Burgundzi walczyli, cuda prawić o tem!
2076
Zmilknął zgiełk, salę cisza do koła zaległa,
Tylko z ciał porąbanych krwawa rzeka biegła,
Przedziera się przez szpary i zapełnia, ścieki, —
To sprawili przybysze z krainy dalekiej.
2077
Usiedli Burgundowie, by spocząć po boju
I oręże i tarcze złożyli po znoju,
Jeno grajek odważny stanął znów na straży
I czekał, czy się który z nim potykać waży.
2078
Narzekał król i smutna królowa też jęczy
I niewiast się i dziewcząt dość boleścią dręczy,
Jakby się na ich zgubę zaprzysięgły losy.
Wielu mężów zgubiły jeszcze gości ciosy.
XXXVI.
Jak królowa kazała podpalić salę.
2079
— „Odejmcie hełmy!“ Hagen z swem wystąpi zdaniem,
„A my obaj z Volkerem znów na czatach staniem,
„Jeżeli nas Ecela znów napadną rzesze,
„To z ostrzeżeniem do was natychmiast pospieszę.“
[327]
2080
Usłuchali rycerze i szyszaki zdjęli,
Posiadali na trupach mężów, co runęli
W krwi kałużę, rażeni potężnymi ciosy.
Ale się już na gości srogie knują losy.
2081
Bo za króla rozkazem, królowej namową,
Przed wieczorem się jeszcze Hunnowie na nowo
Zbierają i dwadzieścia tysięcy rycerzy
Staje przed królem, aby walki jąć się świeżej.
2082
Więc się znowu bój srogi koło gości toczył.
Dankwart, Hagena śmiały brat, naprzód poskoczył,
Pobiegł przed drzwi i w wrogów szeregi się rzucił.
Myśleli, że tam zginie, — ale zdrów powrócił.
2083
Trwała bitwa, aż nocne zaległy ciemności.
Godne cnych bohaterów były czyny gości,
Gdy się Hunuom bronili przez długi dzień letni.
Hej, ginęli z ich ręki rycerze szlachetni!
2084
A działo się to właśnie podczas zwrotu słońca,
Gdy Krymhilda swej zemsty zapragnęła końca,
Karząc krewnych i druhów ich za swe cierpienia
A Ecelowi wieczne gotując zmartwienia.
2085
Minął dzień, a ich troska sroga pocznie dręczyć.
Myślą, iż raczej zginąć, niż się długo męczyć
W oczekiwaniu, nowej zaczepki lub zdrady,
Więc pragnęli rycerze dzielni wejść w układy.
2086
Prosili, by kto króla przywiódł na rozmowę.
Wyszli trzej bohaterzy z domu, — ręce, głowę
Krew im broczyła, ciało kryła rdza ze zbroi.
Nie mieli się poskarżyć przed kim w biedzie swojej.
2087
Więc Ecel się z Krymhilda zbliżyli przed progi.
Oni władną w tym kraju, więc orszak ich mnogi
[328]
Otaczał, — a król rzecze: „Czego chcesz odemnie?
„Jeśli pokoju może, to chyba daremnie.
2088
„Po szkodzie tak dotkliwej, po tak wielkiej stracie
„Za którą, gdy pożyję, mej pomsty doznacie,
„Po śmierci mego dziecka, po rzeziach tak wielkich,
„Wręcz odmawiam pokoju i układów wszelkich!“
2089
Gunter rzekł: „To się stało z konieczności srogiej.
„Wszak Hunnowie mi czeladź wybili do nogi
„W gospodzie, a ja za cóż doznałem tej kaźni?
„Przybyłem, twej szczerości wierząc i przyjaźni.“
2090
A Giselher, burgundzkie pacholę, powiada:
„Kto żyw jeszcze z rycerzy, niechajże mi zada,
„Czem się wam naraziłem, com uczynił komu.
„Po przyjaźni w te ziemie przyjechałem z domu.
2091
— „Znana twa dobroć!“ — rzekli, — „cały gród rozbrzmiewał
„W skutek niej narzekaniem! Niktby się nie gniewał,
„Gdybyś był został w domu, bo za sprawą twoją
„I twych braci dziedziny nasze pustką stoją.“
2092
A Gunter gniewnie rzecze: „Jeśli waśń tę srogą
„Z nami, cośmy tu obcy, pokojową drogą
„Skończycie, dla stron obu korzyść stąd wypłynie.
„Niesłusznie nas zaiste krzywdzi Ecel ninie!“
2093
Lecz gospodarz do gości rzekł: „Wasze a moje
„Krzywdy cale nierówne. Oprócz walki znoje
„Ja tyle szkody od was doznałem i sromu,
„Iż w odwet nikt z was z tego żyw nie wyjdzie domu!“
[329]
2094
A na to siłacz Gernot znowu głos zabierze:
„Przynajmniej, jak Bóg każe, postąp z nami szczerze.
„Ubijcie nas, lecz walczmy na otwartem polu,
„To i dla was chlubniejsza będzie walka, krolu!królu!
2095
„Co się ma stać, niech będzie, lecz rzecz niech się skróci!
„Masz zdrowych dość rycerzy: gdy się na nas rzuci
„Taki rój, wnet nas walką uznojonych zmogą,
„Lecz po cóż mamy cierpieć tę niepewność srogą?“
2096
Ecela wojownicy przystaliby może,
By rycerzy burgundzkich puścić na podwórze,
Lecz Krymhilda niechętnie słuchała tej rady
I za jej sprawą zaraz zerwano układy.
2097
— „Nie! Przenigdy! Hunnowie, porzućcie te chęci!
„Z szczerego serca mówię, bo wiem co się święci!
„Nie dozwólcie, by z sali wyjść mieli ci zbóje,
„Inaczej waszym druhom zguba się gotuje.
2098
„Gdyby już żaden nie żył, prócz synów Uoty,
„Moich szlachetnych braci, — gdy wyjdą z spiekoty
„I ochłoną na wietrze, to wszyscy zginiecie,
„Bo dzielniejszych rycerzy nie było na świecie,“
2099
A Giselher rzekł młody: „Śliczna moja siostro,
„Nie myślałem, byś mścić się zdołała tak ostro,
„Kiedyś mnie na tę biedę kazała tu prosić.
„Com winien, bym miał w huńskiej ziemi śmierć ponosić?
2100
„Jam ci był zawsze wierny, krzywdym nie wyrządził,
[330]
„A na dwór przyjechałem dla tego, bom sądził
„Że mi, siostro szlachetna, sprzyjasz, jako wprzódy!
„Od ciebie zależymy, — łaski daj dowody!“
2101
— „Nie! Niema dla was łaski, niema przebaczenia.
„Hagen z Tronje takie zadał mi cierpienia,
„Iż tego nie daruję, póki trwa to życie!“
Rzekła Krymhilda. „Wszyscy za to zapłacicie,
2102
„Chyba, jeśli mi w zakład Hagena oddacie,
„To być może, iż jeszcze życie zatrzymacie.
„Wszakżeście bracia, jednej dzieci my macierzy:
„Więc może i do zgody skłonię tych rycerzy;“
2103
— „A niechże Pan Bóg broni!“ Gernot się zarzeka,
„Niech tu raczej śmierć pewna krewnych twoich czeka!
„Choćby nas tysiąc było, zanim ci jednego
„Na zakładnika damy z pośród nas! Nic z tego!“
2104
— „Wszakże umierać trzeba,“ Giselher znów prawi,
„Toć nas rycerskiej broni nikt tu nie pozbawi.
„Kto by chciał walczyć, służym, jesteśmy gotowi,
„Lecz jam nigdy wierności nie złamał druhowi!“
2105
A Dankwart rzekł (dłużej mu milczeć nie przystoi):
„Zaprawdę, jeszcze Hagen nie sam jeden stoi!
„Kto się z góry tak wszelkiej ugody zarzeka,
„Może się rychło gorzkiej biedy stąd doczeka!“
2106
Królowa zasię woła: „Hej, orszaku dzielny!
„Nuż ku schodom! Urazy mej mścijcie śmiertelnej!
„Znajdziecie w mojem sercu wdzięczność za to wierną,
„Lecz muszę zgnieść Hagena zuchwałość niezmierną
[331]
2107
„Nie wypuszczajcie z domu ani jednej nogi.
„Ja rozkażę podpalić wszystkie cztery rogi
„I za wszystkie cierpienia pomszczę się od razu!“
Ecela męża chętnie słuchali rozkazu,
2108
Poczęła się znów wrzawa, bo nazad do sali
Bijąc i godząc zewnątrz stojących wpędzali
Lecz trzymali się razem męże i książęta.
Bo do siebie powinność przykuwa ich święta.
2109
A królowa, jak salę podpalić, poucza.
Więc bohaterom ogień boleśnie dokucza,
Płomień, wiatrem rozdęty dom cały ogarnia
Nigdy rycerzy gorsza nie spotka męczarnia!
2110
— „Biada“, ozwą się głosy śród promieni, „biada!
„Niech raczej miecz nam w bitwie śmierć natychmiast zada!
„Boże miej nas w opiece! Skon nas czeka smutny!
„Strasznie królowa gniew swój wywiera okrutny!“
2111
A jeden rzekł: „Zginiemy, nic nam nie pomoże!
„Cóż stąd, że nas uprzejmie król witał na dworze.
„W tej spiekocie okropne pragnienie mnie dręczy,
„Na śmierć mnie to straszliwe cierpienie zamęczy.“
2112
A Hagen z Tronje rzecze: „Rycerze wytrwali,
„Pijcie krew z ziemi, kogo pragnienie zbyt pali!
„W tym skwarze krew was lepiej niż wino ochłodzi,
„Zresztą, nikt nam czem lepszem pewnie nie wygodzi.“
2113
Więc jeden rycerz chciał tak ugasić pragnienie,
Przypadł do trupa, przykląkł, odwiązał rzemienie
Szyszaka, do płynącej krwi usta przyczepił, —
Choć to napój niezwykły, bardzo go pokrzepił.
[332]
2114
— „Bóg wam zapłać za radę, szlachetny Hagenie,“
Rzecze, „iżem ugasić zdołał to pragnienie.
„Nikt mnie jeszcze smaczniejszem winem nie uraczył!
„Wdzięcznym będę, gdy biedę przeżyć Bóg przeznaczył.“
2115
A inni usłyszawszy, iż krew ma być smaczną,
Też się garną i trupów krwią raczyć się zaczną;
To im siły dodało, nową moc posiedli,
Iż niejedne niewiastę do płaczu przywiedli.
2116
Co chwila na nich spada głownia pałająca,
Każdy się tarczą broni i ogień odtrąca,
Ale dym znów dokucza, skwar też srodze dręczy, —
Nigdy się pewnie rycerz gorzej nie namęczy!
2117
— „Stawajcie podle ściany!“ — Hagen znowu rzecze
„Niech żar nie na szyszaki pada i nie piecze,
„Głownie spychajcie nogą tu w kałużę krwawą.
„Okropną nas przyjęła królowa zabawą!“
2118
W takich strasznych opałach noc całą przetrwali
I znowu śmiały grajek wyszedł przed drzwi sali
Z Hagenem druhem swoim, o tarczę się wsparli
I czekali, by znowu Hunnowie natarli.
2119
— „Chodźmy nazad do sali,“ — rzecze skrzypek dzielny,
„To Hunnowie pomyślą, że w męce śmiertelnej
„Wszyscyśmy się upiekli, aż obaczą snadnie,
„Iż z nich niejeden jeszcze w walce z nami padnie!
2120
A z Burgundyi Giselher młody się odzywa:
„Snać dnieje, bo się jakiś chłodny wietrzyk zrywa.
[333]
„Oby Bóg z nieba lepszej dał nam dożyć doli,
„Bo okropne to gody z siostry mojej woli!“
2121
Zaś inny rzecze: „Czuję, poranek już dnieje.
„Kiedy już nieodbicie tak źle nam się dzieje,
„Zbrójmyż się, bo o sobie pamiętać najlepiej,
„Ecela rzesza pewnie wkrótce nas zaczepi.“
2122
Gospodarz myślał może, że się pozbył gości,
Iż zginęli od ognia i innych przykrości,
A tam sześćset ich jeszcze było dzielnych zuchów.
— Nigdy król pewnie lepszych nie posiadał druhów.
2123
Ale straże, co gościom wyjścia bronić miały,
Widzą, że jeszcze żyją, choć im dokuczały
Takie męki; choć kle ki zawisły nad głową,
Widziano że w komnacie stoją jeszcze zdrowo.
2124
Doniesiono Krymhildzie, że tam żywych siła;
Ale królowa zrazu wieści nie wierzyła,
Myślała, że nie uszedł nikt z spiekoty srogiej,
Że w tym skwarze ognistym zginęli do nogi.
2125
Radziby się książęta i męże ratować.
Gdyby się nad ich losem chciał kto ulitować;
Ale nie było dla nich łaski! Więc przed zgonem
Pomstę jeszcze wywarli z męztwem doświadczonem.
2126
Lecz zaledwie poranek na niebie zaświta,
Nowa troska, bo oto znowu bój ich wita,
Bez przerwy na nich ostre oszczepy padają,
Ale rycerzy dzielnie napaść odpierają.
2127
Rozgorzało też męstwo królewskiej czeladzi,
I na dary Krymhildy zasłużyć by radzi,
[334]
I rozkazu Ecela nie można pominąć, —
Lecz niejeden z nich przezto rychło musiał zginąć.
2128
Królowa obiecuje i daje i prosi,
A służba tarcze pełne złota coraz znosi,
Kto jeno tego pragnął, snadnie się zbogacił.
Chyba nikt lepiej pomsty na wrogu nie płacił.
2129
To też moc wielka zbrojnych pospiesza do bramy,
A Volker śmiały mówi: „Czekamy, czekamy!
„Nigdy na nas tak raźno nie szli do wojenki
„Rycerze, złoto wziąwszy z swego króla ręki!“
2130
A tamci zaś wołali: „Nuż wojacy, śmiało,
„Raźno do dzieła! Zwlekać na nic się nie zdało!
„Jeno ten zginie, kogo i tak już los ślepy
„Na śmierć przeznaczył!“ — W tarczach tkwiły już oszczepy.
2131
Cóż mówić wiele? Setek dwanaście rycerza
Raz po razu zacięcie napada, uderza.
Goście wrą żądzą walki, więc kolą i sieką, —
Nikt im wzbronić nie zdołał, — a krew płynie rzeką
2132
Z głębokich ran; tak niemi napastników raczą.
Już po swych przyjaciołach rzesze mnogie płaczą,
Niebawem król utracił wszystkich swoich zuchów
A krewniacy z boleścią żałowali druhów.
XXXVII.
Jak margrabiego Rydygiera zabito.
2133
Tęgo się zaraz z rana cudzy orszak sprawił.
A w tem mąż Gotelindy na dworze się stawił,
[335]
Widział po obu stronach ucisk, żal niezmierny.
A więc rzewnie rozpłakał się Rydygier wierny. —
2134
— „Biadaż mi!“ rzecze, „na tom wyszedł z matki łona?
„Nikt waśni nie uśmierzy, zgody nie dokona!
„Choćbym chciał pośredniczyć, to król się nie zgodzi,
„Bo coraz nowa strata nowy ból mu rodzi.“
2135
Słał jeszcze do Dytrycha, ażali od gości
Nie możnaby odwrócić smutnej konieczności,
Lecz ten kazał powiedzieć: „Daremne staranie!
„Ecel na pośrednictwo żadne nie przystanie.“
2136
Obaczył jeden huński rycerz Rydygiera,
Jak mu oko łez rzewnych potokami wzbiera,
I do królowej „Patrzcie, ot stoi,“ powiada,
„Ten, co na Ecla dworze najpotężniej włada.
2137
„Wszyscy mu tu podlegli, ludzie, całe kraje,
„Rozsiada się na grodach licznych, co mu daje
„Król ręką szczodrobliwą, a on z nami razem
„W tej walce jeszcze nawet nie machnął żelazem.
2138
„Myślę, że jemu nasze obojętne losy,
„Gdy opływa w dostatku, napełniwszy trzosy.
„Powiadają, że męstwem nad wszystkimi słynie,
„Lecz w naszej biedzie tego nie pokazał ninie.“
2139
Słyszał to rycerz wierny, srodze się zasmucił,
I na tego, co mówił, groźnie okiem rzucił,
Myśląc: „Hej pożałujesz! Żem ja tchórz, powiadasz?
„Ale za głośno trochę takie plotki gadasz!“
[336]
2140
Zacisnął pięść, poskoczył i prosto nań bieży,
Dopada i tak silny w Hunna raz wymierzy,
Iż zaraz u nóg swoich trupem go położył,
I znowu Ecelowi boleści przymnożył.
2141
„Giń marnie, podły tchórzu!“ rzekł Rydygier w złości,
„Dosyć mam już zgryzoty, dość trosk i przykrości!
„Jak śmiałeś mi wyrzucać, że od walki stronię?
„Gorzała by nienawiść już i w mojem łonie.
2142
„I co siły mi starczy, walczyłbym i radził,
„Gdybym był tych rycerzy sam nie przyprowadził.
„Jam był ich przewodnikiem, jam wskazywał drogę,
„Więc też z nimi, nieszczęsny, walczyć dziś nie mogę!“
2143
Ale na margrabiego król Ecel wyrzekał:
„Takiejżem się pomocy od ciebie doczekał?
„Patrzaj, ile już trupów leży, co ich pobił
„Wrogi miecz, a ty jeszcze przyczyniasz? Źleś zrobił!“
2144
A rycerz mu odrzecze: „Czemuż mnie zniesławiał?
„Wszak on mi cześć rycerska i dary wymawiał,
„Com je z twych rąk otrzymał bez liczby i miary, —
„Więc też kłamca bezbożny nie mógł uiść bez kary.“
2145
Nadeszła i królowa, a także widziała,
Jak z ręki bohatera Hunna śmierć spotkała,
[337]
Więc narzeka boleśnie, łza jej z oka ciecze,
„Za cóż nas to spotyka, z jakiej winy,“ rzecze,
2146
„Byś i moje i króla cierpienia ponawiał?
„Wszakże, cny Rydygierze, zawsze tyś nam mawiał,
„Iż dla nas cześć i życie poświęcisz w potrzebie?
„Ciebie rycerze pierwszym zowią pośród siebie, —
2147
„Więc pomnij na twa wierność, na przysięgę ową,
„Gdyś radził, abym rękę przyjęła Eclową,
„Że mi wiernie usłużysz! Biednaż ja nieboga!
„Nigdy mi nie dokuczy dola równie sroga!“
2148
— „Nie zapieram się wcale, — przysiągłem wam, pani,
„Że dla was cześć i życie chętnie złożę w dani:
„Ale nie przysięgałem wiecznie gubić duszę;
„Jam tu książąt sprowadził, — bezczynnie stać muszę!“
2149
Ona mówiła: „Pomnij, jakieś śluby składał,
„Iż wiernym zawsze będziesz; iżeś zapowiadał,
„Że pomścisz moją, krzywdę na każde żądanie!“
— „Zawszem“ rzecze margrabia, „był na zawołanie!“
2150
Bogaty Ecel prosi, błaga go i biada,
Do nóg królewska para prawie mu upada:
Margrabia stał głębokim smutkiem zasępiony, —
Wreszcie wierny bohater przemówi strapiony:
2151
„Biadaż mi nieszczęsnemu, że mam tego dożyć!
„Mamże koniecznie honor rycerski odłożyć?
[338]
„Zrzec się cnót, obowiązków i przykazań Boga?
„Biada! Czemuż mnie raczej śmierć nie porwie sroga?
2152
„Czyli tego się imam, czy owo opuszczę,
„Zawsze się czynu złego, występku dopuszczę,
„A zaniecham oboje, to mnie świat osławi, —
„Bóg, co dał życie, niech mnie z tej matni wybawi!“
2153
Ale król z żoną błaga usilnie i prosi, —
— Stąd też potem niejeden rycerz śmierć ponosi
Z rąk Rydygiera, wreszcie i on ginie marnie, —
Walczył, lecz walcząc w sercu straszne czuł męczarnie. —
2154
Widział, iż stąd się szkody doczeka i smutku,
Więc radby prośbę króla zostawić bez skutku
I królowej się pozbyć; bał się kogo z gości
Zabić i podać siebie w wzgardę potomności.
2155
Więc bohater królowi do nóg się aż chyli:
„Królu panie; coś nadał, odbieraj tej chwili,
„Bierz grody, lenne włości, niech nic nie zostaje!
„Pójdę, jako wygnaniec precz w dalekie kraje!“
2156
Lecz król mówił: „Czyż to mnie uchroni od szkody?
„Ja ci na własność ziemię ustąpię i grody,
„Jeno pomóż się pomścić na nieprzyjacielu.
„Będziesz jak król potężny władał przy Ecelu!“
2157
Rydygier rzecze: „Jakże pocznę to bez sromu?
„Jam ich jako przyjaciół zaprosił do domu,
„Jam jadło z nimi dzielił, jam pił z nimi razem,
„Dary dawał, — jak teraz grozić im żelazem?
[339]
2158
„Niech świat myśli, żem tchórzem, żem pełen bojaźni,
„Lecz jam drużby nie zerwał z nimi, ni przyjaźni.
„Dla królów i drużyny mam też obowiązki,
„Choć mi żal, iżem z nimi ściśłe zawarł związki.
2159
„Dzielnego Giselhera przyjąłem za zięcia,
„Zaprawdę, lepiej wydać nie mogłem dziewczęcia:
„Jest i cześć i obyczaj, dostatek wszelaki, —
„Gdzież jest drugi królewicz młody cnoty takiej?“
2160
Ale Krymhilda błaga: „Zacny Rydygierze,
„W obec naszej niedoli niech litość cię zbierze
„Nademną i nad królem. Pomnij, nigdy może
„Gospodarz gorszych gości nie miewał na dworze.“
2161
Więc margrabia jej wreszcie odrzecze w te słowa:
Dzisiaj jeszcze paść musi Rydygiera głowa
„Za to, żem z waszej dłoni doznał łaski tyle.
„Muszę zginąć, daremnie odwlekać tę chwilę.
2162
„Wiem ja, że dzisiaj jeszcze grody, włości lenne
„Opróżnią się, gdy w harce wdamy się wojenne,
„Więc wam żonę polecam i córkę kochaną,
„I tych biednych, co po mnie w Bechlarn pozostaną!“
2163
— „Bóg zapłać Rydygierze!“ król pełen wdzięczności
Rzecze, — oboje z żoną doznali radości, —
„Znajdą opiekę twoi, lecz mam ufność stałą,
„Iż Bóg ci z tych opałów wyjść pozwoli cało!“
2164
Więc i duszę i życie położył na szalę,
Królowa nawet płaczem objawia swe żale —
[340]
A on rzekł: „Com ślubował, wzdy dotrzymać muszę!
„Biada mym przyjaciołom! Nierad na nich ruszę!“
2165
Odszedł od króla, — smutek nękał go widocznie,
Ujrzał w pobliżu swoich rycerzy, więc pocznie:
„Ilu was jest, do broni! Natychmiast się zbierać!
„Niestety na Burgundów musimy nacierać!“.
2166
Dali rozkaz, wnet giermek każdemu dostarczy
Z składów, gdzie broń leżała, to jednemu tarczy,
Drugiemu hełmu zasię, biega czeladź lotem, —
Przykrą oni nowinę usłyszeli potem.
2167
Uzbroił się Rydygier, a z sobą pięć sotni
Wiódł i zuchów dwunastu; do walki ochotni
Szli, każdy się spodziewał, że w boju cześć zyska,
A niewiedział, że na nich śmierć już czyha z bliska.
2168
Ruszył Rydygier przodem, zbrojny i w szyszaku,
Dzierżyli ostre miecze rycerze z orszaku
A ramiona im chronią błyszczące puklerze.
Widział to wszystko skrzypek i zabolał szczerze.
2169
Patrzy młody Giselher, widzi, — ku nim rusza
Teść w szyszaku; więc młoda rozumiała dusza,
Że to chyba zapowiedź pomyślnej przyszłości
I szlachetny królewicz oddał się radości.
2170
„Dzięki Bogu!“ zawołał, „ot, dobrze posłuży
„Przyjaciel pozyskany w czasie tej podróży,
„A moja przyszła żona już nam pomoc zsyła,
„Rad jestem, że ten związek przyjaźń ułożyła.“
[341]
2171
Lecz grajek rzecze: „Nie wiem, z czego się tu cieszyć,
„Wszak nie zwykli do siebie przyjaciele spieszyć
„Z dobytym mieczem, zbroje przywdziawszy wojenne.
„On ma na was odsłużyć swe nadania lenne.“
2172
Zanim mógł grajek mowy dopowiedzieć swojej,
Aliści już Rydygier tuż przed bramą stoi,
Tarcz swą dobrą opuszcza, przed nogą opiera,
Oświadczając, że związek przyjaźni rozdziera.
2173
Wołał zacny margrabia ku sali zwrócony:
„Hej, Nibelungi, własnej pomnijcie obrony:
„Jam druhem był, lecz teraz jako wróg nacieram
„I związki naszej dawnej przyjaźni rozdzieram!“
2174
Przelękli się rycerze, ściśnięci niedolą
I głęboko każdego te słowa zabolą,
Ze i przyjaciel z nimi walczyć ma ochotę;
Z wrogami przecież ciężką mieli już robotę.
2175
Dzielny Gunter zawoła: „Niechże Bóg zachowa,
„By dotrzymać danego nie mieliście słowa,
„Łaski i wiary! Na to liczyliśmy szczerze.
„Mieliżbyście je złamać? Nigdy nie uwierzę!
2176
— „Przepadło! Już ustąpić nie mogę!“ odrzecze,
„Przyrzekłem, iż rozstrzygną między nami miecze.
„Brońcie się, wojownicy, gdy wam miłe życie!
„Błagała, — ja nie mogłem oprzeć się kobiecie.“
2177
— „Zapóźno ta zapowiedź wojny nam przychodzi,
„Rydygierze!“ król rzecze. „Niech ci Bóg nagrodzi,
[342]
„Że wiernym i życzliwym byłeś dla nas zawsze,
„Jeno i teraz serce okaż nam łaskawsze.
2178
„My zawsze w wdzięcznej chować będziemy pamięci,
„Jakieś nam dary dawał, jak szczerze przyjęci
„Zostaliśmy przez ciebie, i ja i rycerze,
„Jadąc tu. Wspomnij na to, zacny Rydygierze!“
2179
— „Ach, jakżebym ja pragnął,“ rzekł margrabia na to,
„Darami was obsypać i uczcić bogato!
„Tak myślałem, tak pewniebym sobie poczynał —
„Świat by mnie w takim razie pewnie nie przeklinał.“
2180
— „Ustąp, zacny margrabio!“ i Gernot się wmieszał,
„Wszak uprzejmiej gospodarz żaden nie pospieszał
„Przyjąć gości, jakośmy od ciebie doznali, —
„Nie zapomnimy tego, gdy wyjdziemy cali.
2181
A on rzekł: „Cny Gernocie, radbym jako żywo,
„Byście nad Ren wrócili, a ja śmierć uczciwą
„Znalazł, gdy walczyć muszę.“ Pewnie rycerz drugi
Przyjaciołom tak przykrej nie świadczył usługi.
2182
„Za dary,“ rzecze Gernot,; niech Bóg was nagrodzi,
„Lecz wierzcie, że śmierć wasza bardzo nas obchodzi, —
„Miałożby zginąć takie serce taka cnota?
„Patrzcie, jam nie porzucił waszego brzeszczota!
2183
„Wasz dar w tej naszej biedzie wybornie mi służy:
„Od jego ostrza poległ mężów poczet duży.
[343]
„To oręż niezawodny, tęgi a wspaniały;
„Lepszego daru ręce rycerskie nie dały.
2184
„A jeśli wzdy myślicie iść na nas, a zginie
„Który z druhów, co żyją jeszcze w tej godzinie,
„To własnym waszym mieczem zgubę wam zgotuję,
„Choć was i zacnej waszej małżonki żałuję.“
2185
— „I owszem, cny Gernocie, niechaj Bóg pozwoli
„Aby się wszystko stało wedle waszej woli,
„Byście cało stąd wyszli; ja waszej opiece
„Spokojnie i mą żonę i córkę polecę.“
2186
Jeszcze się pięknej Uoty odezwało dziecię:
„Rydygierze, co robić, co poczynać chcecie?
„Wszak myśmy przyjaciele, a wasza zapowiedź
„Grozi, iż córka może zawcześnie owdowieć.
2187
„Jeśli z waszą drużyną chcecie na nas natrzeć,
„Któżby mógł się domyślać lub znaku dopatrzeć,
„Żem was śród innych umiał rycerzy ocenić
„I z piękną waszą córką myślał się ożenić?“
2188
— „Dochowajcież jej wiary,“ Rydygier odpowie
„Jeśli wam, możny królu, Bóg zachowa zdrowie!
„Niechaj dziewczyna zaranie nie podpada karze,
„Bądźcie dla niej łaskawi, jak wam cnota każe.“
2189
— „Tak bym pewnie uczynił,“ rzekł Giselher młody,
„Lecz jeśli z waszej ręki miałby doznać szkody,
„Który z krewnych lub zginąć, zerwać by wypadło
„Przyjaźń z tobą, a z córka twa małżeńskie stadło.“
[344]
2190
— „Ha, dziej się wola Boże!“, odrzekł rycerz śmiały.
Drużyna wzniosła tarcze i hufiec miał cały
Iść ku sali królewskiej, uderzyć na gości,
Lecz Hagen głośno na nich wołał z wysokości,
2191
Stojąc na schodach w górze: „Zacny Rydygierze,
„Słówko jeszcze! Nie długo czasu wam zabierze!
„Chcemy zapytać, skoro przygniata nas bieda,
„Na co się Ecelowi zguba nasza przyda?
2192
„A jeszcze mnie też troska dopieka nie mała:
„Tarcz ową, co mi niegdyś Gotelinda dała,
„Zsiekli mi na ramieniu Hunnowie w kawały;
„Chociaż tu przyjeżdżałem jak przyjaciel stały.
2193
„Gdybym u Boga zdołał to jeszcze wyprosić,
„By mi dozwolił taką, tarcz wyborną, nosić,
„Jaką ty masz na ręku, zacny Rydygierze,
„Nie chciałbym innej zbroi, nie dbał o pancerze!“
2194
— „Chętnie bym ci mym własnym puklerzem wygodził,
„Gdyby w oczach królowej dar taki uchodził! —
„Lecz bierz go, bierz, Hagenie, na ręce noś ninie,
„Dałby Bóg, byś w burgundzkiej nosił go krainie!“
2195
Gdy mu tak chętnie puklerz ofiarował własny,
Niejedno się zczerwieni oko od łzy jasnej,
Bo to był dar ostatni, co oto odbiera
Rycerz z rąk margrabiego z Bechlarn Rydygiera.
2196
A choć Hagen tak groźny był i twardej duszy,
Przecież go w głębi serca ten podarunek wzruszy,
Którym rycerz w przedśmiertnej obdarzył go chwili, —
I szlachetni mężowie wszyscy się strapili.
[345]
2197
— „Niech wam to, Rydygierze, Bóg z nieba nagrodzi!
„Bo chyba taki drugi po ziemi nie chodzi,
„Coby darzył tak mężów z krainy dalekiej.
„Bodaj Bóg waszą cnotę zachował na wieki!
2198
„Ale biada mi, biada!“, mówił Hagen dalej,
„Jużeśmy dosyć innej biedy napytali,
„Mamyż, — pożal się Boże! — z druhem począć boje?“
A on rzekł: „Toć głęboko rani serce moje.“
2199
— „Więc Bóg zapłać raz jeszcze, mój przezacny panie!“
Rzekł Hagen, „a cokolwiek tym mężom się stanie,
„Ja na was nie podniosę w walce mej prawicy,
„Choćby zginęli, wszyscy z Burgundzkiej ziemicy.“
2200
Pokłonił się Rydygier, dziękując mu grzecznie;
Płakali wszyscy w koło, że to już koniecznie
Walczyć trzeba, że biedy tej nikt nie odwróci.
Rydygier ginąc cnoty wszystkie osieroci.
2201
A skrzypek Volker rzecze od progu z daleka:
„Kiedy wam druh, mój Hagen przymierze przyrzeka,
„Zgoda i ze mną, dłoń ma na was nie uderzy.
„Za uczciwe przyjęcie to wam się należy.
2202
„Pozwólcie, iż jak posłem wami się wyręczę:
„Dała mi margrabina te złote obręcze,
„Bym je tutaj na godach nosił, sami raczcie
„Popatrzeć, i co prawda, przed panią poświadczcie!“
[346]
2203
— „Dałby to Pan Bóg z nieba,“ rzekł Rydygier na to,
„By mogła margrabina was jeszcze bogato
„Darzyć kiedy! — A jeśli obaczę ją zdrowo,
„Oświadczę, co każecie; — daję na to słowo!“
2204
Przyrzekł; — lecz walki zwlekać już nie wypadało:
Wzniósł tarcz do góry, w piersi męstwo mu zagrało,
Poskoczył, biegł ku gościom zuch żwawy bez zwłoki,
Gęste ciosy zadając na obydwa boki.
2205
Volker i Hagen, obaj dzielni wojownicy,
Cofnęli się do góry wierni obietnicy,
Lecz przy schodowej wieży stał do walki gotów
Zuch niejeden, — miał rycerz z nimi dość kłopotów.
2206
Gunter i Gernot śmiałka puścili do środka,
Licząc na to, że śmierć go tam na pewne spotka,
Lecz Giselher się cofnął, ta walka go trapi,
Miał nadzieję ujść z życiem, więc bić się nie kwapi.
2207
Za margrabią drużyna na wrogów uderza,
Szli męże, jak na cnego wypada rycerza.
W ręku miecz wyostrzony każdemu połyska:
Wnet od ciosów tu szyszak, tam tarcz tęga pryska.
2208
A tamci, choć zmęczeni, w odwet tną i sieką
Mężów z Bechlarn; miecz w ranie ugrzęźnie daleko
Przebiwszy pancerz, sięga, aż gdzie życia źródło:
Dzielnie się cnym Burgundom w tych zapasach wiodło.
2209
Już się do środka hufce tej czeladzi tłoczą.
Ale Volker z Hagenem wraz ku nim poskoczą,
[347]
Rąbią, tną, margrabiego oszczędzając życie,
Już z ich rąk po szyszakach płynie krew obficie.
2210
Hej, ileż mieczów gromko pośród sali dźwięczy,
Ileż pęka od ciosów w pancerzach obręczy?
Klejnoty się walają we krwi po podłodze —
Straszny był bój, nikt potem nie walczył tak srodze.
2211
Pan z Bechlarn się po sali tam i sam przebiera,
W boju jaśniejąc świetnem męstwem bohatera,
A tego dnia okazał i dowiódł dosadnie,
Iż dzielny i na sławę zasługuje snadnie,
2212
Ówdzie stali przy sobie król Gunter z Gernotem,
Ścieląc około siebie rycerzy pokotem.
Tam Giselher z Dankwartem spokojnie się bawi
A każdy z nich co chwila kogoś w grób wyprawi.
2213
Rydygier, silny bardzo i w boju zuchwały,
Dobrze uzbrojon, mężów ubił już buf cały,
Aż jednemu z Burgundów gniew w sercu zawierci,
Wnet margrabiemu widmo zagroziło śmierci.
2214
Bo na ten widok Gernot, — siłacz to nielada, —
Zawoła: „Toż zagraża z waszych rąk zagłada
„Całej drużynie; dla mnie katuszą to srogą,
„Na to dłużej me oczy spoglądać nie mogą,
2215
„Niechajże dar wasz własny szkody was nabawi,
„Gdy tylu moich druhów już we krwi się pławi.
„Do mnie, do mnie sam chodźcie, szlachetny margrafie!
„Za dar wam się odwdzięczę, jak jeno potrafię.“
2216
Nim się margrabia przedarł przez hufce walczące,
Nieraz jeszcze krwią zbroczył zbroice błyszczące;
[348]
Wreszcie zdołali śmiałki obces na się skoczyć,
I przed raną się strzegąc tarczą się otoczyć.
2217
Ale miecze tak ostre, że im na przeszkodzie
Nic nie stanie, Rydygier wnet szyszak przebodzie
Wroga, choć był jak kamień twardy, krew wywybucha, —
Lecz nie dała na odwet czekać ręka zucha.
2218
Podniósł Gernotdo góry miecz, dar Rydygiera,
Choć ranny był śmiertelnie, tnie, ciosem przedziera
Mocną, stalową tarczę i hełmu wiązania:
Cięty zabójczym ciosem Rydygier się słania.
2219
Nikt gorszym za dar taki nie płaci okupem.
I Gernot i Rydygier, obaj padli trupem,
W bitwie, nawzajem sobie dając cios śmiertelny.
Dopiero, szkodę widząc, zawrzał Hagen dzielny.
2220
— „Biadaż nam, biada!“ mężny pan z Tronje się żali,
„W nich obu myśmy szkody niezmiernej doznali!
„Nigdy jej ich ojczyzna nie wspomni bez jęku,
„Lecz bodaj Rydygiera mężów mamy w ręku!“
2221
— „Biadać mi! oto miły brat mi zginął! Biada!
„I coraz nowa boleść zewsząd na mnie spada,
„Bo i śmierć Rydygiera serce mi rozrywa!
„Szkoda obu! Och, boleść dręczy mnie straszliwa!“
2222
Tak się żalił Giselher, kiedy teść mu zginął.
Już się i jego orszak śmierci nie wywinął,
Co był w sali; — bogate śmierć zbierała żniwo;
Nikt z Bechlaren z tej walki ujść nie zdołał żywo.
2223
Wtedy Gunter, Giselher i Hagen z Dankwartem
I Volker, wszyscy męstwem przesławni i hartem,
[349]
Poszli, kędy dwa trupy leżały na ziemi.
I łzy z oczu rycerzy pociekły nad niemi.
2224
„Strasznie śmierć nas przerzedza!“ rzekł Giselher młody,
„Osuszcie łzy i wyjdźmy na dwór dla ochłody,
„Bo zbroja, długą walką rozpalona, parzy.
„Myślę, że Bóg nam życia już nie długo zdarzy!
2225
Jeden siada, o tarczę drugi się opiera
Bezczynnie, bo leżeli trupem Rydygiera
Męże, — ustał zgiełk boju, w koło cisza głucha, —
Ecel, nie świadom skutku, niespokojnie słucha,
2226
A królowa się ozwie: „Ot, jakże nam służy
„Rydygier! Jego pomoc zagłady nie wróży
„Wrogom; na jego wierność liczyć nie wypada,
„Pewnie się z Burgundami o powrót układa.
2227
„Cóż z tego, królu, że mu tyle się dogadza,
„Jako jeno zażąda? Ot teraz nas zdradza!
„Zamiast mścić krzywdy nasze, on się z wrogiem znosi!
Lecz jej odpowiedź taką dzielny Volker głosi:
2228
„Niestety, nie tak sprawa stoi, cna królowo!
„Gdybym śmiał możnej pani rzec otwarte słowo,
„Rzekłbym, iż po szatańsku łżesz o Rydygierze.
„Ani jemu ni druhom nie w myśli przymierze.
2229
„On działał tak sumiennie za króla rozkazem,
„Iż legł trupem na sali z swą drużyną razem.
„Oglądnijże się, pani, kto cię znów posłucha!
„On służył waszej sprawie, aż wyzionął ducha.
[350]
2230
„Nie wierzycie? Więc was się dowodnie pouczy!“
I wiedząc, że to strasznie królowej dokuczy,
Przed oczy króla martwe wyniesiono zwłoki,
A rycerzy Ecela ścisnął żal głęboki.
2231
Nikt opisać nie zdoła ani nie opowie,
Jak jęczały niewiasty, płakali mężowie,
Jaką straszną boleścią serce się ściskało,
Gdy martwe margrabiego wyniesiono ciało.
2232
Jęknął król, żal głęboki zdradził się okrzykiem
Głośnym, strasznym, jakoby lwim zajęczał rykiem,
Narzekała królowa, a serce im targa
Ból. Taka po rycerzu ozwała się skarga.
XXXVIII.
Jak wszystkich rycerzy Dytrycha zabito.
2233
Jęczał gród cafy, każdy bolał po nim szczerze,
Brzmiał skargą pałac cały i mury i wieże,
Aż jeden rycerz z Berna z Dytrycha drużyny
Usłyszał i do pana poniósł te nowiny.
2234
Rzecze do swego władcy: „Dytrychu, mój panie,
„Otom posłyszał jakieś straszne narzekanie.
„Jeszcze me ucho takich jęków nie słyszało,
„Kto wie, może co króla samego spotkało?
2235
„Bo czemużby zaś wszyscy podnosili jęki?
„Król lub Krymhilda, — pewnie jedno z dwojga, — z ręki
„Zuchwałych onych gości zgon poniosło smutny,
„Bo rycerze płacz w zamku zawodzą okrutny.“
[351]
2236
Lecz książę z Berna rzecze: „Zwolna, moi mili,
„Nie bierzcie tak gorąco! Co tam porobili
„Obcy męże, do tego konieczność ich bodzie.
„Pamiętajcie, jam z nimi w przyjaźni i zgodzie.“
2237
Więc śmiały Wolfhart na to: „Ot, zaraz się dowiem,
„Pójdę tam i zapytam, potem wam opowiem.
„Wysłucham, co te straszne narzekania znaczą,
„I dowodnie wam opowiem, czemu tam tak płaczą.“
2238
Dytrych odpowie: „Nadtoś krewki, mój Wolfharcie!
„Gdy człek do gniewu skory, pyta zbyt otwarcie,
„Często powód stąd łatwy do bolesnej zwady.
„Nie chcę, byś ty, Wolfharcie, chodził na wywiady.“
2239
Wysłał książę Helfryda zasięgnać języka:
Miał zapytać jakiego Ecla wojownika
Lub gości samych, co tych jęków jest powodem,
Skąd niezmierny płacz powstał pomiędzy narodem.
2240
Poszedł poseł i pytał: „Cóż to na was spadło?“
A ktoś im odpowiedział: „Na wieki przepadło
„Czem kraj nasz się radował, czem szeroko słynął!
„Patrz, za Burgundów sprawa nasz Rydygier zginał!
2241
„A z tych, co za nim poszli, ni jeden nie wrócił!“
Boleśnie tą nowiną Helfryd się zasmucił;
Nigdy gorszej on wieści panu nie przynosił.
Wracał poseł, a lica strumień łez mu rosił.
[352]
2242
„Co słyszałeś?“ zapytał Dytrych, „jakież wieści?
„Czemu płaczesz? Co takiej powodem boleści?“
A rycerz rzekł: „Jak mogę wstrzymać płacz i jęki?
„Oto dobry Rydygier padł z Burgundów ręki.“
2243
A książę krzyknął: „Boże! Zemsta zbyt zaciekła,
„Zbyt straszna! to szyderstwo na pociechę piekła!
„Za cóżby taki koniec spotkał Rydygiera?
„Wiem, że go z Burgundami przyjaźń łączy szczera.“
2244
A na to Wolfhart rzecze: „Jeśli wieść prawdziwa,
„Niech za to gardło dadzą! Zemsta to godziwa!
„Hańba nam, gdy tę krzywdę zniesieni obojętnie!
„Wszak nam służył Rydygier i wiernie i chętnie!“
2245
Jeszcze pan Amelungów wieści czekał pewnej,
Siadł w oknie, niespokojny bardzo, smutny, rzewny,
I Hildebranda prosił, by szedł do przybyszy
Z zapytaniem i doniósł, co od nich usłyszy.
2246
Mistrz Hildebrand, co z męstwa w srogich walkach słynie,
Nie brał miecza, ni tarczą nie zbroił się ninie,
Lecz przyjaźnie do gości szedł na rozkaz pana,
Ale go ostry wyrzut spotkał z ust siostrzana.
2247
Rzekł groźny Wolfhart: „Jakto, chcecie iść bez zbroi?
„Toć i mnie was wyłajać i zganić przystoi,
„Bo z szyderstwem i wzgardą drogę wam ukażą,
„Ale w zbroi was widząc, na to się nie ważą.“
2248
„Więc bierze zbroję stary za młodziana radą,
A zanim spostrzegł, jużci zbroje na się kładą
[353]
Wszyscy męże Dytrycha, każdy oręż ima.
Nie rad był starzec myśląc, że ich jeszcze wstrzyma,
2249
I pytał, co to znaczy. — „Ot, pójdziemy z wami!
„Może Hagen się zechce wstrzymać z obelgami,
„Może was to od szyderstw i hańby uchroni.“
Więc rycerz iść za sobą drużynie nie broni.
2250
Obaczył śmiały Volker, jak rycerze z Berna
Zbrojni idą, Dytrycha drużyna to wierna,
Miecz u boku, na ręku każdy puklerz nosi, —
Więc rycerz tę nowinę panom swoim głosi
2251
I rzecze: „Otóż ku nam zbliżają się raźnie
„Dytrycha męże, kroczą iście nieprzyjaźnie,
„Zbrojni w szyszakach, — jakby na nas napadali.
„Teraz już nic nas chyba biednych nie ocali.“
2252
Tymczasem się Hildebrand ze swymi przybliżył,
Stanął, tarcz zdjął z ramienia i do nóg ją zniżył,
Pytać począł odważnych wojaków Guntera,
Czyli doznali jakich krzywd od Rydygiera.
2253
Mówił: „Przysłał mnie Dytrych, bym na pewno zbadał,
„Czyli z was który cnemu margrabiemu zadał
„Cios śmiertelny, jak głoszą? prawdziweż pogłoski?
„Tożbyśmy nie zdołali przeboleć tej troski.“
2254
A Hagen mu odrzecze: „Wieść wam prawdę mówi.
„Radbym szczerze kłam zadać donosicielowi,
„Bom go kochał i chciałbym, aby żył. Niestety,
„Już po nim płakać muszą męże i kobiety.“
2255
Na wieść pewną o śmierci Rydygiera, szczerze
Zapłakali boleśnie dotknięci rycerze,
[354]
Strumień łez wojowników męskie lica rosi,
Bo dlań miłość i wierność każdy w sercu nosi.
2256
Sigestap, książę z Berna, boleśnie wyrzeka:
„Przepadła Rydygiera życzliwa opieka,
„Co nas przyjął, gdy bieda ostatecznych krańców
„Doszła. Padł z waszej ręki opiekun wygnańców!“
2257
To znów skarga się ozwie Wolframa mołojca:
„Choćbym trupem obaczył rodzonego ojca,
„Tobym nie bolał szczerzej, jak po jego zgonie.
„Biada! któż da pociechę margrabiego żonie?“
2258
A śmiały Wolfhart, szczerą żałością miotany
Rzekł: „Któż nam pohetmani na wojenne tany,
„Jako czynił margrabia, gotów każdej chwili?
„Biadaż nam, biada, żeśmy wodza utracili!“
2259
Wolfprant też, Helpfrych, Helmnot łez wylali wiele,
Z nimi gorzko płakali wszyscy przyjaciele.
Hildebrand pytać dalej nie chce, jeno wzdycha,
Mówiąc: „Raczcie wypełnić więc wolę Dytrycha:
2260
„Wydajcie nam ze sali zwłoki Rydygiera,
„Którego śmierć nam radość wszelaką odbiera.
„Pozwólcie nam dopełnić obrzędów powinnych,
„Za jego miłość dla nas i dla tylu innych.
2261
„Myśmy obcy, on także, wspólna nasza dola!
„Czemuż zwlekacie jeszcze? Dajcie, jeśli wola,
„Zwłoki, by się odwdzięczyć pogrzebem uczciwym,
„Gdyśmy służyć nie mogli, dopóki był żywym.“
2262
A Gunter rzecze: „Niema zacniejszej usługi,
„Jak gdy druha po śmierci pogrzebie druh drugi;
[355]
„Tu miłość się prawdziwa, tu wierność dowodzi.
„On was kochał, więc uczcić rycerza się godzi.“
2263
— „Lecz pókiż mamy czekać?“ wzdy Wolfhart zapyta,
„Pociecha nasza cała przez was tu zabita,
„Stracony już nie może pośród nas się jawić,
„Więc pozwólcie go odnieść i pogrzeb mu sprawić.“
2264
A Volker zasię rzecze: „Żaden go z rycerzy
„Nie wyniesie; ot w sali tam Rydygier leży,
„A z ciężkich ran śmiertelnych krwi się toczy struga.
„Wieźcie go sami, — będzie zupełna usługa!“
2265
Na to Wolfhart rzekł: „Panie skrzypku, ej, na Boga,
„Nie draźń nas! Dosyć boleść dręczy nas już sroga.
„Gdybym śmiał, wnet na ostre z tobą bym pogonił,
„Ale pan nasz stanowczo walki nam zabronił.“
2266
— „Ha, zapewne, lecz strachu naje się do syta,“
Drwił Volker, „kto co chwila, czy mu wolno, pyta,
„I trudno w tym dopatrzyć rycerskiego ducha!“
Cieszył się Hagen słysząc taką mowę druha.
2267
— „Nie wyzywaj,“ rzekł Wolfhart, „nie szukaj zaczepki,
„Bo ci struny rozstroję i potłukę skrzypki,
„Że nad Ren jeno drobne powieziesz kawałki!
„Nie myślę dłużej znosić zuchwałej przechwałki!“
2268
A grajek mu odpowie: „Jeśli słodkie tony
„Stracą me skrzypki, wierz mi, to twój hełm stalony
[356]
„Straci połysk, gdy moja ręka go dopadnie!
„Potem do domu wrócisz, lub nie, — jak wypadnie.“
2269
Już doń Wolfhart przyskoczył, lecz uważał pilnie
Wuj Hildebrand i rękę śmiałka wstrzymał silnie.
— „Szalony, nie daj głupiej złości sobą władać,
„Bo możesz łaskę króla na wieki postradać.“
2270
— „Ależ puśćcie to lwiątko, niechaj się wysroży!
„Gdy mi przyjdzie pod rękę,“ — Volker wzdy dołoży,
„Choćby świat cały zdziwił dowodem odwagi,
„Tu się chwalić nie będzie i dostanie plagi.“
2271
Na to Berneńscy męże, gniewem zapałali
A Wolfhart, junak śmiały, tarcz podsunie dalej
Na ramię i przed nimi bieży, jak lew dziki,
Za nim pospiesznym krokiem mkną przyjazne szyki,
2272
W potężnych skokach dopadł pod pałacu ściany,
Lecz u schodów go dobiegł Hildebrand zdyszany.
Nie chciał, by Wolfhart bitwę rozpoczął. U gości
Znaleźli, czego chcieli w zbytniej zaciętości!
2273
Na Hagena Hildebrand natarł nie ulękły
I wnet miecze w ich rękach rozgłośnie zabrzękły
Obaj pałali gniewem, złość im w oczach świeci,
Więc z mieczów na wsze strony skra snopami leci.
2274
Zawrzał bój, zapaśników zgiełk bitwy rozdziela,
Męże z Berna mkną śmiele na nieprzyjaciela,
Więc Hildebrand Hagena rzuca, na Volkera
Zaś całym pędem Wolfhart odważny naciera.
[357]
2275
I grajkowi cios w szyszak tak potężny zada,
Że miecz ostry pod hełmu podpinki zapada,
Lecz z taką mu się siłą odciął skrzypek śmiały,
Iż z zbroicy Wolfharta iskry poleciały.
2276
Dosyć ognia z pancerzy sobie nakrzesali,
Bo każdego z nich srogi, zacięty gniew pali,
Aż Wolfwin z Berna dzieli walczących rycerzy,
Zuch to był całą gębą, co każdy uwierzy.
2277
Dzielny Gunter nie szczędził ręki na przyjęcie
Amelungów przesławnych, tnąc w koło zacięcie;
Młody książę Giselher koło siebie sprawił,
Iż szyszak się niejeden zbroczył i pokrwawił.
2278
I Dankwart, brat Hagena, srożył się niezmiernie:
Czego wprzódy dokazał, rąbiąc Hunnów czernie,
To wszystko niczem było! Chwalebnego miana
W tym boju się dosłużył cny syn Aldryana.
2279
Tu grzmi Ritschart i Gerhart, Helprych, Wichart pędzi,
Żaden z nich nigdy w boju krwi swojej nie szczędzi,
Już przekonali o tem lenników Guntera;
Owdzie się mężny Wolfprand przez miecze przedziera.
2280
Indziej stary Hildebrand walczy jak szalony,
Z Wolfharta ręki ginie zasię z tamtej strony
Wielu zuchów i w własnej strumień krwi się chyli:
Tak bohaterzy stratę Rydygiera mścili.
2281
Tam znów Sigestap, jak mu każe męstwo harde,
Walcząc tnie nieprzyjaciół swych szyszaki twarde.
[358]
Poznali królewskiego wrogowie siostrzeńca,
Bo nikt dzielniej nad tego nie walczył młodzieńca!
2282
Lecz kiedy Volker śmiały jego czyny zoczył,
Gdy ujrzał, jak Sigestap wciąż zbroice broczył
Krwawą strugą, straszliwym gniewem się rozjuszył,
Poskoczył i obcesem na młodzieńca ruszył.
2283
Zginał Sigestap, — brakło sił mu do obrony,
Bo grajek jął wygrywać mu na wszystkie tony,
Aż ów rażony smykiem we krwi trupem leży.
Lecz śmiało już z odwetem mistrz Hildebrand bieży.
2284
— „Oj szkoda nam miłego pana,“ rzecze stary,
„Którego Volker włączył między swe ofiary,
„Ale i grajek wreszcie niech głowę położy!“
Niezmiernym gniewem stary Hildebrand się sroży
2285
I całą siłą godzi w skrzypka, aż podpony
Hełmu w kawałki ścięte lecą na wsze strony,
I szyszak mu z puklerzem popękał w kawały, —
Więc wreszcie taki koniec znalazł Volker śmiały.
2286
A tymczasem rój mężów Dytrycha się wciska,
Tnąc w pancerze, aż obręcz po obręczy pryska,
Pękaj a miecze, ostrza wzlatują błyszczące,
A po szyszakach płyną strugi krwi gorące.
2287
Ujrzał Hagen, że Volker już leży bez ducha.
— Straszne dlań były gody, co mu wzięły druha!
Nie krewnych, nie lenników, ale grajka stratą
Tknięty żywo, okropną pomścił się zapłatą.
2288
— „Nie będzie się Hildebrand tem zwycięstwem chwalił,
[359]
„Że mego towarzysza drogiego powalił!
„Najwierniejszy z przyjaciół przez niego umiera!“
Więc tarcz wznosi i rąbiąc naprzód się przedziera.
2289
Dankwart ginie, Helpfrycha dzielnym mieczem cięty.
Zabolał Gunter, srogą boleścią przejęty,
I Giselher na widok, jak bohater padał;
Lecz on przed zgonem wrogom dosyć szkody zadał.
2290
Tymczasem Wolfhart tam i nazad się przebiera,
Ścieląc sobie pod nogi rycerzy Guntera,
Już po raz trzeci zwraca się, krocząc po sali
A co chwila się jaki rycerz przed nim wali.
2291
Więc Giselher, by wstrzymać Wolfharta, wykrzyka:
„Biada, iżem takiego znalazł przeciwnika!
„Na mnie racz, cny rycerzu, twoje ciosy zwrócić!
„Walka trwa już za długo, trzeba ją raz skrócić!“
2292
Więc na króla się oręż obrócił Wolfharta:
Wnet między nimi walka pocznie się zażarta,
Bo rycerz przez walczących wprost do króla kroczy,
A krew z pod nóg tryskając aż szyszaki broczy.
2293
Lecz go dobrze przyjęto, bo oręż ksiażęcia,
Syna pięknej Uoty, gęste sypał cięcia.
Padł Wolfhart, choć orężem władał tak potężnie.
— Nigdy młody król w boju nie walczył tak mężnie,
2294
Bo mu przez zbroje zadał cios taki głęboki,
Iż z rany popłynęły jasnej krwi potoki,
Śmiertelną ranę lennik Dytrycha odbiera, —
Po takiem jednem cięciu poznać bohatera.
[360]
2295
Lecz kiedy Wolfhart poczuł, że zbroja przebita,
Rzucił tarcz, a oburącz za swój oręż chwyta,
— Ostry był miecz, — do góry wznosi go i godzi, —
Ciął, a oręż przez szyszak, przez pancerz przechodzi.
2296
Od razu śmierć zabrała obu przeciwników.
Ani jeden już nie żył z Dytrycha lenników,
Jeno Hildebrand; widząc, jako Wolfhart padał,
Strapił się, nikt mu bólu sroższego nie zadał.
2297
Więc pokotem przy sobie spoczął huf rycerzy
Dytrycha i Guntera, a Hildebrand bieży,
Kędy był upadł Wolfhart w strumień krwi czerwonej,
I dzielnego rycerza obejmie ramiony.
2298
Chciał go unieść, z tej sali zabójczej wybawić,
Ale mu był za ciężki, musiał go zostawić.
Jeszcze się konający z snu wiecznego budzi,
Widzi, jak koło niego wuj się skrzętnie trudzi,
2299
Więc rzecze umierając: „Wuju mój, w tej porze
„Już zapóźno, i trud twój już nic nie pomoże,
„Strzeż się jeno Hagena, proszę cię serdecznie;
„Wielka w nim złość, z nim walczyć bardzo niebezpiecznie.
2300
„A jeśli będą zgon mój opłakiwać krewni,
„To najbliższych, najlepszych odemnie zapewnij,
„Iż płacze niepotrzebne, ni żałosne jęki,
„Bo umieram zaszczytnym zgonem z króla ręki
2301
„A opłaciłem bardzo drogo moje życie,
„Wycisnąłem łez wiele niejednej kobiecie,
„A jeśli ktoś zapyta, możesz mówić śmiało,
„Iż z rąk moich stu mężów świat ten pożegnało.“
[361]
2302
Ale wspomniał i Hagen kochanego skrzypka,
Co go z rak Hildebranda spotkała śmierć szybka,
Więc rzecze: „Trzeba, żebyś ty nasz ból przypłacił,
„Jam tu przez ciebie druhów dzielnych dość utracił.“
2303
Jął godzić w Hildebranda, a rozgłośnie brzmiały
Szczęki Balmunga, — co go niegdyś Zygfryd śmiały
Nosił, a Hagen zabrał; — głośno oręż dzwonił,
Ale się stary wojak też potężnie bronił.
2304
A miał lennik Dytrycha miecz bardzo szeroki,
Nim godził, — miecz był ostrzon na obydwa boki,
A przecież nie mógł zadać Hagenowi rany,
Ten zaś ciał go przez pancerz sztucznie wykowany.
2305
Uczuł stary, iż rana mocno mu dolega,
Bał się, iż więcej weźmie, trwoga go przebiega,
Tarcz na plecy zarzuca i z rąk przeciwnika,
Choć ciężko ranny, przecież z życiem się wymyka.
2306
Z owych wszystkich rycerzy, co walczyli w sali,
Jeno Gunter i Hagen przy życiu zostali.
A Hildebrand, po którym krwi strumienie płyną,
Biegł do króla Dytrycha z tą smutną nowiną.
2307
— Siedział król, pogrążony w smutku, z okiem łzawem,
Lecz więcej cierpień jeszcze miał doznać niebawem;
Obaczył Hildebranda w pokrwawionej zbroi.
I pytał, aby trosce pofolgować swojej:
2308
„Mów, mistrzu Hildebrandzie, gdzieżeś się tak zbroczył?
„Któż ci to krwi gorącej z własnych żył utoczył?
[362]
„Pewnie tam z gośćmi w sali krwawy bój wiedziecie,
„Zakazałem, więc słuchać należało przecie.“
2309
— „To miecz Hagena!“ rycerz do króla zagadał,
„On to mi w onym domu taką ranę zadał,
„Kiedy chciałem już wrócić do mojego pana.
„Ledwie z życiem umknąłem z rąk tego szatana.“
2310
Ale król z Berna rzecze: „Dobrze ci się stało!
„Słyszałeś, jak im przyjaźń przysięgałem stałą,
„By wstyd i wieczny wyrzut nie miał na mnie spłynąć,
„Iż łamiecie przymierze, powinienbyś zginąć!“
2311
— „Nie unoś się zbyt gniewem, mój królu i panie!
„Strata nasza zbyt wielka, miej politowanie!
„Chcieliśmy Rydygiera wynieść ze świetlicy,
„Ale nie dozwolili Guntera lennicy.“
2312
— „Biadażmi! Więc on zginął? Wiadomość ta boli
„Bardziej, niż wieść o innej, mej własnej niedoli.
„Gotlinda po kądzieli idzie z mego rodu, —
„Biedne sieroty w murach Bechlarskiego grodu!“
2313
Zgon przyjaciela dotknął Dytrycha głęboko,
Zabolał szczerze, męskie łzą mu zaszło oko:
„Biadaż mi, w nim wiernego tracę przyjaciela!
„Nie zapomnę dzielnego lennika Ecela.
2314
„Opowiedz mi przynajmniej, który to zuch dzielny
„Rydygierowi zdołał cios zadać śmiertelny?“
Ów odrzekł: „Książę Gernot, co swą siła słynął,
„Ale i on od miecza Rydygiera zginął.“
2315
A król rzekł: „Wołaj moich rycerzy w tę porę!
„Niech kładą zbroję na się, bo sam się wybiorę.
[363]
„I nakaż, niech podadzą mą bojową zbroję,
„Sam pójdę i wypytam sam burgundzkie woje.“
2316
Lecz mu odrzekł Hildebrand: „Któż wam się uzbroi?
„Tylu macie rycerzy, co tu przy was stoi.
„Sam zostałem, bo cała zginęła drużyna.“
Przeląkł się król, strapiła srodze go nowina.
2317
On nigdy takiej wieści nie odbierał smutnej,
Więc zawołał: „Gdy moich spotkał zgon okrutny,
„To Bóg mi chyba swojej odmówił pomocy!
„Niegdyś miałem potęgi dość, siły i mocy.
2318
„Ale jak to być mogło?“ mówił Dytrych dalej,
„Iż tacy dzielni męże wszyscy popadali
„Z rąk pomęczonych długim wysiłkiem i bojem?
„Jużci jam ich nieszczęściem w grób powalił swojem.
2319
„Ale skoro mnie ściga los już bez litości,
„Powiedz, czy jeszcze żyje który z owych gości?“
A Hildebrand odrzecze: „Dalibóg, też mało!
„Jeno Hagen i Gunter, dwóch tylko zostało.“
2320
— „Drogi Wolf harcie! Skoro taka mnie spotkała
„Strata, żal mi, że matka na świat mnie wydała!
„I Sigestap i Wolfwin i Wolfprand? — Mój Boże!
„Któż w powrocie do domu teraz mi pomoże?
2321
„Helpfrycha mi zabito, Gerharta, Wicharta!
„Ach została mi boleść przenigdy niestarta, —
„Tu kres, tu dzień ostatni wszelkiej mej radości!
„Bieda, że nikt nie może umierać z żałości!“
[364]XXXIX.
Jak zginęli Gunter, Hagen i Krymhilda.
2322
Pozbierał książę Dytrych sam bojowe stroje,
Z pomocą Hildebranda wdziewał na się zbroję,
A wdziewając tak srodze narzekał maż prawy,
Iż się po całym domu rozlegał głos łzawy.
2323
Lecz odzyskał wnet spokój, jak mężom przystoi,
I zawrzał żądzą walki, kiedy stanął w zbroi,
Na ramię tarczę twardą, wielką, silną bierze
I z komnaty wychodzą społem dwaj rycerze.
2324
A Hagen z Tronje rzecze: „Otóż tu nadchodzi
„Książę Dytrych, zapewne wrogo na nas godzi,
, Mszcząc„Mszcząc się straty niedawnej i ciężkiej boleści,
„Obaczym dziś, kto w walce dobije się cześci.
2325
„Jużci mężnym rycerzem jest pan Dytrych z Berna,
„Postać groźna, i siła żyje w nim niezmierna,
„Lecz jeżeliby pomścić pragnął straty swoje,
„Jam gotów walczyć, myślę, że miejsca dostoję.“
2326
I Dytrych i Hildebrand tej mowy słuchali.
Zbliżył się książę, tamci obaj u drzwi sali
Wsparci stoją przed domem, pomęczeni srodze;
Więc Dytrych tarcz swą dobrą opiera przy nodze
2327
I rzecze, do żywego srogą troska tknięty:
„Czemuż ty, cny Gunterze, na mnie tak zawzięty,
„Na mnie wygnańca? Czyżem szkody was nabawił,
„Iżeś mnie całej mojej pociechy pozbawił?
2328
„Azali już nie dosyć było nam, że zginał
„Z waszej ręki Rydygier, co dzielnością słynął?
[365]
„Otóżeście mi całą wybili drużynę, —
„Za cóż pomsta tak sroga? Za jakąż to winę?
2329
„Pomyślcie jeno sami, jak was w sercu boli
„Zgon przyjaciół i druhów i tyle niedoli.
„Czyż was troska nie dręczy sroga, hej rycerze?
„Och, tak i mnie udręcza żal po Rydygierze.
2330
„Zaprawdę, na nikogo cios taki nie pada!
„Nie baczyliście, ile boleści to zada
„I wam i mnie! Jam w ciężkiej pogrążon niedoli,
„Bo straty tylu druhów serce nie przeboli!“
2331
A Hagen mu odpowie: „Nie nasza w tem wina!
„Przyszła na nas ku sali tu twoja drużyna
„W pełnej zbroi, a była rzesza ich niemała. —
„Ty pewnie nie wiesz prawdy, jak ta rzecz się miała!“
2332
— „Na cóż mi więcej, skoro Hildebrand powiada.
„Przyszła moja drużyna z Amelungów, rada
„Wziąć zwłoki Rydygiera, wynieść z tego domu.
„Doprosiła się jeno szyderstwa i sromu!“
2333
Lecz król z nad Renu odrzekł: „Chcieli wynieść ciało
„Rydygiera z tej sali, lecz nam się nie zdało,
„Nie im na przekor, jeno by Ecela strapić,
„Aż tu Wolfhart jął zbyt się z obelgami kwapić.“
2334
A rycerz z Berna na to: „Jużci tak wypadło
„Ale ty, cny Gunterze, cnót wszelkich zwierciadło,
„Dajże okup sowity za to, coś zaszkodził,
„Junaku, by rzec można, żeś mnie wynagrodził.
2335
„Oddaj mi siebie w zakład i lennego męża
„A ja strzegł będę, póki ręki i oręża,
[366]
„Abyście nie doznali szkody w tej rozterce.
„Poznasz, iżem ja wierny i dobre mam serce!“
2336
— „A niechże Pan Bóg broni,“ Hagen mu odpowie,
„Aby się w pęta dali okuć dwaj mężowie,
„Wolni jeszcze, wyborną opatrzeni zbroją,
„Co wobec wroga wolę śmią okazać, swoją.“
2337
A Dytrych rzekł: „Niechaj was to moje życzenie
„Nie oburza, Gunterze, i was, cny Hagenie!
„Wszakżeście mnie skrzywdzili i strapili dusznie,
„A dając odwet taki, postąpicie słusznie.
2338
„Ja zaś wam na to rękę i cześć moją kładę,
„Iż z wami do burgundzkiej ziemi sam pojadę,
„Odwiozę was poczestnie albo z wami zginę,
„Nie pomny, iżem przez w~as utracił drużynę.“
2339
— „Szkoda słów“, rzecze Hagen, „więcej mówić o tem!
„Nie godzi się, by o nas kto powiedział potem,
„Iż wam się dwóch walecznych rycerzy poddało.
„Wszak wam prócz Hildebranda druhów już nie stało.“
2340
A mistrz Hildebrand na to: „Bóg widzi, Hagenie,
„Oto wam ofiarują cześć i ocalenie,
„Przyjdzie czas może, iżbyś rad z tego skorzystać!
„Radzę na pana mego wymaganie przystać.“
2341
— „Przystałbym pewnie,“ rzecze Hagen uszczypliwie,
„Nimbym z domu jakiego uciekał tak tchórzliwie,
„Jako twa, Hildebrandzie, zmykała tu noga.
„Jam myślał, że ty dzielniej staniesz w obec wroga.“
[367]
2342
— „Wyż to ze mnie szydzicie?“ Hildebrand powiedział,
„Któż to w Wogezach niegdyś na puklerzu siedział,
„Gdy mu Walter z Hiszpanii tyle druhów pobił?
„Raczej samemu sobie wyrzuty byś robił.“
2343
Dytrych rzekł: „Czyż to może rycerzom się godzić,
„Jak stare baby kłótnie i sprzeczki wywodzić.
„Zabraniam, Hildebrandzie, więcej mówić o tem!
„Jam i tak już wygnaniec, złamany kłopotem,
2344
„Raczej mi, cny Hagenie, odpowiedzcie szczerze,
„Cóżeście tu do siebie mówili, rycerze,
„Widząc, iż ja się w zbroi zbliżam do pałacu.
„Rzekliście, iż mi sami dostoicie placu?“
2345
— „Nikt się wam nie zapiera“, Hagen na to rzecze,
„Żem z wami w pojedynku rad skrzyżować miecze,
„Chyba mi Nibelungów pęknie klinga duża.
„Iż nas w zakład żądano, srodze mnie oburza!“
2346
Wiedząc, że Hagen w sercu gniew zawzięty nosi,
Chwyta Dytrych za tarczę i do góry wznosi
A Hagen już doń raźno w dół po schodach goni
I wnet miecz Nibelungów po Dytrychu dzwoni.
2347
Znał pan Dytrych waleczność tego bohatera
I jego zapalczywość, więc jeno odpiera
Srogie ciosy i broni się wojownik z Berna.
Poznał, jaka w Hagenie odwaga niezmierna.
2348
A bał się też Balmunga, broń to była sroga, —
Więc jeno czasem rąbnie gdzieś ukradkiem wroga,
Aż łącząc z przezornością i namysłem męstwo,
Zadał mu ciężką ranę i odniósł zwycięstwo.
[368]
2349
Ale pomyślał: „Długi trud go tak osłabił,
„Nie wiele czci bym zyskał, gdybym go tu zabił, —
„Wolę go w zakład zabrać i do tego zmusić,
„Czego nie chciał!“ — Nie łatwo o to się pokusić!
2350
Rzucił tarcz; na swych ramion siłę licząc jeszcze,
Ścisnął Hagena mocno i ujął jak w kleszcze;
Musiał się wojak dzielny zdać na jego wolę.
A Gunter w głos narzekał na swoją niedolę.
2351
Związał Dytrych Hagena, poprowadził z sobą
I królowej zdał całą władzę nad osobą
Najdzielniejszego pewnie wojownika w świecie.
— Po stratach doczekała się radości przecie.
2352
I ucieszona wdzięcznie kłania się królowa:
„Niechaj cię niebo w szczęściu wszelakiem zachowa!
„Ta chwila moje troski i mą dolę słodzi:
, Wywdzięczę„Wywdzięczę się sowicie, chyba śmierć przeszkodzi.“
2353
A Dytrych na to: „Pani, racz go puścić cało!
„Wszak on wam jeszcze może za to, co się stało,
„Wysłużyć się i straty wasze wynagrodzi.
„Ze w pętach i bezbronny, niech mu to nie szkodzi.“
2354
Na jej rozkaz wtrącono w loch ciemny, wilgotny
Hagena; leżeć musiał spętany, samotny. —
Gunter stroskany wołał: „Gdzieżeś panie z Berna?
„Z twojej ręki mnie szkoda spotkała niezmierna!“
2355
Więc Dytrych przeciw niemu znowu się wybiera;
Lecz gorąca chęć boju wrze w piersiach Guntera,
Nie czeka dłużej, pędem bieży na dół z sali
I wnet szczęk ich oręża rozlega się w dali.
[369]
2356
Choć Dytrych za odwagę z dawna był sławiony,
Lecz Gunter, miotan gniewem, walczył jak szalony;
Żądza zemsty, nienawiść i boleść w nim wierci.
Iście cudem pan Dytrych uszedł chyba śmierci.
2357
Jednakie męstwo, równej siły też prawice
Trzęsie się pałac, chwieją w posadach wieżyce,
Gdy po szyszakach rąbią oręże w zawody.
Bohaterskiego męstwa Gunter dał dowody.
2358
Ale go zmógł pan z Berna swem chrobrem ramieniem,
Jako wprzódy Hagena; krew trysła strumieniem
Po zbroi od Dytrycha ciecia: i to wiele,
Że po tylu zapasach bronił się tak śmiele.
2359
Teraz królowi Dytrych włożył silne pęta,
Choć nie należy wiązać króle lub książęta,
Lecz myślał: „Gdy ich wolno wypuszczę z pogromu,
„Trupem położą, kogo napotkają w domu.“
2360
Ujął skrępowanego Dytrych za prawicę,
Powiódł i przed Krymhildy zaprowadził lice.
Na ten widok jej troska kres ostatni bierze,
Rzekła: „Witajże, witaj, burgundzki Gunterze!“
2361
— „Powinienbym dziękować siostrze za te słowa.“
Odrzekł, „gdyby łaskawszą była wasza mowa,
„Lecz wiem, iż gniew tak srogi w piersi waszej włada,
„Iż nam to powitanie troskę zapowiada.“
2362
A Dytrych rzekł: „Królowo łaskawa i pani!
„Nikt dzielniejszych rycerzy nie złoży ci w dani
[370]
„Jako jeńców, niż jam ci przed oblicze stawił:
„Puść ich, niech wiedza, żem ja za nimi się wstawił!“
2363
Odszedł Dytrych, gdy to mu uczynić przyrzekła,
Lecz gdy odchodził, z oka łza mu jednak ciekła, —
Potem Krymhilda zemstę okrutną wywarła
Na obu wojownikach, życie im wydarła.
2364
By im dokuczyć, w więzach jeszcze ich rozdziela,
Żaden z nich nie obaczył więcej przyjaciela,
Aż Hagenowi głowę przyniosła Guntera.
Zemstę iście okrutną Krymhilda wywiera.
2365
Naprzód do owej kazni gdzie był Hagen, zmierza
I gniewnie wrogiem słowem rzecze do rycerza:
„Jeśli oddasz skarb, co go zaganiałeś wprzódy.
„Może jeszcze burgundzkie zdołasz ujrzeć grody.“
2366
Lecz Hagen groźny rzecze: „Daremna mitręga,
„Królowo, i słów szkoda! Mnie wiąże przysięga,
„Iż skarbu nie pokażę, póki życia stanie
„Któremu z panów moich; nikt go nie dostanie.“
2367
— „Więc ja to wnet zobaczę!“ rzekła. Za rozkazem
Królowej brata ostrem zabito żalazem,
Odciętą głowę sama przyniosła za włosy
Hagenowi! — Okropne dotknęły go losy!
2368
Stroskany rycerz, widząc swego pana głowę,
Rzecze, — chciał jeszcze strapić i znękać królowę: —
„Otóż, jakeś pragnęła, tak się dokonało!
„Jakem ja się spodziewał, tak się też i stało.
2369
„Szlachetnego Burgundów władcę śmierć już kryje,
[371]
„Giselher młody, Gernot, — żaden z nich nie żyje,
„Gdzie skarb, to między Bogiem a mną tajemnicą,
„Której się nigdy w życiu nie dowiesz, djablico!“
2370
— „Zdrajco!“ — rzekła — „tak chytre twe postępowanie?
„Więc chociaż miecz Zygfryda przy mnie pozostanie.
„Gdy mnie żegnał, ten oręż miał bohater drogi, —
„Z waszej winy ja po nim smutek noszę srogi.“
2371
Wyjęła oręż z pochwy, — on nie mógł przeszkodzić, —
I aby go śmiertelnie odrazu ugodzić,
Podnosi miecz oburącz, głowę jednem ciosem
Odcina, — więc się strapił król Hagena losem.
2372
— „Biada!“ — zawołał, — „oto śmierć poniósł, niestety,
„Najwaleczniejszy rycerz i to z rąk kobiety!
„Nie było nadeń w boju lepszego junaka!
„Choć to wróg, żal mi, że go śmierć spotkała taka!“
2373
A Hildebrand zawoła: „Śmierć tego człowieka
„Na nic się jej nie przyda, cokolwiek mnie czeka!
„Choć mnie niedawno trwogi nabawił śmiertelnej,
„Przezemnie pomszczon będzie on wojownik dzielny!“
2374
To rzekł i do królowej pełen gniewu skoczył,
Nad Krymhildą miecz jego straszny łuk zatoczył,
Ciężką jej boleść zamysł Hildebranda sprawił,
Krzyknęła, krzyk rozpaczy już jej nie wybawił.
2375
Na ziemi jeno trupy zabitych leżały,
Między nimi królowa, pocięta w kawały,
[372]
Dytrych i Ecel łkali, strumienie łez rzewnych
Wylewając po stracie przyjaciół i krewnych.
2376
Owe blaski, zaszczyty, kwiat rycerstwa — w grobie!
Naród za nimi płacze w smutku i żałobie.
Tak się królewskie gody skończyły żałośnie,
Bo z miłości w ostatku zawsze żal wyrośnie.
2377
Co potem było, tego pieśń moja nie powie,
Jeno, że długo potem panie i panowie
I młódź rycerska w ciężkiej płakali boleści. —
— O Nibelungów doli koniec opowieści. —
|
• PDF 
• MOBI 
Artykuł w Wikipedii
